Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku J. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym

na skutek apelacji wnioskodawcy J. Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 grudnia 2012 r. sygn. akt VIII U 1626/12

u c h y l a zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

sygn. akt III AUa 121/13

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt VIII U 1626/12, oddalił odwołanie J. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 9 lipca 2012 r., którą to decyzją organ rentowy odmówił przyznania emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, uzasadniając to tym, że wnioskodawca nie wykazał co najmniej 25 – letniego ogólnego stażu pracy oraz tym, że pozostaje on w stosunku pracy.

Jako bezsporne w sprawie okoliczności Sąd Okręgowy wskazał, że J. Z. w dniu (...) osiągnął wiek 60 lat, a wniosek o przyznanie emerytury złożył w dniu 3 lipca 2012 r. - we wniosku tym podał, że w dalszym ciągu pozostaje w stosunku pracy. Wnioskodawca legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym 24 lata, 4 miesiące i 4 dni, z tego praca w warunkach szczególnych to 24 lata i 9 dni. Począwszy od dnia 16 lutego 1978 r. do 30 lipca 2012 r. wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w Zespole(...)
w W.. W powyższym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, wyjaśniając, że poza sporem w rozpoznawanej sprawie pozostawało, iż w dacie wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w Zespole(...)
w W., zaś z przepisu art. 184 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że jednym
z warunków uzyskania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych dla ubezpieczonego pozostającego w stosunku pracy jest rozwiązanie tego stosunku pracy. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że kwestia spełnienia warunków prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych podlega rozważeniu według stanu rzeczy na datę wydania decyzji przez organ rentowy i wskazał, że skoro wnioskodawca według stanu na dzień wydania decyzji pozostawał
w stosunku pracy, to brak było podstaw do badania, czy spełnia wymóg legitymowania się co najmniej 25 – letnim okresem ogólnego stażu pracowniczego.

J. Z. zaskarżył powyższy wyrok apelacją i podniósł zarzut błędu
w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a w oparciu o ten zarzut wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu wywodził, że warunek rozwiązania stosunku pracy został spełniony, nie ma zatem żadnych przeszkód do rozpatrzenia wniosku o przyznanie emerytury. Apelujący podnosił, że jest on w posiadaniu świadectwa pracy, z którego wynika, iż stosunek pracy został rozwiązany.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Wywiedziona apelacja skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Wnioskodawca, jako ubezpieczony urodzony w (...) r., ubiegał się
o przyznanie emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, zatem słusznie Sąd I instancji odwołał się do przepisów art. 32 i art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.
z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) jako przepisów określających przesłanki prawa do takiej emerytury. Przepis art. 184 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na który powołał się Sąd I instancji,
w niniejszej sprawie znajduje swoje zastosowanie w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 r. (wniosek o emeryturę został złożony w dniu 3 lipca 2012 r.)
i wynika z niego, że jednym z warunków prawa do emerytury jest, w przypadku ubezpieczonych pozostających w stosunku pracy, rozwiązanie tego stosunku.
W rozpoznawanej sprawie niewątpliwie mamy do czynienia z taką sytuacją, w której stosunek pracy wnioskodawcy nie został rozwiązany ani w dacie złożenia wniosku
o emeryturę (tj. w dniu 3 lipca 2012 r.), ani też w dacie wydania zaskarżonej decyzji (tj. w dniu 9 lipca 2012 r.). Nie doszło też do rozwiązania stosunku pracy w dacie wniesienia odwołania do Sądu Okręgowego w Krakowie (tj. w dniu 25 lipca 2012 r.), przy czym na uwagę zasługuje, że w treści odwołania wnioskodawca informował Sąd, że stosunek pracy ustanie z końcem lipca 2012 r. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w dniu 30 lipca 2012 r., zaś w dniu 4 grudnia 2012 r. Sąd I instancji oddalił odwołanie wnioskodawcy, powołując się na fakt nierozwiązania stosunku pracy
w dacie wydania zaskarżonej decyzji. W ocenie Sądu Apelacyjnego przedstawiona powyżej sytuacja, w której stosunek pracy został rozwiązany przez ubezpieczonego po wniesieniu odwołania od decyzji organu rentowego, a przed datą wyrokowania Sądu I instancji, nie zwalniała Sądu I instancji z obowiązku przeprowadzenia postępowania dowodowego, w którym zbadania wymagała kwestia legitymowania się przez ubezpieczonego co najmniej 25 – letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym, co leży u podstaw uchylenia zaskarżonego wyroku. Co do zasady Sąd I instancji słusznie wskazał, że legalność i prawidłowość decyzji organu rentowego wymaga rozważania według stanu rzeczy istniejącego w dacie wydania decyzji przez organ rentowy, co wynika z faktu, iż prawo do świadczenia powstaje z dniem spełnienia wszystkich wymaganych prawem warunków (art. 100 ustawy emerytalno – rentowej), a decyzja organu rentowego ma charakter jedynie deklaratoryjny. Nie można jednak tracić z pola widzenia tego, że w orzecznictwie wielokrotnie poruszana była kwestia czasu dokonywania oceny decyzji przez sąd ubezpieczeń społecznych.
W ugruntowanym do tej pory orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazywano, że sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji organu rentowego według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania, jednakże sąd ten może przyznać ubezpieczonemu świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione po wydaniu zaskarżonej decyzji (patrz np. wyrok z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97, OSNP 1999/5/181; wyrok z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005/3/43; wyrok z dnia 2 lutego 2007 r., III UK 25/07, OSNP 2008/19-20/293).
Z kolei w wyroku z dnia 12 kwietnia 2012 r., II UK 235/11, OSNP 2013/7-8/87 Sąd Najwyższy stwierdził, że brak jest przeszkód, aby sąd ubezpieczeń społecznych przyznał prawo do emerytury z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie spełnienia warunku rozwiązania stosunku pracy w trakcie postępowania sądowego, po stwierdzeniu spełnienia pozostałych przesłanek tego prawa. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na to, że ogólna reguła z art. 316 § 1 kpc, zgodnie z którą podstawą rozstrzygania jest stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, doznaje weryfikacji na gruncie postępowania z zakresu ubezpieczeń społecznych, a to z tego względu, że postępowanie w tych sprawach wszczynane jest na skutek odwołania od decyzji organu rentowego, dzięki czemu postępowanie to uzyskuje charakter ściśle odwoławczy. Sąd Najwyższy podkreślił, że odwołanie się do art. 316 § 1 kpc w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie znajduje uzasadnienia wówczas, kiedy wypaczałoby to charakter tego postępowania i prowadziłoby do jaskrawego pominięcia odrębności tego postępowania poprzez całkowite pozbawienie znaczenia postępowania administracyjnego i zwrócił uwagę na to, że odstępstwo od zasady badania legalności decyzji według stanu na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione
w przypadku oceny prawa do takiego świadczenia, które uzależnione jest m.in. od warunku rozwiązania stosunku pracy. Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela przytoczony powyżej pogląd prawny. Znajduje on w pełni zastosowanie w przedmiotowej sprawie, gdzie do rozwiązania stosunku pracy doszło po wniesieniu odwołania od decyzji organu rentowego, a przed datą wyrokowania Sądu I instancji, przy czym na szczególne podkreślenie zasługuje, że zaskarżona decyzja wydana została w dniu 9 lipca 2012 r., zaś stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 30 lipca 2012 r., w takiej zaś sytuacji odstąpienie od badania legalności decyzji według stanu rzeczy z daty jej wydania nie doprowadzi do wypaczenia charakteru postępowania z zakresu ubezpieczeń społecznych. Nie było zatem podstaw do uchylenia się przez Sąd I instancji od przeprowadzenia postępowania dowodowego dla wyjaśnienia tego, czy słusznie organ rentowy wskazywał na niespełnienie przez wnioskodawcę warunku w postaci konieczności legitymowania się ogólnym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 25 lat i dla zweryfikowania twierdzeń wnioskodawcy o konieczności uwzględnienia w tym stażu ubezpieczeniowym jego zatrudnienia w okresie od 1 października 1973 r. do 31 lipca 1974 r. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji rozważy te kwestie po uprzednim przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego i przy uwzględnieniu wyrażonego wyżej stanowiska co do przesłanki rozwiązania stosunku pracy wynikającej z art. 184 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie rozstrzygnie
o zasadności odwołania wniesionego przez wnioskodawcę od decyzji z dnia 9 lipca 2012 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 4 kpc.