Pełny tekst orzeczenia

851/II/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 23 września 2013 r.

Sygn. akt Ts 123/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Zbigniew Cieślak,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej H.G. w sprawie zgodności:

art. 21 w związku z art. 32 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 648, ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 22 maja 2012 r., sporządzonej przez adwokata ustanowionego z urzędu, H.G. zarzucił, że art. 21 w związku z art. 32 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 648, ze zm.; dalej: ustawa o zaopatrzeniu) jest niezgodny z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą.

Decyzją z 14 stycznia 2011 r. organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Lublinie odmówił skarżącemu prawa do emerytury z uwagi na niespełnienie przez skarżącego warunków niezbędnych do ustalenia takiego świadczenia, określonych w art. 27 w związku z art. 30 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) oraz art. 21 ustawy o zaopatrzeniu. W uzasadnieniu ZUS wskazał, że wymienione przepisy, umożliwiające inwalidom wojskowym ubieganie się o wcześniejszą emeryturę, dotyczą osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Kolejną decyzją – z 18 lutego 2011 r. – organ rentowy ponownie odmówił skarżącemu przyznania prawa do emerytury, zmieniając poprzednią decyzję w części dotyczącej uzasadnienia.

Wyrokiem z 30 września 2011 r. (sygn. akt VIII U 714/11) Sąd Okręgowy w Lublinie – VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołania skarżącego od wskazanych wyżej decyzji. Wyrokiem z 11 stycznia 2012 r. (sygn. akt III AUa 990/11) Sąd Apelacyjny w Lublinie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację skarżącego. Powyższe orzeczenie zostało doręczone skarżącemu 8 lutego 2012 r.

W dniu 16 marca 2012 r. skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Lubartowie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 27 marca 2012 r. (sygn. akt I Co 264/12) Sąd Rejonowy w Lubartowie – I Wydział Cywilny uwzględnił wniosek. Pismem z 4 kwietnia 2012 r. (znak. Urz.339/12) Okręgowa Rada Adwokacka w Lublinie wyznaczyła adwokata do sporządzenia skargi.

Skarżący zarzucił, że „zmiana ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i rentowym inwalidów wojennych i wojskowych, poprzez wprowadzenie pkt 3 do art. 21, ograniczająca możliwość przechodzenia w obniżonym wieku na emeryturę, jedynie do osób urodzonych przed 31 grudnia 1948 r., a także przeprowadzona reforma emerytalna w 1999 r. wydatnie ograniczyła uprawnienia do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę osobom – żołnierzom urodzonym po 1 stycznia 1949 r.”. Zakwestionowana norma wprowadziła zatem niedopuszczalny – w świetle wskazanych wzorców konstytucyjnych – podział na „kategorię żołnierzy, którym przedmiotowe prawo pozostawiono i na tych, których tego prawa pozbawiono”. Zdaniem skarżącego: „pozostawienie przywileju w postaci przechodzenia na wcześniejszą emeryturę tylko i wyłącznie żołnierzom uznawanym za inwalidów wojennych urodzonych przed 31 grudnia 1948 r., w związku ze służbą wojskową należy uznać za niezgodne z konstytucyjnym prawem równości obywateli wobec prawa. (…) Naruszenie zasady równości pociąga za sobą naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skargę konstytucyjną może wnieść „każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone”. Oznacza to, że przesłanką dopuszczalności złożenia skargi konstytucyjnej nie jest każde naruszenie Konstytucji, ale tylko naruszenie wyrażonych w niej norm regulujących wolności lub prawa człowieka i obywatela. Skarga konstytucyjna musi zatem zawierać zarówno wskazanie konkretnej osoby, której wolności lub prawa naruszono, jak i wskazanie, które z określonych (poręczonych, zapewnionych, gwarantowanych, chronionych) w Konstytucji wolności lub praw zostały naruszone, a także określenie sposobu tego naruszenia (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

Skarżący jako podstawę skargi konstytucyjnej wskazuje art. 32 ust. 1 Konstytucji i wynikające z niego prawo do równego traktowania. Ze względu na swój specyficzny charakter prawo to nie może być samodzielną podstawą skargi konstytucyjnej. Już w postanowieniu pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2001 r., w sprawie SK 10/01, Trybunał wskazał, że: „art. 32 Konstytucji wyraża przede wszystkim zasadę ogólną, i dlatego winien być w pierwszej kolejności odnoszony do konkretnych przepisów Konstytucji, nawet jeżeli konstytucyjna regulacja danego prawa jest niepełna i wymaga konkretyzacji ustawowej. W takim zakresie wyznacza on także konstytucyjne prawo do równego traktowania. Mamy tu do czynienia z sytuacją »współstosowania« dwóch przepisów Konstytucji, a więc nie tylko z prawem do równego traktowania, ale ze skonkretyzowanym prawem do równej realizacji określonych wolności i praw konstytucyjnych. W skardze konstytucyjnej należy powołać oba przepisy Konstytucji, dopiero one wyznaczają bowiem konstytucyjny status jednostki, który przez regulację ustawową lub podustawową został naruszony. Natomiast, gdy chodzi o uprawnienia określone w innych niż Konstytucja aktach normatywnych – jeśli treść konkretnego prawa ustala się wyłącznie na ich podstawie – art. 32 Konstytucji stanowi zasadę systemu prawa, a nie wolność lub prawo o charakterze konstytucyjnym.” (OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).

Również drugi z wskazanych wzorców nie może stanowić podstawy do wniesienia skargi konstytucyjnej. Trybunał wielokrotnie w swoim orzecznictwie zwracał uwagę, że z art. 2 Konstytucji nie wynikają dla skarżących żadne prawa o charakterze podmiotowym. Normy wywodzone z tego przepisu wyznaczają jedynie standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60, jak również postanowienia z: 10 stycznia 2001 r., Ts 72/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 12; 20 lutego 2008 r., SK 27/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 22). Art. 2 Konstytucji może stanowić wzorzec kontroli, lecz tylko wówczas, gdy zasady z niego płynące zostaną odniesione do przepisów Konstytucji, które prawa i wolności wyrażają.

W związku z tym, że w skardze konstytucyjnej skarżący zarzucił niezgodność zakwestionowanej normy wyłącznie z „konstytucyjnym prawem równości obywateli wobec prawa” oraz zasadą sprawiedliwości społecznej, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż w skardze nie wskazano, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób zostały naruszone, co na podstawie art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.