Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2015 roku

Sąd Rejonowy Katowice - Zachód w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2015 roku w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Zakładu Karnego w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach kwotę 41,79 zł (czterdzieści jeden złotych
i siedemdziesiąt dziewięć groszy) tytułem kosztów procesu poniesionych tymczasowo przez tutejszy Sąd.

I C 996/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 sierpnia 2013r. M. W. domagał się od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w W. 20.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty. Na uzasadnienie podał, iż jest to kwota odszkodowania i zadośćuczynienia za niezgodne z prawem niehumanitarne traktowanie, na podstawie art. 77 konstytucji RP, 417 k.c. i art. 24 k.c., w związku z przebywaniem w ZK W. w okresie od 06.2009r. do 9.06.2010r., od 30.06.2010r. do 15.07.2011r.. W tym okresie umieszczono go w przeludnionych celach, cele nie były wietrzone, przesłony w oknach ograniczały dostęp światła dziennego i powietrza, ubrania były prane w celach co powodowało powstawanie grzyba, a administracja nie wyrażała zgody na suszenie ubrań w celach, powód był umieszczany w celach z członkami subkultury więziennej, do której nie należał oraz uczestniczył w spacerach z nimi. Ponadto w Sali widzeń była krata, co uniemożliwiało mu przytulenie się do gości, brak było ciepłej wody, gdyż jak twierdziła administracja miała miejsce awaria pompy, posiłki docierały zimne, rzeczy w celi były zniszczone i potargane, a w celi izolacyjnej powód nie miał czajnika, swojej pościeli. Dodatkowo nie zlecono i nie przeprowadzono mu odczulania, które było zlecone w 2008 roku.

Postanowieniem z 2 grudnia 2013r. (k. 23) zwolniono powoda od obowiązku uiszczania opłaty od pozwu i oddalono wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Pismo powoda z 28 października 2013r. (k. 21) na skutek braków formalnych zostało zwrócone.

Pismem z 10 marca 2014r. (k. 42) powód rozszerzył okoliczności pozwu wskazując dodatkowo na: brak odgrodzonego kącika sanitarnego w celi izolacyjnej, brak możliwości zapalenia światła w celi izolacyjnej, brak dostępu do aktów prawnych, brak codziennej kąpieli, brak możliwości telefonowania ponad 2 rozmowy tygodniowo.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – Dyrektor Zakładu Karnego w W. (k. 56) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Zakwestionował okoliczności faktyczne wskazane przez powoda, zarzucił przedawnienie roszczenia na podstawie art. 442 ze zn 1 k.c.. Przyznał, że powód przebywał u pozwanego w okresie: 3.06.2009r – 9.06.2010r. i 30.06.2010r. – 15.07.2011r.. Zarzucił, iż pewne niedogodności czy uciążliwości w czasie odbywania kary pozbawienia wolności nie uzasadniają roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych. Powód przebywał w celi, gdzie było mniej niż 3 metry kwadratowe na osobę sporadycznie a zapewniane warunki spełniają wymogi przewidziane w aktach wykonawczych. Zakwestionował by w związku z pobytem powód doznał jakichkolwiek szkód lub by naruszano jego dobra osobiste.

Pismem z 9 lipca 2014r. powód domagał się przeprowadzenia dowodu z opinii biegłej G. P. (1) (k. 142) złożonej do sprawy II C 263/11. Pierwotnie pozwany sprzeciwiał się dopuszczaniu takiego dowodu (pismo z 21 sierpnia 2014r., k. 160). Wobec czego powód pismem z dnia 14 stycznia 2015r. (k. 231) wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność jak w przypadku zgłoszonej opinii biegłej G. P. (1). Na rozprawie 14 kwietnia 2015r. (k. 260) pozwany zmienił stanowisko i oświadczył, że nie kwestionuje już treści złożonych dotychczas przez powoda opinii biegłej G. P. (1) ze sprawy II C 263/11.

Sąd ustalił, co następuje:

M. W. przebywał w Zakładzie Karnym w W. w okresie od 3 czerwca 2009r. do 9 czerwca 2010r., oraz w okresie od 30 czerwca 2010r. do 15 lipca 2011r.

/zestawienie, k. 15/.

W tym czasie powód przebywał zarówno w celach zakładu karnego typu zamkniętego (pawilon B) jak i oddziału aresztu (pawilon A). W okresach: 15.10.2009r – 19.11.2009r., 25.11.2009r – 27.11.2009r., 13.04.2010r. – 14.04.2010r., 11.08.2010r.-12.08.2010r., 8.12.2010r.-9.12.2010r, 21.01.2011r-24.01.2011r. przebywał w celach, gdzie powierzchnia na jedną osobę była mniejsza niż 3 metry kwadratowe

/zestawienia, k. 61-62, notatka, k. 63/.

13 czerwca 2006r. powiatowy inspektor nadzoru budowlanego w B. wydał pozwolenie na użytkowanie pawilonu penitencjarnego z polami spacerowymi na terenie W. (Pawilon A) a 26 lutego 2009r. wydał pozwolenie na użytkowanie pawilonu typu S. wraz z wewnętrzną instalacją centralnego ogrzewania, wody i wentylacji oraz wewnętrzną instalacją elektryczną w W. (Pawilon B);

/decyzja, k. 64-65, decyzja k. 66-67, zeznania św. W. D., k .196-197/.

Kontrole kominiarskie z 4.12.2008r., 4.12.2009r., 3.12.2010r. wskazywały, iż przewody kominowe i elementy urządzeń kominowych w pawilonach A i B odpowiadają przepisom i mieszczą się w obowiązujących normach. Wentylacja grawitacyjna jest tak wyliczona, iż nie ma potrzeby przesłaniania otworów wentylacyjnych, na ich zasłanianie przez osadzonych traktowane jest jak naruszenie regulaminu odbywania kary. W czasie wyjścia na spacer osadzeni powinni otworzyć okna w celu wywietrzenia celi. Mogą też otwierać lufciki dolne i górne by wzmóc wentylację celi. W oknach znajdują się przesłony tzw. blendy , która znajduje się 10-15 cm od elewacji budynku i jest w ten sposób zapewniony dostęp świeżego powietrza do celi, natomiast materiał z którego jest wykonania przepuszcza naturalne słoneczne światło do środka celi, która dodatkowo jest doświetlana światłem sztucznym. Sale widzeń zostały zaprojektowane w ten sposób, iż są to boksy przedzielone ścianką działową na wysokość 120 cm i wyżej jest pionowa krata, w której są odstępy około 15-20 cm. Jest możliwość kontaktu bezpośredniego twarzą w twarz, ręka w rękę. Były 2 boksy bez możliwości takiego kontaktu. W celach na bieżąco jest zagwarantowana zimna woda. Ciepła woda jest raz w tygodniu podczas kąpieli, choć obecnie są już dwie kąpiele w tygodniu. Rzeczy jakie otrzymują osadzeni od pozwanego są co dwa tygodnie prane przez zakład karny. We wszystkich celach w pawilonie A i B kącik sanitarny jest oddzielony ścianą betonową i przesuwanymi drzwiami. Jedynie w celach izolacyjnych nie jest wydzielony gdyż są to cele z założenia jednoosobowe, więc nie ma zagrożenia naruszenia godności przez innego osadzonego. Cały sprzęt kwaterunkowy w pawilonach A i B jest sprawny, nowy i zgodny z przepisami;

/protokoły, k. 68-70, zeznania św. W. D., k. 196, zeznania św. T. C., k. 197-198/.

Posiłki do cel w pawilonach A i B dostarczane są z kuchni w termosach i wydawane indywidualnie pod celami. Temperatura posiłków jest kontrolowana w kuchni i w czasie wydawania jest nieznacznie niższa (85C) niż podczas wyjazdu z kuchni (90-95C)

/zeznania św. W. D., k. 197,zeznania świadka P. K. (1), k. 281-282, notatka, k. 272/.

W odpowiedzi na skargę M. O. Inspektor Służby Więziennej w K. pismem z dnia 26 maja 2011r. uznał ją za bezzasadną wskazując m.in. na to, iż brak możliwości rozwieszania sznurów z praniem w celach wynika ze względów ochronnych

/pismo z 26 maja 2011r., k. 8, 45/.

Również w piśmie z 31 grudnia 2013r. ten sam podmiot nie uwzględnił skargi powoda powołując się na zgodność z prawem warunków w jakich przebywa i brak podstaw do wydzielenia dla osadzonych pralni i suszarni

/pismo z 31 grudnia 2013r., k. 37/.

Pismem z 7 marca 2014r. O. Inspektor Służby Więziennej w K. nie uwzględnił skargi powoda na sposób rozmieszczania w celach

/pismo z 7 marca 2014r. k. 211/.

Pismem z 20 maja 2014r. O. Inspektor Służby Więziennej w K. nie uwzględnił skargi powoda na zaniedbania związane z jego stanem zdrowia

/pismo z 20 maja 2014r., k. 212/.

W sprawie II C 263/11 – biegła sądowa G. P. (1) wydała 1 kwietnia 2012r. opinię, gdzie stwierdziła, iż powód pali papierosy 10-20 dziennie, ma złą higienę jamy ustnej, próchnicę, na wypisie z 16 czerwca 2010r. związanego z zażyciem i zatruciem substancją nieznanego pochodzenia były zapisy wskazujące na brak dolegliwości ze strony układu oddechowego, wobec czego zalecono odstawienie leku. Były również informację o częstych rezygnacjach powoda z wizyt lekarskich. W dokumentacji medycznej były informacje z konsultacji w Wojewódzkiej Poradni Alergologicznej we W. z których wynikało, że na 26 stycznia 2009r. ustalono termin odczulania powoda na pyłki bylicy. Biegła stwierdziła, iż pomieszczenia wilgotne, nieprawidłowo wentylowane mają związek ze schorzeniami wpisanymi do książeczki zdrowia powoda, tj. astmą oskrzelową atopową. W opinii z 10 lutego 2014r. biegła stwierdziła, iż leczenie odczulające, które zostało rozpoczęte może wstrzymać postęp choroby – astmy oskrzelowej atopowej;

/opinia dołączona do pozwu, k. 46, 142/.

Lekarz J. C., która pracowała w szpitalu w C. a na umowę zlecenie w Zakładzie Karnym w W.. Zalecenie odczulania było potraktowane w ZK w W. jako jedna z metod leczenia powoda, alternatywna do leków wziewnych, których powód nie chciał przyjmować. Nie było kategorycznego zalecenia odczulania. Nie przychodził na wizyty do lekarza, nie chciał rzucić palenia, które było mu zalecanie przy astmie oskrzelowej. W trakcie pobytu u pozwanego nie zgłaszał nigdy chęci konsultacji alergologicznej, choć dostęp do specjalistów jest w pełni zabezpieczony, czy to na miejscu czy poza zakładem karnym

/zeznania św. J. C., k. 194-195/.

Powód w okresie pobytu w ZK W. był 16 karany dyscyplinarnie, nie uczestniczył w podkulturze przestępczej, nie zgłaszał na tym tle skarg czy problemów. Tzw. grypsujący są traktowani jak pozostali osadzeni i są kwaterowani z nimi. Dopiero w przypadku konfliktów osadzeni są odseparowywani od siebie. W związku z karami dyscyplinarnymi powód przebywał w tzw. celi izolacyjnej, która jest pojedyncza i jest jedną z najsurowszych kar. W samej celi jest węzeł sanitarny, nieoddzielony od reszty celi. Standardowym wyposażeniem takiej celi nie jest czajnik. Osadzeni mogą wykonywać więcej niż 2 rozmowy telefoniczne tygodniowo, jeśli pozwalają na to względy organizacyjne. Powód miał możliwość korzystania z aktów prawnych znajdujących się na świetlicy. Powód jako osoba sprzątająca przebywał dodatkowo poza celą około 2 godzin dziennie;

/notatka D. B., k. 71, zestawienie kar, k. 72-75, zeznania świadka M. G., k. 195-196, zeznania św. P. P., k. 198-199, zeznania św. K. B., k. 199-200, zeznania św. D. B., k. 200/.

Przed Sądem Okręgowym w Katowicach toczyła się sprawa z powództwa M. W. przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w T., Dyrektorowi Aresztu Śledczego w K., Dyrektorowi Zakładu Karnego w N., Dyrektorowo Aresztu Śledczego w M., Dyrektorowi Zakładu Karnego we W., Dyrektorowi Aresztu Śledczego w K. o zapłatę (II C 263/11). Wyrokiem z dnia 25 marca 2013r. Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził od na rzecz powoda kwoty: 25.000 zł od Dyrektora Aresztu Śledczego w M., 5000 zł od Dyrektora Aresztu Śledczego w K., 10.000 zł od Dyrektora Aresztu Śledczego w K., 10.000 zł od Dyrektora Aresztu Śledczego w T. i nakazał pobrać od powoda około 20.700 zł kosztów procesu. Sąd ten ustalił, iż astmę zdiagnozowano u powoda w kwietniu 2007 roku podczas pobytu w zakładzie karnym w H., zatem pobyt w jednostkach penitencjarnych w T., K., M., K. spowodował powstanie tej choroby. Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2015r. Sąd Apelacyjny w Katowicach IACa 860/13 zmienił w/w wyrok zmniejszając zasądzone na rzecz powoda kwoty (okoliczność wiadoma z urzędu).

Dokonując oceny materiału dowodowego Sąd uznał, że wszystkie dokumenty złożone przez strony były wiarygodne. Zeznania świadków K. A. (I Cps 69/14, k. 243), P. K. (2) (VI Cps 30/14, k. 192) uznano za niewiarygodne, albowiem świadkowie Ci nigdy nie przebywali w jednej celi z powodem (notatka, k. 76). Zeznania świadków J. C. (k. 194), M. G. (k. 195-196), W. D. (k. 197-198), T. C. (k .197-198), P. P. (k. 198-199), K. B. (k. 199-200), D. B. (k. 200) P. K. (1) (k. 281) uznano za wiarygodne, gdyż wzajemnie ze sobą korespondują tworząc spójny obraz warunków panujących w celach, w których przebywał powód, dodatkowo potwierdzonych dokumentami złożonymi do akt sprawy.

Jeśli chodzi o wyjaśnienia powoda (Cps 11/15) Sąd uznał je za niewiarygodne, a to dlatego, iż nie znajdują potwierdzenia w pozostałym wiarygodnym materiale dowodowym. Zgłoszeni przez powoda świadkowie nigdy nie przebywali w jednej celi z nim, stąd nie byli oni w stanie w sposób wiarygodny potwierdzić wyjaśnień powoda dotyczących warunków w jakich przebywał w Zakładzie Karnym w W.. Jedynie w zakresie dotyczącym kwestii medycznych oraz przebywania w celach poniżej 3 metrów kwadratowych wyjaśnienia te są wiarygodne, gdyż znajdują potwierdzenie w pozostałym wiarygodnym materiale dowodowym.

Sąd zważył, co następuje:

W każdej sprawie mającej za przedmiot roszczenie o przyznanie zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych konieczne jest stwierdzenie, jakie dobro zostało naruszone. Artykuł 23 k.c. zawierający przykładowe wyliczenie dóbr osobistych wymienia cześć, która obejmuje dobre imię oraz godność. Prawo człowieka do poszanowania godności, wyrażającej się w poczuciu własnej wartości i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi, dotyczy wszystkich aspektów życia osobistego człowieka i obejmuje także taką jego sferę, która jest związana z pozbawieniem wolności. Nie ma zatem potrzeby wyodrębniania autonomicznego dobra osobistego w postaci "prawa do godnego odbywania kary pozbawienia wolności", gdyż zawiera się ono w dobru osobistym, jakim jest godność człowieka.

Dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie o ochrony przewidzianej w innych przepisach (art. 23 k.c.). Kodeks cywilny określa w art. 24 i 448 niemajątkowe i majątkowe środki ochrony dóbr osobistych. Godność człowieka, także w rozważanym aspekcie, jest dobrem chronionym nie tylko w ustawie, ale przede wszystkim w Konstytucji, a także w stanowiących część krajowego porządku prawnego umowach międzynarodowych.

Zgodnie z Konstytucją, przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela i jest nienaruszalna (art. 30), nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu (art. 40) i każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób humanitarny (art. 41 ust. 4). O tym, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu jest mowa także w art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w R. dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Według art. 7 i 10 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, otwartego do podpisu w N. dnia 19 grudnia 1996 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167, 169), nikt nie będzie poddawany torturom lub okrutnemu, nieludzkiemu albo poniżającemu traktowaniu lub karaniu, a każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Wzmocnieniu ochrony osób pozbawionych wolności przy użyciu środków pozasądowych o charakterze zapobiegawczym w formie wizytacji służą postanowienia Europejskiej konwencji o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu sporządzonej w S. w dniu 26 listopada 1987 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 46, poz. 238 ze zm.).

Powód zarzucił, że pozwany nie zapewnił mu należytych warunków pobytu w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, zwłaszcza ze względu na fakt, że cele, w których przebywał były przeludnione i miały nieodpowiednie warunki sanitarne i bytowe, co naruszyło jego dobra osobiste, a w tym godność. Z uwagi na to domagał się zadośćuczynienia na podstawie art. 448 kodeksu cywilnego, pozostającego w związku z art. 24 kodeksu cywilnego.

Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miało zatem ustalenie i ocena, czy w zastanych okolicznościach faktycznych pozwany działający jako statio fisci Skarbu Państwa, dopuścił się naruszenia prawa, w wyniku którego doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, co uzasadniałoby żądanie przyznania mu odpowiedniej kwoty tytułem zadośćuczynienia.

Odpowiedzialność organów władzy publicznej może być więc oceniana - na tle konkretnych okoliczności - na podstawie art. 417 § 1 k.c. (tak SN w wyroku z dnia 23 kwietnia 2004 r., I CK 591/2003 oraz w wyroku dnia 23.03.2004r., V CK 376/2003). Podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej osoby prawnej wykonującej z mocy prawa władzę publiczną jest bezprawność działania, rozumiana jako niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Za takie działanie lub zaniechanie należy rozumieć niezgodność z konstytucyjnie rozumianymi źródłami prawa - Konstytucją, ustawami, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi bądź rozporządzeniami. Decydującą wagę ma zatem zgodność zachowania sprawcy z wzorcem postępowania ujętym w przepisie prawa materialnego. Kolejną z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie cytowanego wyżej przepisu jest szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 kodeksu cywilnego. W przypadkach wskazanych w art. 445 i 448 kodeksu cywilnego może nią być również krzywda, rozumiana jako tzw. „szkoda niematerialna”. Musi ona ponadto pozostawać z opisywanym wyżej bezprawnym działaniem pozywanego podmiotu w związku przyczynowym posiadającym cechę adekwatności. Związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc stwierdzić istnienia związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne (a nie niezwykłe, nadzwyczajne).

Roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę spowodowaną naruszeniem dobra osobistego jest roszczeniem deliktowym. Z tego powodu, gdy chodzi o terminy jego przedawnienia, zastosowanie znajduje przepis art. 442 ¹ k.c. Zasadą jest, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Początek biegu trzyletniego terminu przedawnienia wyznacza moment, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie ( tak SN w wyroku z dnia 27 października 2010r., V CSK 107/10). Za moment dowiedzenia się o szkodzie należy przyjąć moment, w którym poszkodowany zdał sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody i miał świadomość doznanej szkody ( tak SN w wyroku z dnia 18 września 2002 r., III CKN 597/2000 oraz w SA w P. w wyroku z dnia 21 marca 2006 r., I ACa 1116/05). Przyjmuje się, że przesłanka wiadomości o szkodzie zostaje spełniona już w tej chwili, w której poszkodowany wie o istnieniu szkody w ogóle, gdy ma świadomość faktu powstania szkody ( tak SN w wyroku z dnia 20 stycznia 2005 r., II CK 358/2004).

W przedmiotowej sprawie należało więc określić moment, w którym termin przedawnienia roszczenia rozpoczął swój bieg. W ocenie Sądu, był to najpóźniej ostatni dzień pobytu powoda w jednostce pozwanego. Powód, przebywając w jednostce pozwanego miał bowiem świadomość, że dzieje się mu krzywda i mógł wskazać podmiot, który był jej sprawcą.

Jeżeli chodzi o pobyt powoda w Zakładzie Karnym w W. to powód przebywał tam w okresach: I) od 3 czerwca 2009r. do 9 czerwca 2010r., oraz II) w okresie od 30 czerwca 2010r. do 15 lipca 2011r.. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 19 sierpnia 2013 roku. Zatem przedawnione były roszczenia powoda odnoszące się w całości do pierwszego okresu pobytu w ZK W. oraz za okres od 30 czerwca 2010r. do 18 sierpnia 2010r..

Natomiast nie był objęty przedawnieniem fragment drugiego pobytu powoda w ZK W., tj. od dnia 19 sierpnia 2010r. do 15 lipca 2011r..

Odnosząc się do zagadnienia przeludnienia celi, w której przebywał powód należy zauważyć, iż w nieprzedawnionym okresie – powód przebywał w dniach od 8.12.2010r do 9.12.2010r i od 21.01.2011r, do 24.01.2011r. przebywał w celach, gdzie powierzchnia na jedną osobę była mniejsza niż 3 metry kwadratowe /zestawienia, k. 61-62, notatka, k. 63/. Daje to więc około 6 dni, w którym nie była zachowana norma 3 metrów kwadratowych na jednego osadzonego w celi, w której przebywał powód.

W tym miejscu należy wskazać, że nadmierne zagęszczenie celi może samo w sobie być kwalifikowane jako traktowanie niehumanitarne, co zostało potwierdzone w judykaturze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r., II CSK 486/09, LEX nr 599534, czy uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2008 r., SK 25/07, OTK-A 2008, Nr 4, poz. 62). Jest rzeczą oczywistą, że przeludnienie w celach łączy się z dodatkowymi dolegliwościami bytowymi dnia codziennego (warunki noclegu, spożywania posiłków, korzystania z ubikacji). Stan taki jest szczególnie dotkliwy, jeśli twa dłuższy okres.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 25 kwietnia 1989 r., I CR 143/89, (OSPiKA 1990, poz. 330) wyjaśnił, że godność osobista jest tą sferą osobowości, która konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi. Poczucie to, które stanowi istotny element psychiki człowieka, kształtowane jest przez szereg okoliczności zewnętrznych. Zapewnienie przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymagań demokratycznego państwa prawnego, znajdującym wyraz w normach prawa międzynarodowego. Wynika to wprost z art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r., (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167 i 169) i z art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r. stanowiących, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Przytoczone zasady norm prawa międzynarodowego na gruncie prawa polskiego wyrażają art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucji.

W uchwale Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia z dnia 18 października 2011 r., sygn. III CZP 25/11, LEX nr 960463 stwierdzono, że umieszczenie osoby pozbawionej wolności w celi o powierzchni przypadającej na osadzonego mniejszej niż 3 m ² może stanowić wystarczającą przesłankę stwierdzenia naruszenia jej dóbr osobistych a odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 448 k.c. za krzywdę wyrządzoną tym naruszeniem nie zależy od winy.

Warunki odbywania kary przez powoda przez opisane wyżej 6 dni nie były przejawem poniżającego traktowania powoda przez pozwanego. Zgodnie z art. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w R. 4 listopada 1950r. „nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu traktowaniu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”. Traktowanie jest uznawane za nieludzkie, jeżeli między innymi było zamierzone, dokonywanie w premedytacją, stosowane przez wiele godzin bez przerwy, ma charakter ciągły oraz powoduje bądź urazy cielesne, bądź głębokie fizyczne i psychiczne cierpienie, a także jest poniżające gdy miało takie natężenie, że spowodowało u ofiar uczucie strachu, cierpienia i upokorzenia w stopniu będącym w stanie je poniżyć. Aby traktowanie czy karanie można było uznać za nieludzkie lub poniżające, cierpienie i upokorzenie z nimi związane musi w każdym wypadku wykraczać daleko poza niezbędny element dolegliwości, stopień nieuniknionego cierpienia i upokorzenia, które pociąga za sobą stosowanie zgodnych z prawem form traktowania lub karania (wyrok ETPCz z 6 kwietnia 2000r. nr (...), wyrok ETPCz z 26 października 2000r. nr (...), wyrok ETPCz z 29 kwietnia 2003r. nr (...)). Dokonując oceny, czy kara lub traktowanie jest poniżające w rozumieniu art. 3 Konwencji, należy wziąć pod uwagę, czy w zamierzeniu ma poniżyć i upokorzyć daną osobę oraz czy, w odniesieniu do następstw, wywarło negatywny wpływ na jej osobowość w sposób sprzeczny z art. 3 Konwencji. Wyjściowe zatem założenie dla określenia wymaganego poziomu, na którym warunku uwięzienia nie naruszają przyrodzonej, niezbywalnej godności człowieka, jest więc takie, aby traktowanie człowieka pozbawionego wolności nie było poniżające i niehumanitarne, a ograniczenia i dolegliwości nie przekraczały koniecznego rozmiaru wynikającego z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka oraz nie przekraczały ciężaru nieuniknionego cierpienia nieodłącznie związanego z samym faktem uwięzienia. Na konkretne warunki uwięzienia składają się różne parametry i ocenianie ich łącznie, określane jako kumulatywne, jest stosowane w orzeczeniach Sądu Najwyższego, sądów powszechnych i ETPCz.

Wskazać więc należy, iż sam fakt przebywania w przeludnionych celach nie przesądza automatycznie o odpowiedzialności pozwanego z art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c.. O naruszeniu dobra osobistego w postaci uchybienia godności osadzonego w jednostce penitencjarnej nie można mówić w przypadku pewnych uciążliwości lub niedogodności, związanych z pobytem w takiej jednostce, polegających np. na niższej od oczekiwanej jakości warunków sanitarnych, albo okresowym przebywaniu w celi z większą niż określona standardami liczbą osadzonych. Nie powinno się oczekiwać warunków podobnych do domowych, które dla wielu ludzi bywają bardzo trudne, a nie wynikają z odbywania żadnej kary (postanowieni Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2010r., IV CSK 449/10).

Podnieść należy również, że w wyroku z dnia 10 maja 2012r. Sąd Najwyższy wyraził podgląd, iż nie narusza godności skazanego przebywanie przez okres 3 miesięcy w celi zagrzybionej, wymagającej remontu i nie odpowiadającej standardom etycznym i użytkowym, wynikającej z ogólnej trudnej sytuacji materialnej zakładu karnego, nie zaś z chęci poniżenia czy upokorzenia skazanego (wyrok SN z 10 maja 2012r. IV CSK 473/11).

Fakultatywny charakter zadośćuczynienia uzasadnia odmowę przyznania go powodowi z uwagi na przebywanie w przeludnionych celach, gdyż jednostkowe, w istocie drobne i niezbyt intensywne, także w czasie, zdarzenia nie spowodowały takiej szkody niemajątkowej, która uzasadniałaby przyznanie żądanej kwoty. Dlatego powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

Jeśli chodzi o drugą grupę zarzutów pozwanego związanych z niewłaściwymi warunkami bytowymi w celach należy stwierdzić, iż zarzuty te w toku procesu nie zostały wykazane, do czego obligowała powoda treść art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.. Zaproponowany materiał dowodowy przez powoda był w dużej części nieprzydatny do poczynienia ustaleń w tym zakresie zgodnie z twierdzeniami wskazanymi w pozwie, wskazani świadkowie nigdy nie przebywali w jednej celi z powodem, zaś jego wyjaśnienia jako strony Sąd uznał za niewiarygodne, gdyż nie znalazły potwierdzenia w innym materiale dowodowym. Dodatkowo przeprowadzono w sprawie dowód z zeznań świadków zgłoszonych przez pozwanego, które nie potwierdzały zarzutów względem warunków, w jakich miał przebywać powód w jednostce pozwanego. Z ustaleń faktycznych sprawy wynika, że powód miał zapewnione prawidłowe warunki sanitarne w celach oraz środki czystości i higieny, otrzymywał posiłki o odpowiedniej gramaturze i jakości, mógł korzystać kąpieli przy odpowiedniej temperaturze wody i przewidzianej przez przepisy częstotliwości. Obostrzenia jakich doznał w czasie przebywania w celi izolacyjnej nie naruszały obowiązujących przepisów, a jednocześnie nie naruszały jego godności, gdyż nie miały na celu jego upokorzenia czy poniżenia, lecz wynikały ze względów bezpieczeństwa oraz charakteru jaki ten pobyt realizował, czyli miały charakter kary dyscyplinarnej. Z tych samych względów nie sposób dopatrzeć się naruszenia godności w sposobie realizowania widzeń w ZK W.. Należy pamiętać, iż nie powinno się oczekiwać podczas odbywania kary pozbawienia wolności warunków podobnych do domowych (cytowane już postanowienie Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2010r., IV CSK 449/10).

Odnosząc się zaś do trzeciego zarzutu związanego z niezastosowaniem u powoda leczenia polegającego na odczulaniu zważyć należy, iż powód nie wykazał by z tego powodu doznał jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu. Początkowo był spór procesowy co do opinii złożonych do innej sprawy biegłej G. P. (2). Jednak w toku procesu pozwany oświadczył, iż nie kwestionuje ich treści, wobec czego nie było potrzeby prowadzenia osobno dowodu z opinii biegłego sądowego w niniejszej sprawie na okoliczności wynikające wprost z w/w opinii. Zgodnie bowiem z art. 229 k.p.c. nie wymagają również dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości.

Z treści tych opinii wynika, pomieszczenia wilgotne, nieprawidłowo wentylowane mają związek ze schorzeniami wpisanymi do książeczki zdrowia powoda, tj. astmą oskrzelową atopową. W opinii z 10 lutego 2014r. biegła stwierdziła, iż leczenie odczulające, które zostało rozpoczęte może wstrzymać postęp choroby – astmy oskrzelowej atopowej ( opinia dołączona do pozwu, k. 46, 142).

Taka treść opinii nie przesądza jednak o tym, że na skutek nie zastosowania przez służby pozwanego leczenia odczulającego powód doznał jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu. Zważyć należy, iż leczenie lekami wziewnymi było alternatywną metodą leczenia uczulenia powoda na wskazane wyżej alergeny, w materiale dowodowym nie znalazł się żaden dowód na to, iż leczenie takie nie spełniało swojej roli i jedynym sposobem na powstrzymanie astmy oskrzelowej było zastosowanie odczulania. Zatem w chwili obecnej brak w materiale dowodowych środków dowodowych wskazujących na to, iż pozwany dopuścił się bezprawnego zachowania (w tym przypadku zaniechania – polegającego na sprzecznym ze sztuką medyczną nie zrealizowaniu procedury odczulania), w wyniku którego powód doznać miał uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (art. 444 par 1 k.c.) co zgodnie z art. 445. § 1 k.c. warunkuje przyznanie mu odpowiedniego zadośćuczynienia.

Dlatego mając to wszystko na uwadze powództwo w całości podlegało oddaleniu, o czym orzeczono jak na wstępie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości powoda jako przegrywającego proces. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego, w kwocie 2400 zł – co stanowi stawkę minimalną przewidzianą dla spraw o takiej wartości przedmiotu sporu. Jeśli chodzi o rozliczenie o kosztach procesu podnieść również należy, iż powód był zwolniony przez Sąd wyłącznie z opłaty od pozwu. Zatem zwolnienie nie obejmowało co do zasady innych kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego, dlatego należało o nich orzec na podstawie art. 98 k.p.c., nie znajdując podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. w tym zakresie. Sama bowiem trudna sytuacja materialna strony nie uzasadnia zastosowania art. 102 k.p.c. przy braku innych okoliczności przemawiających za uznaniem istnienia szczególnego przypadku w rozumieniu tego przepisu. Dodatkowo zatem były podstawy do obciążenia powoda dodatkowymi kosztami, jakie powstały w toku procesu, tj. kwotą 41,79 zł (k .216) dotyczącą zwrotu kosztów stawiennictwa świadka T. C., o czym na podstawie art. 113 ust 1 uoksc orzeczono jak w punkcie 3 wyroku.