Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2013 r.

Sąd Rejonowy w Opolu V Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Wojciech Maślankiewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Irena Spałek

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2013 r. w Opolu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. powództwo oddala

II. zasądza od powoda K. K. na rzecz pozwanego (...) SA

w W. kwotę 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Sygn. akt V GC 561/13upr

UZASADNIENIE

K. K. wystąpił przeciwko (...) SA w W. o zapłatę kwoty 7134 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6.03.2011r. oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego żądania powód podał, że nabył od S. O. (1) wierzytelność dochodzoną pozwem, o czym pozwany został zawiadomiony i wezwany do zapłaty na rzecz powoda. Pozwany odmówił zwrotu bezpodstawnie poczynionej na jego rzecz zapłaty. Scedowana na rzecz powoda wierzytelność stanowi bowiem nienależyte świadczenie jakie S. O. (1) poczynił na rzecz pozwanej. S. O. (1) wraz ze swoją małżonką M. O. (1) zawarł z małżonakami J. i M. C. (1) w dniu 03.03.2011r. umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...). W dniu 05.03.2011r. u S. O. (1) zjawiła się M. C. (2) przedstawiciel pozwanej i zażądała zapłaty twierdząc, że S. O. (1) zawarł z nią umowę pośrednictwa zbycia tej nieruchomości. Przedstawiała mu do zapłaty fakturę opiewającą na kwotę 7134 zł tytułem dokonania prezentacji nieruchomości. S. O. (1) nie podpisał umowy pośrednictwa, ani aneksu do tej umowy, na umowie brak też daty jej zawarcia. Podpis S. O. różni się znacząco od tego jaki złożył na umowie przedwstępnej. Ponadto aneks do umowy jest opatrzony datą późniejszą, aniżeli data wskazana na umowie przedwstępnej. Zapłata przez S. O. (1) za przedstawioną mu fakturę VAT nr (...) z dnia 05.03.2011 nie może stanowić uznania należności. Pozwana powinna liczyć się z obowiązaniem zwrotu, ponieważ S. O. (1) nie był obowiązany do świadczenia na jej rzecz.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Motywując zaprzeczył okolicznościom faktycznym wskazanym przez powoda. Wskazał, że w dniu 27.01.2011r. S. O. (1) zawarł z pozwaną umowę pośrednictwa – zbycia nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), co wynika wprost z treści umowy. Celem wykonania umowy była prezentacja i oferta sprzedaży nieruchomości zamieszczona na portalach internetowych oraz przygotowania stosownych dokumentów do sprzedaży. M. C. (2) w imieniu pozwanego prezentowała nieruchomość należącą do państwa O. potencjalnym klientom. Jednak S. O. zawarł umowę przedwstępną z innym klientem aniżeli wskazanym przez pozwaną. Umowa nie miała charakteru wyłączności. Z uwagi jednak na wkład pracy włożony przez pozwaną państwo O. postanowili zapłacić pozwanej za czynności już przez nią wykonane, stąd też zawarli z pozwaną aneks do umowy określający zakres wykonanych czynności i przyznane za nie wynagrodzenie. Małżonkowie O. zapłacili pozwanej kwotę, na jaką opiewała obciążająca ich i wystawiona przez pozwaną z tego faktura VAT. Państwo O. dokonali zapłaty z własnej woli za czynności umówione przez strony i wykonane przez pozwaną chociaż do umowy sprzedaży nieruchomości nie doszło z klientem wskazanym przez pozwaną. Aneks do zawartej umowy stanowi nowacje zawartej uprzednio umowy pośrednictwa.

W kolejnych pismach procesowych strony sporu w całości podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd poczynił następujące ustalenia faktyczne :

S. O. (1) w dniu 27.01.2011r. zawarł z (...) SA w W. reprezentowaną przez pracownika M. C. (2) umowę pośrednictwa – zbycia nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...). Przedmiotem umowy było zobowiązanie się pozwanej do podjęcia czynności zmierzających do wyszukania nabywcy obiektu objętego umową, za wynagrodzenie w wysokości 3,57 % plus podatek VAT od ustalonej pomiędzy stronami transakcji brutto. Wynagrodzenie było należne w przypadku zawarcia przez zamawiającego z klientem skierowanym przez pozwanego w wysokości określonej w zależności od zawartej umowy z klientem.

Dowód: poświadczona za zgodność umowa pośrednictwa – zbycia k. 24, k.55

Pozwana wykonywała czynności zmierzające do wyszukiwania potencjalnych nabywców objętej umową nieruchomości. Wystawiała oferty sprzedaży nieruchomości na portalach internetowych, spotykała się z potencjalnymi klientami, przedstawiając im ofertę telefonicznie, a także poprzez prezentacje oferowanej nieruchomości w miejscu jej położenia. Na portalu internetowym wskazana była nieprawidłowa miejscowość G., oraz informacja, że budynek jest nowy bez właściwego wskazania, że pochodzi z 1970 r. i powstał z adoptowanego budynku gospodarczego. Pracownik pozwanej zajmująca się realizacją umowy zwartej ze S. O. (1), M. C. (2) w telefonicznej rozmowie podawała potencjalnym klientom sprostowane informacje, przed oględzinami. M. C. (2) pojawiła się w miejscu położenia nieruchomości z potencjalnymi nabywcami, którzy wyrazili zamiar zakupu nieruchomości. Państwo O. wówczas poinformowali M. C. (2), że zawarli już umowę przedwstępną z innym nabywcą, nie poinformowali jednak pozwanej o tym fakcie, przed wizytą pracownika z potencjalnym klientem.

W tym samym dniu, strony uzgodniły, że pozwana otrzymała połowę wynagrodzenia prowizyjnego z umówionej w umowie kwoty.

S. O. (1) dokonał wówczas zapłaty na rzecz pośrednika kwoty 9860 zł, która miała stanowić połowę umówionej prowizji z racji zawartej umowy przedwstępnej bez udziału pozwanej. Poświadczenie przyjętej kwoty z powodu braku dowodu KP umieszczono na treści umowy pośrednictwa – zbycia.

Dowód: poświadczone z za zgodność wydruk ze strony internetowej k. 59, zeznania świadka S. O. (1) k. 100, zeznania M. C. (2) k. 101-102, zeznania M. O. (1) k. 101, umowa przedwstępna k. 21-23,

Państwo O. po dokonanej zapłacie uznali, że kwota umówionego wynagrodzenia pozostaje wygórowana. Telefonicznie negocjowali z pozwaną obniżenie prowizji, ostatecznie uzgodnili z pozwaną, że wysokość wynagrodzenia, obejmującego wykonane na ich rzecz czynności, związane z realizacją sprzedaży nieruchomości, będzie stanowiła kwotę 7134 zł brutto.

W dniu 8.03.2011r. strony umowy pośrednictwa – zbycia, treść ustnie dokonanej zmiany umowy, zawarły w aneksie do umowy pośrednictwa, ramach którego uzgodniły, że wysokość wynagrodzenia w zamian za wymienione w aneksie czynności wykonane przez pozwaną w realizacji umowy pośrednictwa sprzedaży nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), wynosi kwotę 7134 zł brutto.

M. O. (1) udała się do oddziału pozwanej we W., podpisała aneks do umowy, odebrała fakturę i dowód wpłaty KP. Otrzymała też zwrot nadpłaconej na poczet prowizji różnicy.

Dowód: aneks do umowy k. 60, zeznania świadka S. O. (1) k. 100, zeznania M. C. (2) k. 101-102, zeznania M. O. (1) k. 101, dowód wpłaty kwoty (...) faktura VAT nr (...) k.26

Powód w drodze cesji nabył od S. O. (1) wierzytelność o zwrot nienależnego świadczenia z tytułu zapłaty za fakturę VAT nr (...)/2011 kwoty 7134 zł.

Cesjonariusz – powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 7134 zł z tytułu zwrotu nienależnego świadczenia.

Dowód : zawiadomienie o cesji k. 27, wezwanie do zapłaty k. 28, k. 29-30

W odpowiedzi na wezwanie pozwany wskazał, że faktura została wystawiona w sposób należyty i zasadnie, stąd odmawia zwrotu kwoty 7134 zł.

Dowód: odpowiedź na wezwanie do zapłaty k. 31

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd ustalenia faktyczne poczynił na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w postaci poświadczonych za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika reprezentującego określoną stronę kserokopii dokumentów, uzupełnionych zeznaniami świadków M. i S. O. (1) oraz M. C. (2).

W oparciu o tak zgromadzony materiał dowodowy sąd z całą pewnością ustalił, że scedowana na rzecz powoda wierzytelność nie istnieje. Innymi słowy po stronie cedenta S. O. (1) nie powstała należność wobec pozwanej z tytułu nienależnego świadczenia o czym stanowi treść art. 410 k.c., co do której byłby uprawniony do jej skutecznego przeniesienia na inny podmiot w drodze cesji (art. 510 k.c.).

Niewątpliwie, wbrew stanowisku powoda, cedent zawarł z pozwaną umowę pośrednictwa sprzedaży nieruchomości w zamian za umówione wynagrodzenie, o czym świadczy przedłożona przez strony umowa pośrednictwa i fakt potwierdzenia złożenia przez S. O. (1) pod jej treścią podpisu. W pierwotnie zawartej umowie prowizja należna była z chwilą zawarcia umowy z klientem wyszukanym przez pośrednika. Niemniej niesporny pomiędzy uczestnikami tej umowy pozostawał fakt, że umowa nie miała charakteru wyłączności, a co za tym idzie klient pozwanej mógł we własnym zakresie dokonać sprzedaży nieruchomości, mógł też zlecić sprzedaż innemu pośrednikowi. Korzystając z tego uprawnienia S. O. (1) zawarł we własnym zakresie umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości objętej umową, z pominięciem klienta, wskazanego przez pośrednika. Okoliczności rozpoznawanej sprawy jednak wykazały, że strony tej umowy postanowiły zgodnie dokonać zmian w treści umowy, mając na uwadze dokonane przez pośrednika czynności związane z realizacją umowy, oraz fakt, że jednak małżonkowie O. postanowili zawrzeć umowę z klientem pozyskanym z wyłączeniem pośrednika. Ustalenia w postaci potwierdzenia wpłaty i zeznań ww świadków wykazały, że pierwotnie miała to być połowa kwoty umówionego wynagrodzenia, następnie państwo O. wynegocjowali obniżenie prowizji i ostatecznie ustalono kwotę 7134 zł, objętą aneksem do umowy. Aneks do umowy podpisany został ze strony S. O. (3) przez jego małżonkę, która po dokonanych ustnie ustaleniach, przybyła do biura pozwanej, podpisała aneks do umowy, fakturę, otrzymała też dokument KP na kwotę 7134 zł i zwrot nadpłaconej kwoty.

Dlatego też nie podlegają prawdzie twierdzenia powoda prezentowane w pozwie, że cedent nie zawarł umowy z pozwaną. Nielogiczne i pozbawione racjonalności byłoby zachowanie cedenta, który wobec braku umowy i nieznajomości pośrednika dokonywałby zapłaty ok. 10.000 zł nieznanej osobie domagającej się bezpodstawnie od niego zapłaty.

Odnosząc się z kolei do zeznań S. i M. O. (1), które pozostawały w omawianym zakresie wzajemnie sprzeczne i niespójne ( M. O. twierdziła, że w dniu zapłaty mąż był w pracy i była w domu sama, z kolei S. O. zeznał, że był razem z żoną i to on przekazał pieniądze przedstawicielce pozwanej) w ocenie sądu nie podlega prawdzie ani fakt, że M. C. (2) osaczyła M. O. (1) wymuszając zapłatę, ani fakt, że lamentowała i zapłatę wymusiła groźbą pozostania w ich mieszkaniu. Wiarygodne, bo logiczne i spójne z dowodami z dokumentów w tym zakresie pozostają zeznania M. C. (2). Dlatego też ustalenie, że w niezręcznej sytuacji, w jakiej znaleźli się małżonkowie O., pośrednik i kolejny potencjalny klient przyprowadzony przez pośrednika spowodował fakt zmiany dotychczasowych warunków zapłaty wynagrodzenia. Z pewnością też zawarta przez cedenta w trakcie trwania umowy pośrednictwa, umowa przedwstępna i brak powiadomienia o tym pośrednika, nadal wykonującego na jego rzecz czynności zmierzające do sprzedaży, a co za tym idzie przyjazd do ich domu z klientami, nie licytowała z zasadami rzetelnej, uczciwej współpracy i wymuszał na pozwanym generowanie niepotrzebnych kosztów. Okoliczności tej sprawy zatem spowodowały, że dyskomfort zastanej sytuacji małżonkowie O. ratowali, zobowiązując się do zapłaty za już poczynione na ich rzecz czynności, co w ocenie sądu pozostawało jak najbardziej uczciwym przedsięwzięciem, w efekcie zaś znalazło swoje odzwierciedlenie w sporządzonym aneksie do umowy.

Zatem nie zachodziły w sprawie jakiekolwiek okoliczności uzasadniające twierdzenie, że dokonana na poczet wykonanych czynności pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości zapłaty umówionej kwoty wynagrodzenia prowizyjnego, stanowi nienależne świadczenie o jakim stanowi treść art. 410 k.c..

Podstawę prawną przysporzenia stanowi bowiem aneks do umowy o treści ustalonej ustnie w trakcie prowadzonych negocjacji pomiędzy małżonkami S. i M. O. (1) a pozwaną. Umowa została zawarta ze S. O. (3), niewątpliwie tenże też przekazał z tytułu umówionej ustnie prowizji na rzecz pozwanej kwotę 9860 zł. Fakt, że aneks do umowy, fakturę podpisała M. O. (1) i odebrała zwrot 2726 zł (9860- (...)), nie oznacza, ze aneks do umowy nie został przez S. O. (1) zawarty. Ustalenia poza jakąkolwiek wątpliwością wykazały, że S. O. (1) po uzgodnieniu z małżonką zdecydował się na zmianę warunków umowy i zapłatę umówionej części wynagrodzenia, o czym świadczy po pierwsze fakt, że pieniądze na ten cel samodzielnie i z własnej woli przekazał pozwanej, a następnie upoważnił małżonkę do udania się do biura pozwanej w celu formalnej finalizacji zmiany dokonanej uprzednio umowy.

Reasumując, należało uznać, że podstawę świadczenia (causa przysporzenia) stanowił aneks do umowy i wynikające z jego treści wykonane przez pozwaną świadczenie w postaci czynności pośrednika sprzedaży nieruchomości, za które należne było pośrednikowi wynagrodzenie.

Dlatego też zgodnie z zasadą wywodzącą się z prawa rzymskiego nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet, która stwierdza, że nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa, niż sam posiada, cesja nieistniejącej wierzytelności, nie mogła po stronie cesjonariusza przynieść oczekiwanego nabycia, a co za tym idzie nie zachodziły podstawy uzasadniające zasądzenie wierzytelności, której powód nie nabył.

Wobec powyższego sąd powództwo w całości oddalił.

Orzeczenie o kosztach uzasadnia treści art. 98 k.p.c..