Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

SR (del.) Roman Troll

Protokolant Sandra Olesiak

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa T. G., A. C. i B. G.

przeciwko Gminie M.

o nakazanie złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 2 marca 2015 r., sygn. akt I C 368/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 3 w ten sposób, że:

a)  powództwo oddala,

b)  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 2400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 1883 zł (tysiąc osiemset osiemdziesiąt trzy złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Gabriela Sobczyk

U| (...)

Pozwem z dnia 3 marca 2014 r. powodowie B. G., T. G. i A. C. domagali się nakazania pozwanej Gminie M. złożenia oświadczenia woli o następującej treści: „Gmina M. nabywa własność sieci wodociągowej wewnętrznej – kat. XXVI i kanalizacji sanitarnej na nieruchomości położonej w M., w ewidencji gruntów oznaczonej jako działki o numerach (...), dla których Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgi wieczyste o numerach, odpowiednio, KW nr (...) i KW nr (...), od B. G., T. G. oraz A. C., za cenę 13.655,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 stycznia 2013 r. od kwoty 11.700,01 zł oraz od dnia 20 lutego 2013 r. od kwoty 1.955,98 zł do dnia zapłaty". Ponadto wnieśli o obciążenie pozwanej kosztami procesu.

Uzasadniając swoje żądanie powodowie wyjaśnili, że w 2012 r. i 2013 r. wybudowali sieć wodociągową kategorii XXVI i przyłącze kanalizacji sanitarnej na nieruchomości położonej w M., oznaczonej numerami geodezyjnymi (...) (...). Podkreślili, iż wymienione urządzenia zostały wybudowane zgodnie z projektem, przepisami oraz obowiązującymi normami, co stwierdzono w protokołach odbioru technicznego. Powołali się na przepis art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, wywodząc z niego swoje roszczenie. Zaznaczyli przy tym, iż wielokrotnie występowali z wnioskami do pozwanej Gminy M. o przejęcie sieci, jednak bezskutecznie.

W odpowiedzi na pozew pozwana Gmina M. wniosła o oddalenie powództwa i obciążenie powodów kosztami procesu.

Pozwana potwierdziła przytoczone przez powodów okoliczności stanu faktycznego, w szczególności fakt wybudowania przez nich opisanej wyżej sieci wodociągowej wewnętrznej – kat. XXVI i kanalizacji sanitarnej na nieruchomości położonej w M., w ewidencji gruntów oznaczonej jako działki o numerach (...). Podniosła przy tym zarzut braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej. Wyjaśniła, iż urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne, o których mowa w treści pozwu, znajdują się w posiadaniu Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T., które prowadzi działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie gminy M.. Dodała, iż Przedsiębiorstwo to realizuje uchwalony przez Radę Miejską Wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych będących w posiadaniu Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na terenie Gminy M. na lata 2006 -2026. Pozwana wskazała, iż w korespondencji prowadzonej z powodami informowała ich, że nie dofinansowuje ona budowy przyłączy kanalizacji sanitarnej przez właścicieli posesji, brak jest bowiem na ten cel przewidzianych środków w budżecie miasta; poinformowała przy tym powodów, iż koszty przyłącza sieci kanalizacyjnej do granicy działki, zgodnie z powołanym wyżej planem, winno ponieść Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o.

Ponadto pozwana podniosła zarzut przedwczesności powództwa, wskazując, iż powodowie nie zwrócili się do pozwanej Gminy o zawarcie umowy, o której mowa w przepisie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Podniosła, iż w okolicznościach niniejszej sprawy nie sposób ustalić konkretnej treści oświadczenia woli, które ma być złożone przez zobowiązanego, co powinno prowadzić do oddalenia powództwa. Dodała, iż przyjęcie urządzeń z obowiązkiem rozliczenia się, o którym mowa w przepisie, stanowiącym podstawę roszczenia powodów, niekoniecznie musi nastąpić w drodze umowy sprzedaży, albowiem dopuszczalne są również inne stosunki prawnorzeczowe (jak np. użytkowanie) bądź obligacyjne (jak najem czy leasing). Zwróciła przy tym uwagę na treść art. 31 ust. 3 ustawy przy ustalaniu sposobu rozliczania się (k. 29-31v).

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 2 marca 2015r. Sad Rejonowy w Tarnowskich Górach zobowiązał pozwana Gminę M. do złożenia oświadczenia woli o treści „Gmina M. nabywa własność sieci wodociągowej wewnętrznej – kat. XXVI i kanalizacji sanitarnej na nieruchomości położonej w M., w ewidencji gruntów oznaczonej jako działki o numerach (...), dla których Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgi wieczyste o numerach, odpowiednio, KW nr (...) i KW nr (...), od B. G., córki H. i A., T. G. syna J. i B. oraz A. C.- syna J. i T. za cenę (...),99zl z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia.

Ponadto powództwo w pozostałej części oddalił o zasądził od pozwanej na rzecz powodów solidarnie 683zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powodowie B. G., T. G. i A. C. są współużytkownikami wieczystymi działki o numerze geodezyjnym (...), o powierzchni 758 m ², położonej w M. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...). Opisana działka stanowi własność Skarbu Państwa.

Dojazd do działki powodów odbywa się drogą publiczną, stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...), a której właścicielem jest Skarb Państwa.

W 2012 r. powodowie rozpoczęli budowę domu rodzinnego na działce nr (...), położonej w M. przy ul. (...). Uzyskane przez powodów techniczne warunki przyłączenia do sieci kanalizacyjnej przewidywały dwa rozwiązania, a mianowicie włączenie instalacji sanitarnej do istniejących studni kanalizacyjnych podciśnieniowych posadowionych przy ul. (...) lub przy ul. (...) oraz wybudowanie nowego przyłącza kanalizacji sanitarnej podciśnieniowej wraz z zabudową studni podciśnieniowej. Z uwagi na oddalenie istniejących studni kanalizacyjnych od nieruchomości powodów oraz brak odpowiedniego spadu dla systemu grawitacyjnego odprowadzającego ścieki od budynku powodów do istniejących studzienek, powodowie zdecydowali się na budowę nowego przyłącza. W związku z przewidywanym znacznym kosztem inwestycji, powódka B. G. zwróciła się do pozwanej Gminy o partycypowanie w kosztach przedmiotowej budowy. Ta ostatnia jednak odmówiła, podobnie jak Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T..

Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że 4 stycznia 2013 r. został sporządzony protokół z odbioru technicznego wykonanego przez powodów przyłącza kanalizacji sanitarnej, a dnia 17 stycznia 2013 r. - protokół odbioru technicznego podłączenia wodociągowego nieruchomości powodów do wodociągu. Odbioru dokonano bez jakichkolwiek zastrzeżeń. Koszty wykonania urządzeń w łącznej wysokości 13.655,99 zł ponieśli powodowie.

W ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest zasadne.

Wskazał na treść art. 3 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 123 z 2006 r., poz. 858, z późn. zm.), zgodnie z którym zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ściekówjest zadaniem własnym gminy.

W dacie, kiedy powodowie planowali wybudowanie sieci wodociągowej i przyłącza kanalizacji sanitarnej, na terenie pozwanej Gminy M. realizowany był Wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych będących w posiadaniu Przedsiębiorstwa (...) z o.o. na ternie Gminy M. na lata 2006 – 2026, który przewiduje, iż urządzenia wodociągowe niezbędne do korzystania z usług dostawy wody mogą być budowane na własny koszt właścicieli nieruchomości, a po ich przyłączeniu do sieci (...), odpłatnie przekazane Przedsiębiorstwu na warunkach określonych odrębną umową.

W ocenie Sądu Rejonowego z powyższego wynika, że przedsiębiorstwo wod.-kan. jest obowiązane zapewnić budowę urządzeń wod.-kan. ustalonych przez gminę w ww. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania.

Analiza art. 31 w.w. ustawy doprowadziła Sąd Rejonowy do wniosku, że przepis ten daje osobie, która wybudowała urządzenia wodociągowe lub kanalizacyjne możliwość przekazania odpłatnie istniejących urządzeń gminie lub przedsiębiorstwu wod.-kan. na warunkach uzgodnionych w umowie. W ocenie Sądu Rejonowego, decyzja, do którego z podmiotów zobowiązanych: gminy czy przedsiębiorstwa wod.-kan. należy zwrócić się z żądaniem zawarcia stosownej umowy należy do inwestora. Z tych powodów Sąd Rejonowy uznał podniesiony przez pozwaną zarzut braku legitymacji biernej za nieuzasadniony.

Następnie Sąd Rejonowy zwrócił uwag na szereg wątpliwości, akie budzi w piśmiennictwie i orzecznictwie status przyłączy wodociągowo-kanalizacyjnych. Przytoczył szereg orzeczeń Sądu Najwyższego zajmujących się tymi kwestiami.

Przywołał uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2006 r., III CZP 105/05 (OSNC 2006, nr 10, poz. 159), która potwierdza stanowisko, że art. 49 k.c. nie stanowi samoistnej podstawy prawnej przejścia urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz innych podobnych urządzeń na własność właściciela przedsiębiorstwa przez ich połączenie z siecią należącą do tego przedsiębiorstwa. Wskazał, że Sąd Najwyższy stwierdził, że status prawny tzw. przyłączy – czyli urządzeń służących do przyłączania do sieci instalacji wewnętrznych – będących przed przyłączeniem własnością np. producentów energii czy odbiorców finalnych, jest szczególnie skomplikowany. Przyłącze spaja dwie odrębne całości prawne – instalację należącą do sieci, czyli instalację zewnętrzną, oraz instalację wewnętrzną. Granica między obu tymi instalacjami jest zarazem granicą własności urządzeń. Przyłącze jest z kolei elementem łączącym te dwie odrębne całości, silnie związanym fizycznie i funkcjonalnie z instalacją zarówno zewnętrzną, jak i wewnętrzną. Z tej właśnie przyczyny trudno ustalić, czy przyłącze z chwilą jego przyłączenia do sieci staje się częścią składową instalacji zewnętrznej, czy też pozostaje częścią składową instalacji wewnętrznej. Zdaniem Sądu Najwyższego, przyłącza trudno uznać za część składową instalacji wewnętrznej odbiorcy, skoro służy połączeniu tej właśnie instalacji z siecią przedsiębiorstwa, a przy tym zwykle wykracza poza granice nieruchomości odbiorcy. W tej sytuacji należy przyjąć, że przyłącze jest odrębną rzeczą ruchomą, która wchodzi w skład sieci. Uznanie przyłącza za urządzenie podlegające art. 49 k.c. oznacza natomiast, że strony zawierające umowę o przyłączenie do sieci mogą ukształtować tytuł prawny właściciela przedsiębiorstwa do korzystania z tego urządzenia w sposób odpowiadający ich interesom. Sąd Najwyższy zaznaczył, że w ten sposób można zakwalifikować również przyłącza kanalizacyjne i wodociągowe, gdyż definicje zawarte w przepisach art. 2 pkt 5 i 6 u.z.z.w. nie określają własności tych urządzeń.

Sąd Rejonowy wskazał, że każda umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków zawiera implicite uprawnienie do korzystania przez przedsiębiorstwo z przyłącza i tym samym jest ono posiadaczem zależnym przyłącza. To z kolei prowadzi do stwierdzenia, iż przyłącze jest częścią sieci, a więc także urządzeniem kanalizacyjnym, do którego ma zastosowanie art. 31 ust. 1 u.z.z.w.

Opierając się na art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków w zw. z art. 64 kc, Sąd Rejonowy uwzględnił żądanie pozwu w całości i zobowiązał pozwaną Gminę M. do złożenia oświadczenia woli wskazanego w sentencji wyroku.

Powództwo oddalił natomiast w części w jakiej powodowie domagali się zasądzenia odsetek od dat, odpowiednio 29 stycznia 2013 r. i 20 lutego 2013 r., Sąd oddalił powództwo. Sąd Rejonowy wskazał, że miał na względzie, że orzeczenie sądu, stwierdzające obowiązek strony do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje oświadczenie woli strony uchylającej się od jego złożenia. W takim więc zakresie ma ono charakter konstytutywny. Dochodzone przez powodów roszczenie nie sprowadzało się jedynie do żądania określonej kwoty, lecz zmierzało do osiągnięcia szerszego celu jakim jest przejęcie własności sieci wodnokanalizacyjnej przez pozwana gminę za jednoczesną zapłatą ekwiwalentu. Nie można zatem przyjąć, że pozwana pozostawała w opóźnieniu o którym mowa w art. 481 § 1 kc za okres sprzed wytoczenia powództwa.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98kpc.

Apelację od tego wyroku złożyła pozwana Gmina, zaskarżając go w punktach 1 i 3.

Zarzuciła temu wyrokowi naruszenie prawa procesowego, a to art. 328§2kpc poprzez nieuwzględnienie przez Sąd w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wyjaśnienia podstaw rozstrzygnięcia, a to niewyjaśnienie co Sąd I instancji rozumie pod pojęciami sieć wodociągowa wewnętrzna oraz kanalizacja sanitarna, co powoduje stan niepewności co do sytuacji prawnej w zakresie zapadłego rozstrzygnięcia i przedmiotu, który na jego podstawie pozwana odpłatnie nabyła. Wskazała, że rozstrzygnięcie odnosi się do przyłączy wodociągowo-kanalizacyjnych i ich statusu prawnego, a nie sieci wodociągowej wewnętrznej oraz kanalizacji sanitarnej, budowę których zgodnie z przepisami prawa zobowiązani są finansować powodowie.

Zarzuciła ponadto naruszenie art. 328§2 kpc poprzez nieodniesienie się w uzasadnieniu do regulacji uchwały nr XII/77/07 Rady Miejskiej w M. powołanej w odpowiedzi na pozew i niewyjaśnienie, z jakich przyczyn Sąd Rejonowy nie uwzględnił wynikającej z tej uchwały regulacji dotyczącej finansowania budowy urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Zarzuciła też naruszenie art. 233§1kpc poprzez błąd w ustaleniach faktycznych, a to uznanie, że przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne jest obowiązane zapewnić budowę urządzeń wodno-kanalizacyjnych, a z drugiej strony zobowiązanie pozwanej gminy do odpłatnego nabycia od powodów wybudowanych urządzeń, a nadto orzeczenie, że na pozwanej spoczywa obowiązek nabycia od powodów sieci wodociągowej wewnętrznej i kanalizacji sanitarnej w sytuacji, gdy materiał dowodowy dotyczy urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, a nie sieci wodociągowej wewnętrznej i kanalizacji sanitarnej.

Zarzuciła też naruszenie w.w. przepisu poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i nieuzasadnione i uznanie, że Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w T. odmówiło partycypacji w kosztach budowy przez powodów urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych w sytuacji, w której z przedstawionej przez powodów dokumentacji w tym pisma tej spółki z 14.06.2011r. i 27.06.2012r. wynika, że powodowie nie zwrócili się do tej spółki o partycypowanie w kosztach budowy urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, lecz o sfinansowanie budowy odcinka sieci, którego budowę zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci i przez bezpodstawne uznanie, że wybudowanie przez powodów nowego przyłącza kanalizacyjnego było jedyną możliwością w sytuacji, w której powodowie nie wykazali tej okoliczności. zarzuciła nadto naruszenie art. 98 kpc poprzez obciążenie pozwanej kosztami procesy w sytuacji w której powództwo w całości zasługuje na oddalenie.

Powódka zarzuciła naruszenie prawa materialnego, a to art. 31 w zw. z art. 15 oraz w zw. z art. 2 ust.14 i 16 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i nieprawidłowe uznanie, że powodowie są uprawnieni do odpłatnego przeniesienia na pozwaną własności sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej na ich nieruchomości w sytuacji, gdy koszt wybudowania wewnętrznej sieci kanalizacyjnej i wodociągowej obciąża wyłącznie powodów i co do tych odcinków nie przysługuje możliwość ich zbycia na rzecz gminy lub przedsiębiorstwa wodno - kanalizacyjnego, a przy tym sieć wodociągowa wewnętrzna oraz kanalizacja sanitarna nie stanowią urządzeń kanalizacyjnych i wodociągowych, o których mowa w przywołanym przepisie.

Powódka zarzuciła też naruszenie art. 15 w zw. z art. 31 ust.1 w/w ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. poprzez jego błędną wykładnię tj. uznanie przez Sąd I instancji że powodom przysługiwało uprawnienie do wyboru podmiotu, który ma nabyć prawo własności wybudowanych przez nich urządzeń przesyłowych, w sytuacji w której ze wskazanych przepisów wynika, że urządzenia te są użytkowane przez Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w T., a ponadto z uchwalonego przez Radę Miasta wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych będących w posiadaniu tego Przedsiębiorstwa na terenie powodowej gminy na lata 2006-2026 wynika wprost, ze urządzenia te nabywa spółka i w konsekwencji nieuwzględnienie podniesionego przez pozwaną zarzutu braku legitymacji procesowej biernej.

Zarzuciła ponadto naruszenie art. 31 ust.1 ustawy z 7 czerwca 2001r. w zw. z art. 353 ¹kc poprzez nieprawidłowe uznanie, ze na pozwanej spoczywa obowiązek zawarcia umowy o odpłatne nabycie od pozwanych wybudowanych przez nich urządzeń, w sytuacji w której przepis ten stanowi, że odpłatne przekazanie tych urządzeń może nastąpić na warunkach uzgodnionych w umowie, a nadto w myśl swobody umów pozwana ma możliwość niezawarcia takiej umowy, jak również przekazanie urządzeń tych może nastąpić nie tylko na podstawie umowy sprzedaży, ale również dzierżawy czy leasingu. Zarzuciła też naruszenie prawa materialnego, a to art. 31 w.w. ustawy w zw. z art. 64 kc poprzez nieprawidłowe uznanie, że przepis art. 31 jest podstawą roszczenia powodów o odpłatne przekazanie urządzeń w sytuacji, gdy nie kreuje on takiej podstawy, a nadto powodowie nie zwrócili się do pozwanej o zawarcie umowy, a zatem nie zaistniał stan, w którym pozwana uchylałaby się od złożenia oświadczenia woli, do którego byłaby zobowiązana.

Zarzuciła też pozwana naruszenie art. 21 w/w ustawy z 7 czerwca 2001r. przez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że powodom przysługuje uprawnienie do domagania się od pozwanej odpłatnego nabycia wybudowanej przez nich sieci wodociągowej wewnętrznej i kanalizacji sanitarnej w sytuacji, w której z uchwalonego przez Radę Miasta wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych będących w posiadaniu Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. na terenie powodowej gminy na lata 2006-2026 wynika, że brak jest podstawy do domagania się sfinansowania inwestycji w obrębie nieruchomości powodów, a przy tym kwestie finansowania rozważyć należy co najwyżej w odniesieniu do tego przedsiębiorstwa, a nie pozwanej.

Stawiając opisane zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje. Ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Skarżąca w uzasadnieniu podniosła, że Sąd Rejonowy pominął zgodny z przepisami ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. oraz wynikający z prawa miejscowego rozdział kompetencji i obowiązków pomiędzy pozwaną Gminą a (...) sp. z o.o. w T..

Powołała się też na pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2.07.2004r., II CK 420/03, wskazujący że odpłatne przejęcie urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, o których mowa w art. 31 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. nie obejmuje przyłączy kanalizacyjnych i wodociągowych wskazanych w art. 2 pkt 5 i 6 ustawy.

Powódka B. G. wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja odniosła skutek.

Jakkolwiek ustalenia Sądu Rejonowego są zasadniczo prawidłowe, to jednak wydane przez ten Sąd rozstrzygnięcie nie może być uznane za takie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zawartych w apelacji zarzutów naruszenia art. 233§1kpc, podnieść należy, że wskazane przez skarżącą zarzuty co do nieprawidłowych ustaleń Sądu Rejonowego nie mają zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Wynika to z uznania za trafny zarzutu braku legitymacji biernej pozwanej w niniejszej sprawie.

Dokonana przez Sąd Rejonowy analiza prawna, a w szczególności wniosek tego Sądu wyprowadzony z art. 31 ust.1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków o pozostawieniu wyboru inwestorowi co do tego, który z wymienionych w tym przepisie podmiotów wskaże jako zobowiązany do zawarcia umowy jest błędny. Nie uwzględnia on bowiem zmiany przepisów prawa dokonanej ustawą z dnia 30 maja 2008r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw( Dz. U. nr 116 poz. 731), którym wprowadzono do kodeksu cywilnego art. 49 §2 z mocą obowiązującą od 3 sierpnia 2008r.

Zgodnie z art. 49 §1kc, urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Zgodnie zaś z art. 49§2kc, osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca.

O znaczeniu tej regulacji i jej wprowadzenia do porządku prawnego wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 lipca 2011r., sygn. akt III CZP 26/11. Zgodnie z treścią tej uchwały, podstawę roszczenia o zobowiązanie do odpłatnego przeniesienia własności urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych stanowi- od chwili wejścia w życie ustawy z dnia 30 maja 2008r o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw( Dz. U. nr 116 poz. 731) – art. 49§2kc.

W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy odniósł się do dotychczasowych poglądów wyrażonych w orzecznictwie, w tym uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2005r., III CZP 105/05, przytoczonej przez Sąd Rejonowy w treści swego uzasadnienia. Wskazał, że wejście w życie art. 49§2kc doprowadziło do zmiany dotychczasowego stanowiska judykatury. Wskazał, że „ Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 22 stycznia 2010 r. (sygn. akt V CSK 195/09, OSNC 2010, nr 78, poz. 116 oraz sygn. akt V CSK 206/09), uznając w dalszym ciągu, że od chwili wejścia w skład przedsiębiorstwa, własność wymienionych urządzeń nie jest już pochłaniana przez własność nieruchomości, wskazał, że założenia przyjęte w znowelizowanym art. 49 KC wykluczają przyjmowaną dotychczas konstrukcję nabycia własności urządzeń przez połączenie z instalacją przedsiębiorstwa w taki sposób, że stają się jej częścią składową. Urządzenia określone w art. 49 § 1 KC z chwilą, gdy przez fizyczne połączenie z siecią przestają być częścią składową nieruchomości, zachowują status samoistnych rzeczy ruchomych, mogących być przedmiotem odrębnej własności i odrębnego obrotu. W ocenie Sądu Najwyższego, świadczą o tym sformułowania art. 49 § 2 KC - „osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem" - oraz art. 305 ³ § 1 KC - „nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 KC". Zatem urządzenia takie, nawet gdyby ich ścisłe związanie z instalacją sieci przedsiębiorstwa uzasadniać miało zastosowanie art. 47 § 2 KC, nie stają się częściami składowymi takiej instalacji. Według art. 49 § 2 KC wykazanie faktu poniesienia kosztów budowy rozstrzyga o własności urządzeń, które w wyniku połączenia z siecią przedsiębiorstwa nie należą już do części składowych nieruchomości i uzyskują status samoistnych rzeczy ruchomych, wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Art. 49 § 2 KC przewiduje bowiem, że roszczenie o nabycie przez przedsiębiorcę własności takich urządzeń przysługuje osobie, która poniosła koszty ich budowy i jest ich właścicielem (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 kwietnia 2011 r., V CSK 309/10”).

Wskazał ponadto Sąd Najwyższy, że „ z art. 49§2kc expressis verbis, że osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń przesyłowych i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca”. Wskazał, że w uzasadnieniu projektu tej ustawy jednoznacznie nawiązuje się do regulacji art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. jako niewystarczającej i budzącej w praktyce wątpliwości, które powinna usunąć nowelizacja art. 49 KC. Sąd Najwyższy wskazał też, że „ dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego, który dokonywał funkcjonalnej wykładni art. 31 ust. 1 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wynikało z braku podstawy normatywnej dla instytucji obowiązkowego zawarcia przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne umowy o nabycie urządzenia kanalizacyjnego od osoby, która je wybudowała na własny koszt”.

Rozważając stan prawny po wejściu w życie art. 49 § 2 KC Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że art. 31 ust.1 ustawy z 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nie jest przepisem szczególnym wobec art. 49 §2kc. Ten zaś art. 49§2 kc jako późniejszy wyłącza stosowanie art. 31 ust.1 w/w ustawy z 7 czerwca 2001r. ( lex posteriori derogat legi priori).

Sąd Okręgowy w pełni podziela przytoczony pogląd Sądu Najwyższego oraz argumentację zawartą w jego uzasadnieniu. Wynika ona w sposób logiczny z brzmienia wskazanych przepisów. Jak wynika z uzasadnienia projektu ,wprowadzenie art. 49§2kc miało na celu wyjaśnienie istniejących w tym zakresie wątpliwości.

Prowadzi to do wniosku, że osoba, która wybudowała urządzenie wodociągowe i kanalizacyjne po wejściu w życie art. 49§2kc może wystąpić z roszczeniem jedynie do przedsiębiorstwa, który przyłączył urządzenia do swojej sieci.

Bezspornie w niniejszej sprawie pozwana nie jest takim przedsiębiorstwem. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna, do której przyłączono urządzenia wybudowane i sfinansowane przez powodów należy bowiem nie do niej, a do Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w T., co w sprawie jest niesporne i wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego.

Tym samym zasadny okazał się zarzut podnoszony przez pozwaną co do braku po jej stronie legitymacji biernej, aczkolwiek na jego poparcie pozwana nie przytaczała treści art. 49§2kc, lecz inne wyżej wymienione regulacje prawne i prawo miejscowe.

Taki wniosek skutkować musiał oddaleniem powództwa w sprawie.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów apelacji, zgodzić się należy z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2004r, sygn. akt II CK 420/03, zgodnie z którym odpłatne przejęcie urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, o których mowa w art. 31 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72, poz. 747) przekazywanych przez osobę spełniającą przesłanki w tym przepisie określone, nie obejmuje przyłączy kanalizacyjnych i wodociągowych wskazanych w art. 2 pkt 5 i 6 ustawy, stanowiących własność osoby, która poniosła koszty ich budowy (art. 15 ust. 2 ustawy). Zachowuje ono aktualność pod rządami art. 49§2kc, bowiem nadal pozostaje w mocy art. 15 ust.2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, zgodnie z którym realizację budowy przyłączy do sieci oraz studni wodomierzowej, pomieszczenia przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego i urządzenia pomiarowego zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci.

Art. 2 pkt 5 i 6 w/w ustawy zawierają definicje przyłącza kanalizacyjnego i wodociągowego.

Zważywszy na te definicję i treść art. 15 ust.2 ustawy, wskazać należy, że z zaoferowanego przez powodów materiału dowodowego nie wynika jednoznacznie, jaka część wybudowanych przez nich urządzeń stanowi przyłącze wodociągowe i kanalizacyjne, a jaka wykracza poza granice przyłączy zgodnie z tą definicją. Przedstawione przez powodów faktury wskazują jako przedmiot budowy przyłącze wodociągowe (k. 16) i podłączenie kanalizacji wraz z zabudową studni podciśnieniowej z wyposażeniem(k.18), co nie może być jednak przesądzające o tym, czy wybudowane urządzenia stanowią w całości przyłącza, czy też nie.

Rolą powodów było wykazanie charakteru wybudowanych urządzeń, jak i ich wartości w części, w jakiej przyłączami nie są. Ustalenie takiej wartości jest niezbędne dla ustalenia odpowiedniego wynagrodzenia ( art. 49§2kc). W tym zakresie przydatna byłyby wiadomości specjalne posiadane przez biegłego odpowiedniej specjalizacji. Materiału dowodowego w tym zakresie powodowie w niniejszej sprawie nie zaoferowali. Wobec stwierdzonego braku legitymacji biernej pozwanej okoliczność ta miała jednak znaczenie drugorzędne w niniejszej sprawie.

Z opisanych powodów, wobec braku legitymacji procesowej biernej pozwanej w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1kpc zmienił zaskarżony wyrok, oddalając powództwo w całości. Jednocześnie na podstawie art. 98§1 i 3 kpc i 99 kpc orzeczono o obowiązku powodów co do zwrotu pozwanej kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem I instancji).

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art.98§1i 3 kpc i 99 kpc w zw. z art. 391§1 kpc, zaliczając do należnych pozwanej kosztów opłatę od apelacji (683 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym (1200 zł) na podstawie §6 pkt 5 w zw. z §12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu( t. jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 490).

SSR(del.) Roman Troll SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Gabriela Sobczyk