Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 r. w Lublinie

sprawy L. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 11 sierpnia 2015 r. sygn. akt VII U 1700/13

oddala apelację.

Elżbieta Czaja Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Krystyna Smaga

Sygn. akt III AUa 985/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 maja 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił L. L. przyznania prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W uzasadnieniu podano, że wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołanie od tej decyzji wniósł L. L. wskazując, iż w okresach od 7 kwietnia 1976 roku do 31 sierpnia 1989 roku oraz od 24 października 1989 roku do 9 sierpnia 1991 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku kierowcy w (...) w L. oraz (...) S.A. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2015 roku Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił L. L. prawo do emerytury od dnia 15 marca 2013 roku.

Podstawa wyroku były następujące ustalenia:

L. L. urodzony (...) w dniu 15 marca 2013 roku złożył wniosek o emeryturę. W jego treści zawarł oświadczenie o tym, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Organ ustalił na dzień 1 stycznia 1999 roku łączny okres podlegania ubezpieczeniom wnioskodawcy w wymiarze 25 lat, 2 miesięcy i 29 dni tj. 24 lat, 11 miesięcy i 14 dni okresów składkowych oraz 3 miesięcy i 15 dni okresów nieskładkowych. W uzasadnieniu decyzji Zakład wskazał, iż nie uznał okresu pracy w szczególnych warunkach od 7 kwietnia 1976 roku do 26 grudnia 1988 roku oraz od 27 grudnia 1988 roku do 31 sierpnia 1989 roku na podstawie świadectwa pracy z dnia 26 czerwca 1998 roku wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...) w L..

L. L. w Okręgowym Zakładzie (...) w L. pracował w okresie od 7 kwietnia 1976 roku do 31 sierpnia 1989 roku na stanowisku kierowcy. Powyższy zakład pracy przekształcał się kilkakrotnie, a ostatecznie przekształcił się w Przedsiębiorstwo (...) . W powyższym zakładzie pracy skarżący zatrudniony był na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony. L. L. w okresie od 27 grudnia 1988 roku do 31 sierpnia 1989 roku był kierowcą samochodu marki T. (...), na której była zamontowana na stale koparka jednonaczyniowa obsługiwana przez maszynistę. Skarżący nie był operatorem koparki oraz nie miał uprawnień do jej obsługi, był jedynie kierowcą samochodu, na którym była zamontowana koparka. Do obowiązków wnioskodawcy nie należała naprawa samochodów. W sytuacji, w której samochód wymagał naprawy, skarżący zostawiał go w warsztacie mechanicznym i otrzymywał pojazd zastępczy przy pomocy którego wykonywał swoje obowiązki kierowcy.

Następnie w okresie od 24 października 1989 roku do 9 sierpnia 1991 roku wnioskodawca pracował w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w L. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. W tym czasie L. L. jeździł samochodem marki J. (...). Do obowiązków skarżącego należał przewóz materiałów budowlanych, cementu, wapna, cegły oraz belitu. Wnioskodawca pobierał materiały z fabryk a następnie dowoził je na określony plac budowy. L. L. powyższe materiały przewoził również w okresie zimowym. W powyższych okresach wnioskodawca nie przebywał na urlopach bezpłatnych, ani na dłuższych zwolnieniach lekarskich, miał wypłacany dodatek za pracę w szczególnych warunkach.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków B. P., T. G., H. W., J. A. oraz A. S.. Wskazani świadkowie są to osoby obce dla wnioskodawcy, które były zatrudnione razem z nim w tych samych zakładach pracy. Okresy zatrudnienia wnioskodawcy oraz świadków pokrywają się. Świadkowie mieli możliwość poczynienia niezbędnych spostrzeżeń w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, jego obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy. Świadkowie dokładnie określili jakie wnioskodawca wykonywał czynności oraz omówili inne okoliczności dotyczące jego zatrudnienia.

Zeznania tych świadków są logiczne i spójne, korelują ze sobą i z zeznaniami skarżącego, a z uwagi na to, że świadkowie są osobami obcymi dla L. L., to uznać również należy, iż nie mieli żadnego interesu w korzystnym dla niego rozstrzygnięciu.

Drobne rozbieżności, co do niektórych szczegółów sprawy wynikają z naturalnych ułomności pamięci ludzkiej zważywszy, że świadkowie zeznają na okoliczności zdarzeń życia codziennego niemających charakteru wyjątkowego i z tego powodu trudniejszych do zapamiętania. Okoliczność, że występują te rozbieżności przemawiają za obdarzeniem ich zeznań wiarygodnością, bowiem wskazują, że nie były one uzgadniane na potrzeby procesu. W związku z powyższym Sąd obdarzył w całości wiarą zeznania zeznających w sprawie świadków.

Powyższa ocena dotyczy również zeznań samego wnioskodawcy, skoro były one zgodne z wiarygodnymi zeznaniami świadków. L. L. szczegółowo opisał wykonywane przez siebie czynności oraz organizację pracy w zakładzie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony również w oparciu o przytoczone dowody z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego oraz w aktach osobowych wnioskodawcy. Zostały one sporządzone w przepisanej formie, w oparciu o obowiązujące w dacie ich wydania przepisy prawne oraz wydane przez kompetentne osoby w ramach przysługujących im uprawnień. Strony nie kwestionowały tych dokumentów. Z tych względów Sąd obdarzył je wiarą.

Odnosząc się do świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 16 maja 2014 roku wystawionego przez (...) S.A., wobec zeznań wnioskodawcy oraz świadka J. A., Sąd nie dał wiary temu dokumentowi odnośnie wyłączenia wnioskodawcy okresu pracy w warunkach szczególnych od 1 grudnia 1989 roku do 30 kwietnia 1990 roku i zaliczył w/w okres to pracy w tychże warunkach. Ponadto ze świadectwa pracy z 28 sierpnia 1991 roku oraz zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 17 listopada 2006 roku znajdujących się w aktach emerytalnych nie wynika, iż skarżący w tymże okresie przebywał na zwolnieniu lekarskim lub został delegowany do wykonywania innych czynności w omawianym zakładzie pracy niż pracy kierowcy.

Sąd uznał, że odwołanie L. L. jest zasadne.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748), mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, póz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Według przepisu § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Natomiast przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezspornym jest, że skarżący w dniu wydania zaskarżonej decyzji ukończył wymagane 60 lat, na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się 25-letnim stażem pracy oraz że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Wnioskodawca występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych za wszystkie okresy zatrudnienia na potwierdzenie tej okoliczności.

W ocenie Sądu taka sytuacja nie może dyskwalifikować możliwości wnioskodawcy ubiegania się o przedmiotowe świadczenie. Należy mieć bowiem na uwadze, że wystawienie w sposób nie odpowiadający wymogom formalnym świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie jest wystarczającą podstawą do przyjęcia, że pracownik nie wykonywał pracy w takich warunkach. Obowiązek sporządzenia dokumentacji w tym zakresie obciąża pracodawcę, w związku z czym wyciąganie wobec pracownika jakichkolwiek negatywnych konsekwencji braku jej sporządzenia bądź wadliwości, byłoby dla niego nazbyt krzywdzące. W postępowaniu sądowym nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie dopuszczalnych źródeł dowodowych, ustanowione na potrzeby postępowania przed ZUS, a wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412). Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w którym Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach ZUS, aktach osobowych wnioskodawcy, złożonych dokumentach w toku postępowania, zeznaniach wnioskodawcy złożonych w trybie art. 299 k.p.c. i zeznaniach świadków, pozwoliło ustalić w sposób pewny, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych w okresach od 7 kwietnia 1976 roku do 26 grudnia 1988 roku, od 27 grudnia 1988 roku do 31 sierpnia 1989 roku oraz od 24 października 1989 roku do 9 sierpnia 1991 roku na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego.

Czynności wykonywane przez wnioskodawcę w w/w okresach opisane są w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 rozporządzenia z 1983 r. – „prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”.

Sąd nie uznał natomiast czynności wykonywanych przez wnioskodawcę w Przedsiębiorstwie (...) w L. B. w okresie od 10 października 1974 roku do 26 maja 1975 roku na stanowisku kierowcy, jako czynności wykonywanych w warunkach szczególnych, gdyż w ocenie Sądu wnioskodawca powyższej okoliczności nie udowodnił w dostateczny sposób, a przede wszystkim nie złożył odpowiednich dokumentów na potwierdzenie tej okoliczności.

Odnośnie uznanych okresów pracy, jako pracy w warunkach szczególnych, należy podkreślić, że Sąd Okręgowy w pełni aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego, które nakazuje przy ustalaniu, czy praca wykonywana była w warunkach szczególnych, kierować się przede wszystkim rzeczywistym zakresem obowiązków, a nie nazwą stanowiska pracy (por. wyrok z dnia 19 maja 2011 r., sygn. III UK 174/10, wyrok z dnia 9 marca 2010 r., sygn. I UK 324/09; wyrok z dnia 8 czerwca 2011 r., sygn. I UK 393/10). Nie ma zatem znaczenia fakt, że wnioskodawca formalnie miał powierzone stanowisko pracy, które nie zostało wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do odpowiedniego aktu resortowego skoro ustalono, że faktycznie świadczył on pracę zaliczaną do wykonywanych w szczególnych warunkach na podstawie przepisów cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów oraz aktu resortowego.

Sumując wyżej wskazane okresy jako okresy pracy w warunkach szczególnych przekraczają one ustawowo wymagany próg pracy w tychże warunkach wynoszący 15 lat oraz łącznie wynoszą 15 lat, 2 miesiące i 12 dni.

Jak więc wynika z poczynionych ustaleń L. L. legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad 25 lat, ukończył 60 lat życia, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz pracował w warunkach szczególnych ponad wymagane 15 lat. Tym samym wnioskodawca spełnia wszelkie przesłanki do ustalenia mu prawa do emerytury od dnia 15 marca 2013 roku, tj. od dnia złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia emerytalnego.

Z tych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy zaskarżając wyrok w całości zarzucając:

1/ naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 ust 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

- naruszenie prawa procesowego poprzez przekroczenie wyrażonej w art.. 233 § 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów;

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, ze wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach ponad 15 lat.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelujący podnosi, że nie neguje ustaleń Sądu dotyczących zakwalifikowania jako pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w Zakładzie (...) w L. od 7. 04. 1976 do 31. 08. 1989 tj. 13 lat 4 miesiące i 24 dni. Bezsporny był również okres zatrudnienia w spółce (...) SA od 24.10.1989 roku do 30,11.1989 i od 1. 05.1990 do 9. 08. 1991 roku , okres ten w wymiarze 1 rok 4 miesiące i 17 dni uznany został na postawie przedłożonego świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy kwestionuje jedynie stanowisko Sądu odnośnie uwzględnienia jako pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia ubezpieczonego w (...) SA od 1.12.1989 r. do 30.04.1990 r., zdaniem skarżącego, Sąd pominął, że okres ten nie został wykazany przez pracodawcę w świadectwie pracy w szczególnych warunkach z tego względu, że w w/w okresie L. L. wykonywał pracę kierowcy samochodu dostawczego, co potwierdza angaż z dnia 1.10. 1990 roku znajdujący w aktach osobowych.

Sąd Apelacyjny zważył.

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie przedstawiając logiczną argumentację prawną. Ustalenia sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w niniejszej sprawie.

Odnosząc się bezpośrednio do zarzutów apelacji należy stwierdzić ich bezzasadność.

Spór na etapie postępowania apelacyjnego sprowadza się do ustalenia, czy zatrudnienie ubezpieczonego w (...) SA od 1.12.1989 r. do 30.04.1990 r. - następcy prawnego (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w L. na stanowisku kierowcy odpowiada pracy w warunkach szczególnych, określonej w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 rozporządzenia z 1983 r. – „prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem w apelacji skarżący kwestionuje stanowisko Sądu odnośnie uwzględnienia jedynie tego okresu, wskazując, że w tym czasie jak wynika z angażu ze stycznia 1990 roku wnioskodawca wykonywał pracę kierowcy samochodu dostawczego.

Istotnie w aktach osobowych, znajduje się dokument ustalający wysokość wynagrodzenia z dnia 2.01.1990 r., na stanowisku kierowcy samochodu dostawczego, jednakże adresatem dokumentu jest M. L..

Jak wynika z ustaleń Sądu w okresie od 24 października 1989 roku do 9 sierpnia 1991 roku wnioskodawca pracował w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w L. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. W tym czasie L. L. jeździł samochodem marki J. (...). Do obowiązków skarżącego należał przewóz materiałów budowlanych, cementu, wapna, cegły oraz belitu. Wnioskodawca pobierał materiały z fabryk a następnie dowoził je na określony plac budowy, czynności te wykonywał również w okresie zimowym. W świetle przekonywujących zeznań świadków: dyspozytora J. A. (k. 80 – 81) B. P. (k. 35 – 36), oraz wnioskodawcy, jak również pozostałych dokumentów znajdujących się w aktach osobowych, brak jest podstaw do pominięcia kwestionowanego okresu jako pracy w warunkach szczególnych. Łącznie z pozostałym, niespornym okresem zatrudnienia w Zakładzie (...) w L. od 7.04.1976 r. do 31.08.1989 r., tj. 13 lat 4 miesiące i 24 dni oraz okres zatrudnienia od 24.10.1989 roku do 30.11.1989 r. i od 1.05.1990 r. do 9.08.1991 r., tj. 1 rok 4 miesiące i 17 dni, wnioskodawca legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze przekraczającym 15 lat.

W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (por. wyrok SN z dnia 27 czerwca 2011 r., I UK 401/10, LEX nr 1265554).

W tym stanie rzeczy nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego, o jakich mowa w apelacji.

Za chybiony uznać należy zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., tj. przekroczenia przez Sąd I instancji granicy swobodnej oceny dowodów.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00 LEX nr 56906).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy należycie wyjaśnił sprawę, a przeprowadzona ocena dowodów jest prawidłowa i odpowiada powyższym kryteriom. Apelacja nie wykazuje uchybień w rozumowaniu Sądu, które podważałyby prawidłowość dokonanej oceny. Podkreślić należy, iż naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna - czego skarżący we wniesionej apelacji nie uczynił.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.