Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 27 sierpnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uznał się niewłaściwym miejscowo i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Wrocław-Fabryczna we Wrocławiu (Sądowi Gospodarczemu).

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy podkreślił, że przytroczone w pozwie okoliczności nie uzasadniały właściwości przemiennej Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, a pozwany zgłosił zasadny zarzut niewłaściwości miejscowej sądu. Powód nie dochodzi w sprawie zapłaty za dostarczone towary, ale zwrotu zaliczki, która nie została w całości zwrócona po zniweczeniu skutków umowy. Zdaniem Sądu wyklucza to możliwość zastosowania art. 34 kpc, gdyż roszczenie powoda nie jest roszczeniem o wykonanie umowy lub odszkodowanie z powodu jej niewykonania czy nienależytego wykonania. Ponadto z żadnego z załączonych do pozwu dokumentów nie wynikało, że zapłata miała nastąpić na rachunek bankowy powoda. Nie można wiec było mówić o porozumieniu stron (wyrażeniu zgody w sposób w sposób bezpośredni lub dorozumiany) na zapłatę na rachunek powoda.

W związku z powyższym właściwość należy oceniać według przepisów ogólnych, których stosowanie jest w postępowaniu procesowym zasadą – art. 30 kpc.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył powód domagając się jego uchylenia oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego. Zaskarżonemu postanowieniu powód zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 34 kpc poprzez błędną wykładnię i uznanie, że roszczenie dochodzone przez powoda nie mieści się w kategorii spraw „o wykonanie umowy”, a także art. 454 kc poprzez błędną wykładnię i brak ustalenia, że zobowiązanie pozwanego (zwrot reszty zaliczki) stanowi tzw. dług oddawczy i powinno być spełnione w miejscu siedziby wierzyciela. Zarzucił również naruszenie przepisu art. 233 kpc poprzez błędną wykładnię i nieprawidłowe uznanie, że z żadnego z załączonych do pozwu dokumentów nie wynikało, że zapłata miała nastąpić na rachunek bankowy powoda, podczas gdy wynikało to z załączonego potwierdzenia dokonania wpłaty części zaliczki; a także poprzez błędną wykładnię i nieustalenie, że znaczna część zaliczki (łącznie 66.370,08 zł – tj. ok. 90% całej zaliczki) została przelana przez pozwanego na rachunek bankowy powoda.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie powoda podlegało uwzględnieniu.

Stosownie do art. 187 § 1 pkt 2 kpc powód przytoczył w pozwie okoliczności faktyczne uzasadniające właściwość przemienną sądu w Bydgoszczy podając, że pozwany miał dokonać zapłaty na rachunek bankowy powoda.

Ponadto z uzasadnienia pozwu wynikało, że dochodzona kwota stanowiła w istocie zaledwie ok. 10% całej zaliczki, natomiast pozostała cześć została już powodowi zwrócona. Jak wynikało z dołączonej do pozwu na k. 22 akt faktury korygującej przelew miał nastąpić na rachunek bankowy, a dowód wpłaty części należności – 20.000 zł w dniu 5.12.2013 r. świadczył, iż pozwany zastosował się do podanej przez powoda formy zwrotu zaliczki
i wpłacił ją na rachunek powoda w (...) (k. 26 akt), podany również w wezwaniu do zapłaty (k. 17 akt).

Zdaniem Sądu Okręgowego miejsce wykonania umowy w rozumieniu art . 34 kpc należało w rozpoznawanej sprawie oceniać nawet nie w odniesieniu do umowy głównej stron, ale do uzgodnień dotyczących zwrotu reszty zaliczki, której powód dochodzi pozwem.
W rozpoznawanym wypadku chodziło bowiem o zapłatę, co determinowało konieczność wykazania przez powoda, że strony umówiły się na zapłatę w okręgu Sądu Rejonowego w Bydgoszczy.

Rację należy przyznać Sądowi Rejonowemu odnośnie przyjęcia, że określenie właściwości miejscowej sądu według miejsca spełnienia dochodzonego świadczenia może uwzględniać miejsce siedziby banku wierzyciela wówczas, gdy strony wyraziły na to zgodę. Jednak nieuprawnione było, w kontekście wyżej przytoczonych okoliczności uznanie, że powód nie wykazał, że strony umówiły się w tym zakresie. Powód nie tylko uzasadnił właściwość przemienną, ale również wykazał w pozwie, że większość należności z tytułu zaliczki została już wpłacona na określony rachunek powoda (dowód na k. 26 akt). Nie było to zatem samo wskazanie rachunku bankowego w wezwaniu do zapłaty, które nie mogłoby świadczyć o treści porozumienia stron, jeśli pozwany nie zastosowałby się do takiej formy zapłaty.

Tylko bowiem w przypadku gdyby dłużnik nie zastosował się do żądania zapłaty na wskazany przez wierzyciela rachunek bankowy (a dokonanie zapłaty na rachunek w siedzibie konkretnego banku nie wynikało z umowy zawartej pomiędzy stronami) brak byłoby podstaw do uznania, że uzgodnionym pomiędzy stronami miejscem spełnienia świadczenia jest siedziba banku (lub jego oddziału) prowadzącego dany rachunek. W rozpoznawanym przypadku miały miejsce już cztery wpłaty, zatem przyjęty w art . 34 kpc łącznik w postaci "miejsca wykonania umowy" miał w tym wypadku zastosowanie.

Tym samym, zarzut niewłaściwości sądu nie został przez pozwanego należycie uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, a w konsekwencji brak było podstaw do wydania zaskarżonego postanowienia. Pozwany nie podnosił nawet, że strony nie zawarły porozumienia dotyczącego zwrotu zaliczki ani nie wykazał, aby dokonał jakiejkolwiek z czterech wpłat na rachunek bankowy powoda prowadzony przez bank mający siedzibę w innej miejscowości niż położony we właściwości Sądu w Bydgoszczy.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc.

Jednocześnie wskazać należy, że niniejsze postanowienie nie jest orzeczeniem kończącym sprawę w instancji w rozumieniu art . 108 § 1 zd. 1 kpc, ponieważ rozstrzygnięcie o kosztach ma charakter akcesoryjny w stosunku do głównego przedmiotu postępowania (Komentarz do art. 108 kodeksu postępowania cywilnego, J. Bodio, T. Demendecki, A. Jakubecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M.P. Wójcik, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Oficyna, 2008). Z tego też względu orzekanie o kosztach przy okazji tego postanowienia, mającego za przedmiot kwestię wpadkową, byłoby przedwczesne. Zgodnie z powołanym przepisem rozstrzygnięcie o kosztach następuje dopiero w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.

SSR del. Artur Fornal SSO Elżbieta Kala SSO Marek Tauer