Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Iwona Podwójniak

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSR del. Izabela Matusiak

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2016 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku K. P. i R. P.

z udziałem (...) SA w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 7 października 2015 roku, sygnatura akt I Ns 785/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od wnioskodawców K. P. i R. P. na rzecz uczestnika postępowania (...) SA w L. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnymi.

Sygn. akt I Ca 19/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 07 października 2015 roku Sąd Rejonowy w Sieradzu :

- ustanowił na rzecz uczestnika (...) S.A Oddział Ł. Teren w Ł. służebność przesyłu, polegającą na prawie korzystania z nieruchomości położonej w S., gmina S. stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu prowadzona jest księga wieczysta o nr (...) w zakresie wyznaczonym punktami 50-1201-52-51-50 o powierzchni 0,0380 ha, na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę B. Z. z dnia 10 lipca 2013 roku , wpisanej do ewidencji (...) w S. w dniu 25 czerwca 2015 roku nr P. (...).2015. (...), stanowiącej integralną część postanowienia, zgodnie z przeznaczeniem należących do uczestnika urządzeń przesyłowych energii elektrycznej przebiegających przez tę nieruchomość;

- zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawców kwotę 5.883,27 złotych z tytułu jednorazowego wynagrodzenia oddalając wniosek o zasadzenie wynagrodzenia ponad tą kwotę;.

-nakazał przy tym pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sieradzu: od wnioskodawców R. P. i K. P. kwotę 2.674,22 złotych,

- od (...) S.A Oddział Ł. Teren w Ł.. kwotę 2.147,68 złotych, tytułem rozliczenia wydatków tymczasowo pokrytych z sum budżetowych ustalając, że w pozostałym zakresie wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujący ustaleniach i wnioskach:

We wniosku z dnia 15 czerwca 2012 roku K. i R. małżonkowie P. wnieśli o ustanowienie na nieruchomości stanowiącej ich własność, położonej w obrębie(...) miasta S. o nr ewidencyjnym działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...), na rzecz każdoczesnego właściciela, urządzenia przesyłowego – linii energetycznej wysokiego napięcia zlokalizowanej na w/w działce, służebności przesyłu polegającej na utrzymaniu linii energetycznej, prawie do jej konserwacji
i napraw według oznaczeń, które znajdą się na mapie sporządzonej przez powołanego przez Sąd geodetę.

Jednocześnie wnieśli o zasądzenie od uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej w L. Oddział (...) w Ł. na swoją rzecz jednorazowej kwoty 29.600,00 zł tytułem wynagrodzenia za ustanowienie opisanej służebności.

Uczestnik postępowania (...) Spółka Akcyjna w L. Oddział (...) w Ł. w odpowiedzi na wniosek z dnia 4 października 2012 roku przyłączył się do wniosku o ustanowienie służebności przesyłu obciążającej nieruchomość wnioskodawców, kwestionując jednocześnie wskazany we wniosku sposób określenia zakresu służebności jak i wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że wnioskodawcy K. P. i R. P. są właścicielami nieruchomości położonej w S. (obręb(...)), oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...), dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Sieradzu prowadzona jest księga wieczysta (...). Znajduje się na niej napowietrzna linia przesyłowa energii elektrycznej uczestnika postepowania składająca się z przewodów umocowanych na słupach. Powyższa działka położona jest na terenie, dla którego brak jest planu zagospodarowania przestrzennego miasta. W obecnie obowiązującej zmianie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta S., zatwierdzonej Uchwałą Rady Miejskiej Nr (...) z dnia 24 kwietnia 2012 roku przedmiotowa nieruchomość położona jest w terenach zabudowy podmiejskiej o funkcji mieszkaniowej jednorodzinnej do uzupełnienia, a w głębi nieruchomości – tereny rolnicze. Na działkę tą została wydana decyzja Prezydenta Miasta S. Nr (...) z dnia 8 sierpnia 2005 roku o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na budowie budynku mieszkalnego jednorodzinnego wraz z urządzeniami technicznymi.

W związku z posadowieniem sieci przesyłowej i dystrybucyjnej właściciele nieruchomości obciążonej K. P. i R. P. zobowiązani są do znoszenia ograniczeń i zakazów wynikających z istnienia linii wysokiego napięcia w obydwu kierunkach - w tym zakazie wznoszenia w bezpośrednim sąsiedztwie linii budynków mieszkalnych i budowli, utrzymania wysokich drzew czy krzewów, a także w korzystaniu z nieruchomości obciążonej w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi linii elektroenergetycznych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego oraz ochrony środowiska. Ustalenie zakresu obszarowego służebności przesyłu przy uwzględnieniu przeznaczenia urządzeń energetycznych zakreślana jest przy uwzględnieniu prawidłowego korzystania z tych urządzeń oraz przy uwzględnieniu jak najmniejszego obciążenia tej nieruchomości ale przy zapewnieniu właścicielowi położonych na tej nieruchomości urządzeń przesyłu energii elektrycznej prawidłowego do nich dostępu w celu obsługi i konserwacji. Szerokość pasa ochronnego nie wynika wprost z przepisów powszechnie obowiązujących, brak jest też jednoznacznych uregulowań w tym zakresie. Ustala się go bazując na obowiązujących przepisach prawa, wiedzy i praktyce inżynierskiej.

Celem zapewnienia prawidłowego dostępu właściciela do urządzeń energetycznych posadowionych na nieruchomości K. P. i R. P. zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych energii elektrycznej przebiegających przez tę nieruchomość niezbędne jest wydzielenie pasa służebności w zakresie wyznaczonym punktami: 12 – (...) – 11 – 10 -12 tj. według wariantu 1, uwidocznionego na mapie sporządzonej w dniu 18 czerwca 2015 roku przez biegłego sądowego geodetę B. Z. (2), o powierzchni ogólnej 0,0882 ha albo w zakresie wyznaczonym punktami: 50 – (...) – 52 – 51 - 50 tj. według wariantu 2, uwidocznionego na mapie sporządzonej w dniu 18 czerwca 2015 roku przez biegłego sądowego geodetę B. Z. (2), o powierzchni ogólnej 0,0380 ha.

Działka wnioskodawców położona jest w strefie podmiejskiej miasta przy drodze lokalnej, miejskiej. Posiada ona korzystną lokalizację ogólną, bowiem jest położona w mieście będącym siedzibą władz powiatowych i miejskich, instytucji publicznych, centrum szkolnictwa, w tym wyższego, kultury, placówek bakowych, handlu i usług. Lokalizacja szczegółowa działki objętej postępowaniem jest miej korzystna gdyż nieruchomość usytuowana jest z dala od dróg ponadlokalnych, na dalekich peryferiach miasta, przy bocznej drodze lokalnej, w znacznej około 4 km odległości od centrum administracji, handlu i usług. W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się zabudowa siedliskowo- zagrodowa i pola. W dalszym sąsiedztwie tereny rolnicze, o średniej intensywność zabudowy siedliskowej i mieszkaniowej oraz przestrzeń. Dojazd do nieruchomości następuje z drogi asfaltowej. Nieruchomość korzysta z infrastruktury technicznej takiej jak energia elektryczna, sieć wodociągowa, sieć kanalizacyjna i urządzona droga. Działka ta posiada dość regularny kształt granic o szerokości z frontu około 30 mb. i długości około 150 mb. W odległości 30 m od drogi, w części zachodniej, zlokalizowany jest nowo wybudowany budynek mieszkalny jednorodzinny, w części wschodniej sieć elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV wraz z połową słupa elektroenergetycznego, a w środku droga wewnętrzna dojazdowa do pozostałej części nieruchomości, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, budynkami inwentarsko - składowymi i gospodarczymi. W głębi nieruchomości, za zabudowaniami zagrodowymi znajduje się pastwisko. Sieć napowietrzna elektroenergetyczna należąca do uczestnika postępowania (...) S.A. w L. zlokalizowana jest wzdłuż granicy z działką nr (...), na długości około 42 m.b., w granicy wschodniej posadowiony jest słup o konstrukcji stalowej. Dwie podpory usytuowane są na stopach fundamentowych w terenie przedmiotowej działki, dwie na terenie działki sąsiedniej nr (...). Pod linią teren zagospodarowany jest rolniczo – murawą. Droga komunikacji wewnętrznej utwardzona jest betonem. Nieruchomość w całości jest ogrodzona, z brama wjazdową.

Wynagrodzenie należne wnioskodawcom z tytułu ustanowienia służebności przesyłu wynosi przy przyjęciu obciążania służebnością w pasie technologicznym i strefie ochronnej o szerokości 15 m od osi linii energetycznej o powierzchni 882 m2 - 13.232,23 złotych, zaś w pasie technologicznym i strefie ochronnej o szerokości 7 m od osi linii energetycznej o powierzchni 380 m2 - 5.833,27 złotych.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że zgodnie z art. 288 kc służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej. W związku z tym uzasadnione było przyjęcie powierzchni nieruchomości obciążonej służebnością przesyłu w wysokości określonej w wariancie II opinii, jako wystarczającej dla prawidłowej eksploatacji urządzeń przesyłowych i powodującej mniejsze utrudnienia w korzystaniu z nieruchomości obciążonej. Wbrew twierdzeniu wnioskodawcy, obszar służebności nie wymagał zawarcia w nim obszaru ochronnego, albowiem nie jest on konieczny do zapewnienia prawidłowego dostępu do urządzeń przesyłowych. Nie było tez koniecznym uwzględnienie w zakresie służebności drogi dojazdowej , z uwagi na fakt zapewnienia uczestnikowi dojazdu z działki numer (...) sąsiadującej z posesją wnioskodawców .

Oszacowana przez biegłego i przyjęta przez Sąd Rejonowy wartość wynagrodzenia w wysokości 5.833,27 złotych złotych za ustanowienie służebności przesyłu, zawierała w ocenie Sądu pierwszej instancji elementy rekompensaty za ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości i ekwiwalent za wyrażenie zgody i prawo do korzystania z gruntu przez uczestnika postepowania w celu eksploatacji linii energetycznej.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 kpc , uznając, że wnioskodawczyni i uczestnik winni je ponieść po połowie.

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia wniósł wnioskodawca, zaskarżając orzeczenie w całości i podnosząc zarzut naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie

- art. 233 kpc - poprzez wadliwą ocenę materiału dowodowego w postaci opinii biegłego geodety B. Z. - poprzez uznanie, iż strefa służebności przesyłu winna być ustalona na obszarze wskazanym w sporządzonej przez niego opinii, podczas gdy właściciel nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń przesyłowych na jego działce jest w większej mierze ograniczony w korzystaniu z niej niż w strefie, co do której ustanowiona została służebność przesyłu. Dodatkowo strefa ta jest niewystarczająca do zapewnienia uczestnikowi niezbędnego dostępu do urządzeń energetycznych w celu bieżącej eksploatacji, usuwania awarii czy dokonania konserwacji, w tym wjazdu ciężkim sprzętem na nieruchomość.

- art. 520 § 2 i 3 kpc - poprzez jego niezastosowanie i nienałożenie na uczestnika postępowania obowiązku zwrotu na rzecz wnioskodawcy poniesionych przez niego kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego, pomimo, iż wniosek został uwzględniony;

- art. 520 § 1 kpc w zw z art. 13 § 2 kpc - poprzez jego błędne zastosowania i obciążenie wnioskodawcy częścią kosztów postępowania.

- nadto naruszenia prawa materialnego § 55 ust 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 06 lutego 2003 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy popdczas wykonywania robót budowlanych co w konsekwencji doprowadziło to do sytuacji, iż pas służebności przesyłu jest wyznaczony w sposób iluzoryczny, a co za tym idzie wynagrodzenie za ustanowioną służebność jest znacznie zaniżone;

W oparciu o tak sformułowane skarżący wnosił o:

I. zmianę orzeczenia poprzez ustanowienie na rzecz uczestnika na nieruchomości wnioskodawców służebności przesyłu na obszarze wynoszącym 0,0882ha i wynagrodzenia za ustanowiona służebność w wysokości 13.233 zł ;

II. obciążenie uczestnika całością kosztów postępowania;

III. zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania
apelacyjnego wg norm prawem przepisanych;

ewentualnie o:

I. uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji;

II. zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według stawek.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

odnosząc się w pierwszym rzędzie do zarzutu naruszenia art. 233 kpc zauważyć należało, że wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd pierwszej instancji wyjaśnił szczegółowo i racjonalnie przyjęcie mniejszej od tej, jakiej domagał się wnioskodawca, powierzchni obciążenia. Skarżący kwestionując powyższe, ograniczył się do ogólnikowego stwierdzenia, że istnieje szereg norm branżowych, a pod uwagę winny być wzięte wszelkie czynności niezbędne do prawidłowego funkcjonowania urządzenia przesyłowego, nie wskazując o jakiej konkretnie normy i czynności chodzi. Ustanowiona przez Sąd pierwszej instancji służebność zapewnia uczestnikowi postępowania dostęp do urządzeń przesyłowych. Skarżący nabył nieruchomość z już istniejącą linią energetyczną i zagospodarowaną i nie wykazał, aby posadowienie urządzeń stanowiło dla niego uciążliwość lub ograniczenia w innych aspektach. W uzasadnieniu apelacji wskazano jedynie, że wyznaczony pas służebność nie pozwoli na wykonanie prac modernizacji sieci czy też remontów. Tymczasem ewentualne uszkodzenie linii czy tez jej modernizacja i konieczność dokonywania prac jest zdarzeniem niepewnym i może nie nastąpić w możliwej do przewidzenia przyszłości. Jeżeli powstanie taka konieczność i będzie źródłem szkody majątkowej, wnioskodawca będzie mógł wystąpić z ewentualnymi roszczeniami odszkodowawczymi. Sąd Rejonowy podkreślił przy tym, iż uczestnik postepowania w przypadku zaistnienia zdarzenia opisanego przez apelującego będzie posiadać dostęp do urządzeń przesyłowych poprzez służebność ustanowioną na działce sąsiadującej 357.

Trzeba również podkreślić, że zwiększenie zakresu obciążenia zasadniczo nie leży w interesie właściciela nieruchomości, a więc podstawą kwestionowania orzeczenia w tym zakresie jest powiązanie przyjętej przez Sąd Rejonowy powierzchni obciążenia z wysokością przyznanego wnioskodawcom wynagrodzenia. Przepisy art. 305 ¹ oraz art. 305 ² kc , stanowiące podstawę prawną ustanowienia służebności przesyłu za stosownym wynagrodzeniem nie zawierają żadnych wskazówek, co do określenia wysokości tego wynagrodzenia. W ocenie Sądu Okręgowego, w tych warunkach należy przyjąć, że na wysokość tę ma wpływ zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela gruntu. Trzeba zaś w tym kontekście wziąć pod uwagę zarówno rodzaj, rozmiar, położenie, właściwość i sposób eksploatacji urządzeń przesyłowych, jak i rodzaj, powierzchnię i przeznaczenie nieruchomości obciążonej (E. Gniewek (w:) E. Gniewek (red.), Komentarz, 2008, s. 475). Zakres służebności i wysokość wynagrodzenia nie mogą być oderwane od wszelkich cech konkretnej nieruchomości.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do przyjęcia celowości zwiększenia zakresu służebności do rozmiarów wskazanych przez apelującego i podwyższenia wynagrodzenia .

Odnosząc się do zarzutów naruszenia art. 520 § 1 3 i kpc , podnieść należy, że w postępowaniu nieprocesowym nie mamy do czynienia z „przeciwnikami”, ale uczestniczącymi w postępowaniu „zainteresowanymi”, przy czym stopień tego zainteresowania w określonym rozstrzygnięciu może być różny. W ocenie Sądu Okręgowego, zainteresowanie zarówno po stronie skarżącego, jak i uczestnika postępowania nie może budzić żadnej wątpliwości. Na rzecz uczestnika postępowania ustanowiona została służebność przesyłu, pozwalająca na prawidłowe realizowanie zadań przedsiębiorstwa przesyłowego. Zainteresowanie wnioskodawcy sprowadzało się do uzyskania stosownego ekwiwalentu. Żądana z tego tytułu we wniosku kwota oraz proponowany zakres służebności były przez uczestnika postępowania kwestionowane. Rozpatrując zatem stanowiska wyrażane przez zainteresowanych, jednoznacznie dopatrywać się można sprzeczności interesów. Analizując je zaś w relacji do treści wydanego postanowienia, nie sposób przyjąć, iż Sąd Rejonowy w żadnym stopniu nie podzielił wniosków i zarzutów uczestnika postępowania, co uprawniałoby do zastosowania art. 520 § 3 kpc . Należy przecież zauważyć, że uczestnik nie sprzeciwiał się ustanowieniu służebności, a niezawarcie stosownej umowy w tym zakresie wynikało z istotnych rozbieżności pomiędzy zainteresowanymi co do należnego właścicielowi nieruchomości wynagrodzenia. Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił wniosku w całości, po części akceptując argumentację uczestnika postepowania, co upoważniało do stosunkowego rozdzielenia kosztów po połowie na podstawie art. 520 § 2 kpc , także tych pokrytych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 kpc , oddalił apelację wnioskodawcy jako bezzasadną.