Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

K., dnia 26 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: S.S.O. Marian Raszewski

Sędziowie: S.S.O. Barbara Mokras – spr.

S.S.O. Janusz Roszewski

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2016 r. w Kaliszu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku L. B.

z udziałem A. B.

o podział majątku wspólnego

w przedmiocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia

w przedmiocie zażalenia uczestnika postępowania A. B.

na postanowienie Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim

z dnia 20 lipca 2015 r., sygn. akt I Ns 146/15

postanawia:

I. Zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nadać mu brzmienie:

„1. Zabezpieczyć roszczenie wnioskodawczyni L. B. z tytułu spłaty należnej z podziału majątku wspólnego przez ustanowienie na jej rzecz hipoteki przymusowej do kwoty 370.000 zł (trzysta siedemdziesiąt tysięcy złotych) na należącej do uczestnika postępowania A. B. nieruchomości położonej w miejscowości K., gm. O., dla której Sąd Rejonowy w Ostrzeszowie prowadzi księgę wieczystą
nr (...),

2. oddalić wniosek o udzielenie zabezpieczenia w pozostałym zakresie.”,

II. oddalić zażalenie w pozostałym zakresie.

S.S.O. Barbara Mokras S.S.O. Marian Raszewski S.S.O. Janusz Roszewski

Sygn. akt II Cz 743/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 lipca 2015 r. Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim zabezpieczył roszczenie w sprawie z wniosku L. B. z udziałem A. B. o podział majątku wspólnego poprzez ustanowienie na rzecz wnioskodawczyni hipoteki przymusowej do kwoty 1.100.000,00 zł na należącej do uczestnika postępowania A. B. nieruchomości położonej w miejscowości K., gm. O., dla której Sąd Rejonowy w Ostrzeszowie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

W uzasadnieniu wskazano, że w ocenie Sądu Rejonowego wnioskodawczyni uprawdopodobniła roszczenie, którego zabezpieczenia się domaga gdyż do wniosku
o udzielenie zabezpieczenia załączyła odpis z księgi wieczystej nr (...),
z którego wynika, że jej wyłącznym właścicielem jest uczestnik postępowania a w księdze wieczystej nie widnieją wpisy o ustanowieniu hipotek czy o prawach osób trzecich. Wnioskodawczyni przedłożyła także umowę pożyczki hipotecznej z dnia 12 maja 2010 r.
W ocenie Sądu I instancji zestawienie wspomnianych dokumentów z logiczną treścią wniosku i wartością żądanej przez wnioskodawczynię spłaty pozwala na wyprowadzenie wniosku, że brak udzielenia zabezpieczenia może uniemożliwić albo poważnie utrudnić zaspokojenie roszczenia.

Zażalenie na powyższe orzeczenie wniósł uczestnik postępowania A. B. zaskarżając je w całości i domagając się jego uchylenia. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie art. 738 k.p.c. kwestionując kwotę zabezpieczenia ustanowioną przez Sąd I instancji.

W uzasadnieniu wskazano, iż wartość majątku podlegającego podziałowi wynosi 670.000 zł. Przy ustalaniu należnej wnioskodawczyni kwoty koniecznym jest uwzględnienie kredytu hipotecznego spłacanego wyłącznie przez uczestnika postępowania. W ocenie skarżącego należność wnioskodawczyni w niniejszej sprawie to kwota 72.132,42 zł.
W konsekwencji ustanowienie hipoteki przymusowej na kwotę 1.100.000 zł jest rażąco wysokie i nie zostało oparte o cały zebrany w sprawie materiał dowodowy. Skarżący podniósł również, że nie wyzbywa się majątku gdyż nigdy nie posiadał smażalni ryb
w M..

W piśmie procesowym wniesionym do Sądu Okręgowego w dniu 25 listopada
2015 r., stanowiącym uzupełnienie zażalenia, uczestnik postępowania wskazał, że wartość nakładów na grunt poniesionych wspólnie przez byłych małżonków wynosi 676.000 zł, stąd kwota zabezpieczenia udzielonego na nieruchomości nie powinna przekroczyć kwoty 338.000 zł. Na potwierdzenie swojego stanowiska przedłożył operat szacunkowy dotyczący nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem gastronomicznym, położonej
w miejscowości K. sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego w dniu 28 sierpnia 2015 r.

W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawczyni wniosła o oddalenie zażalenia
i przyznanie kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy, zważył co następuje:

Zażalenie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności za słuszne i zasadne uznać należy twierdzenia uczestnika postępowania podniesione w zażaleniu, że rozpoznając wniosek o udzielenie zabezpieczenia Sąd zobowiązany jest wziąć pod uwagę cały materiał zebrany w aktach sprawy na obecnym etapie postępowania (art. 738 zd. 1 k.p.c. w zw. art. 382 k.p.c., art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.).

Z tej też przyczyny w obliczu przedłożenia przez uczestnika postępowania szeregu dokumentów prywatnych, w tym w szczególności operatu szacunkowego dotyczącego nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem gastronomicznym, położonej
w miejscowości K., uznać należało, że skarżący uprawdopodobnił, iż w szczególności wskazana przez wnioskodawczynię kwota nakładów na tej nieruchomości, o wartości uznanej przez Sąd Rejonowy za uprawdopodobnioną na kwotę 2.200.000 zł, stanowi naruszenie dyspozycji art. 730 ¹ § 3 k.p.c., tj. obciąża obowiązanego ponad potrzebę. Co istotne wspomniany operat nosi znamiona aktualności, gdyż sporządzony został w dniu 28 sierpnia 2015 r.

Podkreślić należy, że dokonując podziału majątku wspólnego jako zasadę przyjmuje się, że rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej. Przedmiot podziału stanowi zaś majątek według stanu z daty dokonywania podziału. W niniejszej sprawie majątkowa wspólność małżeńska ustała mocą wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 9 stycznia 2015 r.

W tych okolicznościach w ocenie Sądu Okręgowego na obecnym etapie postępowania za uprawdopodobnione, a zatem zasługujące na udzielenie zabezpieczenia uznać należało roszczenie wnioskodawczyni do kwoty 338.000 zł z tytułu ½ nakładów poczynionych
na nieruchomość w miejscowości K. ale także ½ pozostałych nakładów poczynionych
na nieruchomości również należącej do uczestnika postępowania, położonej w miejscowości A. oraz ½ wartości samochodów, które to składniki majątkowe szczegółowo wymienione zostały we wniosku o podział majątku wspólnego.

Podkreślenia wymaga, co wydaje się umknęło uwadze Sądu Rejonowego, że suma hipoteki ustanowionej na podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia powinna pokrywać się z sumą zabezpieczenia gdyż jej ewentualne uiszczenie powoduje upadek zabezpieczenia z mocy prawa. Suma hipoteki nie może być zatem wyższa
od sumy zabezpieczenia. W przeciwnym razie uiszczenie sumy niższej spowodowałoby upadek zabezpieczenia oznaczonego na sumę wyższą (por. Z. Woźniak Hipoteka przymusowa jako sposób zabezpieczenia roszczeń pieniężnych po zmianie ustawy
o księgach wieczystych i hipotece dokonanej ustawą z 26 czerwca 2009 r., publ. Polski Proces Cywilny (...)(13)/s.545-554).

Wysokość sumy zabezpieczenia została uregulowana w art. 736 § 3 k.p.c.
Nie może być ona wyższa od dochodzonego roszczenia liczonego wraz z odsetkami do dnia wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz z kosztami wykonania zabezpieczenia. Suma ta może obejmować także przewidywane koszty postępowania.

Mając na uwadze powyższe okoliczności w ocenie Sądu Okręgowego zabezpieczenie roszczenia wnioskodawczyni przez ustanowienie na jej rzecz hipoteki przymusowej w kwocie 370.000 zł z jednej strony zapewnia należytą ochronę prawną uprawnionej wnioskodawczyni, w zakresie uprawdopodobnionego roszczenia a także nie obciąża ponad potrzebę obowiązanego.

Zgodzić należy się również ze skarżącym, że poza swoimi twierdzeniami zawartymi we wniosku oraz przedstawionymi w formie własnoręcznie sporządzonych zestawień wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych dowodów na okoliczność uprawdopodobnienia wysokości roszczenia. Stąd przedłożone przez uczestnika postępowania dokumenty uznać należało, za wiarygodne potwierdzenie stawianych przez niego zarzutów w zakresie znacznego zawyżenia kwoty ustanowionej hipoteki przymusowej.

W tym miejscu zauważenia wymaga także, że nie zasługuje na uwzględnienie żądanie uchylenia zaskarżonego postanowienia i nie udzielanie zabezpieczenia
w niniejszej sprawie z uwagi na fakt, że uczestnik postępowania nie zamierza wyzbywać się żadnego ze składników swojego majątku, w tym w szczególności przedmiotu,
na którym udzielono zabezpieczenia, tj. nieruchomości w miejscowości K.. Twierdzeniom tym przeczy nie tylko stanowisko wnioskodawczyni ale także cel sporządzenia operatu szacunkowego przedłożonego przez uczestnika postępowania
a dotyczącego właśnie nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem gastronomicznym, położonej w miejscowości K. (k. 93). W dokumencie tym wskazano wprost,
że sporządzony został „w celu określenia wartości rynkowej stanowiącej podstawę negocjacji cenowych”. Nie ulega również wątpliwości, że skoro uczestnik postępowania jest jedynym właścicielem, posiadaczem a co za tym idzie i dysponentem przedmiotowych nieruchomości, na których poczyniono nakłady z majątku wspólnego, wnioskodawczyni pozbawiona jest możliwości uniemożliwienia ewentualnego wyzbycia się majątku przez A. B..

W ocenie Sądu Okręgowego zmiana kwoty hipoteki przymusowej ustanowionej
na rzecz wnioskodawczyni nie narusza dyspozycji art. 738 k.p.c., gdyż nie prowadzi
do wykroczenia poza granice wniosku o udzielenie zabezpieczenia i nie zmienia wnioskowanego sposobu zabezpieczenia. Odpowiada jednak wymaganiom nałożonym na Sąd rozpoznający wniosek o udzielenie zabezpieczenia wskazanym w art. 730 ¹ § 3 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe okoliczności na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 należało orzec jak w sentencji postanowienia.

S.S.O. Barbara Mokras S.S.O. Marian Raszewski S.S.O. Janusz Roszewski