Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 r. w Gdańsku

sprawy A. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji A. A.

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu- IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 maja 2015 r., sygn. akt IV U 397/15

oddala apelację.

SSA Daria Stanek SSA Lucyna Ramlo SSA Grażyna Czyżak

Sygn. akt III AUa 1578/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.), ustalił A. A. od dnia 01 lutego 2015 r. prawo do emerytury, przyjmując do obliczenia podstawy jej wymiaru dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z poprzedniej decyzji, tj. 116,16 % oraz kwotę bazową 1.903,03 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. A. domagając się ponownego obliczenia świadczenia rentowego i emerytalnego od 2002 r. do chwili obecnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie stwierdzając, że obliczenia emerytury dokonano zgodnie z przepisami prawa, tj. z uwagi na to, iż skarżący nie podległ ubezpieczeniu przez 30 miesięcy po przyznaniu w 2005 r. wcześniejszej emerytury, wysokość emerytury w zaskarżonej decyzji, przyznanej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, nie zmieniła się. Organ ten wskazał, że żądanie przeliczenia renty powinno ewentualnie zostać mu przekazane do rozpoznania jako nowy wniosek.

W piśmie procesowym z dnia 04 maja 2015 r. ubezpieczony wyjaśnił, że domaga się przeliczenia renty i emerytury od 2002 r. przy przyjęciu wskaźnika 116,16 %.

Wyrokiem z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie IV U 397/15 Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

I.  oddalił odwołanie;

II.  zawarty w odwołaniu i sprecyzowany w piśmie z dnia 04 maja 2015 r. wniosek o ponowne przeliczenie świadczeń od 2002 r. przekazał do rozpoznania organowi rentowemu.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

Wnioskodawca, urodzony dnia (...), decyzją z dnia 27 czerwca 2002 r. miał ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 28 maja 2002 roku. Do ustalenia wysokości renty uwzględniony został staż pracy w wysokości 34 lat i 1 miesiąc składkowych oraz 9 miesięcy nieskładkowych. Podstawa wymiaru renty została ustalona z 20 lat kalendarzowych, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru (wwpw) wyniósł 115,93 %. Do ustalenia wysokości renty uwzględniona została kwota bazowa obowiązująca w dniu nabycia prawa do renty, tj. kwota 1.683,27 zł.

Decyzją z dnia 27 lutego 2007 r. przyznana została wnioskodawcy emerytura od dnia 25 maja 2005 r. w wysokości 1.445,21 zł. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniony został staż pracy jak do renty z tytułu niezdolności do pracy. Podstawa wymiaru została ustalona z 20 lat kalendarzowych, gdzie wskaźnik wwpw wyniósł 115,84 %, kwota bazowa została uwzględniona według daty przyznania świadczenia, tj. w wysokości 1.903,03 zł. Po przeliczeniu podstawy wymiaru decyzją z dnia 01 marca 2007 r. wwpw wyniósł 116,16 %, a wysokość emerytury obliczona jak na dzień 25 maja 2005 r. (tj. przed waloryzacją z 2006 r.) wynosiła 1.447,95 zł.

Emerytura w kwocie 1.447,95 zł podlegała kolejnym waloryzacjom. Wnioskodawca po przyznaniu wcześniejszej emerytury nie podlegał ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zaskarżoną decyzją z dnia 27 lutego 2015 r., wskutek wniosku z dnia 06 lutego 2015 roku, przyznano wnioskodawcy emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego od dnia 01 lutego 2015 r. przy przyjęciu wwpw 116,16 % i kwoty bazowej takiej samej, jak w decyzji z dnia 27 lutego 2007 r., tj. wynoszącej 1.903,03 zł, oraz tożsamego stażu. Wysokość emerytury obliczono na kwotę 1.447,95 zł, a po waloryzacji od dnia 01 marca 2015 r. - na kwotę 2.018,64 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie wnioskodawcy nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

Zgodnie z art. 53 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm., dalej: ustawa emerytalna) emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury.

Z art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy emerytalnej wynika, że podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, stanowi podstawa wymiaru renty - w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 5 (wwpw nie może przekraczać 250 %), przy czym przepis ten stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury.

Zasady te wyłącza podleganie po nabyciu uprawnień do świadczenia przez co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Wnioskodawca bezspornie po przyznaniu emerytury wcześniejszej nie podlegał ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, co w praktyce oznacza, że prawidłowo organ rentowy obliczył emeryturę w zaskarżonej decyzji, dokonując waloryzacji emerytury począwszy od marca 2006 r. w wysokości wyjściowej właściwej dla daty przyznania emerytury wcześniejszej, czyli wynoszącej 1.447,95 zł (notabene obliczonej dla oczekiwanego przez skarżącego wwpw = 116,16 %). Waloryzacje te wynosiły kolejno:

- 102,3 % w 2006 r. dla świadczeń obliczonych od kwoty bazowej 1.903,03 zł (jak w rozpatrywanej sprawie), wskutek czego świadczenie wzrastało do 1.481,25 zł,

- 106,5 % w 2008 r. (w 2007 r. waloryzacji nie było), wskutek czego świadczenie wzrastało do 1.577,53 zł,

- 106,1 % w 2009 r., wobec czego świadczenie wzrastało do 1.673,76 zł,

- 104,62 % w 2010 r., wskutek czego świadczenie wzrastało do 1.751,09 zł,

- 103,1 % w 2011 r., co powodowało wzrost świadczenia do 1.805,37 zł,

- 71 zł (waloryzacja kwotowa) w 2012 r., wobec czego świadczenie wzrastało do 1.876,37 zł,

- 104 % w 2013 r., co powodowało wzrost świadczenia do 1.951,42 zł,

- 101,6 % w 2014 r., wobec czego świadczenie wzrastało do 1.982,64 zł,

- 36 zł (waloryzacja kwotowa) w 2015 r., wobec czego emeryturę od dnia 01 marca 2015 r. organ rentowy prawidłowo obliczył na kwotę 2.018,64 zł.

W opisanej sytuacji, czyli zgodnego z przepisami prawa obliczenia wysokości emerytury, odwołanie musiało podlegać oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (pkt I wyroku). Wniosek o ponowne przeliczenie świadczeń od 2002 r., jako wybiegający poza zakres zaskarżonej decyzji, musiał zostać uznany za nowe żądanie, które - zgodnie z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. - podlegało obligatoryjnemu przekazaniu do rozpoznania organowi rentowemu (pkt II wyroku).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł A. A. kwestionując ustalenie mu wysokości renty, a następnie emerytury w latach 2002-2006 z zastosowaniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 115,93 %, a następnie 115,84 %, zamiast 116,16 %.

W konkluzji apelacji skarżący wniósł o ponowne ustalenie wysokości jego świadczenia rentowego i emerytalnego od roku 2002 z zastosowaniem WWPW 116,16 %.

Pismem procesowym z dnia 09 lipca 2015 r., w uzupełnieniu braków formalnych apelacji, A. A. wskazał, że zaskarża wyrok z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie IV U 397/15 w całości.

Pismem procesowym z dnia 06 sierpnia 2015 r., w uzupełnieniu braków formalnych apelacji, ubezpieczony wyjaśnił, że nie jest w stanie: dokonać wyliczenia jego emerytury i renty z uwzględnieniem zastosowania w latach 2002-2006 WWPW 116,16 %, a w związku z tym podać różnicy pomiędzy wysokością tak wyliczonych świadczeń, a wysokością faktycznie otrzymywanych świadczeń.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja A. A. nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji, a w związku z tym wykluczone jest rozstrzyganie przez sąd, niejako w zastępstwie organu rentowego, żądań zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji (por. postanowienie S.N. z dnia 22 lutego 2012 r., II UK 275/11, LEX nr 1215286).

Zaskarżoną decyzją organ rentowy ustalił ubezpieczonemu prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym od dnia 01 lutego 2015 r. przyjmując za podstawę jej wymiaru podstawę wymiaru emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz obliczając emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie podwyższając tą emeryturę w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do tego świadczenia (k. 10 akt em. ZUS).

Prawidłowo zatem Sąd Okręgowy uznał, że przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie jest kwestia prawidłowości obliczenia emerytury wnioskodawcy w powszechnym wieku emerytalnym, zaś kwestia prawidłowości obliczenia mu wysokości: renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od dnia 28 maja 2002 r. do dnia 24 maja 2005 r. oraz emerytury w obniżonym wieku emerytalnym od dnia 25 maja 2005 r. do dnia 30 czerwca 2006 r. pozostaje poza zakresem rozpoznania w tej sprawie.

Zasadnie również Sąd ten uznał, że organ rentowy prawidłowo ustalił wysokość emerytury A. A. w powszechnym wieku emerytalnym, stosownie do art. 21 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze m., nazywanej dalej ustawą emerytalną), przyjmując za podstawę wymiaru tej emerytury podstawę wymiaru emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz zgodnie z art. 53 ust. 3 ustawy emerytalnej obliczając emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie podwyższając tą emeryturę w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do tego świadczenia. Tak obliczona emerytura ubezpieczonego w powszechnym wieku emerytalnym, na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy emerytalnej, podlegała od dnia 01 marca 2015 r. podwyższeniu o kwotę waloryzacji w 2015 r.

Sposób wyliczenia tego świadczenia w kwestionowanej decyzji ZUS/Oddziału w E. z dnia 17 lutego 2015 r. nie budzi także wątpliwości pod względem rachunkowym.

Apelujący nie zdołał zatem podważyć przyjętej w zaskarżonej decyzji wysokości emerytury wnioskodawcy w powszechnym wieku emerytalnym.

Zasadnie zatem Sąd I instancji uznał, że brak jest podstaw do uwzględnienia odwołania A. A. od tej decyzji.

Przepis art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. stanowi, że jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu.

Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem wnioskodawca może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Z tego względu odwołanie wnoszone od decyzji organu ubezpieczeń społecznych nie ma charakteru samodzielnego żądania, a jeżeli takie zostanie zgłoszone, sąd nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest postąpić zgodnie z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. (por. wyrok S.N. z dnia 09 września 2010 r., II UK 84/10, LEX nr 661518).

Ponieważ w toku postępowania sądowo-odwoławczego w niniejszej sprawie A. A. zgłosił w odwołaniu (k. 2 akt sprawy) nowe, dotychczas nie rozpoznane przez organ rentowy, żądanie ponownego przeliczenia jego świadczeń: renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i emerytury, które następnie sprecyzował w piśmie procesowym z dnia 04 maja 2015 r. (k. 11 akt sprawy), a zatem zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że nie może go rozpoznać i na mocy art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. przekazał to żądanie do rozpoznania organowi rentowemu.

Wobec powyższego, uznając apelację A. A. za bezzasadną, na mocy art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA Daria Stanek SSA Lucyna Ramlo SSA Grażyna Czyżak