Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 02 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Marek Podwójniak

Protokolant: st. sekr. sąd. Zdzisława Dróżdż

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Sieradzu Ryszarda Kostrzewy

po rozpoznaniu w dniu 02 marca 2016 r.

sprawy R. B. (1)

oskarżonego z art. 178 a § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 29 października 2015 r. sygn. akt VI K 189/15

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. i art. 636 § 1 k.p.k. :

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

2.  zasądza od R. B. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 20 (dwadzieścia) złotych tytułem poniesionych w postępowaniu odwoławczym wydatków oraz wymierza mu opłatę za II instancję w kwocie 200( dwieście) złotych.

MP/ZD

sygn. akt. II Ka 272/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Wieluniu (w VI Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedzibą w Pajęcznie) wydanym 29 października 2015 roku w sprawie VI K 189/15 oskarżony R. B. (1), któremu zarzucono, że:

w dniu 24 czerwca 2015 r. w miejscowości B., gminy R., województwa (...) prowadził w ruchu lądowym samochód osobowy marki A. o nr rej. (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości wyrażającym się w stężeniu 1,20 mg/l z tendencją rosnącą do 1,28 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu,

to jest popełnienie przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k., skazany został na karę 200 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 złotych. Na podstawie art. 42 § 2 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. orzeczono wobec niego środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 3 lat. Na poczet tego zakazu zaliczono R. B. – na podstawie art. 63 § 4 k.k. – okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 24 czerwca 2015 roku. Natomiast na podstawie art. 43a § 2 k.k. orzeczono od oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 5.000 złotych. Na podstawie art. 43b k.k. orzeczono podanie wyroku do publicznej wiadomości poprzez wywieszenie jego odpisu na okres 30 dni na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy w R.. R. B. (1) obciążono też kosztami sądowymi w wysokości 200 złotych tytułem opłaty oraz w wysokości 70 złotych tytułem poniesionych w postępowaniu wydatków.

Wyrok ten zaskarżony został przez oskarżonego w zakresie rozstrzygnięcia o karze „i innych konsekwencjach prawnych czynu” zarzucając mu:

1.  rażącą niewspółmierność orzeczonej kary grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 złotych poprzez niedostateczne rozważenie dyrektyw jej wymiaru z art. 53 § 1 k.k. w zakresie właściwości i warunków osobistych sprawcy oraz stopnia społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu,

2.  rażącą niewspółmierność orzeczonego środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 3 lat w sytuacji, gdy wobec oskarżonego który utrzymuje się wyłącznie z rolnictwa zasadnym było orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych z wyłączeniem ciągników rolniczych.

według R. B. (1) orzekając karę grzywny w sposób niewłaściwy rozważono jego warunki i właściwości osobiste, w szczególności to, że jedynym źródłem utrzymania oskarżonego jest praca w rolnictwie, z której osiąga on miesięczny dochód w wysokości 1.000 złotych mając przy tym na utrzymaniu małoletnie dziecko, na które płaci alimenty w kwocie 400 złotych miesięcznie. Dodał on, że nie był uprzednio osobą karaną i bardzo żałuje popełnionego przestępstwa. Winno to przemawiać za orzeczeniem kary grzywny w rozmiarze 100 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 złotych, która to sankcja będzie dla oskarżonego wystarczająco dolegliwa, tym bardziej, że orzeczono wobec niego świadczenie pieniężne w wysokości 5.000 złotych. Podobnego podejścia wymaga zagadnienie wymiaru środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. Według skarżącego Sąd ferujący w dniu 29 października wyrok niedostatecznie rozważył okoliczności po stronie R. B. przemawiające na wyłączeniem z katalogu wszelkich pojazdów mechanicznych ciągników rolniczych. Oskarżony bowiem prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 4 ha. Uprawiane grunty znajdują się w odległości ok. 3,5 kilometra od zajmowanego przez niego siedliska. Mieszkający z oskarżonym jego rodzice nie są w stanie – z uwagi na podeszły wiek i zły stan zdrowia – pomagać mu w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Przemawia to za pozostawieniem R. B. (1) uprawnień do prowadzenia ciągników rolniczych. Pozbawienie go takiej możliwości stanowi zbytnią dolegliwość w stosunku do wagi zarzucanego mu przestępstwa. Oskarżony posiada prawo jazdy już od kilkunastu lat i w ciągu tego okresu przestrzegał zasad bezpieczeństwa obowiązujących uczestników ruchu drogowego. W oparciu o tak przedstawione elementy autor apelacji postulował zmianę zaskarżonego (z zaskarżonym zakresie) wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu:

- kary grzywny 100 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 złotych,

- zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 3 lat w wyłączeniem ciągników rolniczych.

Sąd Okręgowym zważył, co następuje:

Apelacja R. B. (1) nie zasługuje na uwzględnienie. Zawarta w tym środku odwoławczym argumentacja stanowi jedynie pozbawioną podstaw polemikę z ustaleniami organu ferującego zaskarżony wyrok jak wyciągniętymi z tych ustaleń wniosków, które znalazły swoje przełożenie także w rozmiarze sankcjonowania przypisanego zaskarżonym wyrokiem czynu. Z tego też powodu nie istnieją jakiekolwiek przesłanki uzasadniające wzruszenie wyroku wydanego w sprawie VI K 189/15 Sądu Rejonowego w Wieluniu (VI Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w P.).

Tytułem przypomnienia stwierdzić należy, że rażąca niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary zachodzi wtedy gdy suma zastosowanych kar i środków karnych za przepisane mu przestępstwo nie koresponduje należycie ze stopniem społecznej szkodliwości czyni oraz nie realizuje nie realizuje w wystarczającej mierze celu kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, z jednoczesnym uwzględnieniem faktu, że wymiar represji musi być proporcjonalny do stopnia zawinienia, co stanowi gwarancję realizacji celów zapobiegawczych i wychowawczych kary w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej.

Rażąca niewspółmierność kary, o której mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k. zachodzić może wszak wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd I instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo Sądu Najwyższego. Na gruncie cytowanego przepisu nie chodzi bowiem o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnice ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu niedającym się wręcz zaakceptować (za: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 lipca 2000 r. wydany w sprawie II Aka 116/00, Prok. I Prawo 2002/1/29). Zarzut zaś niewspółmierności kary, aby był zasadny musi dotyczyć rażącej niewspółmierności, a więc nie nadającej się do zaakceptowania (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 marca 2001roku wydany w sprawie 55/01, Prok. I Prawo 2001/10/21).

Przy wymiarze kary za przypisane oskarżonemu przestępstwo trzeba mieć na względzie to, że bezpieczeństwo i porządek na drogach w dużym stopniu zależą od stosowania właściwej represji, która powinna stanowić jeden z istotnych elementów zwalczania i zapobiegania tej kategorii przestępstw. Kara jednakże winna być adekwatna do zaistniałego czynu, uwzględniać stopień jego szkodliwości społecznej, a jednocześnie spełniać cele prewencji indywidualnej i generalnej. Nadmierna surowość kar nie przynosi oczekiwanych rezultatów resocjalizacyjnych, a wręcz przeciwnie, stwarza ona poczucie pokrzywdzenia i odczucie niesprawiedliwości u odbywającego karę. Jedną z naczelnych zasad wymiaru kary jest bowiem zasada prewencji indywidualnej , przy uwzględnieniu wszelkich okoliczności osobistych sprawcy oraz wpływu wymiaru kary na dalsze jego postępowanie.

W takim ujęciu uznać należy, że Sąd meriti wnikliwie przeanalizował i odpowiednio uwzględnił okoliczności, jakie wpłynęły na wymiar orzeczonej wobec R. B. (1) kary (pod którym to pojęciem należy także rozumieć środki karne).

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje rozważania organu I instancji w tym zakresie. Oskarżony R. B. (1) bowiem prowadził pojazd mechanicznych w stanie znacznej nietrzeźwości (wyrażającej się wielkością 1,20 mg/dm ³ alkoholu w wydychanym powietrzu) dopuszczając się przez to czynu wyczerpującego dyspozycję art. 178a § 1 k.k. Przestępstwo to zagrożone jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat 2. Po stronie okoliczności łagodzących Sąd Rejonowy w Wieluniu (w VI Zamiejscowym Wydziale Karnym z/s w P.) zasadnie przyjął dotychczasową niekaralność oskarżonego. W tych kategoriach potraktowano też przyznanie się R. B. do popełnienia zarzucanego mu przestępstwa, aczkolwiek – co także pokreślił organ meriti – biorąc pod uwagę elementy, w jakich ujawniono kierowanie przez niego pojazdem w stanie nietrzeźwości, okoliczności tej przeceniać nie należy. Z drugiej natomiast strony w przypadku oskarżonego mamy do czynienia z osobą, która kierowała samochodem w stanie znacznej nietrzeźwości (jak to wyliczył Sąd I instancji prawie 5-krotnie przekroczył on ustawowy próg stanu nietrzeźwości określonej w art. 115 § 16 pkt 2 k.k.). S. przy tym są wyjaśnienia R. B. twierdzącego, że wtedy nie czuł się odurzony alkoholem. Znajdując się w stanie nietrzeźwości nie tylko prowadził pojazd mechaniczny bezpośrednio przed zatrzymaniem go przez funkcjonariuszy Policji, ale też kierował nim opuszczając tego dnia swoje miejsce zamieszkania. Wyciągając z tego właściwe wniosku organ ferujący zaskarżony wyrok orzekł wobec R. B. karę najłagodniejszego rodzaju, która nie wiąże się z pozbawieniem go wolności czy też jej ograniczeniem. Podobnego zapatrywania wymaga też zarówno liczba stawek dziennych grzywny jak i wysokość jednej stawki dziennej. Tenże sąd zgodnie z wymogami zawartymi w art. 33 § 3 k.k. w tej ostatniej kwestii wysokość stawki dziennej określił na kwotę 10 złotych, co stanowi dolny ustawowy próg tej kary. Dlatego też domaganie się przez autora apelacji obniżenia grzywny nie może być uwzględnione. Ilość stawek dziennych kary w rozważanym przypadku jest przede wszystkim adekwatna do stopnia zawinienia oskarżonego spełniając przy tym pozostałe czynniki, o jakich mowa w art. 53 § 1 k.k. Argumentem przemawiającym przy tym na rzecz R. B. (1) nie może być orzeczenie wobec niego świadczenia pieniężnego w kwocie 5000 złotych. I w tym rozstrzygnięciu organ meriti wymiar tego środka karnego określił w minimalnym (obowiązującym w dacie dokonania przypisanego oskarżonemu czynu) zakresie.

Poza dyskusją pozostaje też wymiar orzeczonego w stosunku do R. B. środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego. Okres 3 lat jest minimalnym czasem (która to regulacja obowiązuje od dnia 18 maja 2015 roku), na jaki zakaz ten jest obecnie wymierzany. Słusznie przy tym Sąd Rejonowy w Wieluniu rozciągnął go na wszelkie pojazdy mechaniczne. Wbrew stanowisku apelującego organ ten określił powody takiej decyzji podkreślając, że wskazanie (przez co należy rozumieć takie wyłączenie pojazdów określonego rodzaju) tylko niektórym rodzajów pojazdów nie dałoby pożądanego rezultatu, jakim jest wyeliminowanie oskarżonego na wskazany okres spośród grona kierujących w strefie ruchu lądowego. Przecież R. B. pogwałcił zasadnicze reguły ruchu lądowego poruszając się po drodze publicznej jako kierowca pojazdu mechanicznego w stanie bardzo wysokiej nietrzeźwości. Właśnie w ten sposób wyraził on swoje podejście do bezpieczeństwa na drodze jaskrawo lekceważąc obowiązujące w ruchu zasady. Nie jest przy tym kwestionowana dolegliwość dla oskarżonego wywołana takim orzeczeniem zawartym w zaskarżonym wyroku, co niewątpliwie ma związek z prowadzonym przez niego gospodarstwem rolnym oraz jego sytuacją rodzinną. Jednakże pozostawienie mu uprawnień do prowadzenia ciągników rolniczych (czy też sprowadzenie zakazu jedynie do pojazdów mechanicznych, do prowadzenia których wymagane jest prawo jazdy kategorii (...) jak to przedstawione jest w apelacji) w kontekście przypisanego mu zaskarżonym wyrokiem czynem jawiłoby się jako niewłaściwa reakcja prawnokarna na jego w dniu 24 czerwca 2015 roku zachowanie. Oskarżony kierując wtedy pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości musiał sobie zdawać sprawę z konsekwencji takiego postępowania i mimo tego zdecydował się przekroczyć tak zasadniczej natury nakaz prowadzenia pojazdu w stanie psychofizycznym, który nie upośledzałby jego percepcji na drodze. Nie ma tu żadnego znaczenia, że ciągniki rolnicze to pojazdy, jakie nie są w stanie rozwinąć znacznych prędkości na drodze.

Dlatego też zaskarżony wyrok utrzymano w mocy uznając przy tym, że zarzuty apelacji oskarżonego nie znajdują oparcia wobec poczynionych przez Sąd Rejonowy w Wieluniu (VI Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w P.) ustaleń i wyciągniętych z nich – w tym również w zakresie sankcjonowania przypisanego czynu – wniosków.

O kosztach sądowych postępowania odwoławczego rozstrzygnięto na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. zasądzając od R. B. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 20 złotych tytułem poniesionych w nim wydatków oraz wymierzając mu (w oparciu o przepisy art. 3 ust. 1 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych – Dz. U. nr 49, poz. 223 z 1983 r. z późn. zm.) opłatę za II instancję w kwocie 200 złotych. Sąd nie znalazł podstaw do zwolnienia oskarżonego od zapłaty tych należności mając na względzie jego sytuację majątkową i uzyskiwane dochody.