Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 stycznia 2016 r. w W.

sprawy Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 17 września 2015r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się Z. K. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 1 sierpnia 2015r.;

2.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za opóźnieniu w ustaleniu ostatniej istotnej okoliczności niezbędnej do przyznania świadczenia.

Sygn. akt: VII U 1566/15

UZASADNIENIE

Z. K. 15 października 2015 roku złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., odwołanie od decyzji ww. organu rentownego z 17 września 2015 roku, znak (...), na mocy której organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, iż pracodawcy u których był zatrudniony, oraz bliscy współpracownicy już nie żyją, przez co nie ma możliwości wykazania okresu zatrudnienia. Ponadto, pracodawcy nie wystawili odwołującemu żadnego dokumentu potwierdzającego okres zatrudnienia. Odwołujący nie posiadał umowy o pracę ani świadectwa pracy (odwołanie k. 2).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., w odpowiedzi na odwołanie z 28 października 2015 roku, wniósł o jego oddalenie.

Organ rentowy w uzasadnieniu odwołania podniósł między innymi, że ubezpieczony nie udowodnił wykonywania pracy w szczególnych warunkach w wysokości co najmniej 15 lat. Ogólny staż pracy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 26 lat i 4 dni. Organ rentowy nie doliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach ubezpieczonemu okresu w Zakładzie (...) w Ł. od 1 stycznia 1980 roku do 31 grudnia 1995 roku, w (...) w Ł. od 1 stycznia 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku, ponieważ nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach (odwołanie k. 3).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony Z. K., urodzony (...), złożył 24 sierpnia 2015 roku w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (k. 1 – 11 a.r.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczony nie spełnia warunku dotyczącego stażu pracy w szczególnych warunkach (tj. 15 lat pracy w warunkach szczególnych), gdyż na 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganego okresu takiej pracy. Z tych też względów organ rentowy na gruncie decyzji z 17 września 2015 roku, znak: (...) odmówił ubezpieczonemu prawa ubezpieczonemu do dochodzonej emerytury. Do stażu pracy organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu żadnego okresu zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ ubezpieczony nie dostarczył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych (decyzja k. 99).

Ubezpieczony Z. K. od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego z 17 września 2015 roku złożył odwołanie do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, inicjując niniejsze postępowanie sądowe, w toku którego ustalono, że:

Ubezpieczony pierwszą umowę o pracę zawarł w maju 1972 roku z datą zarejestrowania w ubezpieczeniach społecznych w dniu 4 kwietnia 1972 roku. Z akt rentowych wynika, że ubezpieczony był zatrudniony od 4 stycznia 1977 roku do 31 sierpnia 1980 roku w Zakładzie (...), Wytwarzanie (...) z (...)” S. S.. Następnie od 15 września 1980 roku do maja 1990 roku był zatrudniony w Zakładzie (...) M. S.. Ubezpieczony od czerwca 1990 roku do 31 grudnia 1995 roku był zatrudniony na umowę o pracę przez Zakład (...), od 15 stycznia 1996 roku do 31 grudnia 1996 roku w (...), od 2 stycznia 1997 roku do grudnia 1998 roku (...) Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Usługowe (...). Od 18 lutego 1975 roku do 16 grudnia 1976 roku Z. K. odbywał zasadniczą służbę wojskową. W okresach: marzec 1990 rok, maj 1990 rok, czerwiec 1990 rok, marzec 1992 rok, sierpień 1993 rok przebywał na urlopach bezpłatnych (pismo ZUS k. 104 – 110 a.r.; zeznania K. S. k. 25 – 26; zeznania D. M. k. 26; zeznania T. M. k. 27; zeznania Z. K. k. 27 – 28; Książeczka Wojskowa k. 13 – 19 – a.s.).

Przez cały okres zatrudnienia w wymienionych wyżej zakładach pracy Z. K. zajmował się spawaniem przy użyciu migomatu i spawaniem elektrycznym. Spawał elementy stalowe, a także blachę ocynkowaną. W trakcie pracy wykonywał między innymi konstrukcje do reklam i bilbordów, parawany szpitalne, bramy, ogrodzenia, wiaty, schody metalowe, a także inne konstrukcje. Odwołujący się wykonywał spawanie codziennie przez co najmniej 8 godzin dziennie. W ramach czynności związanych ze spawaniem przygotowywał materiał do spawania, a następnie wykonywał samo spawanie. Pomocnicy przycinali materiał niezbędny do spawania. W latach 80-tych odwołujący się ponadto rozdzielał zadania między pozostałych pracowników.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych odwołującego, a także na podstawie wiarygodnych zeznań odwołującego Z. K. (k. 27 – 28 a.s.) oraz świadków: K. S. (k. 25 – 26 a.s.), D. M. (k. 26), T. M. (k. 27).

Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Zeznania świadków K. S., D. M. i T. M., Sąd ocenił jako wiarygodne biorąc pod uwagę fakt, iż świadkowie jako osoby niespokrewnione i niepowiązane z żadną ze stron, nie miały interesu w składaniu zeznań nieodpowiadających rzeczywistości. Wskazani wyżej świadkowie wyjaśnili na czym dokładnie polegała praca Z. K. w Zakładzie (...) w Ł. oraz w (...). Podobnie Sąd ocenił zeznania odwołującego, który wskazał, że w spornym okresie czasu u ww. pracodawców stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę spawacza. Powyższym zeznaniom odwołującego, jak i świadków Sąd dał wiarę w całości, jako że są one spójne, logiczne, a także w pełni korespondują z treścią dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych odwołującego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie Z. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 1 października 2015 roku, znak: (...) jest uzasadnione i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2013.1440), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. którzy spełniają łącznie następujące warunki:

1)  legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet;

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet;

3)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa – według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ww. ustawa jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które w § 4 wskazuje, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A (stanowiącym załącznik do rozporządzenia) nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ponadto, zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

Wskazać należy, że przy ustalaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie rozporządzenia, nie można kierować się względami nazewnictwa danego stanowiska pracy. Należy ustalić, jakie prace ubezpieczony rzeczywiście wykonywał, bowiem ta okoliczność, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie II UK 337/03).

Podkreślenia wymaga także, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo pracy traktuje się w postępowaniu sądowym, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Ponadto z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem świadectwa pracy w warunkach szczególnych lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w takich warunkach innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach – jak już wyżej wskazano - nie jest wyłącznym dowodem służącym do wykazania charakteru świadczonej pracy. A co za tym idzie jego brak nie wyklucza ustalenia, że świadczona praca była pracą w szczególnych warunkach, z tym że ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa na ubezpieczonym.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że Z. K. ukończył w dniu 20 listopada 2013 roku wymagany wiek 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, jak również udowodnił wymaganą ilość okresów składowych i nieskładkowych 25 lat, według stanu na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Przedmiotem sporu pozostawało natomiast ustalenie, czy odwołujący posiada na dzień 1 stycznia 1999 roku 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył bowiem do okresów pracy w warunkach szczególnych żadnego z okresu zatrudnienia, wskazując jednocześnie, że z przedłożonych dokumentów nie wynika, aby ubezpieczony był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zdaniem Sądu fakt wykonywania przez Z. K. pracy w szczególnych warunkach w okresie od 1973 roku do 1998 roku w zakładzie ślusarskim (...) znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Niewątpliwie przez ten okres zatrudnienia odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. 8 godzin dziennie, wykonywał pracę na stanowisku spawacza, która to prac jest wymienione w Dziale XIV – Prace różne pod poz. 12 – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd Okręgowy nie znalazł jakichkolwiek podstaw, by kwestionować wiarygodność materiału dowodowego, w tym zeznań ubezpieczonego złożonych na rozprawie 20 stycznia 2016 roku, zwłaszcza w świetle potwierdzenia tych okoliczności przez świadków K. S., D. M. i T. M..

Mając powyższe na uwadze, Sąd zważył, że okres zatrudnienia ubezpieczonego w zakładzie ślusarskim (...) od 1973 roku do 1998 roku podlega pełnemu zaliczeniu do stażu pracy - jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Tym samym łączny staż pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach wynosi 15 lat.

Ubezpieczony spełnia zatem wszystkie przesłanki z art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Jednocześnie w niniejszej sprawie koniecznym jest odwołanie się do dyspozycji art.129 ust 1 w/w ustawy, zgodnie z którym - świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2. W dniu 20 listopada 2013 r. ubezpieczony ukończył 60 lat, natomiast 24 sierpnia 2015 roku złożył do organu rentowego wniosek o emeryturę, dlatego Sąd Okręgowy postanowił przyznać odwołującemu prawo do wcześniejszej emerytury od 1 sierpnia 2015 roku.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od dnia 20 listopada 2013 r., o czym orzekł w pkt. 1 sentencji wyroku.

Jednocześnie w pkt. 2 wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu ostatniej istotnej dla rozpoznawania sprawy okoliczności, w oparciu o treść art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustalenie, że odwołujący spełnił warunek wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych wymagało bowiem przeprowadzenia sądowego postępowania dowodowego, w tym dopuszczenia dowodu z zeznań świadków K. S., D. M. i T. M. oraz przesłuchania odwołującego. Organ rentowy nie ma tych możliwości dowodowych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdyż ograniczony jest środkami dowodowymi wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49).

Zgodnie z art. 118 ust. 1a w/w ustawy w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Działając zaś na podstawie powołanego przepisu, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, powodującej opóźnienie w wypłacie świadczenia, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń, co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego, mającego wpływ na jego prawo do wnioskowanego świadczenia.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Marcin Graczyk