Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2013 r.,

sprawy D. D. (1)

oskarżonej z art. 212 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżoną

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostródzie VII Zamiejscowego Wydziału Karnego w M.

z dnia 24 kwietnia 2013 r., sygn. akt VII K 70/13

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na mocy art. 414§1kpk w zw. z art. 17§1 pkt. 2 kpk uniewinnia oskarżoną od popełnienia zarzucanego czynu,

II. obciąża oskarżycielkę prywatną R. N. (1) kosztami w sprawie, w łącznej wysokości 300 zł.

Sygn. akt VI Ka 312/13

UZASADNIENIE

D. D. (1) ostatecznie - w świetle zarzutu sformułowanego w części wstępnej wyroku- została oskarżona, o to, że w nocy na 17.03.2012r. w M. przy ul. (...) pomówiła R. N. (1) o takie postępowanie, które mogło poniżyć ją w opinii publicznej, tj. o przestępstwo z art. 212 § 1 kk.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Ostródzie, VII Zamiejscowego Wydziału Karnego w M. z dnia 24 kwietnia 2013r. w sprawie VII K 70/13 oskarżoną D. D. (1) uznano za winną popełnienia zarzucanego jej czynu , zakwalifikowanego z art. 212§1kk i za to na podstawie art. 212§1kk w zw. z art. 34 kk w zw. z art.35§1kk wymierzono jej 6 miesięcy ograniczenia wolności połączoną z obowiązkiem wykonywania pracy w wymiarze 20 godzin miesięcznie. Ponadto zobowiązano oskarżoną do uiszczenia na rzecz oskarżycielki nawiązki w kwocie 1.000zł. Rozstrzygnięto też w zakresie kosztów.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez oskarżoną, która wskazała na długotrwały konflikt z oskarżycielka prywatną i podniosła, że wypowiadała pewne słowa, ale nie użyła w nich danych oskarżycielki, ponadto, że słowa te wypowiadała w swoim mieszkaniu, nie działała więc po to by poniżyć oskarżycielkę w opinii publicznej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Należy wskazać, że apelacja wniesiona tylko przez oskarżoną, na jej korzyść, w zakresie, w jakim podniosła zarzut, iż nie działała w by poniżyć oskarżycielkę w opinii publicznej (a więc, że doszło do obrazy art. 212§1kk w zw. z przypisaniem jej nieudowodnionego działania celem wywołania takiego skutku), musiał być uwzględniony i w sytuacji braku wniesienia przez oskarżycielkę środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonej, winna skutkować uniewinnieniem od popełnienia czynu kwalifikowanego z art. 212§1kk.

Bowiem przedmiotem ochrony z art. 212§1kk jest wartość, jaką dana osoba posiada w pojęciu innych ludzi (znaczenie społeczne człowieka), tj. cześć w znaczeniu zewnętrznym (przedmiotowym). Przestępstwo to jest przestępstwem formalnym z narażenia, do dokonania którego wystarczy, że zniesławiające zarzuty mogłyby spowodować skutek w postaci rzeczywistego poniżenia lub utraty zaufania przez osobę lub inny podmiot zniesławienia, a więc - obiektywnie rzecz ujmując - stwarzały zagrożenie dla dobrego imienia osoby lub innego pomówionego podmiotu. Nawiązując do okoliczności rozpatrywanej sprawy to trzeba podkreślić, że dla przypisania winy w popełnieniu przestępstwa z art. 212§1kk, należało wykazać materiałem dowodowym, że poza wypowiedzeniem słów o treści zniesławiającej, to że odbyło się to w takich warunkach, że słowa te mogły być usłyszane przez inne osoby, co mogło spowodować skutek w postaci poniżenia R. N. (1) w opinii publicznej.

Tymczasem w przedmiotowej sprawie, mimo zawarcia w treści zarzutu elementu, iż oskarżona działała w celu poniżenia oskarżycielki w opinii publicznej, to nie zgromadzono takich dowodów, w świetle których można by przyjąć, że skutek w postaci narażenia na poniżenie w opinii publicznej mógł nastąpić. Bardzo pobieżne przesłuchanie stron, brak pouczenia oskarżonej i oskarżycielki o ciężarze dowodu w zakresie wykazania i wszystkich znamion przestępstwa z art. 212§1kk i w zakresie warunków z art. 213 kk, ograniczenie kręgu przesłuchanych świadków tylko do stron, policjantów uczestniczących w interwencji nocą 17.03.2012r. i męża oskarżycielki, spowodowało, że trudno uznać za prawidłowe i udowodnione ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji w zakresie dot. wystąpienia omawianego znamienia przestępstwa zniesławienia. W świetle materiału dowodowego nie wiadomo bowiem nawet gdzie stała oskarżona w czasie wypowiadania słów nagranych przez stronę przeciwną, nie dokonano też żadnych ustaleń, czy w realiach rozpoznawanej sprawy, słowa te mogły być słyszane przez inne osoby niż małżonkowie N.. Nie można bowiem zapominać, że do wypowiedzenia tych słów doszło po godzinie 2 w nocy, kiedy ludzie śpią, a więc wówczas gdy poza stronami i mężem R. N. (1) (którzy nie spali z racji wezwania policji na interwencję), to nie ustalono by inne osoby były faktycznie w stanie usłyszeć słowa wypowiedziane przez oskarżoną. Według Z. N. to dźwięki w bloku rozchodzą się kanałami wentylacyjnymi usytuowanymi w łazienkach i kuchniach mieszkań, a w świetle doświadczenia życiowego wiadomo, że łóżka śpiących nocą osób znajdują się w pokojach, a nie w łazienkach czy kuchniach, co wskazuje na to, że nawet głośno wypowiadane w mieszkaniu słowa przez oskarżoną, z uwagi na to, że pozostali mieszkańcy o tej porze zwyczajowo spali w pokojach, nie trafiały do uszu innych mieszkańców bloku, poza oskarżycielką i jej mężem, a z pewnością nie zostało to właściwie wykazane. W tym stanie rzeczy to należy zgodzić się z autorką apelacji, że nie udowodniono by wypowiedziane przez nią treści mogły trafić do uszu innych osób niż oskarżycielka i jej mąż, a tym samym by wypowiedzenie takich słów jak na załączonej do akt płycie z nagraniem, mogło poniżyć R. N. (1) w opinii publicznej. Skoro nie udowodniono możliwości wystąpienia skutku w postaci poniżenia w opinii publicznej, to nie można było przypisać oskarżonej wypełnienia jej czynem wszystkich znamion przestępstwa z art. 212§1kk.

W tym miejscu należy jeszcze raz podkreślić, że oskarżona została skazana za czyn z art. 212§1kk, a apelacja została wniesiona przez oskarżoną, tylko na jej korzyść. Analiza dołączonego do akt sprawy nagrania i potwierdzenie na rozprawie przez oskarżoną, że to jej głos jest na odtworzonym nagraniu, bezspornym jest, że oskarżona wypowiedziała słowa dot. „Pani z dołu”, które zawierały na tyle niepochlebne treści dot. prowadzenia się pokrzywdzonej, że z pewnością miały charakter poniżający i znieważający. Co do tego, że „Panią z dołu” miała być R. N. świadczy i sytuacja dot. wypowiedzenia tych słów (zaraz po interwencji policji wezwanej przez oskarżycielkę), jak i to, że mieszkania zajmowane przez oskarżoną i oskarżycielkę są umieszczone pod sobą, a D. D. zajmuje mieszkanie położone wyżej. Zachowanie oskarżonej wypowiadającej takie słowa mogło więc być rozpatrywane i na bazie popełnienia przestępstwa znieważenia z art. 216§1kk, jak i zniesławienia popełnionego w warunkach art. 213 kk. Zaniechanie jednak przez sąd I instancji dokonania rozważań co do możliwości wypełnienia przez czyn oskarżonej znamion czy warunków do skazania jej za inaczej opisane, niż w przypisanym jej czynie, przestępstwa, spowodowało – w sytuacji wniesienia apelacji tylko na korzyść oskarżonej- niemożność dokonania takiej korekty w ramach postępowania odwoławczego.

Podkreślić bowiem trzeba, iż utrwalony jest pogląd, że zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonego (art. 434 § 1 k.p.k.) oznacza, że w wypadku braku środka odwoławczego wniesionego na niekorzyść oskarżonego sytuacja jego w postępowaniu odwoławczym nie może ulec pogorszeniu w jakimkolwiek zakresie - w tym również w sferze ustaleń faktycznych (por. wyrok SN z dnia 4 lutego 2000 r. V KKN 137/99, OSNKW 2000, z. 3-4, poz. 31, postanowienie SN z dnia 26 maja 2004 r. V KK 4/04, OSNKW 2004, z. 6, poz. 66, postanowienie, SN z dnia 20 lipca 2005 r. I KZP 20/05, OSNKW 2005, z. 9, poz. 76, T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003, s. 1112, J. Grajewski /w:/ J. Grajewski, L.K. Paprzycki, S. Steinborn: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, Kraków 2006, s. 53-54, W. Kociubiński: Glosa do postanowienia SN z dnia 20 lipca 2005 r. I KZP 20/05, PS 2006, z. 4, s. 138 i n.). Stąd w sytuacji braku ustaleń materiałem dowodowym wystąpienia jednego ze znamion przestępstwa z art.212§1kk przypisanego oskarżonej, przy wniesieniu środka odwoławczego tylko na korzyść oskarżonej, oznacza, iż zachodzi ujemna przesłanka procesowa - czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego (art. 17 § 1 pkt 2 kpk), co w świetle art., 414 § 1 zd. drugie kpk (w zw. z art. 458 kpk oraz art. 437 § 2 kpk) upoważniało do wydania wyroku uniewinniającego.

Mając więc na uwadze powyższe rozważania, to Sąd Okręgowy uznał, że z uwagi na obowiązywanie w realiach procesowych zakazu reformationis in peius określonego w art. 443 kpk (gdyż wyrok nie został zaskarżony przez oskarżycielkę apelacją na niekorzyść oskarżonej), to w niniejszej sprawie nie był władny by zmienić sposób opisu czynu przypisanego w kierunku np. art. 213kk czy art. 216§1kk. Wniesienie apelacji tylko na korzyść oskarżonej uniemożliwiło też korektę opisu tego czynu, tak by odpowiadała np. instytucji z art. 213§1kk czy zniewadze z art. 216§1kk, po uprzednim uchyleniu w tym zakresie zaskarżonego wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji (patrz: uzasadnienie postanowienia SN z 15.11.2005r. w sprawie IV KK 238/05, publ. OSNwSK 2005/1/2055, Prok.i Pr.-wkł. 2006/3/14). Tak więc w niniejszej sprawie wobec nieudowodnionego oskarżonej wypełnienia wszystkich znamion przestępstwa z art. 212§1kk nie można było przypisać jej sprawstwa w zakresie popełnienia tego właśnie przestępstwa zniesławienia. Stąd należało zmienić wyrok sądu I instancji i uniewinnić oskarżoną (patrz podobnie: uzasadnienie wyroku SN z 23.06.2010r. w sprawie III KK 373/09, Lex nr 598844 i uzasadnienie wyroku SN z 15.02.2005r. w sprawie III KK 310/04, Lex nr 146278). Konsekwencją takiego rozstrzygnięcia było obciążenie kosztami oskarżycielki prywatnej w zakresie równym wniesionej przez nią zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania w wysokości 300zł.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że już tylko stwierdzenie zasadności zarzutu obrazy art. 212§1kk, skutkujące rozstrzygnięciem zmieniającym zaskarżony wyrok i uniewinniającym oskarżoną, zwalnia sąd odwoławczy od odniesienia się co do pozostałych zarzutów zawartych w jej apelacji (art. 436 kpk).