Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2016 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR A. Z.

Protokolant: staż. M. P.

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2016 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Instytutowi Centrum (...) w Ł.

o zapłatę

1.zasądza od Instytutu Centrum (...) w Ł. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. odsetki ustawowe:

a)od kwoty 4.510,08 zł (cztery tysiące pięćset dziesięć złotych osiem groszy) od dnia 28 października 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku;

b)od kwoty 3.676,59 zł (trzy tysiące sześćset siedemdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy) od dnia 12 listopada 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku;

c)od kwoty 626,40 zł (sześćset dwadzieścia sześć złotych czterdzieści groszy) od dnia 17 listopada 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku;

d)od kwoty 3.676,59 zł (trzy tysiące sześćset siedemdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy) od dnia 24 listopada 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku;

e)od kwoty 2.205,95 zł (dwa tysiące dwieście pięć złotych dziewięćdziesiąt pięć groszy) od dnia 17 grudnia 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku;

2.oddala powództwo w pozostałej części;

3.umarza postępowanie co do kwoty 14.695,61 zł (czternaście tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt jeden groszy);

4. zasądza od Instytutu Centrum (...) w Ł. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 3.152 zł (trzy tysiące sto pięćdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt II C 575/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 czerwca 2015 roku powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, obejmującego zobowiązanie pozwanego Instytutu Centrum (...) do zapłaty na rzecz powoda kwot:

- 4.510,08 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 28 października 2014 roku do dnia zapłaty;

- 3.676,59 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 12 listopada 2014 roku do dnia zapłaty;

- 626,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 listopada 2014 roku do dnia zapłaty;

- 3.676,59 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 listopada 2014 roku do dnia zapłaty;

- 2.205,95 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 grudnia 2014 roku do dnia zapłaty

oraz kwoty 838,79 zł tytułem rekompensaty za koszty odzyskania wierzytelności.

Ponadto powódka zażądała zasądzenia od strony pozwanej kosztów postępowania sądowego oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także równowartości opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, iż powód dochodzi roszczeń objętych pięcioma fakturami VAT, o łącznej wartości należności głównej w wysokości 14.695,61 zł. Podkreślono, że strona pozwana nie uregulowała płatności w terminach wskazanych w powyższych fakturach, nie uczyniła także tego po pisemnym wezwaniu do zapłaty, doręczonym w dniu 20 maja 2015 roku. Powód wyjaśnił, że kwota 838,79 zł stanowi sumę kwot po 40 euro, liczonych od każdej niezapłaconej faktury, według kursu euro ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień miesiąca poprzedzający miesiąc, w którym świadczenie stało się wymagalne.

(pozew k. 2-4)

W odpowiedzi na pozew Instytut Centrum (...) wniósł o oddalenie powództwa w zakresie kwoty 838,79 zł - na którą składają się kwoty stanowiące rekompensatę za koszty odzyskiwania należności w wysokości kwoty 40 euro każda. Ponadto pozwany wniósł o odroczenie terminu płatności roszczenia głównego poprzez ustalenie terminu płatności na 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku oraz o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

Pełnomocnik pozwanego oświadczył, iż nie kwestionuje, że w związku z wykonaniem usług powód wystawił na rzecz pozwanego faktury:

- nr (...) z dnia 28 sierpnia 2014 roku z terminem płatności na 27 października 2014 roku – na kwotę 4.510,08 zł;

- nr (...) z dnia 12 września 2014 roku z terminem płatności na dzień 11 listopada 2014 roku – na kwotę 3.676,95 zł;

- nr (...) z dnia 17 września 2014 roku z terminem płatności na 16 listopada 2014 roku - na kwotę 3.676,59 zł;

- nr (...) z dnia 24 września 2014 roku z terminem płatności na 23 listopada 2014 roku – na kwotę 3.676,59 zł;

- (...) z dnia 17 października 2014 roku z terminem płatności na dzień 16 grudnia 2014 roku - na kwotę 2.205,95 zł.

Pełnomocnik pozwanego zakwestionował jednocześnie jakoby był dłużny powodowi kwotę w łącznej wysokości 838,79 zł tytułem rekompensaty za odzyskiwanie należności na mocy art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Pozwany podkreślił, że z powyższego przepisu wynika jednoznacznie, iż w przypadku dochodzenia przez wierzyciela zapłaty rekompensaty w wysokości przekraczającej kwotę 40 euro, nie może on już żądać dodatkowo zapłaty stałej rekompensaty. Podniósł, iż opóźnienie w regulowaniu wymagalnych zobowiązań, w tym wobec powoda, wynika z złej sytuacji finansowej służby zdrowia i utraty płynności finansowej przez pozwanego. Podkreślił, że obecne zadłużenie pozwanego przekracza ponad 284 miliony zł. Wskazał na podjęte działania restrukturyzacyjne, mające na celu zwiększenie płynności finansowej i spłatę wymagalnych zobowiązań. Zaakcentował, że ze względu na sytuację finansową pozwanego, stan zadłużenia, uznać należy że zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności do zastosowania art.320 k.p.c. Ponadto wskazał, że odroczenie płatności pozwoli pozwanemu na wdrożenie działań związanych z restrukturyzacją i przyczyni się do poprawienia sytuacji finansowej pozwanego.

(odpowiedź na pozew k.35-40)

Na rozprawie w dniu 15 marca 2016 roku pełnomocnik strony powodowej cofnął powództwo w zakresie kwoty 14.695,61 zł należności głównej bez zrzeczenia się roszczenia. Podtrzymał żądanie pozwu w zakresie odsetek ustawowych i wniósł o ich zasądzenie od kwot i dat wskazanych w pozwie, ale do dnia 26 listopada 2015 roku, a także żądanie zapłaty kwoty 838,79 zł.

Pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalenie powództwa w zakresie kwoty 838,79 zł oraz w zakresie kwoty 14.695,61 zł, która została zapłacona na rzecz powoda w toku procesu, w dniu 26 listopada 2015 roku. Wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu w postaci kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Cofnął wniosek o odroczenie terminu płatności roszczenia głównego, popierając wniosek o nieobciążanie pozwanego kosztami procesu. Pełnomocnik pozwanego wyraził zgodę na cofnięcie powództwa w zakresie należności głównej. Pełnomocnik pozwanego wniósł także o zastosowanie względem pozwanego art. 102 k.p.c.

(protokół rozprawy k.77-78/nagranie od 00:01:55 do 00:18:43/ oraz k.81/nagranie od 00:56:47 – 01:01:28/)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o z siedzibą w W. wystawiła z tytułu wykonanych usług/dostaw na rzecz Instytutu Centrum (...) w Ł. faktury:

- nr (...) z dnia 28 sierpnia 2014 roku z terminem płatności na dzień 27 października 2014 roku – na kwotę 4.510,08 zł;

- nr (...) z dnia 12 września 2014 roku z terminem płatności na dzień 11 listopada 2014 roku – na kwotę 3.676,95 zł;

- nr (...) z dnia 17 września 2014 roku z terminem płatności na dzień 16 listopada 2014 roku - na kwotę 626,40 zł;

- nr (...) z dnia 24 września 2014 roku z terminem płatności na dzień 23 listopada 2014 roku – na kwotę 3.676,59 zł;

- (...) z dnia 17 października 2014 roku z terminem płatności na dzień 16 grudnia 2014 roku - na kwotę 2.205,95 zł.

(okoliczności bezsporne)

Pismem z dnia 14 maja 2015 roku powodowa spółka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 51.721,28 zł z tytułu wykonanych usług/dostaw wraz z odsetkami ustawowymi – w terminie 5 dni od odebrania wezwania.

Wśród faktur objętych zestawieniem wskazano między innymi faktury o numerach: (...) wystawione na łączną kwotę 14.695,61 zł.

Powyższe wezwanie doręczono stronie pozwanej w dniu 20 maja 2015 roku

(dowód: wezwanie do zapłaty k.16-16v., zwrotne potwierdzenie odbioru k.17)

W dniu 26 listopada 2015 roku pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 14.695,61 zł.

(okoliczność bezsporna, także wydruk operacji z systemu k.72)

Instytut Centrum (...) w Ł. jest od wielu lat jest zadłużony, a prowadzona działalność przynosi straty. Obecne władze Instytutu, dążąc do poprawy sytuacji tej placówki, podjęły w 2013 roku działania restrukturyzacyjne, które są kontynuowane. Działania restrukturyzacyjne dotyczą między innymi redukcji zatrudnienia i zmiany jego struktury, oszczędzania energii, wydzielenia ze struktur Instytutu laboratorium, działu technicznego i sekcji sprzątającej.

Na zlecenie Instytutu przedsiębiorstwo audytowe P. C. dokonało audytu pozwanego i przygotowało plan jego restrukturyzacji, który w styczniu 2015 roku został przedłożony do zatwierdzenia Ministerstwu Zdrowia.

W wyniku podjętych działań restrukturyzacyjnych w dniu 9 listopada 2015 roku Instytut Centrum (...) uzyskał pożyczkę w kwocie 100 mln zł z Ministerstwa Skarbu Państwa. Środki z pożyczki w zakresie kwoty 14 mln zł zostały przeznaczone na inwestycje zwiększające dochody Instytutu w przyszłości, a w pozostałym zakresie na spłatę wymagalnych zobowiązań w zakresie należności głównych.

Zobowiązania Instytutu na dzień 31 stycznia 2016 roku wynosiły 324.985.858,61 zł, z czego największą część stanowią zobowiązania względem ZUS (119.185.639,06 zł). Pozwany podpisał w grudniu 2015 roku z ZUS układ ratalny dotyczący spłaty zadłużenia w okresie 10 lat.

Za 2015 rok NFZ zapłacił pozwanemu za wszystkie procedury. Instytut nie ma za 2015 rok nadwykonań. NFZ rozlicza się z pozwanym na bieżąco – najpierw zaliczkowo na wynagrodzenia, a później za pozostałe faktury.

Dzięki pożyczce z Ministerstwa Skarbu Państwa Instytut był w stanie zapłacić należności ze wszystkich prawomocnych orzeczeń. W konsekwencji, nastąpiło zwolnienie z zajęć komorniczych kont bankowych pozwanego oraz środków przypadających Instytutowi z NFZ. Pozwany zawarł z kontrahentami ugody, w ramach których niejednokrotnie zwolniony został z obowiązku płacenia odsetek, co pozwoliło zaoszczędzić kwotę około 900 tys. zł. Z środków z pożyczki na spłatę zobowiązań wymagalnych pozwany zaoszczędził 2 mln zł i zwrócił się do Ministerstwa Skarbu Państwa o ich przesunięcie na spłatę bieżących zobowiązań.

Obecna sytuacja materialna pozwanego, względem stanu z lat poprzednich, jest lepsza. Wstępne dane do bilansu za 2015 rok wskazują mniejszą stratę, niż w latach ubiegłych tj. w wysokości 5 mln zł, podczas gdy 2014 roku strata ta wynosiła 8 mln 800 tyś. zł, zaś w 2013 roku – ok. 19 mln zł.

NFZ nie płaci pozwanemu za leczenie pacjentów nieubezpieczonych, którym Instytut udzielił w trybie pilnym świadczeń medycznych.

(dowód: zeznania świadka M. K. – nagranie od 00:21:15 do 00:49:49 k.79-81; umowa na przeprowadzenie audytu k.44-46v., pisma omawiające sytuację finansową (...) skierowane do Ministerstwa Zdrowia k.47-51 oraz k.73-76, bilans na dzień 31 grudnia 2014 roku k.52 i k.53, rachunek zysków i strat za okres od 1 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku k.54, zestawienie zmian w kapitale k.55, rachunek przepływów pieniężnych za rok obrotowy 2014 k.56, zmiana stanu składników aktywów trwałych na dzień 31 grudnia 2014 roku k.57)

Powyższy, w zasadzie niesporny, stan faktyczny został ustalony w oparciu o zgodne twierdzenia stron, zeznania świadka M. K., a także dokumenty w postaci wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania, pism do Ministerstwa Zdrowia, bilansów oraz rachunku zysków i strat. W ocenie Sądu, zeznania świadka M. K. stanowią wiarygodną relację dotyczącą stanu finansów pozwanego oraz działań podejmowanych przez kierownictwo Instytutu w celu jego sanacji. Sąd przydał pełen walor dowodowy przedłożonym w niniejszej sprawie dokumentom, bowiem w toku procesu nie ujawniły się żadne okoliczności mogące dyskredytować ich prawdziwość lub rzetelność.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie powodowa spółka żądała ostatecznie zapłaty odsetek ustawowych od kwoty 4.510,08 zł od dnia 28 października 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku, od kwoty 3.676,59 zł od dnia 12 listopada 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku, od kwoty 626,40 zł od dnia 17 listopada 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku, od kwoty 3.676,59 zł od dnia 24 listopada 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku oraz od kwoty 2.205,95 zł od dnia 17 grudnia 2014 roku do dnia 26 listopada 2015 roku, a także kwoty 838,79 zł tytułem rekompensaty za koszty odzyskania wierzytelności.

Pozwany nie uznał powództwa. Wnosił o jego oddalenie w zakresie odsetek z uwagi na trudną sytuację finansową, a w zakresie równowartości 40 euro z uwagi na niezasadność żądania.

Strona powodowa cofnęła powództwo w zakresie kwoty 14.695,61 zł należności głównej ze względu na jej uiszczenie przez stronę pozwaną w trakcie niniejszego procesu w dniu 26 listopada 2015 roku.

Zgodnie z art. 355 § 1 k.p.c., Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew.

Stosownie zaś do treści przepisu art. 203 § 1 k.p.c., pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Jak wynika z § 2 powołanego przepisu, pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Natomiast zgodnie z treścią art. 203 § 4 k.p.c. Sąd jest zobowiązany do kontroli przedmiotowej czynności procesowej w kontekście przesłanek w tym przepisie wymienionych warunkujących uznanie cofnięcia pozwu za niedopuszczalne. Przepis art. 203 § 4 k.p.c. obliguje do uznania cofnięcia powództwa za niedopuszczalne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, iż taka czynność byłaby niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzałaby do obejścia prawa.

W niniejszej sprawie powód cofnął pozew w zakresie kwoty 14.695,61 zł na co pozwany wyraził zgodę. Cofnięcie to nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego, ani nie zmierza do obejścia prawa, a spowodowane było uiszczeniem przez pozwanego powyższej kwoty w toku postępowania.

W konsekwencji, stosownie do przepisu art. 355 k.p.c. w związku z art. 203 § 4 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 14.695,61 zł, orzekając jak w punkcie 3 wyroku.

Ze względu na skuteczne cofnięcie powództwa w zakresie kwoty 14.695,61 zł, zakres okoliczności spornych istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszego procesu został zawężony do zasadności żądania zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie oraz rekompensaty za koszty odzyskania wierzytelności w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 403). Między stronami sporna pozostawała również zasada ponoszenia kosztów niniejszego postępowania.

Stosownie do brzmienia art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Natomiast w myśl § 2 przywołanego przepisu, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Powyższa regulacja uprawnia do stwierdzenia, iż świadczenie odsetkowe jest należne wierzycielowi niezależnie od winy dłużnika, a zatem dla wykazania zasadności roszczenia in concreto wystarczy udowodnienie, iż dłużnik był obowiązany do świadczenia pieniężnego, którego nie wykonał w terminie. Odpowiedzialność dłużnika z tytułu odsetek ma więc charakter zobiektywizowany, bowiem dla jego bytu obojętne jest, czy dłużnik popadł w opóźnienie zwykłe czy też w opóźnienie kwalifikowane, zawinione czyli w zwłokę (zob. K. Zagrobelny „Komentarz. Kodeks cywilny.” pod red. E.Gniewka Warszawa 2014).

Dłużnik nie może się zwolnić z obowiązku zapłaty odsetek przez wykazanie, że nie ponosi odpowiedzialności za okoliczności, które spowodowały opóźnienie (np. wyrok Sądu Najwyższego z 23 marca 1977 roku, II CR 63/77, PUG 1977 rok, Nr 8-9, Kodeks cywilny. Komentarz.” pod red. prof. dr hab. Krzysztofa Pietrzykowskiego, 2011 rok).

Reżim odpowiedzialności dłużnika jest tu bardzo surowy (odpowiedzialność ma charakter tak zwanej odpowiedzialności absolutnej), ponieważ dłużnik nie może uwolnić się od niej ani przez ekskulpację, ani przez powołanie się na okoliczności egzoneracyjne. Odsetki należą się za cały czas opóźnienia, począwszy od dnia wymagalności długu (por. A. Janiak, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 28 maja 1999 roku, III CKN 196/98, OSP 2000 rok, Nr 7-8, poz. 115, Kodeks cywilny. Komentarz.” pod red. prof. dr hab. Krzysztofa Pietrzykowskiego, 2011 rok).

Na gruncie przedmiotowej sprawy nie była sporna okoliczność, iż należne stronie powodowej sumy pieniężne, wynikające z wystawionych faktur VAT, powinny zostać uiszczone odpowiednio do dnia 27 października 2014 roku (4.510,08 zł), do dnia 11 listopada 2014 roku (3.676,59 zł), do dnia 16 listopada 2014 roku (626,40 zł), do dnia 23 listopada 2014 roku (3.676,59 zł), oraz do dnia 16 grudnia 2014 roku (2.205,95 zł).

We wskazanych terminach pozwany nie uczynił jednak zadość powyższym obowiązkom, wskutek czego po stronie (...) sp. z o.o. powstało roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie w płatności powyższych kwot – każdorazowo od dnia następnego po dniu terminu płatności do dnia 26 listopada 2015 roku tj. dnia zapłaty należności głównej.

Jak wskazano we wcześniejszych rozważaniach, dłużnik jest obowiązany do zapłaty odsetek za opóźnienie niezależnie od swojej winy. W świetle powyższego wymaga podkreślenia, że stanowisko strony pozwanej kwestionujące zasadność roszczenia odsetkowego z powodu trudnego stanu finansowego Instytutu (...), należy ocenić jako chybione, bowiem odwołuje się ono de facto do przesłanki braku winy dłużnika w terminowym spełnieniu świadczenia, irrelewantnej dla powstania obowiązku odsetkowego. Odmówienie zasadności roszczeniu powoda w zakresie dochodzonych odsetek stanowiłoby niedopuszczalne ograniczenie prawa podmiotowego powoda do żądania wyrażonego wartością odsetek „odszkodowania” za czasowe pozbawienia możliwości korzystania z należnego mu kapitału.

Na uwzględnienie nie zasługiwało natomiast zgłoszone przez powoda roszczenie o zapłatę kwoty 838,79 zł stanowiącej równowartość kwot po 40 euro, tytułem rekompensaty za koszty odzyskania wierzytelności.

Ustawa z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 403) wprowadziła do polskiego porządku prawnego nowy instrument, którego celem jest zwrot wierzycielowi kosztów, które poniósł w związku z dochodzeniem należnej mu od dłużnika kwoty. W art. 10 przywołanej ustawy przewidziano bowiem, iż od dnia nabycia przez wierzyciela uprawnienia do naliczania odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie należności wynikającej z umowy przysługiwać mu będzie, bez konieczności wezwania, kwota tak zwanej stałej rekompensaty w wysokości, wyrażonej w złotych, równowartości kwoty 40 euro, obliczonej według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. W przypadku, gdy koszty odzyskania należności, czyli wydatki, które poniósł wierzyciel dochodząc należnej mu kwoty, przekroczą kwotę stałej rekompensaty, wierzyciel uzyskuje możliwość dochodzenia na drodze sądowej zwrotu wszelkich wydatków, jakie poniósł w związku z próbą odzyskania należności, w tym kosztów postępowania sądowego (art. 10 ust. 2 cytowanej ustawy). Powyższe uprawnia do stwierdzenia, że w wypadku dochodzenia przez wierzyciela zapłaty rekompensaty w wysokości przekraczającej kwotę 40 euro, nie może on już żądać dodatkowo zapłaty stałej rekompensaty, na co wskazuje nie tylko wykładnia językowa, lecz również interpretacja systemowa. We współczesnej cywilistyce nie budzi bowiem wątpliwości stanowisko, iż podczas kompensacji uszczerbku majątkowego niedopuszczalne jest przyznanie odszkodowania przenoszącego wartość samej szkody, gdyż doprowadziłoby to do bezpodstawnego wzbogacenia wierzyciela. Wymaga wskazania, iż roszczenie z art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych stanowi w istocie zryczałtowane odszkodowanie należne wierzycielowi z tytułu konieczności podjęcia czynności zmierzających do uzyskania płatności od dłużnika, a więc gdy koszty poniesione przez wierzyciela przewyższają kwotę stałej rekompensaty – nie jest możliwe żądanie zapłaty dodatkowo, obok rzeczywiście poniesionych kosztów, kwoty 40 euro, ponieważ byłoby to niezasadne świadczenie ponad uszczerbek wierzyciela. W świetle powyższego należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie dochodzenie przez powoda zwrotu kosztów postępowania przewyższających równowartość stałej rekompensaty wyłącza uprawnienie powoda do żądania równowartości 40 euro od każdej kwoty żądanej pozwem. W rezultacie, w tym zakresie powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c., nakładając na stronę pozwaną obowiązek zwrotu wszystkich kosztów poniesionych przez powoda, mając na względzie iż powód uległ tylko co do nieznacznej części swojego żądania.

Jak powszechnie przyjmuje się w doktrynie i orzecznictwie, powód cofający pozew, poza przypadkiem, gdy następuje to na skutek spełnienia przez pozwanego świadczenia w toku procesu, jest traktowany jako strona przegrywająca. W przedmiotowej sprawie powód cofnął powództwo w zakresie kwoty 14.695,61 zł należności głównej z uwagi na jej zapłatę przez pozwanego po wytoczeniu powództwa - w dniu 26 listopada 2015 roku. Zapłata przez pozwanego owej kwoty w toku procesu świadczy o zasadności żądania pozwu w tym zakresie oraz powoduje, że pomimo cofnięcia powództwa, powód jest traktowany jako wygrywający proces.

Pozwany przegrał proces prawie w całości. Powód nie utrzymał się z żądaniem pozwu jedynie w zakresie kwoty 838,79 zł. W konsekwencji, pozwany zobowiązany był do zwrotu na rzecz powoda kosztów procesu w łącznej kwocie 3.125 zł zł, na którą złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 735 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 2.400 zł (ustalone w oparciu o § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz.U. Nr 163, poz.1349 ze zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie przepisu art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie, nie zachodzą szczególne okoliczności, o których mowa w przepisie art.102 k.p.c. W szczególności, fakt, iż pozwany znajduje się w trudnej sytuacji majątkowej nie może przesądzać o odstąpieniu od zasądzenia od niego zwrotu kosztów procesu na rzecz powoda wygrywającego proces. Pozwany jest podmiotem uczestniczącym w obrocie gospodarczym i winien liczyć się z tym, że brak terminowej realizacji ciążących na nim zobowiązań skutkować będzie występowaniem przez wierzycieli na drogę postępowania sądowego. Instytut nie wykazał, aby w niniejszej sprawie zachodził szczególnie uzasadniony wypadek przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej proces jego kosztami. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, pozwany Instytut obecnie w znacznym zakresie odzyskał płynność finansową. Jego aktywa zwolnione zostały z zajęć komorniczych, zaś udzielona przez Skarb Państwa pożyczka nie tylko umożliwiła spłatę zaległych zobowiązań, ale daje także szansę na terminowe wywiązywanie się ze zobowiązań bieżących oraz na dalszą modernizację i restrukturyzację pozwanego. Albowiem, z środków z pożyczki na spłatę zobowiązań wymagalnych pozwany zaoszczędził 2 mln zł i zwrócił się do Ministerstwa Skarbu Państwa o ich przesunięcie na spłatę bieżących zobowiązań. Za 2015 rok NFZ zapłacił pozwanemu za wszystkie procedury i rozlicza się z pozwanym na bieżąco. Natomiast, wieloletnia zła sytuacja finansowa Instytutu i problemy z finansowaniem służby zdrowia nie mogą obciążać powoda dochodzącego swych praw na drodze sądowej. Nie obciążenie pozwanego przegrywającego proces jego kosztami skutkowałoby de facto ich przerzuceniem na powoda, który go wygrał, co w realiach niniejszego postępowania nie znajduje uzasadnienia.