Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Hanna Witkowska-Zalewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Iwona Lawrenc

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2013 r. w Gdańsku

sprawy A. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 8 lipca 2013 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. J. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach poczynając od daty złożenia wniosku.

/na oryginale właściwy podpis/

Artykuł I.U Z A S A D N I E N I E

Decyzją z dnia 08 lipca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wnioskodawcy A. J. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, bowiem nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 6 lat, 9 miesięcy.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca domagał się uwzględnienia jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 01 października 1976 r. do 31 sierpnia 1991 r. w (...) G.- Zakład Produkcji (...) w N.. W uzasadnieniu wskazał, iż funkcje górnicze (...) w związku z jego upadłością przejęło w pełnym zakresie Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe (...) spółka z o.o. w G., tworząc spółkę pracowniczą, której zakres działania był tożsamy. Nadto podniósł, iż zeznania świadków mogą potwierdzić charakter wykonywanej przez niego pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał, iż nie zaliczył do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 01 października 1976 r. do dnia 31 sierpnia 1991 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G., ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 18 lutego 2003 r. zakład pracy nie wskazał stanowisk, nad jakimi pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach wymienionymi w załączniku do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 01 sierpnia 1983 r. ubezpieczony sprawował kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (wykaz A, dział XIV, poz. 24 załącznika do rozporządzenia rady ministrów z dnia 07.02.1983 r.) wykonując prace na stanowiskach: starszy mistrz produkcji (od 01 października 1976 r. do 30 listopada 1978 r.), zastępca kierownika ds. technicznych (od 01 maja 1979 r. do 31 sierpnia 1991 r.), kierownik zakładu produkcji (od 01 maja 1979 r. do 31 sierpnia 1991 r.) Nadto pozwany organ wskazał, iż zakład pracy nie wyjaśnił również, czy wnioskodawca równolegle nie wykonywał w imieniu pracodawcy czynności o charakterze administracyjno-biurowym, gdyż takiej pracy nie można traktować na równi z pracą wykonywaną w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. J. (...) W dniu 29 maja 2013 roku złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W toku postępowania przed organem rentowym wnioskodawca udowodnił 26 lat, 1 miesięcy i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 6 lat i 9 miesięcy pracy w warunkach szczególnych.

Do okresów pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 01 października 1976 r. do dnia 31 sierpnia 1991 r. i decyzją z dnia 08 sierpnia 2013 roku odmówił mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach z uwagi na fakt, iż nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach (okoliczności niesporne, vide akta ubezpieczeniowe plik E: wniosek – k. 1-3, karta przebiegu zatrudnienia – k. 38, decyzja – k. 39).

W okresie od 01 października 1976 roku do dnia 31 sierpnia 1991 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G., zakład w B..

W ramach powyższego zatrudnienia wnioskodawca, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w okresie

⚫

od 01 października 1976 roku do 30 listopada 1978 roku pracował w charakterze starszego mistrza produkcji,

⚫

od 01 grudnia 1978 roku do 30 kwietnia 1979 roku w charakterze zastępcy kierownika ds. technicznych oraz

⚫

od 01 maja 1979 roku do 31 sierpnia 1991 roku w charakterze kierownika zakładu produkcji.

Zakład zajmował się eksploatacją i produkcją kruszywa na potrzeby budownictwa. Był to zakład górniczy. Początkowo pracowało tam do 70 pracowników. Zakład ten podzielony był na kopalnie i zakład przeróbczy. Jako starszy mistrz produkcji wnioskodawca pracował w dziale kopalni. Był to oddział wydobywczy. Praca w zakładzie w sezonie odbywała się w systemie trójzmianowym, w okresie zimowym, jeśli warunki na to pozwalały, w systemie dwuzmianowym. W chwilach przestoju wykonywano remonty bieżące. Wnioskodawca pozostawał cały czas w dyspozycji na potrzeby zakładu. Pracował bezpośrednio przy produkcji, na zewnątrz, w ruchu ciągłym. Do jego obowiązków należał nadzór nad pracą operatorów koparek, ładowarek, maszynistów sprzętu ciężkiego, operatorów zespołu przenośników, maszynistów urządzeń sortująco-kruszących. Posiadał on uprawnienia górnicze. Wnioskodawca przydzielał pracę poszczególnym jednostkom, dbał o bezpieczeństwo pracy, nadzorował i instruował pracowników. Na stanowisku zastępcy kierownika ds. technicznych wnioskodawca miał pod swoim nadzorem także zakład przeróbczy, gdzie przetwarzano kruszywo na poszczególne frakcje – przesiewano, kruszono, transportowano. Do obowiązków wnioskodawcy należał nadzór nad poszczególnymi procesami produkcji, nadzór nad remontami zakładu. Praca kierownika zakładu produkcji nie różniła się praktycznie niczym od pracy zastępcy kierownika ds. technicznych. Z uwagi na rozległość zakładu dzielili się oni obowiązkami. Kopalnia była bowiem rozciągnięta na przestrzeni kilku kilometrów. W latach 80-tych zlikwidowano stanowisko zastępcy kierownika.

(...) Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w G. było przedsiębiorstwem wielozakładowym. Składało się z 10 zakładów produkcyjnych rozmieszczonych na terenie całego ówczesnego województwa (...) i (...), zakładu geologicznego oraz centrali w G.. Na terenie zakładu w B. nie było żadnej administracji, ani działu kadr. Zakład zajmował się głównie produkcją. Istniał jedynie dział zbytu, który dokumentował wywóz kruszywa.

Wnioskodawca na podstawie porozumienia między przedsiębiorstwami rozwiązał umowę z (...) Przedsiębiorstwem Produkcji (...) w G. oraz został zatrudniony na dotychczasowych warunkach w nowopowstałym Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) Spółka z o.o. w G..

W okresie zatrudnienia w tej spółce, od 01 września 1991 r. do 31 grudnia 1998 r., wykonywał te same czynności, co będąc zatrudniony w uprzednio istniejącym (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G.. Okres ten pozwany organ uwzględnił jako okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych (dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 44 akt ubezpieczeniowych plik I, zeznania wnioskodawcy przesłuchanego w charakterze strony – protokół z dnia 03 września 2013 r. – zapis na płycie CD – k.31, zeznania świadka K. P., D. S. - protokół z dnia 03 września 2013 r. – zapis na płycie CD – k.31, akta osobowe w kopercie – k. 20,25 – porozumienie, świadectwa pracy, ogólny zakres obowiązków, angaże, dyplom nadania stopnia górniczego, zaświadczenia o ukończeniu kursów).

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy, w tym w aktach ubezpieczeniowych oraz aktach osobowych, których wiarygodność nie była kwestionowana w trakcie postępowania przez żadną ze stron, zatem również Sąd uznał je za miarodajne dla dokonania ustaleń. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków K. P., D. S. oraz zeznaniom wnioskodawcy przesłuchanego w charakterze strony jako spójnym, zgodnym, wzajemnie się uzupełniającym oraz zgodnym z logiką i zasadami doświadczenia życiowego.

Sąd zważył, co następuje:

Artykuł III. Odwołanie wnioskodawcy A. J. należało uwzględnić.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest prawo do emerytury określonej w przepisie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009, Nr 535 poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet, okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet, nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wnioskodawca swoje prawo do emerytury w obniżonym do 60 lat wieku emerytalnym wiąże z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych, a zatem stosownie do art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej wymaganym jest, aby wykazał on na dzień 1 stycznia 1999 roku 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.), t.j. pracy wymienionej w wykazie A tegoż rozporządzenia.

Wskazać należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy ( § 2 ust. 2).

Trzeba zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem, w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż wnioskodawca ukończył 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat oraz nie jest członkiem OFE.

Zatem wnioskodawca, poza 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych przebytym do dnia 1 stycznia 1999 roku, spełnia wszystkie pozostałe wymienione w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej warunki do przyznania dochodzonego świadczenia.

Wobec powyższego, przedmiotem sporu pozostawało jedynie ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach może zostać uznany okres zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 01 października 1976 r. do dnia 31 sierpnia 1991 r.

Sąd uznał za zasadne ustalić charakter pracy wnioskodawcy w spornym okresie. Zaznaczyć należy, iż prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługuje wówczas, gdy ubiegający się o prawo wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Decydujące znaczenie ma rodzaj i wymiar wykonywanej pracy, a nie przedłożenie odpowiedniego świadectwa pracy w szczególnych warunkach, ze wskazaniem stanowiska pracy określonego w wykazie prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Jak zauważył Sąd Najwyższy - określanie dla celów emerytalnych stanowisk pracy jako „pracy wykonywanej w szczególnych warunkach” w rozumieniu wykazów stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) nie należy do kompetencji pracodawcy (vide: wyrok z dnia 22 czerwca 2005r., sygn. akt I UK 351/04, OSNP 2006/5-6/90).

Sąd w związku z tym przeprowadził na tę okoliczność postępowanie dowodowe z dokumentów z akt ubezpieczeniowych, akt osobowych oraz zeznań świadków.

W sądowym postępowaniu odwoławczym, jak już wskazano, okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84, Lex Polonica, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, Lex Polonica). Powtórzyć należy, iż decydujące znaczenie ma rodzaj i wymiar wykonywanej pracy, a nie przedłożone świadectwo pracy w szczególnych warunkach, określające stanowisko pracy, ponieważ o zaliczeniu danego rodzaju pracy do wykonywanej w szczególnych warunkach decyduje nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale charakter wykonywa­nych czynności.

Po przeprowadzonym postępowaniu dowodowym Sąd stwierdził, iż wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych w spornym okresie od dnia 01 października 1976 r. do dnia 31 sierpnia 1991 r. Fakt wykonywania tejże pracy znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Niewątpliwie potwierdziły to zeznania świadków K. P. oraz D. S., którzy posiadają odpowiednią wiedzę na temat charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy bowiem byli zatrudnieni wraz z nim w tym samym okresie, w tym samym zakładzie pracy. Są oni więc najlepiej zorientowani, co do charakteru i specyfiki pracy wnioskodawcy w spornym okresie. Sąd nie znalazł jakichkolwiek podstaw, by kwestionować wiarygodność ich zeznań w zakresie ustaleń dotyczących charakteru pracy wnioskodawcy w spornym okresie. Ponadto fakt wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych w okresie od dnia 01 października 1976 r. do dnia 31 sierpnia 1991 r. potwierdzony został w dokumencie w postaci świadectw pracy, angaży, zaświadczeń o ukończeniu kursów dla kadry kierowniczej. Sąd miał również na uwadze, iż w spornym okresie wnioskodawca wykonywał te same czynności, co będąc zatrudniony, w utworzonej na mocy porozumienia (...) Spółce z o.o. od 01 września 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. Okres ten pozwany organ uwzględnił zaś jako okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, że okres zatrudnienia wnioskodawcy od 01 października 1976 r. do dnia 31 sierpnia 1991 r. winien zostać potraktowany jako okres pracy w szczególnych warunkach. W tym okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach, tj. pracę wymienioną w wykazie A, dziale XIV, pod poz. 24 - gdzie mowa jest o kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, tj. prace maszynistów sprzętu ciężkiego, operatorów zespołu przenośników, maszynistów urządzeń sortująco-kruszących.

Z przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego, w szczególności z zeznań świadków wynika, że wnioskodawca będąc zatrudnionym na stanowiskach starszego mistrza produkcji, zastępcy kierownika ds. technicznych oraz kierownika zakładu produkcji, wykonywał swoje pracownicze obowiązki w warunkach nadzoru inżynieryjno – technicznego, a podlegli mu pracownicy, których nadzorował, byli maszynistami i operatorami ciężkiego sprzętu pracującymi stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w zakładzie górniczym.

Uwzględnienie spornego okresu zatrudnienia od 01 września 1991 r. do 31 grudnia 1998 r wskazuje, iż staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest dłuższy niż wymagany ustawą, a zatem, zgodnie z przepisem § 4 cytowanego rozporządzenia, oznacza spełnienie tego wymogu do przyznania wnioskodawcy świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

W ocenie Sądu, wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury w obniżonym wieku, ponieważ ukończył 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat, nie jest członkiem OFE, a także spełnił przesłankę co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Z wyżej przytoczonych względów, Sąd, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, zmienił decyzję organu rentowego i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach poczynając od daty złożenia wniosku, mając na uwadze dyspozycję art. 129 w zw. z art. 100 ust. 1 cyt. ustawy emerytalnej.

SSA w SO H. Witkowska-Zalewska