Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Emilia Poddębniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 marca 2016 r. w W.

sprawy M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 lutego 2014 r., znak: ENMS/10/(...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 lutego 2014 r., znak: ENMS/10/(...) w ten sposób, że przyznaje odwołującemu M. P. prawo do wcześniejszej emerytury (z warunków szczególnych) od dnia 1 grudnia 2013 roku,

2. stwierdza, że organ rentowy nie ponosi winy za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

UZASADNIENIE

M. P. w dniu 22 sierpnia 2014 r. złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 20 lutego 2014 r., znak: ENMS/10/(...), na mocy której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że organ rentowy nie zaliczył do okresu świadczenia przez niego pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 09 czerwca 1972 r. do dnia 02 stycznia 1991 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...), które obecnie nosi nazwę Przedsiębiorstwa Usług (...) z siedzibą w M.. Wskazał, że w powyższym okresie czasu wykonywał pracę, polegającą na obsłudze samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 10 ton. Stwierdził, że zaskarżoną decyzją organ rentowy niezasadnie odmówił mu jednak prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych, wskazując, że nie udowodnił on faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat. W ocenie odwołującego, jego staż pracy w warunkach szczególnych powinien bowiem uwzględniać zatrudnienie w latach 1972-1991, czyli ponad 18 lat i 6 miesięcy, co wraz z okresem uwzględnionym przez organ rentowy daje łączny staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 24 lat i 11 miesięcy. Jednocześnie z uwagi na brak możliwości przedstawienia świadectwa pracy z powyższego okresu zatrudnienia, odwołujący zawnioskował o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność wykonywania pracy w warunkach szczególnych w spornym okresie czasu (odwołanie z dnia 22 sierpnia 2014 r. k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , w odpowiedzi na odwołanie z dnia 23 września 2014 r., wniósł o jego oddalenie.

Organ rentowy w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie podniósł między innymi, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, warunkującym prawo do świadczenia. Wskazał, że nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia odwołującego od dnia 09 czerwca 1972 r. do dnia 02 stycznia 1991 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...), albowiem nie został on przez niego udokumentowany. Z kolei zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy, o którym mowa w § ust. 2 cytowanego Rozporządzenia. Jednocześnie na podstawie załączonych dokumentów organ rentowy uznał za udowodniony ogólny staż pracy odwołującego, w wymiarze 29 lat, 1 miesiąca i 14 dni, w tym staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 6 lat i 5 miesięcy. Z tych też względów organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonego świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 23 września 2014 r. k. 8-9 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony M. P., urodzony w dniu (...), w dniu 12 grudnia 2013 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek z dnia 12 grudnia 2013 r. wraz z załącznikami k. 1-22, tom I a.r., k. 6-7 a.s.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczony nie spełnia warunku dotyczącego stażu pracy w warunkach szczególnych (tj. 15 lat pracy w warunkach szczególnych), gdyż na dzień 01 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego okresu takiej pracy. Z tych też względów organ rentowy na gruncie decyzji z dnia 20 lutego 2014 r., znak: ENMS/10/(...) odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonej emerytury. Do stażu pracy organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu okresu zatrudnienia od dnia 09 czerwca 1972 r. do dnia 02 stycznia 1991 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...), wskazując, że nie został on przez odwołującego udokumentowany. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł nadto, że zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy, o którym mowa w § ust. 2 cytowanego Rozporządzenia, które to dokumenty nie zostały przez ubezpieczonego przedłożone w toku postępowania wyjaśniającego. Jednocześnie na podstawie załączonych dokumentów organ rentowy uznał za udowodniony ogólny staż pracy odwołującego, w wymiarze 29 lat, 1 miesiąca i 14 dni, w tym staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 6 lat i 5 miesięcy (decyzja z dnia 20 lutego 2014 r., znak: ENMS/10/(...) k. 3-4 a.s.).

Ubezpieczony M. P. od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego z dnia 20 lutego 2014 r., złożył odwołanie do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, inicjując niniejsze postępowanie sądowe, w toku którego ustalono, że:

M. P. w okresie od dnia 09 czerwca 1972 r. do dnia 02 stycznia 1991 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Usług (...) z siedzibą w M. na stanowisku kierowcy-spedytora. W chwili zatrudnienia w ww. zakładzie pracy, odwołujący nie miał uprawnień do prowadzenia samochodów ciężarowych, albowiem posiadał wyłącznie prawo jazdy kategorii B. W związku z powyższym, do dnia 09 kwietnia 1975 r. był on wyłącznie kierowcą samochodu dostawczego, wykonującym czynności konwojenta na wozach o masie całkowitej do 1 tony. Prawo jazdy kategorii C i CE, uprawniające do prowadzenia samochodów ciężarowych odwołujący otrzymał we wskazanej powyżej dacie, a więc w dniu 09 kwietnia 1975 r. i od tego momentu wykonywał pracę w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego. W międzyczasie odwołujący odbywał służbę wojskową, natomiast po powrocie z wojska w dniu 17 kwietnia 1975 r. został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) ponownie na stanowisku kierowcy, jednakże bez doprecyzowania, jakiego samochodu. Od dnia 01 lutego 1976 r. M. P. został kierowcą (...)-28. Od kwietnia 1975 r. z uwagi na posiadane uprawnienia, odwołujący obsługiwał samochody ciężarowe o ładowności powyżej 3,5 tony, a nawet o ładowności powyżej 9 ton, tj. samochody typu J., wraz z przyczepą, o łącznej ładowności powyżej 18 ton. W Przedsiębiorstwie Usług (...) z siedzibą w M. było obsługiwanych łącznie trzy tysiące samochodów, przy czym 30% z nich stanowiły pojazdy wysokotonażowe. Przedmiotem działalności ww. Przedsiębiorstwa było świadczenie usług spedycyjnych w zakresie rynku wewnętrznego, polegających na przewozie różnego rodzaju towarów przemysłowych i spożywczych. Towary te były przewożone od producentów z hurtowni do sieci sklepów detalicznych. Trasy przewozu były rozmieszczone na terenie całego kraju. W powyższym zakładzie pracy zasadą było, że samochód był przydzielany konkretnemu kierowcy, a odwołującemu został przydzielony J. z przyczepą. Kierowcy ww. samochodów poza ich obsługą zajmowali się także załadunkiem i rozładunkiem towarów. Kierowcy-spedytorzy, w tym także odwołujący, jeździli w trasy po całym kraju, a do ich zadań, zgodnie z dyspozycją dyspozytora, należało przyjechanie na miejsce pobrania towaru, załadowanie go na pojazd, pokwitowanie dokumentacji i dostarczenie tego towaru we wskazane miejsce. Często zdarzały się takie sytuacje, że kierowcy-spedytorzy musieli obsłużyć od pięciu do siedmiu punktów w Polsce, gdzie mieli zdać odpowiednie partie towaru zgodnie z dokumentacją, jaką pobrali i pokwitowali. Z kolei kierowca sam ustalał trasę, tak aby była ona jak najkrótsza. Do obowiązków odwołującego na stanowisku kierowcy-spedytora należało także wykonywanie czynności związanych z codzienną obsługą pojazdu, a polegających na przeprowadzaniu rutynowych kontroli samochodu pod względem jego sprawności, zapisanych w harmonogramie obsługi codziennej. Obowiązki te odwołujący wykonywał pół godziny przed rozpoczęciem pracy, a następnie meldował się u dyspozytora w celu pobrania zlecenia na konkretny dzień. Gdyby natomiast okazało się, że pojazd jest niesprawny, odwołujący miał obowiązek zgłosić awarię dyspozytorowi, udać się na warsztat samochodowy, otworzyć zlecenie naprawy pojazdu, odprowadzić samochód na warsztat, a następnie odebrać od dyspozytora inne zlecenie. W takich sytuacjach dyspozytor przekazywał kierowcy inny pojazd zastępczy i zlecenie wykonania pracy na dany dzień. Sporadycznie kierowcy pojazdów dokonywali także napraw samochodów, ale tylko wtedy kiedy awaria samochodu wystąpiła w trasie. Sam załadunek i rozładunek towaru mógł trwać natomiast do dwóch godzin czasu, a sama trasa często wynosiła osiem godzin i więcej. Odwołujący, jako kierowca spedycyjny pokonywał duże odległości, a swoje obowiązki wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Odwołujący nie wykonywał przy tym żadnych innych czynności, w tym np. biurowych, natomiast powierzone dokumenty wyłącznie odbierał, przewoził i zdawał. W okresie od dnia 25 sierpnia 1980 r. do dnia 05 września, odwołujący w związku ze zgubieniem prawa jazdy wykonywał prace ładowacza-spedytora, a w okresach od dnia 01 lutego 1990 r. do dnia 13 lutego 1990 r., od dnia 01 czerwca 1990 r. do dnia 30 czerwca 1990 r., od dnia 01 lipca 1990 r. do dnia 31 lipca 1990 r. oraz od dnia 21 października 1990 r. do dnia 31 listopada 1990 r. korzystał z urlopów bezpłatnych (świadectwo pracy z dnia 02 stycznia 1991 r. k. 1, umowa o pracę z dnia 01 lipca 1989 r. k. 6, wnioski o udzielenie urlopów bezpłatnych i urlopu wypoczynkowego k. 11-19, pozwolenia k. 26-29, karty zaszeregowania k. 38-51, k. 55-57, k. 61, k. 74-78, k. 90-91, k. 93-94, umowa o czynności dodatkowe k. 52-53, k. 59-60, k. 72-73, k. 79-81, instrukcja pracy kierowców k. 95-98, zwolnienie z pracy k. 103, k. 105-106, umowa k. 108, zaświadczenie o ukończeniu kursu k. 116, k. 139 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego, świadectwa pracy k. 47-57, tom I a.r., zeznania świadka L. K. k. 30-32, zeznania odwołującego k. 32, dokumentacja k. 42-52 a.s.).

W toku postępowania sądowego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bhp celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego w latach 1972-1991 w Przedsiębiorstwie Usług (...) wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych Rozporządzeniach Rady Ministrów dot. I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów (postanowienie z dnia 18 lutego 2016 r. k. 100-101 a.s.).

W opinii z dnia 02 marca 2016 r. biegła sądowa ds. bhp M. M. stwierdziła, że uznanie prac za wykonywane w szczególnych warunkach jest możliwe, gdy stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika ściśle odpowiada odpowiedniemu zapisowi zawartemu w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W treści opinii biegła zaznaczyła, że kierowca z powodu prowadzenia samochodu o ciężarze właściwym powyżej 3,5 tony jest narażony na oddziaływanie drgań mechanicznych o oddziaływaniu ogólnym, urazy spowodowane wypadkami drogowymi w wyniku długotrwałego prowadzenia samochodu, w szczególności przy złym oświetleniu oraz złych warunkach atmosferycznych, zmienne warunki atmosferyczne w postaci niskich lub wysokich temperatur, łączne działanie temperatury, wilgotności i wiatru oraz narażenie na nagłe zmiany temperatury, wibracje, a także narażenie na działanie różnych substancji i preparatów chemicznych stosowanych w związku z eksploatacją samochodu, a w szczególności oleju napędowego, płynu hamulcowego, elektrolitu oraz urazy wywołane wykonywaniem ręcznych prac transportowych. Na tej podstawie biegła uznała, że praca wykonywana przez odwołującego M. P. w Przedsiębiorstwie Usług (...) na stanowisku kierowcy-spedytora w okresie od dnia 01 lutego 1976 r. do dnia 02 stycznia 1991 r. była wykonywana w warunkach szczególnych uregulowanych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z wyłączeniem okresów: od dnia 25 sierpnia 1980 r. do dnia 05 września, kiedy odwołujący w związku ze zgubieniem prawa jazdy wykonywał prace ładowacza-spedytora oraz okresów od dnia 01 lutego 1990 r. do dnia 13 lutego 1990 r., od dnia 01 czerwca 1990 r. do dnia 30 czerwca 1990 r., od dnia 01 lipca 1990 r. do dnia 31 lipca 1990 r. oraz od dnia 21 października 1990 r. do dnia 31 listopada 1990 r., kiedy odwołujący korzystał z urlopów bezpłatnych (opinia biegłej sądowej z zakresu bhp M. M. z dnia 02 marca 2016 r. k. 105-110 a.s.).

Do powyższej opinii żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń. Jednocześnie w piśmie procesowym z dnia 18 marca 2016 r. pełnomocnik organu rentowego oświadczył, że staż pracy odwołującego z uwzględnieniem okresów przyjętych przez biegłą wyniósłby 20 lat, 11 miesięcy i 25 dni (pismo procesowe z dnia 18 marca 2016 r. wraz z załącznikiem k. 119-122 a.s.).

Na rozprawie w dniu 31 marca 2016 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe. Jednocześnie odwołujący cofnął wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, zawarty w piśmie procesowym z dnia 08 marca 2016 r., nie zgłaszając przy tym żadnych nowych wniosków dowodowych (protokół rozprawy z dnia 31 marca 2016 r. k. 130-131 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym również w aktach rentowych i osobowych ubezpieczonego. Zdaniem Sądu powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie, Sąd oparł się również na zeznaniach świadka L. K. (k. 30-32 a.s.) oraz odwołującego M. P. (k. 32 a.s.). Dowody te w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Dlatego też Sąd uznał je za wiarygodne. Świadek, jako osoba niespokrewniona i niepowiązana z żadną ze stron postępowania, nie miał interesu w składaniu zeznań nieodpowiadających rzeczywistości. Świadek L. K. w sposób dokładny wyjaśnił na czym polegała praca M. P. na stanowisku kierowcy-spedytora w Przedsiębiorstwie Usług (...) w spornym okresie czasu. Podobnie Sąd Okręgowy ocenił zeznania odwołującego, który wskazał, że od dnia 09 kwietnia 1975 r. do dnia 02 stycznia 1991 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Powyższym zeznaniom odwołującego, jak i świadków Sąd dał wiarę w całości, jako że są one spójne, logiczne, a także w pełni korespondują z treścią dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych odwołującego, w tym także z opinią biegłej sądowej z zakresu (...) z dnia 02 marca 2016 r. W toku postępowania sądowego potwierdzony został zatem faktyczny charakter pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w spornym okresie czasu.

Ponadto Sąd oparł się na opinii biegłej sądowej z zakresu (...) z dnia 02 marca 2016 r. (k. 105-11- a.s.). Odnosząc się do sporządzonej w niniejszej sprawie opinii biegłej, Sąd uznał ją za przekonującą, rzeczową i merytorycznie uzasadnioną. Sąd wziął pod uwagę fakt, że opinia ta uwzględnia i odnosi się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornym okresie czasu i wykonywanych przez niego obowiązków, co biegła szczegółowo omówiła. Opinia ta jest również zgodna z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami świadka i odwołującego. Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu okoliczność, że odwołujący w spornym okresie czasu stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace, które spełniają przesłanki do uznania ich za prace wykonywane w warunkach szczególnych – spowodowała, że okres ten winien być zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych, uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 lutego 2014 r., znak: ENMS/10/(...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2015, poz. 748 z późn. zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. którzy spełniają łącznie następujące warunki:

1)  legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet;

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet;

3)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa – według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ww. ustawa jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które w § 4 wskazuje, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A (stanowiącym załącznik do rozporządzenia) nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ponadto, zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i ugruntowanym orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że M. P. ukończył w dniu 08 sierpnia 2013 r. wymagany wiek 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, jak również udowodnił wymaganą ilość okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 25 lat, według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r.

Przedmiotem sporu pozostawało natomiast ustalenie, czy odwołujący posiada na dzień 01 stycznia 1999 r. 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył mu bowiem do okresów pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 09 czerwca 1972 r. do dnia 02 stycznia 1991 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...), wskazując, że nie został on przez odwołującego w żaden sposób udokumentowany.

Z treści wykazu A Działu VIII, poz. 2, stanowiącego załącznik Nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynika, że prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są pracami w szczególnych warunkach w rozumieniu tego Rozporządzenia. Jednocześnie zdaniem Sądu fakt wykonywania przez M. P. pracy w szczególnych warunkach we wskazanym powyżej spornym okresie czasu znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. W tym względzie istotne znaczenie w sprawie ma również wskazany powyżej wykaz stanowisk pracy, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. i nie można go pomijać przy ocenie charakteru pracy odwołującego. Odwołujący w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku kierowcy-spedytora samochodów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony. Wykonywał przy tym prace przy załadunku i rozładunku towarów, czyli prace które również zostały wymienione w wykazie resortowym. Odwołujący niewątpliwie był zatem zatrudniony przy pracy o znacznej szkodliwości dla zdrowia, albowiem był narażony na oddziaływanie drgań mechanicznych o oddziaływaniu ogólnym, urazy spowodowane wypadkami drogowymi w wyniku długotrwałego prowadzenia samochodu, w szczególności przy złym oświetleniu oraz złych warunkach atmosferycznych, zmienne warunki atmosferyczne w postaci niskich lub wysokich temperatur, łączne działanie temperatury, wilgotności i wiatru oraz narażenie na nagłe zmiany temperatury, wibracje, a także narażenie na działanie różnych substancji i preparatów chemicznych stosowanych w związku z eksploatacją samochodu, a w szczególności oleju napędowego, płynu hamulcowego, elektrolitu oraz urazy wywołane wykonywaniem ręcznych prac transportowych. Sąd Okręgowy nie znalazł przy tym jakichkolwiek podstaw, aby kwestionować wiarygodność materiału dowodowego, w tym zeznań ubezpieczonego złożonych na rozprawie w dniu 15 stycznia 2015 r., zwłaszcza w świetle potwierdzenia tych okoliczności przez świadka L. K.. Podkreślenia wymaga również, że powyższe zeznania pozostają w zgodzie z opinią wydaną przez biegłą sądową z zakresu (...) (k. 105-110 a.s.).

Odnosząc się natomiast do twierdzeń organu rentowego dotyczących tego, że odwołujący nie udokumentował ww. okresu zatrudnienia, albowiem nie przedłożył na powyższą okoliczność świadectwa pracy w warunkach szczególnych, to wskazać należy, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, czy też zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez pracodawcę, nie stanowią dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo bądź zaświadczenie nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo pracy, czy też ww. zaświadczenie traktuje się w postępowaniu sądowym, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Ponadto z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wobec powyższego, zakwestionowanie tych dokumentów przez organ rentowy, czy to w sytuacji braku ich przedłożenia, czy też w sytuacji wadliwego ich sporządzenia, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia pracownika w warunkach szczególnych za pomocą innych środków dowodowych w toku postępowania sądowego. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – jak już wyżej wskazano - nie stanowią wyłącznego dowodu służącego do wykazania charakteru świadczonej pracy. W tym jednak zakresie, ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa na ubezpieczonym. W realiach rozpoznawanej sprawy, odwołujący M. P. sprostał przedmiotowemu obowiązkowi procesowemu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy zważył, że wskazany przez biegłą sądową okres zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie Usług (...) z siedzibą w M., tj. okres od dnia 01 lutego 1976 r. do dnia 02 stycznia 1991 r. podlega zaliczeniu do stażu pracy - jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Tym samym łączny staż pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach wynosi ponad 15 lat. Ubezpieczony spełnia zatem wszystkie przesłanki z art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 lutego 2014 r., znak: ENMS/10/(...) w ten sposób, że przyznał odwołującemu M. P. prawo do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od dnia 01 grudnia 2013 r. tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek, o czym orzekł w pkt. 1 sentencji wyroku.

Jednocześnie w pkt. 2 wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy nie ponosi winy za opóźnienie w wypłacie świadczenia, w oparciu o treść art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustalenie, że odwołujący spełnił warunek wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych wymagało bowiem przeprowadzenia sądowego postępowania dowodowego, w tym dopuszczenia dowodu z zeznań świadka L. K. oraz przesłuchania odwołującego. Organ rentowy nie ma tych możliwości dowodowych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdyż ograniczony jest środkami dowodowymi wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49).

Zgodnie z art. 118 ust. 1a ww. ustawy w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Działając zaś na podstawie powołanego przepisu, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, powodującej opóźnienie w wypłacie świadczenia, mając na uwadze fakt, że dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń, co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego, mającego wpływ na jego prawo do wnioskowanego świadczenia.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w pkt. 2 sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

M.St.