Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Powód A. K. pozwem wniesionym w dniu 3.12.2014 r. przeciwko pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K., sprecyzowanym pismem procesowym z dnia 28.01.2015 r., wniósł o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie z dnia 8 października 2002 r., sygn. akt V GNc 6653/02/S, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 23 października 2014 r. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu pisma, wskazał, że przedawnienie roszczenia stanowi jedną z przesłanek, o których mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., umożliwiających pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. Nakaz zapłaty z dnia 8 października 2002 r. uprawomocnił się w dniu 19.11.2002 r., a zatem wskazany w art. 125 § 1 k.c. dziesięcioletni termin przedawnienia upłynął z dniem 19.11.2012 r. Zdaniem powoda w okresie kiedy biegł termin przedawnienia pozwana nie podjęła żadnych czynności zmierzających do zaspokojenia roszczenia, a uczyniła to dopiero pod koniec 2014 r., składając wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na nakaz zapłaty.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana podniosła, że zarzut przedawnienia roszczenia, na który powołuje się powód nie jest zasadny. W stosunku do powoda w latach 2003-2006 było prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Goleniowie postępowanie egzekucyjne o sygn. akt KM 455/03, mające na celu odzyskanie od dłużnika należnych wierzycielowi kwot. W ramach tego postępowania doszło do szeregu czynności egzekucyjnych. Postępowanie egzekucyjne zostało umorzone postanowieniem komornika z dnia 29 marca 2006 r. Z racji tego doszło do przerwania terminu przedawnienia roszczenia, a o ewentualnym przedawnieniu można byłoby mówić dopiero po dniu 11 kwietnia 2016 r. Termin przedawnienia został jednak – zdaniem pozwanej- ponownie przerwany poprzez wszczęcie kolejnego postępowania egzekucyjnego w 2014 r. Wobec powyższego nie zostały zrealizowane przesłanki uzasadniające pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego wskazane w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Wyrokiem z dnia 23 września 2015 r. (sygn. akt X GC 139/15) Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie pozbawił wykonalności nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym wydany przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie Wydział V Gospodarczy w dniu 8 października 2002 r., sygn. akt V GNc 6653/02/S w całości oraz zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 785 zł tytułem kosztów procesu.

Orzeczenie oparte zostało na następujących ustaleniach i wnioskach.

Nakazem zapłaty z dnia 8 października 2002 roku, sygn. akt V GNc 6653/02/S, wydanym w postępowaniu upominawczym, Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie nakazał A. K., aby zapłacił na rzecz (...) spółki z o.o. w K. kwotę 3.353,37 zł z odsetkami ustawowymi od 9.05.2001 r. wraz z kwotą 67,10 zł tytułem zwrotu wpisu oraz kwotą 615 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Przedmiotowy nakaz zapłaty został doręczony A. K., który nakazu nie zaskarżył. Na wniosek wierzyciela (...) spółki z o.o. w K. nakazowi zapłaty została nadana klauzula wykonalności, a następnie wierzycielowi doręczono tytuł wykonawczy.

W 2003 r. (...) spółka z o.o. w K. złożyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko A. K.. Postępowanie egzekucyjne prowadził wówczas Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Goleniowie J. K. pod sygn. akt KM 455/03. Postanowieniem z dnia 29 marca 2006 r. Komornik sądowy postępowanie egzekucyjne w całości na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

(...) spółka z o.o. w K. wnioskiem z 4.07.2003 r. wystąpiła do Sądu Rejonowego w Goleniowie o wyjawienie majątku dłużnika A. K.. Sąd Rejonowy w Goleniowie podczas posiedzenia w dniu 5 września 2003 r. odebrał od A. K. wykaz posiadanego majątku.

W dniu 4.1.2009 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka przejmująca) podjęło uchwałę o połączeniu ze spółkami (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. (spółki przejmowane) w trybie art. 492 § 1 k.s.h.., tj. przez przeniesienie całego majątku spółek przejmowanych na spółkę przejmującą (łączenie się przez przejęcie).

Wnioskiem z dnia 19.08.2014 r. (data nadania) pozwana (...) spółka z o.o. w K. wystąpiła o nadanie nakazowi zapłaty z dnia 8 października 2002 r., sygn. akt V GNc 6653/02/S, klauzuli wykonalności na jej rzecz jako nowego wierzyciela. Postanowieniem z dnia 23 października 2014 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, sygn. akt V GCo 1117/14/S, nadał klauzulę wykonalności prawomocnemu nakazowi zapłaty wydanemu w dniu 8 października 2002 r. przez Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, sygn. akt V GNc 6653/02/S, na rzecz wierzyciela (...) spółki z o.o. w K., na którego przeszły uprawnienia (...) spółki z o.o. w K.. Tytuł wykonawczy doręczono pełnomocnikowi pozwanej.

Po uzyskaniu tytułu wykonawczego pozwana wystąpiła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Goleniowie o wszczęcie przeciwko powodowi A. K. postępowania egzekucyjnego. Komornik w oparciu o tytuł wykonawczy (nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie z dnia 8 października 2002 r., sygn. akt V GNc 6653/02/S zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 23 października 2014 r.) wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko powodowi. W toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego pod sygn. KM 1572/14, komornik zawiadomił powoda o wszczęciu postępowania egzekucyjnego, wezwał dłużnika do zapłaty należności, dokonał zajęcia wierzytelności przysługującej dłużnikowi wobec Urzędu Skarbowego w G. oraz zajęcia rachunków bankowych dłużnika, uzyskał informacje od US, banków, ZUS. Pismem z 2.12.2014 r. (...) wystąpiła o wszczęcie egzekucji z nieruchomości.

Powód wystąpił do komornika o zawieszenie postępowania egzekucyjnego z uwagi na złożony pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Goleniowie postanowieniem z dnia 10 grudnia 2014 r. oddalił wniosek. Postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone w trybie zabezpieczenia przez Sąd Rejonowy w Goleniowie postanowieniem z dnia 23 grudnia 2014 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo okazało się w całości uzasadnione, a jego podstawę prawną stanowił przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Nie budzi wątpliwości, że jednym ze zdarzeń, jakie uzasadniają pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności jest przedawnienie roszczenia. Ponieważ roszczenie przysługujące pierwotnemu wierzycielowi spółce (...) przeciwko powodowi zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu (nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 8 października 2002 r. Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie) dla ustalenia terminu przedawnienia tego roszczenia zastosowanie znajdzie przepis art. 125 § 1 k.c., w myśl którego roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy.

Jak wynika z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy o sygn. V GNc 6653/02/S nakaz zapłaty z dnia 8 października 2002 r. został doręczony powodowi (jako pozwanemu w tamtym postępowaniu) w dniu 4 listopada 2002 r. i nie został przez niego zaskarżony sprzeciwem. Wobec powyższego uznać należy, że nakaz zapłaty stał się prawomocny z dniem 19.11.2002 r. Przyjęcie określonego w art. 125 § 1 k.c. 10-letniego terminu przedawnienia uzasadnia z kolei wniosek, że roszczenie stwierdzone nakazem zapłaty uległo przedawnieniu z upływem 19.11.2012 r. Początkiem biegu terminu przedawnienia przewidzianego w art. 125 § 1 k.c. jest bowiem uprawomocnienie się orzeczenia. Niemniej jednak Sąd zauważył, że termin przedawnienia, o którym mowa w art. 125 § 1 k.c. podlega ogólnym regułom dotyczącym biegu terminu przedawnienia, w szczególności więc może on ulegać zawieszeniu i przerwaniu (art. 123 § 1 k.c.).

Analiza materiału dowodnego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu wskazuje, że w istocie pierwotny wierzyciel powoda spółka (...) w 2003 r. zainicjowała wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko powodowi. Postępowanie egzekucyjne było prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Goleniowie (sygn. KM 455/03) i zostało umorzone postanowieniem z dnia 29 marca 2006 r. na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. Nie budzi wątpliwości, że czynnością powodującą przerwanie biegu terminu przedawnienia jest na przykład wniosek o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, jak również wniosek o wszczęcie egzekucji. Są to bowiem czynności zmierzające bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia. Powyższe oznacza, że z chwilą wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez spółkę (...) nastąpiła przerwa biegu terminu przedawnienia, a po umorzeniu tego postępowania bieg terminu przedawnienia stosownie do art. 124 § 1 k.c. rozpoczął się na nowo.

W toku postępowania ustalono, że po 2006 r. pierwotny wierzyciel nie podejmował już czynności zmierzających do zaspokojenia jego roszczenia. Kolejne czynności zmierzające do zaspokojenia roszczenia stwierdzonego nakazem zapłaty z dnia 8 października 2002 r. podjęła pozwana (...) spółka z o.o. w K. występując w dniu 19 sierpnia 2014 r. z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na jej rzecz jako następcy prawnemu pierwotnego wierzyciela – spółki (...). Zauważyć należało, że w dniu 4.11.2009 r. doszło do połączenia spółki (...) będącej spółką przejmowaną w trybie art. 492 § 1 k.s.h.., tj. przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą – spółkę (...).

Zgodnie z art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. połączenie może być dokonane: przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie). Z kolei przepis art. 494 § 1 k.s.h. stanowi, że spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki. Z przytoczonego przepisu wynika więc, że następstwem połączenia spółek jest sukcesja uniwersalna (generalna), polegająca na tym, że spółka przejmująca (lub nowo utworzona) wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej (albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki). Należy zatem podkreślić fakt, że spółka przejmująca i spółka przejmowana nie są tymi samymi podmiotami, jak również spółki łączące się i spółka nowo zawiązana są różnymi podmiotami, nie mamy zatem do czynienia z zasadą kontynuacji, jak to ma miejsce w przypadku przekształcenia spółek (art. 553 § 1 k.s.h.). Na spółkę przejmującą (lub nowo zawiązaną) przechodzą wszelkie aktywa, będące do tej pory w posiadaniu spółki przejmowanej (lub spółek łączących się), oraz pasywa, czyli zobowiązania spółki przejmowanej (lub spółek łączących się) wobec wierzycieli, powstałe przed dniem połączenia. Od dnia połączenia podmiotem wszelkich praw i obowiązków staje się spółka przejmująca lub nowo zawiązana, gdyż spółka przejmowana albo spółki łączące się przez zawiązanie nowej spółki ulegają rozwiązaniu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Skoro zaś sukcesorem praw i obowiązków spółki przejmowanej (w tej sprawie (...)) staje się spółka przejmująca ( (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) przyjąć należy, że z chwilą wykreślenia z rejestru spółki przejmowanej traci ona swoją zdolność prawną – nie może być podmiotem praw i obowiązków.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Rejonowy uznał, że w następstwie dokonanego uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 4.11.2009 r. połączenia spółki (...) z pozwaną spółką (...), spółka (...) utraciła swój byt prawny. Powstał za to nowy podmiot – (...) spółka z o.o., która przejęła ogół praw i obowiązków spółki przejętej. Przekształcenie podmiotowe oraz związane z nim następstwo prawne wymaga zaś, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie, nadania tytułowi egzekucyjnemu wydanemu na rzecz pierwotnego wierzyciela – klauzuli wykonalności w trybie art. 788 k.p.c. Pozwana (...) spółka z o.o. wystąpiła z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z 8 października 2002 r. - w trybie art. 788 k.p.c. - w dniu 19.08.2014 r., a postanowieniem z 23 października 2014 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie uwzględnił wniosek. Dysponując zaś tytułem wykonawczym na swoją rzecz pozwana wszczęła przeciwko powodowi postępowanie egzekucyjne (KM 1572/14).

Rację ma jednak powód, że roszczenie stwierdzone tytułem wykonawczym wydanym na rzecz pozwanej, uległo przedawnieniu. Sąd nie zaaprobował bowiem stanowiska pozwanej, że w 2003 r. doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia, a na skutek umorzenia postępowania egzekucyjnego o sygn. KM 455/03 w marcu 2006 r. termin przedawnienia zaczął biec na nowo. Przede wszystkim bowiem jak już wyżej wskazano, pozwana spółka nie jest tym samym podmiotem, którym była spółka (...). Połączenie spółek spowodowało, że powstał nowy podmiot – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która w myśl art. 494 § 1 k.s.h. wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki spółek przejmowanych, a więc i spółki (...). Nie oznacza to jednak, że w stosunku do pozwanej wywierają skutki czynności zmierzające do zaspokojenia roszczenia podjęte przez pierwotnego wierzyciela (przejętą spółę), a co za tym idzie skutek tychże czynności w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia. W tym względzie Sąd aprobuje stanowisko prezentowane w orzecznictwie sądowym, zgodnie z którym do przerwania biegu przedawnienia nie wystarczy identyczność wierzytelności, niezbędna jest identyczność osób, na rzecz których/przeciwko którym dana czynność, obiektywnie zdolna do przerwania przedawnienia, została dokonana. Przerwanie przedawnienia następuje jednak, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania o ile z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane/uprawnione. Tak więc, chociaż ustawodawca tego nie wyartykułował, z istoty tej instytucji wynika, że przerwanie następuje w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela: dotyczy tego roszczenia, które jest zabezpieczone, dochodzone, ustalane lub egzekwowane, jest skuteczne przeciwko osobie, wobec której kieruje się czynność i z korzyścią na rzecz osoby dokonującej czynności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, LEX nr 1622306). Wprawdzie stanowisko to zostało zaprezentowane w sprawie, w której następstwo prawne spowodowało nabycie wierzytelności poprzez zawarcie umowy przelewu wierzytelności, to jednak ma ono zdaniem Sądu Rejonowego odniesienie w niniejszej sprawie z uwagi na to, iż zarówno z przelewem wierzytelności, jak i połączeniem spółek w trybie art. 492 § 1 k.s.h. wiąże się sukcesja uniwersalna. Z powyższych rozważań wynika, że wprawdzie wniosek o wszczęcie egzekucji wywoła skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym jednak o tyle o ile będzie pochodził od wierzyciela, którego osobę wskazuje tytuł egzekucyjny i na rzecz którego temu tytułowi została nadana klauzula wykonalności. Innymi słowy, spółka przejmująca jako następca prawny przejętej spółki nie może korzystać z przerwy przedawnienia, jaką spowodował wniosek przejętej spółki o wszczęcie postepowania egzekucyjnego. Po umorzeniu postępowania egzekucyjnego postanowieniem komornika z dnia 29 marca 2006 r. termin przedawnienia rozpoczął na nowo bieg (art. 124 k.c.), jednak w tych samych granicach podmiotowych (wynikających z tytułu wykonawczego). Brak jest zatem podstaw do twierdzenia, aby skutek rozpoczęcia biegu przedawnienia na nowo po umorzeniu postępowania egzekucyjnego może odnosić się do sytuacji, gdy uprawnionym do wszczęcia ponownej egzekucji jest już inny niż wymieniony w pierwotnym tytule wykonawczym wierzycie.

Pozwana mogła wystąpić w trybie art. 788 k.p.c. o nadanie klauzuli wykonalności na swoją rzecz i wszcząć nowe postępowanie egzekucyjne, co też uczyniła. Niemniej jednak stało się to już po upływie 10-letniego terminu przedawnienia roszczenia liczonego od daty uprawomocnienia się nakazu zapłaty z 8 października 2002 r., tj. od 19.11.2002 r.

W konsekwencji Sąd uznał, że roszczenie uległo przedawnieniu z dniem 19.11.2012 r., a co za tym idzie podjęta przez powoda obrona przed egzekucją w trybie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. okazała się zasadna.

Powód wygrał proces w całości, zatem pozwana obowiązana jest do zwrotu powodowi celowych kosztów procesu (art. 98 k.p.c.).

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w całości i stawiając orzeczeniu następujące zarzuty:

1) naruszenie art 123 § 1 pkt 2 k.c. poprzez błędną jego wykładnie i przyjęcie, iż wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez poprzednika prawnego pozwanej, tj. (...) sp. z o.o. w K., nie wywiera skutków dla połączonej z nią spółki (...) sp. z o.o. w K., która w drodze sukcesji uniwersalnej przejęła całość praw i obowiązków pierwotnego wierzyciela;

2) naruszenie art. 124 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, iż bieg terminu przedawnienia, dla pozwanej zaczął na biec od daty uprawomocnienia się nakazu zapłaty, tj. od dnia 19 listopada 2002 roku, a nie od daty uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wszczętego przez poprzednika prawnego pozwanej - (...) sp. z o.o. w K.;

3) naruszenie art. 494 § 1 k.s.h. poprzez błędną jego wykładnię i uznanie, iż pozwana będąca spółką, która przejęła na skutek połączenia pierwotnego wierzyciela (...) sp. z o.o. w K., a w związku z tym przejęła całość jej praw i obowiązków w drodze sukcesji uniwersalnej, nie może skorzystać ze skutków przerwania biegu przedawnienia, wywołanego wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego spółki (...) sp. z o.o. w K.;

4) naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez błędne ich zastosowanie i pozbawienie tytułu wykonawczego - nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym przez Sąd Rejonowy dla Krakowa- Śródmieścia w Krakowie w dniu 8 października 2002 roku, w sprawie V GNc 6653/02/S - wykonalności, mimo braku zaistnienia przesłanek do uznania, iż roszczenie objęte tytułem uległo przedawnieniu.

W związku z podniesionymi zarzutami wnoszę o:

1. zmianę wyroku Sądu I instancji w punkcie I poprzez jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości,

2. zmianę wyroku Sądu I instancji w punkcie II poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w I instancji wg norm przepisanych,

3. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się w pełni usprawiedliwiona prowadząc do wydania wyroku o charakterze reformatoryjnym.

Postępowanie przed sądem odwoławczym jest kontynuacją postępowania przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z regulacji tej wynika, że sąd rozpoznający apelację orzeka na podstawie materiału zgromadzonego zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, natomiast postępowanie apelacyjne polega na merytorycznym rozpoznaniu sprawy, co oznacza, że wyrok sądu drugiej instancji musi opierać się na jego własnych ustaleniach faktycznych i prawnych. W pierwszej kolejności określenia wymaga więc podstawa faktyczna żądania, ponieważ dopiero po dokonaniu ustalenia podstawy faktycznej możliwe jest odniesienie się do podstawy prawnej.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy przyjął za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, czyniąc je także podstawą faktyczną niniejszego wyroku. Zresztą nie były one kwestionowane w apelacji, w której wprost pozwany wskazał, że podziela ustalenia dotyczące stanu faktycznego. Zastrzeżenia Sądu odwoławczego budzi natomiast ocena prawna podniesionego przez powoda zarzutu, który miał zniweczyć wykonalność przedmiotowego tytułu wykonawczego, a więc zarzutu przedawnienia. W tym zakresie zasadne okazały się zarzuty naruszenia prawa materialnego, tj. art. 123 § 1 pkt 2 k.c., art. 124 § 1 k.c., art. 494 § 1 k.s.h. i w efekcie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

W pierwszej kolejności analizie poddać należało kwestię połączenia (...) spółki z o.o. (pierwotnego wierzyciela A. K.) i pozwanej spółki (...) (następcy prawnego wierzyciela), co odbyło się w trybie określonym w normie art. 494 § 1 k.s.h. i było bezsporne. W myśl tego przepisu spółka przejmująca [tu: (...) spółka z o.o. w K.] wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej [ (...) spółka z o.o. w K.]. Zatem przepis ten wyraża zasadę następstwa pod tytułem ogólnym (sukcesji uniwersalnej), czyli jednego ze sposobów nabycia praw podmiotowych, a więc ogółu aktywów i pasywów przysługujących określonemu podmiotowi. W judykaturze i doktrynie to przejście praw i obowiązków należy rozumieć bardzo szeroko, a więc spółka przejmująca wchodzi w całą sytuację prawną spółki przejmowanej i sukcesją objęte są także wszelkie prawa i obowiązki procesowe, bez względu na etap postępowania (wyrok Sądu Najwyższego z 1 października 1998 r., I CKN 338/98). Innymi słowy, zasada sukcesji uniwersalnej w zakresie praw i obowiązków wynikających z prawa materialnego, która jest cechą procesu łączenia spółek, wywiera również wpływ na normy procesowe. Szerokie rozumienie przejęcia wszystkich praw i obowiązków uzasadnione jest faktem, że spółka przejmowana niejako istnieje dalej w ramach spółki przejmującej, jest jej częścią i nie może dojść do uszczuplenia jej praw, bądź przyznania jej z tego tytułu dodatkowych praw. W doktrynie prawa cywilnego przyjmuje się jednomyślnie, że sukcesja uniwersalna jest dopuszczalna tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie, a także, iż w przypadku sukcesji uniwersalnej nie stosuje się reguł odnoszących się do nabycia pod tytułem szczególnym określonych typów praw podmiotowych. Jednocześnie akceptowany jest pogląd, że w drodze sukcesji uniwersalnej następuje nie tylko nabycie praw podmiotowych objętych zakresem sukcesji, ale także związanych z tym obowiązków. Oznacza to, że nabywca wchodzi niejako w całą sytuację prawną swojego poprzednika. Przy czym sytuacja prawna nabywcy praw w drodze sukcesji uniwersalnej jest zależna od sytuacji prawnej poprzednika, zgodnie z zasadą nemo plus iuris in alium transferre potest, quam ipse habet.

Przenosząc powyższe uwagi w realia niniejszej sprawy zgodzić się trzeba ze skarżącym, że spółka przejmująca wchodzi w prawo materialne spółki przejmowanej, w postaci skutecznego przerwania biegu terminu przedawnienia. W ocenie Sądu Okręgowego pozwana (...) spółka z o.o. weszła we wszelkie prawa i obowiązki (...) spółki z o.o., w tym przerwanie terminu przedawnienia roszczenia poprzez wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Skoro bowiem pozwany nabył roszczenie (stwierdzone prawomocnym orzeczeniem) o zapłatę wobec powoda A. K., to nabył również uprawnienie do przerwania terminu przedawnienia tego roszczenia.

Sąd Rejonowy nie zakwestionował sukcesji uniwersalnej między spółkami (...) (przejmowaną) i (...) (przejmującą), wskazując że pozwana Spółka przejęła ogół praw i obowiązków spółki przejętej. Jednocześnie jednak Sąd pierwszej instancji stwierdził, że nie oznacza to, że w stosunku do pozwanej wywierają skutki czynności zmierzającej do zaspokojenia roszczenia podjęte przez pierwotnego wierzyciela (spółkę przejętą), a co za tym idzie skutek tychże czynności w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia. Dla poparcia tej argumentacji Sąd Rejonowy przywołał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r. (II CSK 196/14, LEX nr 1622306), na podstawie którego uznał, że nie została zachowana tożsamość podmiotowa po stronie wierzyciela, tj. po umorzeniu postępowania egzekucyjnego w marcu 2006 r. termin przedawnienia zaczął biec na nowo, ale w tych samych granicach podmiotowych wynikających z tytułu wykonawczego, czyli wobec (...) spółki z o.o. Co prawda Sąd pierwszej instancji zauważył, że stanowisko Sądu Najwyższego zostało zaprezentowane w sprawie, w której następstwo prawne było efektem nabycia wierzytelności poprzez zawarcie umowy przelewu wierzytelności, to jednak ma ono odniesienie do niniejszej sprawy z uwagi na to, że zarówno z przelewem wierzytelności, jak i połączeniem spółek w trybie art. 492 § 1 k.s.h. wiąże się sukcesja uniwersalna.

Sąd odwoławczy nie aprobuje powyższego stanowiska wyrażonego w zaskarżonym wyroku i jego pisemnych motywach, zgadzając się ze skarżącym, że do sytuacji, z którą mamy do czynienia w niniejszej sprawie nie można wprost zastosować wniosków płynących z wyroku SN z dnia 19 listopada 2014 r. Przede wszystkim orzeczenie SN zapadło w odmiennym stanie faktycznym, gdyż w tamtej sprawie miał miejsce przelew wierzytelności będący sukcesją singularną, a w tej sprawie mamy do czynienia z sukcesją uniwersalną (błędnie porównaną przez Sąd Rejonowy z przelewem wierzytelności). Po drugie, w sprawie II CSK 196/14 umowa przelewu wierzytelności została zawarta w trakcie prowadzonego przez bank postępowania egzekucyjnego, a w tej sprawie do sukcesji uniwersalnej doszło w czasie, kiedy takowe postępowanie nie było prowadzone. Po trzecie, w sprawie analizowanej przez SN bank jako pierwszy wierzyciel złożył wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c. cofając wniosek, zaś w realiach tej sprawy umorzenie postępowania egzekucyjnego było wynikiem bezskuteczności egzekucji przeciwko dłużnikowi A. K. (art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.). Wreszcie po czwarte, w sprawie II CSK 196/14 nowy wierzyciel nie mógł uzyskać klauzuli wykonalności na siebie ponieważ wierzytelność była stwierdzona bankowym tytułem egzekucyjnym, zastrzeżonym wyłącznie dla wierzycieli – banków i po przelewie takiej wierzytelności niezbędne było złożenie osobnego powództwa w sprawie, a w tej sprawie nie występuje bankowy tytuł wykonawczy.

Biorąc powyższe odrębności pod uwagę wskazać należy, że Sąd Rejonowy nietrafnie odniósł tezy wyroku Sądu Najwyższego do niniejszej sprawy, pomijając że SN wskazał m.in., że wniosek o umorzenie egzekucji złożony na podstawie art. 825 § 1 k.p.c. przez pierwszego wierzyciela powoduje, że nie dochodzi do przerwania terminu przedawnienia przez wszczęcie takiego postępowania na rzecz nowego wierzyciela, który nabył wierzytelność oraz że zmiana wierzyciela wyłącznie w trakcie postępowania egzekucyjnego i brak możliwości prawnej kontynuowania tego postępowania przez nowego wierzyciela (nabywcę wierzytelności) powoduje, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez pierwszego wierzyciela nie wywołuje skutku przerwania terminu przedawnienia dla nowego wierzyciela. Ponadto w sprawie II CSK 196/14 miał miejsce przelew wierzytelności, czyli podstawowy przypadek sukcesji singularnej na gruncie wierzytelności stwierdzonych bankowym tytułem egzekucyjnym i to w trakcie egzekucji. Natomiast w niniejszej sprawie miała miejsce sukcesja uniwersalna i to w czasie, kiedy egzekucja prowadzona nie była.

Słusznie wskazuje skarżący, że za błędny należy potraktować pogląd Sądu pierwszej instancji, że zarówno z przelewem wierzytelności , jak i z połączeniem spółek w trybie art. 492 § 1 k.s.h. wiąże się sukcesja uniwersalna. Następstwo prawne pod tytułem szczególnym, jakim jest przelew, wymaga ścisłego określenia prawa majątkowego będącego przedmiotem przejścia między majątkami dwóch podmiotów. Natomiast przy sukcesji pod tytułem ogólnym dochodzi do przejścia całości praw i obowiązków w drodze jednego zdarzenia prawnego ( uno actu), a następca prawny wchodzi w całą sytuację majątkową swojego poprzednika. W przypadku łączenia się spółek spółka przejmowana co prawda zostaje wykreślona z rejestru i przestaje istnieć jako samodzielny podmiot prawny, ale w istocie zostaje wchłonięta w struktury spółki przejmującej.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy uznał, że pozwana (...) spółka z o.o. przejmując ogół praw i obowiązków (...) spółki z o.o., o czym była mowa wyżej, nabyła również prawo do powoływania się na prawo nabyte przez (...)Polska, a mianowicie na przerwanie biegu przedawnienia. Podkreślić jeszcze raz należy w tym miejscu, że istotą wyroku Sądu Najwyższego, na który powołał się Sąd pierwszej instancji, było to, że sukcesja singularna miała miejsce w trakcie postępowania egzekucyjnego. Gdyby bowiem doszło do sukcesji w innym czasie niż trwająca egzekucja, to wtedy nowy wierzyciel korzystałby ze skutków przerwania terminu przedawnienia wywołanych przez pierwotnego wierzyciela. I z tą drugą sytuacją mamy do czynienia w sprawie niniejszej.

Uwzględniając zatem, że połączenie spółek miało miejsce w listopadzie 2009 r., a więc po umorzeniu w marcu 2006 r. egzekucji wszczętej przez pierwotnego wierzyciela, a następnie pozwana Spółka wystąpiła w dniu 19 sierpnia (...). - w trybie art. 788 k.p.c. – o nadanie na jej rzecz klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 8 października 2002 r. i takową klauzulę uzyskała postanowieniem z dnia 23 października 2014 r., to oczywistym jest, że dziesięcioletni termin z art. 125 § 1 k.c., który rozpoczął na nowo bieg z dniem 11 kwietnia 2006 r. (uprawomocnienie się postanowienia z dnia 29 marca 2006 r. o umorzeniu egzekucji) został przerwany przez wierzyciela (...) spółkę z o.o. w K.. A ponieważ termin przedawnienia nie upłynął, to powództwo – oparte na przepisie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. – okazało się bezzasadne.

Mając zatem na względzie całokształt poczynionych ustaleń i rozważań oraz trafność zarzutów apelacji, konieczne było wydanie przez Sąd Okręgowy orzeczenia reformatoryjnego (art. 386 § 1 k.p.c.), a więc zmiany zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu.

W kwestii kosztów procesu Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 108 k.p.c. i art. 98 § 1 i 3 k.p.c., ustalając, że powód, który ostatecznie przegrał sprawę w całości jest zobowiązana zwrócić poniesione przez pozwanego w pierwszej instancji koszty procesu w łącznej kwocie 617 zł, na które złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika (radcy prawnego) – 600 zł (§ 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa - 17 zł.

Orzekając o kosztach procesu za drugą instancję Sąd Okręgowy oczywiście również zastosował zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 k.p.c.), a koszty strony pozwanej na tym etapie to opłata sądowa od apelacji – 168 zł i koszty zastępstwa procesowego – 300 zł.

SSR del. (...)SSO (...)SSO (...)