Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 marca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Słupsku Wydział IX Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Hubert Odelski

Protokolant: sekr. sądowy Ewelina Miechówka

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2016 roku w Słupsku

na rozprawie

sprawy z wniosku A. M., J. M.

z udziałem Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwo U.

o zasiedzenie

p o s t a n a w i a:

1.  stwierdzić, że wnioskodawcy A. M. i J. M. z dniem 24 stycznia 2008 roku nabyli przez zasiedzenie do majątku wspólnego małżeńskiego własność nieruchomości położonej w R. Gmina U. o powierzchni 0,0055 ha stanowiącej część działki numer (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi KW (...) oznaczoną kolorem czerwonym na projekcie podziału nieruchomości, stanowiącym załącznik do niniejszego postanowienia, sporządzonym 29 maja 2015 roku przez biegłą sądową geodetkę E. G. w opinii sądowej,

2.  ustalić, że wnioskodawcy i uczestnik postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie,

3.  nakazać ściągnąć od uczestnika postępowania Skarbu Państwa Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwo U. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Słupsku kwotę 3.957,20 zł (trzy tysiące dziewięćset pięćdziesiąt siedem złotych 20/100) tytułem opłaty od której wnioskodawcy A. M. i J. M. zostali zwolnieni w całości i nieuiszczonych wydatków.

Sygn. akt IX Ns 240/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy małżonkowie A. M. i J. M. wnieśli o stwierdzenie, że nabyli z dniem 2014-02-20 przez zasiedzenie własność gruntu o powierzchni 56 m ²., tj. część działki (...) (obecnie (...)), położonej w R. gmina U., dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...).

Na uzasadnienie wywodzili, że w dniu 1978-01-23 nabyli do majątku objętego wspólnością ustawową własność nieruchomości położonej w R., Gmina U., tj. działki nr (...), oraz że nabyli przedmiotową działkę od Skarbu Państwa. Wnioskodawcy rozpoczęli budowę domu letniskowego, a nadto posadowili na nieruchomości budynek gospodarczy. Na skutek pisma uczestnika z 2013 r. (zawezwanie do próby ugodowej) wnioskodawcy twierdzili, iż powzięli wiadomość o stwierdzonym naruszeniu własności gruntów leśnych Skarbu Państwa przez właścicieli przyległych działek, przy czym naruszenie to miało polegać na posadowieniu przez wnioskodawców ogrodzenia na działce nr (...)(obecnie (...)), należącej do uczestnika. Wnioskodawcy twierdzili, iż nie mieli świadomości, że ogrodzenie znajduje się na nieruchomości uczestnika. Twierdzili, że stali się właścicielami części działki uczestnika przez zasiedzenie, posiadając część działki uczestnika od strony lasu, nieprzerwanie od pierwszego dnia zakupu swojej nieruchomości, ogradzając ją od strony lasu przed zwierzętami i ewentualnymi złodziejami, oraz czyniąc ogrodzenie jako przedłużenie ogrodzeń działek sąsiednich, co do których Sąd w Słupsku w innych postępowaniach prawomocnie stwierdzał zasiedzenia.

Uczestnik Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo U. żądał oddalenia wniosku oraz obciążenia wnioskodawcy kosztami postępowania. Zarzucił, że granica pomiędzy działkami (...) (obecnie (...)) i (...)była i jest ustalona, znaki graniczne istniały przez cały czas, ale do czasu wznowienia ich przez uczestnika były niewidoczne, gdyż przykrywała je pewna warstwa ziemi. Na zlecenie uczestnika wznowienia granic dokonał Z. S. w roku 2011, po czym okazało się, że płot wnioskodawców został usytuowany na działce nr (...)(obecnie(...)), a więc poza granicą działki (...). Uczestnik zarzucił, że właściciel działki nr (...), który przystąpił do wzniesienia budynku gospodarczego i płotu, wobec braku widocznych znaków granicznych, winien ustalić ich przebieg, tym bardziej, że działka (...) graniczy z lasem, a zarówno budynek gospodarczy, jak i płot wchodzą na grunt leśny.

Uczestnik wywodził, że ustalenie rzeczywistego przebiegu granicy było możliwe przy niewielkim nakładzie pracy, wystarczyło podjąć starania w celu poszukiwania znaków granicznych. Wystarczyło nadto porównać powierzchnię działki (...), wynikającą z dokumentów z powierzchnią rzeczywistą, co doprowadziłoby do ujawnienia różnicy. Skoro zatem wnioskodawcy nie wykazali się należytą starannością w ustaleniu przebiegu granicy, nie mogą się powoływać na samoistne posiadanie części działki (...)(obecnie(...) w dobrej wierze. Ponadto uczestnik podniósł, iż na skutek jego działań nastąpiło przerwanie okresu posiadania, co przy ustaleniu złej wiary wniosek czyni bezzasadnym

­Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23.01.1978 roku małżonkowie A. M. i J. M. zawarli z dyrektorem BankuS. (...)w S., działającym w imieniu Skarbu Państwa umowę sprzedaży w formie aktu notarialnego, której przedmiotem była nieruchomość oznaczona nr ewidencyjnym działki (...), o powierzchni 0,0371 ha, położonej we wsi R., Gmina U.. Dla działki tej prowadzona była księga wieczysta KW nr (...). Na podstawie tej umowy małżonkowie A. M. i J. M. nabył własność tej nieruchomości. Z chwilą nabycia małżonkowie A. M. i J. M. przystąpili do zagospodarowania terenu, budowy domku letniskowego i wykonania ogrodzenia.

(dowód: akt notarialny k. 5-7, odpis z kw k. 11-12 i 53-66,

zeznania świadków: M. N. k. 140-141,

A. L. k. 139-140,

Przesłuchanie wnioskodawczyni A. M. k. 228-229)

Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) położona w R. graniczy od strony lasu bezpośrednio z nieruchomością gruntową oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) (obecnie (...)), stanowiącą własność Skarbu Państwa w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych – Nadleśnictwa U.. Dla działki nr (...) w R. Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

(dowód: bezsporne)

Małżonkowie A. M. i J. M. – nabywcy działki nr (...) od początku, analogicznie jak właściciele innych sąsiednich działek, nabyli przekonanie, że działka nr (...) sięga lasu i uznali, że granicą działki od strony lasu jest ściana lasu. W momencie zakupu działki nr (...), nie była ona ogrodzona. Panowało powszechne przeświadczenie, iż każdy nabywca nieruchomości w pasie niniejszych działek, będzie miał działkę przy samym lesie, a małżonkowie A. M. i J. M. uznali, że granicę działki od strony lasu wytycza linia drzew. Przeświadczenie to dodatkowo wzmógł fakt, iż sąsiedzi ogradzali swoje działki analogicznie, stąd też małżonkowie M. uczynili tożsamo, stawiając własne ogrodzenie jako bezpośrednie przedłużenie względem płatów sąsiednich.

(dowód: zeznania świadków: M. N. k. 140-141,

A. L. k. 139-140,

Przesłuchanie wnioskodawczyni A. M. k. 228-229)

Wzniesienie ogrodzenie, odgradzającego nieruchomość od strony lasu, nastąpiło bezpośrednio po zakupie nieruchomości, albowiem wnioskodawcy rozpoczęli budowę domku letniskowego, oraz zagospodarowywanie terenu zielonego, co wymagało wstępnej ochrony przed zwierzętami leśnymi i ewentualnymi złodziejami materiałów budowlanych. wnioskodawcy wznieśli także na nieruchomości budynek gospodarczy.

(dowód: zeznania świadków: M. N. k. 140-141,

A. L. k. 139-140,

Przesłuchanie wnioskodawczyni A. M. k. 228-229)

W dniu 27 listopada 2007 roku uczestnik zlecił wznowienie znaków granicznych. W wyniku wznowienia ustalono, że właściciele działki nr (...) naruszyli własność gruntów leśnych Skarbu Państwa poprzez wzniesienie ogrodzenia. Pomimo tego – dopiero pismem z dnia 2012-08-23 wezwał wnioskodawców do wydania nieruchomości a wnioskiem z dnia 2013-12-19, uczestnik wezwał wnioskodawców do próby ugodowej, które to zawezwanie okazało się bezskuteczne.

(dowód: pismo k. 69)

W odniesieniu do działek sąsiednich Sąd Rejonowy w Słupsku ustalił zasiedzenie pasów nieruchomości przy lesie w innych zakończonych prawomocnie postępowaniach.

(dowód: dokumentacja z akt I Ns 631/08 i I Ns 645/08)

Sąd zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 172 § 1 kc posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Z § 2 wspomnianego przepisu wynika, iż po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Nabycie własności w drodze zasiedzenia uzależnione zostało zatem od spełnienia dwóch podstawowych przesłanek:

-

władania nieruchomością jako posiadacz samoistny;

-

upływu ustawowego terminu zasiedzenia, którego długość uzależniona jest od kwalifikacji posiadania według kryterium dobrej lub złej wiary posiadacza w chwili uzyskania przez niego posiadania.

Sąd zważył, że nie była w niniejszej sprawie spornym, ani wątpliwym, że wnioskodawcy posiadali samoistnie sporną część nieruchomości uczestnika. Uczestnik zarzucił jednakże, iż samoistne posiadanie przez wnioskodawców przerwane zostało przed upływem ustawowego okresu zasiedzenia na skutek zawezwania do próby ugodowej, a uprzednio pismem o wydanie , co najwcześniej nastąpiło (jak to wynika z pisma k. 69) dnia 2012-08-23

Oceniając ten zarzut Sąd zważył w pierwszej kolejności, że ustawową definicję posiadania rzeczy wprowadza art. 336 kc stanowiąc, iż posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada „jak właściciel” (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter posiadania samoistnego, które polega na tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie, jak to czyni właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą, do jakiej właściciel jest uprawniony. Zarówno władanie faktyczne rzeczą, jak i wola posiadania „jak właściciel” muszą występować łącznie.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem, prezentowanym w doktrynie oraz orzecznictwie, na posiadanie w rozumieniu art. 336 kc składają się dwa elementy: corpus – element fizyczny („kto rzeczą faktycznie włada”) – osoba znajduje się w takiej sytuacji, która pozwala na korzystanie z rzecz w taki sposób, jakby przysługiwało jej do rzecz określone prawo oraz animus – element psychiczny, który oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa dla siebie, we własnym imieniu.

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter władania rzeczą z zamiarem posiadania jej dla siebie. Wola posiadania jak właściciel, będąca zasadniczym elementem posiadania prowadzącego do zasiedzenia, polega na wykonywaniu faktycznie władztwa w takim zakresie, w jakim wykonuje je właściciel (por. J. Ignatowicz: Prawo rzeczowe., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 199 4r., str. 277-278, Stanisław Rudnicki, Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe., Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2001r., str. 180, ).

Zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. orzeczenie z 7.04.1994r., III CRN 18/94, nie publ.) posiadacz może w stosunku do rzeczy przejściowo nie wykonywać władztwa i na skutek tego nie traci jej posiadania, Istotne bowiem jest nie to, czy posiadacz wykonuje względem rzeczy konkretne czynności, lecz to, czy ma możliwość ich wykonywania bez potrzeby wytaczania np. powództwa o przywrócenie posiadania. Występowanie tej możliwości przesądza o istnieniu posiadania. Faktyczne władztwo charakteryzujące posiadanie samoistne wchodzi w grę wówczas, gdy określona osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala jej na korzystanie z rzeczy, i to w taki sposób, jakby była ona jej własnością.

Podzielając w zupełności przytoczone stanowisko Sąd doszedł do wniosku, że wnioskodawcy, obejmując we władanie stanowiącą ich własność działkę nr (...), objęli jednocześnie we władanie, stanowiące posiadanie samoistne – sporną część działki uczestników, pozostając w przekonaniu, że nieruchomość ta stanowi przedmiot ich własności. Przekonanie to Sąd oparł na zeznaniach świadków M. N. i A. L., oraz przesłuchania samej wnioskodawczyni, którzy pozostawali w przekonaniu, że wnioskodawcy nabyli działkę w granicach wyznaczonych przez linię drzew. Przekonanie właścicieli działki (...) przejawiało się w jej ogrodzeniu i zagospodarowaniu całości terenu, włącznie z zajętym terenem uczestnika podstępowania.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na treść art. 339 kc, zgodnie z którym domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Domniemywa się również ciągłość posiadania (art. 340 kc). W ocenie Sądu strona uczestnicząca nie zdołała wykazać żadnym dowodem, iżby poprzednicy wnioskodawców nie objęli we faktyczne władanie spornej części gruntu, ani by wnioskodawcy władali przed posadzeniem żywopłotu mniejszym obszarem nieruchomości, aniżeli zbywcy działki nr (...). Uczestnik nie przeprowadził również żadnego dowodu pozwalającego na wzruszenie domniemania posiadania samoistnego zarówno wnioskodawców, jak i ich poprzedników oraz domniemania ciągłości tego posiadania.

W niniejszej sprawie zasadnicze zagadnienie stanowi kwestia określenia dobrej lub złej wiary leżącej po stronie posiadaczy spornej części nieruchomości

Analizując tą okoliczność, Sąd zważył przede wszystkim, że dobrą wiarę posiadacza ocenia się głównie poprzez jego świadomość. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego dobra wiara posiadacza polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo (uchwała SN z 6.12.1991r., III CZP 108/91, OSNCP 4/92, poz. 48). W złej wierze jest z kolei ten kto wie albo wiedzieć powinien, że prawo własności przysługuje nie jemu, lecz innej osobie (postanowienie SN z 13.08.2008r., I CSK 33/08).

Z kolei z treści art. 7 kc wynika, że jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.

Oceniając charakter posiadania wnioskodawców, nie sposób pominąć jednoznacznego stanowiska (całkowicie analogicznego i w pełni odnoszącego się do okoliczności stwierdzonych w niniejszym postępowaniu), ze sprawy IV Ca 520/10, w którym Sąd Okręgowy w Słupsku rozpoznając apelację uczestnika postępowania Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwo U., w sprawie I Ns 645/08, wprost stwierdził, iż „ wykluczona musi więc być dobra wiara wnioskodawców (…)którzy od chwili nabycia działki (…) myśleli, że rzeczywisty przebieg granicy działki (…) od strony lasu „oparty jest na linii drzew”. Nic nie stało na przeszkodzie, aby wnioskodawcy po dołożeniu jedynie minimum staranności (np. po oględzinach map geodezyjnych, czy też własnych pomiarach powierzchni nabytej działki) uzyskali wiadomość, że nie sa właścicielami pasa gruntu od strony lasu. Wnioskodawcy tego nie uczynili, a w efekcie należało uznać, że władają częścią działki (…) w złej wierze. Tym samym dotyczy ich 30-letni okres zasiedzenia przewidziany w art. 172 § 2 kc. ”

W ocenie Sądu, powyższe i odnoszące się także do niniejszej sprawy, okoliczności sprawiają, że nastąpiło skutecznie obalenie domniemania dobrej wiary, wynikającego z art. 7 kc.

Wzgląd na wszystkie te argumenty doprowadził Sąd do ustalenia, że wnioskodawcy posiadali samoistnie sporną część działki nr (...) (obecnie(...)) od dnia 1978-01-23, w złej wierze.

Następnie Sąd zważył, że sporna część działki nr (...) stanowiła własność Skarbu Państwa. Zgodnie z treścią obowiązującego w datach uzyskania przez wnioskodawców i ich poprzedników posiadania art. 177 kc, zasiedzenie nieruchomości Skarbu Państwa było wyłączone.

Przepis ten został uchylony przez ustawę z dnia 28.07.1990 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny. Zgodnie z regułą określoną w art. 10 tej ustawy jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według dotychczasowych przepisów wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia jej wejścia w życie, jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę.

Mając powyższe na względzie wnioskodawcy nabyli do majątku wspólnego przez zasiedzenie własność opisanej przez biegłego E. G. części nieruchomości zgodnie z datą wskazaną o rozstrzygnięciu jak w pkt 1 sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania jak w pkt II orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 13§2 kpc oraz art. 520 § 1 kpc.

W pozostałym zakresie o kosztach postępowania (opłaty jak i wydatkach na biegłego) jak w pkt 3 postanowienia Sąd orzekł zgodnie z treścią art. 108 § 1 kpc, art. 520 § 2 kpc i nakazał ściągnąć od uczestnika postępowania na rzecz Skarbu Państwa kwoty tytułem wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków na wynagrodzenie biegłego.