Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2016 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR Zofia Pawelczyk

Protokolant: stażysta Aleksandra Łaszuk

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 roku w Warszawie na posiedzeniu jawnym

sprawy P. S.

przeciwko Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W.

z odwołania P. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. z dnia (...) r. roku znak: (...)

o zasiłek pogrzebowy

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. z dnia (...)r. roku, znak: (...)w ten sposób, że przyznaje P. S. prawo do zasiłku pogrzebowego.

Sygn. akt VI U 462/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...)roku znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. odmówił P. S. prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłej córce D. S..

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że kosztami pogrzebu są potwierdzone rachunkami koszty powstałe od chwili śmierci osoby, po której przysługuje zasiłek, do chwili zakończenia ceremonii pogrzebowej. Według organu rentowego nie mogą to być koszty, które nie zostały poniesione bezpośrednio na pochówek, dlatego uznał, że zlecenie z Uniwersyteckiego Szpitala w K. badania genetycznego oraz faktura za wykucie liter na nagrobku, nie zaliczają się do kosztów pogrzebu. Organ rentowy ustalił, że wnioskodawca nie przedstawił udokumentowanych kosztów pogrzebu.

Decyzja z dnia (...)roku znak: (...) k.1 akt Zus

W odwołaniu od decyzji z dnia (...)roku wnioskodawca P. S. domagał się zmiany przedmiotowej decyzji, wnosząc o jej uchylenie i rozstrzygnięcie co do istoty sprawy poprzez przyznanie prawa do zasiłku pogrzebowego. Przedmiotowej decyzji wnioskodawca zarzucił błędną interpretację obowiązujących przepisów prawa, w szczególności art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez przyjęcie błędnej definicji kosztów pogrzebu, wskazując, że w powołanej ustawie nie ma definicji kosztów pogrzebu obejmującej tylko „koszty do zakończenia ceremonii pogrzebowej”.

Odwołujący podnosił, że jest ubezpieczony, stracił dziecko i poniósł koszty pogrzebu, zatem spełnia przesłanki wskazane w art. 77 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem odwołującego, zgodnie z art. 78 ust. 1 w/w ustawy wnioskodawca nie musi wykazywać udokumentowanych kosztów rachunkami.

Odwołujący wykazywał poniesienie następujących kosztów pogrzebu: koszt zakupu szkatułki, wieńca, kwiatów, zniczy, koszty związane z upamiętnieniem dziecka na nagrobku –zlecenie wykucia liter i uzupełnienia tablicy nagrobkowej o mosiężną figurę Chrystusa. Ponadto wnioskodawca poniósł koszty transportu ciała z R. na miejsce pochówku ok. 300 km oraz później na trasie C. - R. – K.-R.-C. w związku z badaniem genetycznym w K. i uzyskaniem aktu urodzenia martwego dziecka w R.. Odwołujący dodatkowo podniósł, że zlecenie badania genetycznego wynikało z duchowej potrzeby upamiętnienia istnienia i śmierci wyczekiwanego dziecka, nadania mu imienia i godnego pochówku. Wnioskodawca zeznał, że pogrzebu nie obsługiwała firma pogrzebowa, jedynie odsuwał płytę miejscowy grabarz, który był jednoczenie uczestnikiem nabożeństwa i poczęstunku. Grabarz odmówił przyjęcia zapłaty z uwagi na to, że był to pogrzeb dziecka jego przyjaciół. Do odwołania wnioskodawca dołączył oryginał potwierdzenia dokonania transakcji kartą zakupu szkatułki, zdjęcie nagrobka przed i w czasie wykonywaniu prac na nagrobku.

W piśmie z dnia 26 stycznia 2016 r. wnioskodawca podkreślił, że przede wszystkim zależało mu na godnym pochowaniu dziecka i uczczeniu jego pamięci. Koszt badania genetycznego był konieczny, gdyż przepisy wymagają ustalenia genetycznego płci dla wystawienia aktu urodzenia martwego dziecka.

Odwołanie od decyzji k.1; pismo z dnia 26.01.2016 r. k. 12

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 23 września 2015 roku wniósł o oddalenie odwołania. Organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w decyzji podnosząc, że załączone przez wnioskodawcę dokumenty nie potwierdzają wydatków poniesionych bezpośrednio z pogrzebem.

Odpowiedź na odwołanie k.6.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27 czerwca 2015 r. w R. M. S. urodziła martwe dziecko - córkę jej i P. S.- D. S..

Dowód: odpis zupełny aktu urodzenia k.11 akt Zus; zeznania M. S., zeznania P. S. - protokół k.20-21, płyta CD k.22; pismo wyjaśniające k.15 akta Zus; zaświadczenie stwierdzające pokrewieństwo k.17 akt Zus.

W dniu 4 lipca 2015 r. na cmentarzu Parafii Rzymsko-Katolickiej (...)w G. odbyło się katolickie nabożeństwo pogrzebowe dziecka P. i M. S. (pokropek). Mała drewniana szkatułka ze szczątkami dziecka o nieustalonej płci została złożona do murowanego grobu rodziny S.. W złożeniu do grobu dziecka pomagał grabarz, przyjaciel państwa S., biorący udział w ceremonii, który nie żądał zapłaty za usługę.

Po opuszczeniu R. państwo S. otrzymali informację, że jest możliwe wykonanie badania genetycznego na oznaczenie płci. Zlecenie badania genetycznego nastąpiło 07 lipca 2015 r.

Dowód: Oświadczenie z Parafii Rzymsko-Katolickiej (...)w G. k.13 akta Zus; Oświadczenie z 24.02.2016 r. z Parafii Rzymsko-Katolickiej (...)w G. k.14; zeznania M. S., zeznania P. S. k.20-21 oraz płyta CD k.22; wyjaśnienie pisemne P. S. k.15 akta ZUS; zlecenie i rachunek za badanie genetyczne k.14 akta Zus

P. S. jest zatrudniony od 1 sierpnia 2014 r. w firmie (...) S.A. Jest zgłoszony do ubezpieczeń emerytalno-rentowych, a składki opłacane są w terminie.

Dowód: zaświadczenie (...) S.A. z dnia 29.07.2015 r. k.9 akta Zus.

W dniu 5 sierpnia 2015 r. wnioskodawca złożył wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (druk ZUS Z 12), a do niego dołączył: skrócony odpis aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, rachunki poniesionych kosztów pogrzebu (faktura z dnia 03.08.2015 r. nr (...), rachunek za badanie genetyczne), dokument potwierdzający stosunek pokrewieństwa ze zmarłym dzieckiem, zaświadczenie swojego płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniu rentowemu.

Dowód: wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego i załączone dokumenty - akta Zus

Odwołujący poniósł następujące wydatki w związku z pogrzebem: zakup szkatułki - 12 zł, koszty wykucia liter na nagrobku oraz dołożenie mosiężnej figury Chrystusa - 570 zł, koszt badania genetycznego - 500 złotych, koszty transportu szczątek do miejsca pochówku i w celu badania na trasie C.-R.-K.-R.-C., koszty wianuszka, kwiatów, zniczy, koszt poczęstunku. Łączne koszty pogrzebu to około 1500 zł.

Dowód: Faktura z dnia 03.08.2015 r. nr (...),k.14a akta Zus; zdjęcie nagrobka k.5, rachunek za badanie genetyczne k.14 akta Zus; wyciąg transakcji zakupu w sklepie (...) w R. w dniu 02.07.2015 r. k.4 akta Zus, rachunek na kwotę 12zł k.3 akta Zus; zeznania M. S., zeznania P. S. - protokół rozprawy k.20-21, płyta Cd k.22.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dokumentów, których wiarygodności żadna ze stron nie podważyła, nie kwestionowała skutecznie ich autentyczności i co do których Sąd nie znalazł żadnych okoliczności mogących świadczyć o nieprawdziwości zawartych w nich treści. Ponadto Sąd dał wiarę zeznaniom świadka M. S. i wyjaśnieniom wnioskodawcy, albowiem są one spójne, logiczne, zbieżne z przedstawionymi dokumentami, a przez to w pełni wiarygodne.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Odwołanie P. S. zasługiwało na uwzględnienie.

Odwołujący dochodził w niniejszym postępowaniu prawa do zasiłku pogrzebowego. Podstawą do wypłaty zasiłku pogrzebowego jest przepis art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń, dalej ustawa emerytalna (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz.748 ze zm.), zgodnie z którym zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci: 1) ubezpieczonego, 2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę, 3) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania, a także 4) członka rodziny osoby wymienionej w pkt. 1 i 2.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu (art. 78 ust. 1 ustawy emerytalnej). Natomiast zgodnie z art. 80 ust. 1 w/w ustawy zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 4.000 zł.

Konieczne jest spełnienie, zdaniem Sądu Rejonowego, dwóch przesłanek: zaliczenie osoby zmarłej do jednej z grup wymienionych w cytowanym wyżej przepisie oraz pokrycie kosztów pogrzebu przez osobę ubiegającą się o prawo do zasiłku pogrzebowego.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje z tytułu śmierci dziecka, jeśli było ono członkiem rodziny osoby ubezpieczonej lub pobierającej rentę/emeryturę. Oznacza to, że wnioskującym o zasiłek pogrzebowy powinien być członek rodziny dziecka, który jest objęty ubezpieczeniem rentowym, bądź jest emerytem lub rencistą i poniósł koszty pogrzebu, co miało miejsce w sprawie.

W przedmiotowym postępowaniu kwestią sporną było poniesienie kosztów pogrzebu przez wnioskodawcę.

Przepisy prawa nie precyzują, co należy rozumieć pod pojęciem koszty pogrzebu. W rozważaniach na ten temat należy uwzględnić dorobek orzecznictwa i doktryny odnoszący się do art. 446 § 1 kodeksu cywilnego, który stanowi, że jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. W tym przypadku, przyjmuje się, że obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu obejmuje swym zakresem wydatki poniesione zgodnie z lokalnymi i środowiskowymi zwyczajami. W szczególności za uzasadnione tradycjami uważa się poniesienie kosztów: przygotowania zwłok do pogrzebu i ich dostarczenia na cmentarz, nabycia trumny, kremacji zwłok, zakupu miejsca na cmentarzu, postawienia nagrobku, zakupu kwiatów i odzieży żałobnej, koszty ceremonii pogrzebowej, poczęstunku po pogrzebie dla osób bliskich ( por. wyrok SN z 4 czerwca 1998 r., II CKN 852/97, OSN 1998, nr 11, poz. 196; wyrok SN z 6 stycznia 1982 r., II CR 556/81, LEX nr 8388;). Przy czym przyjmuje się, że nie są to koszty związane wyłącznie z wąsko rozumianym pochówkiem, to jest ze złożeniem zwłok czy szczątków ludzkich do grobu. Liczne orzecznictwo w tej kwestii niewątpliwie skłania do zajęcia stanowiska, że nie należy zawężać rozumienia kosztów pogrzebu. Chociażby w uchwale z dnia 2 lutego 2011 r. I UZP 5/10 Sąd Najwyższy wskazał, że koszty symbolicznego upamiętnienia osoby zmarłej, która w pisemnym oświadczeniu wyraziła wolę przekazania swoich zwłok publicznej uczelni medycznej do celów naukowych, są kosztami pogrzebu w rozumieniu art. 78 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i uzasadniają roszczenie o zasiłek pogrzebowy.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, uznać należy, iż w niniejszej sprawie koszty poniesione przez P. S. stanowiły koszty pogrzebu, co wyczerpuje dyspozycję art. 78 ust. 1 ustawy emerytalnej. Wnioskodawca załączył do wniosku wszystkie wymagane przez organ rentowy dokumenty niezbędne do przyznania i wypłaty zasiłku pogrzebowego, wskazane w uzasadnieniu decyzji odmawiającej prawa do zasiłku pogrzebowego tj. odpis aktu urodzenia, skrócony odpis aktu zgonu lub akt urodzenia z adnotacją „dziecko martwo urodzone”; rachunki poniesionych kosztów pogrzebu, w tym rachunek za szkatułkę; dokumenty stwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo; zaświadczenie o podleganiu ubezpieczeniu rentowemu.

Fakt, iż wnioskodawca nie załączył do wniosku rachunku za trumnę czy urnę nie ma dla przedmiotowego rozstrzygnięcia znaczenia, ponieważ wnioskodawca wykazał, że poniósł inne koszty pogrzebu córki D. S.. W ocenie sądu również koszt zlecenia badania genetycznego na oznaczenie płci należy zaliczyć do kosztów pogrzebu, gdyż badanie było bezpośrednio związane z pogrzebem. Bez oznaczenia płci dziecka wnioskodawca nie tylko nie mógłby nazwać dziecka, ale także nie uzyskałby aktu urodzenia. Nie można wyłączać z kosztów pogrzebu poniesionego kosztu badania genetycznego tylko tego powodu, że badanie zostało zlecone w po faktycznym złożeniu ciała do grobu. Zresztą przyczyna zlecenia badania już po pogrzebie została podana w sposób wyczerpujący przez wnioskodawcę i świadka M. S. i w ocenie Sądu była uzasadniona.

W tym miejscu należy wskazać na przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U z 2014 r. poz. 1741 ze zm). Zgodnie z art. 48 ust.1 w/w ustawy, odpis skrócony aktu urodzenia zawiera: 1) nazwisko, imię (imiona) oraz płeć dziecka; 2) kraj, datę i miejsce urodzenia; 3) nazwiska rodowe i imiona rodziców. Zgodnie z ust.2 powołanego przepisu, odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, które urodziło się martwe, poza danymi, o których mowa w ust. 1, zawiera adnotację, że dziecko urodziło się martwe.

Niezależnie od powołanych wyższej przepisów, nie można odmówić wnioskodawcy prawa do pochowania dziecka nienarodzonego o konkretnym imieniu i nazwisku, co jest ważne nie tylko z uwagi na godny pochówek, ale także dla przeżywania żałoby przez całą rodzinę. Należy podkreślić, że każdy ma prawo pożegnać godnie swoje dziecko. Zatem koszt badania genetycznego na oznaczenie płci należy uznać za niezbędny koszt pogrzebu. Warto wskazać w tym miejscu, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. z dnia 28 grudnia 2001 r.), śmierć dziecka nienarodzonego nie pozbawia go prawa do godnego pochówku.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca poniósł także pozostałe koszty pogrzebu, takie jak: koszt wykucia liter na tablicy, dołożenie figury do nagrobka, koszty transportu, kwiatów, zniczy, poczęstunku. W tym miejscu podkreślenia wymaga, że kwota zasiłku pogrzebowego, określona w ustawie emerytalnej, od dnia 1 marca 2011 r. wynosi 4.000,00 zł. Jest to wartość ryczałtowa, która przysługuje członkom rodziny zmarłego, niezależnie od wysokości poniesionych kosztów. Sąd nie ma podstaw do ograniczenia tej kwoty do wysokości faktycznie poniesionych wydatków wymienionych przez odwołującego się. Należy podkreślić, że wysokość prawa do zasiłku pogrzebowego jest określona przez przepisy bezwzględnie obowiązujące, które wiążą nie tylko organ rentowy, ale także i Sąd, dlatego Sąd przyznaje wyłącznie prawo do świadczenia, bez określenia kwoty (tak wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 lipca 2014 r. Sygn. akt VII Ua 34/14).

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego zawarte uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 15 maja 2009 r. III CZP 140/08. Sąd Najwyższy stwierdził, że w świetle przepisów art. 77-81 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem przysługującym w razie ziszczenia się ryzyka śmierci i związanej z nią koniecznością poniesienia kosztów pogrzebu. Z punktu widzenia ryzyka socjalnego zasiłek pogrzebowy służy ochronie ryzyka poniesienia kosztów pogrzebu. Ponadto Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na powiązanie zasiłku pogrzebowego z udokumentowanymi kosztami pogrzebu, jednak do wysokości kwoty zryczałtowanej oraz na uprzywilejowaną sytuację członków rodziny zmarłego, którzy nie mają obowiązku udokumentowania poniesionych kosztów pogrzebu, co wyraźnie ujawnia funkcję socjalną zasiłku. Niewątpliwie uprawnienie do zasiłku pogrzebowego łączy się z poniesieniem kosztów pogrzebu i jedną z jego funkcji jest częściowe przynajmniej pokrycie tych kosztów, a więc funkcja kompensacyjna, to jednak nie jest to funkcja jedyna ani zasadnicza.

Na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał P. S. prawo do zasiłku pogrzebowego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł, jak w sentencji.