Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2016r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Karol Kołodziejczyk

Sędzia: SSO Henryka Szwyngel (spr.)

Sędzia: del SSR Jolanta Janas

Protokolant: Ilona Idzikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 marca 2016r. w Częstochowie

sprawy z powództwa M. Ż.

przeciwko H. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda M. Ż.

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 9 października 2015r.

sygn. akt XII C 2283/15

oddala apelację.

Sygn. akt VI Ca 106/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 9 października 2015 r. Sąd Rejonowy w Częstochowie oddalił powództwo M. Ż. przeciwko H. S..

Z ustaleń wynika, że powód w ramach prowadzonej działalności udzielił pożyczki gotówkowej pozwanej H. S.. Na zabezpieczenie spłaty pozwana wystawiła w dniu 16 września 2014 roku weksel In blanco. Powód w dniu 19 stycznia 2015 roku wypełnił tenże weksel na kwotę 2081,49 zł i wezwał pozwaną do jego wykupu w terminie do dnia 10 lutego 2015 roku. Pozwana nie wykupiła weksla w tym terminie, uiściła jedynie kwotę 200 zł. Warunków umowy pożyczki powód nie przedstawił. Domagał się zasądzenia dochodzonej kwoty na podstawie abstrakcyjnego zobowiązania zaciągniętego przez pozwaną w formie weksla. W ocenie Sądu dokument przedstawiony przez powoda nie spełnia wszystkich wymogów określonych przepisem art. 101 pr. weksl., które są konieczne, aby mogło powstać abstrakcyjne zobowiązanie pozwanej do zapłaty żądanej kwoty, którego ucieleśnieniem miał być przedstawiony weksel. Bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej obarczone jest istotną wadą polegającą na tym, że nie został wskazany podmiot, na rzecz którego zapłata ma zostać dokonana. Brak jest jednakże nazwiska osoby, na rzecz której nastąpić ma zapłata. Oznaczenie „nie na zlecenie M. Ż.” skutkuje niemożnością uznania go za remitenta uprawnionego do żądania zapłaty na swoją rzecz. Takie sformułowanie odbiera dokumentowi charakter weksla. Zgodnie z art. 102 pr. weksl., dokument powyższy nie może być uznany za weksel.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości powód M. Ż. zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 101 prawa wekslowego, zaistniałe poprzez dokonanie przez Sąd instancji błędnej wykładni tego przepisu i przyjęcie, iż umieszczenie w treści weksla klauzuli „nie na zlecenie” przed nazwiskiem remitenta powoduje nieważność weksla, gdyż ocenie Sądu taki weksel e określa remitenta, co skutkuje jego nieważnością – podczas gdy termin „nie na zlecenie” jest terminem który w ustawie prawo wekslowe oznacza wyłącznie zakaz indosowania, nie ma natomiast znaczenia przypisywanego mu w języku potocznym, zatem umieszczenie go przed nazwiskiem remitenta nie oznacza wcale sprzeczności w treści weksla i braku remitenta oraz nie powoduje nieważności weksla (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 7.05.2013r. sygn. akt I ACa 73/13), natomiast w sytuacji takiej, zgodnie z uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego Izby Cywilnej z dnia 28 czerwca 1995r. sygn. akt III CZP 66/95 – nie należy uwzględniać dosłownego brzmienia dokumentu, tylko zbadać sens wyrażonego oświadczenia woli, ustalony w drodze wykładni obiektywnej na podstawie tekstu weksla,

2.  naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 kpc – poprzez przyjęcie przez Sąd, iż weksel przedstawiony przez powoda nie zawiera nazwiska osoby na rzecz której nastąpić ma zapłata, gdyż klauzula „nie na zlecenie” przed nazwiskiem powoda skutkuje niemożnością uznania go za remitenta – podczas gdy nazwisko powoda zostało wpisane w treści weksla (dwa razy), a z treści weksla wynika bezspornie, iż powód jest osobą uprawnioną do otrzymania zapłaty za weksel, zatem twierdzenie Sądu, iż weksel nie zawiera nazwiska remitenta jest ewidentnie sprzeczne z treścią przedmiotowego weksla, natomiast klauzula „nie na zlecenie” jest terminem, który w tym wypadku oznacza wyłącznie zakaz indosowania nie ma znaczenia przypisywanego mu w języku potocznym, zwłaszcza, że klauzula „nie na zlecenie” nie została umieszczona w tym samym wierszu co nazwisko remitenta, stanowiąc jedynie oznaczenie weksla jako nie podlegającego indosowaniu – tymczasem Sąd przypisując zwrotowi „nie na zlecenie” znaczenie z języka potocznego i nadmiernie eksponując fakt umieszczenia w/w klauzuli przed nazwiskiem remitenta, ewidentnie zignorował sens wyrażonego przez strony oświadczenia woli. Zwłaszcza, że strona pozwana weksla nie zakwestionowała (choć otrzymała wcześniej wezwanie do jego wykupu), co sprawia, że ustalenia Sądu w tym zakresie są sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym, stanowiąc przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów.

W konsekwencji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 1.881,49 zł (która to kwota widnieje na wekslu wystawionym przez pozwaną) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19.06.2015r oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Apelacja jest nieuzasadniona.

Podzielić należy analizę treści weksla, przedstawionego w niniejszej sprawie, dokonaną przez Sąd Rejonowy. Aprobować należy jego wniosek co do istotnej wady weksla polegającej na tym, że nie został wskazany podmiot, na rzecz którego zapłata ma zostać dokonana. Określenie „ nie na zlecenie M. Ż.” zamieszczone w treści weksla odbiera dokumentowi charakter weksla, gdyż nie zawiera on w swym tekście osoby- remitenta na rzecz której lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana. Zwrot tak użyty powoduje nieważność tegoż weksla. Stanowisko w tej kwestii zostało ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego na przestrzeniu dziesiątków lat ,poczynając od okresu przedwojennego aż po chwilę obecną. Powyższe wprost wynika z orzeczeń wydanych przez SN min. w sprawach sygn. akt Rw 1592/31 z dnia 14 października 1931 r. i II CKN 311/00 z dnia 9 listopada 2000 r. Przedstawiony pogląd znajduje również aprobatę doktryny o czym świadczą min. w publikacje wskazane w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Stanowiska tam przedstawione i argumenty je uzasadniające sąd w niniejszym składzie podziela w całej rozciągłości. Wszelkie zatem zarzuty apelacji w tym względzie pozostają bezskutecznymi.

Nie można także przychylić się do poglądu skarżącego co do tego, że nie należy uwzględniać dosłownego brzmienia dokumentu, tylko zbadać sens wyrażonego oświadczenia woli, ustalony w drodze wykładni obiektywnej na podstawie tekstu weksla. Jakkolwiek wykładnia tekstu weksla nie jest wyłączona jednakże jej zakres jest istotnie ograniczony i w zasadzie sprowadzać się może do oczywistych błędów w pisowni, łączeniu lub odmianie poszczególnych wyrazów zawartych w treści. Formalna i materialna surowość zobowiązania wekslowego pozwala na ustalenie treści zobowiązania wyłącznie na podstawie samego tekstu weksla. Chybionym zatem pozostaje odwoływanie się skarżącego do nieuwzględniania dosłownego brzmienia dokumentu, lecz badania sensu wyrażonego oświadczenia woli, ustalanego w drodze wykładni obiektywnej na podstawie tekstu weksla. Formalny charakter zobowiązania wekslowego powoduje, iż nie indywidualna w konkretnym wypadku, a w wekslu nie wyrażona wola decyduje o istnieniu i treści zobowiązania, lecz tekst weksla i w tej kwestii nie ma żadnego znaczenia, że strona pozwana weksla nie zakwestionowała co podnosi skarżący. To prowadzi do wniosku, że ustalenie sensu wyrażonego w wekslu oświadczenia woli na podstawie przesłanek subiektywnych, czyli według rzeczywistej woli podmiotów zobowiązania wekslowego, nie jest dopuszczalne. Powyższe wyklucza zatem stosowanie przepisu art. 65 § 2 kc. Takie również stanowisko wypływa z aprobowanych przez niniejszy skład rozstrzygnięć Sadu Najwyższego min. w sprawach sygn. akt III CZP 7/93 z dnia 23 kwietnia 1993 r. , III CZP 66/95 z dnia 29 czerwca 1995 r. Zaskarżone orzeczenie pozostające w zgodzie z powyższym zasługuje na aprobatę co skutkuje oddaleniem apelacji jako bezzasadnej.

Orzeczono na podstawie art. 385 kpc.