Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2016 r. w Szczecinie

sprawy Z. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 listopada 2014 r. sygn. akt VII U 438/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje ubezpieczonemu Z. M. prawo do emerytury od dnia

7 stycznia 2013r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz ubezpieczonego Z. M. kwotę 150 zł (sto pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

SSA Urszula Iwanowska SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Aleksandra Mitros

III AUa 124/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z 25.02.2013 r. po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonego Z. M. z 19.12.2012 r. odmówił prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, ponieważ do 1.01.1999 udowodnił 3 lata i 18 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie wliczył okresu od 1.04.1996 do 31.10.1997, ponieważ zaświadczenie wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie posiało pieczątki imiennej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu, nadto okresów 1.08.1975/28.02.1990, 1.12.1992/15.02.1993 i 1.03.1993/ 31.10.1995 z uwagi na brak dokumentów.

Z. M. nie zgodził się z decyzją i wniósł o jej zmianę oraz przyznanie emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Wskazał, że zakłady pracy uległy likwidacji, w związku z czym nie jest aktualnie w stanie uzyskać właściwych dokumentów. Nadto, pracę w warunkach szczególnych wykonywał we wszystkich spornych okresach, w tym w: (...) (...) jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t od czerwca 1980 oraz jako kierowca autokaru od stycznia 1984 do końca zatrudnienia, Przedsiębiorstwie Handlowym (...) jako kierowca ciągnika siodłowego o masie całkowitej powyżej 3,5 t od 1.03.1993 do 31.10.1995, (...) jako kierowca ciągnika siodłowego o masie całkowitej powyżej 3,5 t od 1.12.1992 do 15.02.1993.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 27.11.2014 r. oddalił odwołanie i zasądził organowi rentowemu 60 zł zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd okręgowy ustalił, że Z. M., ur. (...), 60 lat ukończył (...) nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, na dzień 1.01.1999 udowodnił 27 lat, 1 miesiąc i 2 dni okresów składkowych i okresów nieskładkowych, w tym 3 lata i 18 dni okresów pracy w warunkach szczególnych z tytułu zatrudnienia w: (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w L. od 1.03.990 do 31.12.1991 na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t,

(...) S. od 1.01.1992 do 31.07.1992 na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t,

(...) s.c. R. P., E. B., R. P. od 2.01.1998 do 31.01.1998 na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t,

(...) Sp. z o.o. w S. od 9.02.1998 do 8.03.1998 na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t,

B. R. Biuro (...) od 1.07.1998 do 31.12.1998 na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15.

Z. M. legitymuje się uprawnieniami do prowadzenia pojazdów różnej kategorii, w tym: kategorii B od 9.04.1973, kategorii C od 7.05.1980, kategorii BE i CE od 18.10.1983, kategorii D od 4.01.1984, kategorii DE od 1.07.1999.

Z. M. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w okresie 1.08.1975/ 14.02.1993, przy czym od 1.04.1990 do końca zatrudnienia przebywał na urlopie bezpłatnym. Będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) pracował stale i w pełnym wymiarze czasu na stanowisku kierowcy. Początkowo obsługiwał jedynie samochody osobowe, a w miarę podnoszenia kwalifikacji pracodawca na początku lat 80-tych powierzył mu obsługę samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t, w tym marki S. i J., a następnie autobusu o liczbie miejsc powyżej 15.

W okresie 1.12.1992/ 15.02.1993 zatrudniony był stale i w pełnym wymiarze czasu w (...). Z. na stanowisku kierowcy; obsługiwał ponad 3,5-tonowy ciągnik z naczepą tzw. TIR. Najczęściej jeździł w trasy zagraniczne.

W okresie 1.03.1993/ 31.10.1995 pracował stale i w pełnym wymiarze czasu w Przedsiębiorstwie Handlowym (...) w S. na stanowisku kierowcy-konwojenta. Na stanie przedsiębiorstwa znajdowały się zarówno samochody o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t, jak i samochody o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t., którymi transportowano różne towary w kraju i za granica, m.in. do i z Finlandii, skąd przywożono lody. Z. M. na trasie zagranicznej do i z Finlandii obsługiwał ciągnik siodłowy marki R. z naczepą o łącznej masie 40 t. W zależności od zapotrzebowania pracodawcy, ubezpieczony rozwoził towary także na terenie kraju.

Trasę odbywał samodzielnie, odpowiadał za przewożony towar.

W okresie 1.04.1996/31.10.1997 był zatrudniony w (...) Spółce z o.o. w S., przy czym od 1.10.1997 do 31.10.1997 korzystał z urlopu bezpłatnego. Będąc zatrudnionym w ww. spółce w okresie od 1.04.1996 do 30.09.1997 pracował stale i w pełnym wymiarze czasu na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15. Spółka (...) działała w branży turystycznej, świadcząc usługi w zakresie przewozów pasażerskich.

Sąd okręgowy nie uwzględnił odwołania i jako podstawę rozstrzygnięcia wskazał art. 184 ustawy emerytalno-rentowej w zw. z art. 32 ustawy. Kwestię uzyskiwania prawa do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku szczegółowo reguluje rozporządzenia Rady Ministrów z 7.021983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organy rentowe obowiązane są do uwzględniania przy ocenie prawa do przedmiotowego świadczenia wszelkich okresów wykonywania prac w szczególnych warunkach określonych w § 4-8a rozporządzenia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W dziale VIII (W transporcie i łączności) wykazu A pkt 2, za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych uznano prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów. Zgodnie z § 2 rozporządzenia z 1983 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W sprawie Z. M. na dzień wydania zaskarżonej decyzji (25.02.2013) ukończył 60 lat, zatem osiągnął wiek emerytalny przewidziany dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, udowodnił co najmniej 25 lat okresów ubezpieczenia, z czego 3 lata i 18 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Sporny był charakter pracy w: (...) (...) od 1.08.1975 do 14.02.1993,

Przedsiębiorstwie Handlowym (...) od 1.03.1993 do 31.10.1995,

(...) od 1.12.1992 do 15.02.1993,

(...) Sp. z o.o.w S. od 1.04.1996 do 31.10.1997.

Zdaniem sądu ubezpieczony udowodnił pracę w warunkach szczególnych w (...) Sp. z o.o. w S. od 1.04.1996 do 31.10.1997 na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15; przedłożył świadectwo pracy z 15.01.2014 i pomimo braku akt osobowych, treść dokumentu potwierdzona została wiarygodnymi zeznaniami świadka, bezpośredniego wystawcy świadectwa pracy. Również okres zatrudnienia w (...) od 1.12.1992 do 15.02.1993 na stanowisku kierowcy został potwierdzony jako okres pracy w szczególnych warunkach. Bezpośredni pracodawca powoda A. Z., będąc przesłuchanym w charakterze świadka, wyjaśnił, że w tym czasie ubezpieczony obsługiwał wyłącznie ponad 3,5-tonowy ciągnik z naczepą, tzw. TIR i najczęściej jeździł w trasy zagraniczne.

Sąd okręgowy w świetle zgromadzonych dowodów nie miał wątpliwości co do rodzaju pracy ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie Handlowym (...), lecz uznał, że nie został udowodniony okres pracy w warunkach szczególnych., a przede wszystkim w (...) (...).

Sąd okręgowy dokonując subsumpcji ustalonego stanu faktycznego miał na względzie, że prawo do emerytury w obniżonym wieku stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na uprawdopodobnieniu wykonywania pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą m.in. dokumenty. Ubezpieczony nie udowodnił pracy w warunkach szczególnych w wymaganym ustawowo wymiarze.

Apelację od wyroku złożył ubezpieczony zarzucając: 1. błąd w ustaleniach przez wadliwe przyjęcie, że ubezpieczony, będąc zatrudniony w Biurze (...) od 01.08.1975 do 14.02.1993 zaczął jeździć pojazdami ciężarowymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, w tym S. i J., a następnie autobusem o liczbie miejsc powyżej 15, dopiero na początku lat 80-tych podczas, gdy dowody wskazują, że wykonywał te obowiązki już od 1.06.1980r. i pracował w tych szczególnych warunkach nieprzerwanie do dnia 31.03.1990r. ; jak również wadliwe przyjęcie w zakresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Handlowym (...), iż nie było pewności, w jakim okresie, zajmując stanowisko kierowca - konwojent, wykonywał pracę w szczególnych warunkach oraz, czy w tym czasie jeździł tylko samochodami ciężarowymi powyżej 3,5 tony, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego wynika odmiennie; 2. sprzeczność ustaleń faktycznych przyjętych przez sąd z okolicznościami przyjętymi w rozważaniach prawnych; 3. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c, poprzez dowolną, a nie swobodną, ocenę materiału dowodowego, a także sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego; 4. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1, ust. 2 i ust.4 ustawy ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 i w zw. z poz. 2 działu VIII „W transporcie i łączności" wykazu A, będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. - poprzez jego niezastosowanie wskutek wadliwego przyjęcia, że ubezpieczony nie spełnił warunków do uzyskania prawa do emerytury. Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i poprzedzającej go decyzji organu rentowego poprzez przyznanie dochodzonego prawa emerytalnego w obniżonym wieku emerytalnym, począwszy od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku emerytalnego i spełnienia warunków. Wnioskował również o przeprowadzenie na podstawie art. 382 k.p.c. nowych dowodów z dokumentów i zeznań świadków.

Sąd apelacyjny rozważył sprawę i po uzupełnieniu postępowania dowodowego uznał, że apelacja była zasadna.

W ocenie sądu apelacyjnego sąd okręgowy nie rozważył wszechstronnie zgromadzonych dowodów, co skutkowało niepełnymi ustaleniami i w efekcie błędną subsumcją. Na etapie postępowania apelacyjnego, w stanie rozpoznawanej sprawy o emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych, organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu okres 3 lata i 18 dni. Sąd okręgowy w wyniku postępowania dowodowego ustalił pracę w szczególnych warunkach - wg Wykazu A dział VIII –transport, poz. 2: prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów - w (...) Sp. z o.o. w S. od 1.04.1996 do 31.10.1997, czyli 2 miesiące i 15 dni, oraz w (...) od 1.12.1992 do 15.02.1993, czyli rok i 10 miesięcy. Sporny pozostał okres pracy w (...) (...) od 1.08.1975 do 14.02.1993 oraz w Przedsiębiorstwie Handlowym (...) od 1.03.1993 do 31.10.1995.

Sąd apelacyjny stwierdził, że ustalenia sądu I instancji w zakresie spornych okoliczności budziły wątpliwości, zważywszy na dokumentację pracowniczą ubezpieczonego, treść zeznań świadków-współpracowników ubezpieczonego i co najistotniejsze, przebieg pracy zawodowej wskazujący, że ubezpieczony całe zawodowe życie pracował jako kierowca samochodów o masie pow. 35 tony, a następnie autobusów o liczbie miejsc powyżej 15 i sukcesywnie podnosił kwalifikacje zawodowe zdobywając kolejne uprawnienia. Celem wyjaśnienia wątpliwości sąd apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe przez uwzględnienie wnioskowanych w apelacji dokumentów i przez przesłuchanie kolejnych świadków zawnioskowanych przez ubezpieczonego.

W oparciu o wynik dotychczasowego postępowania dowodowego, w tym dowody osobowe, ale też analizę dokumentów dołączonych do apelacji, tj. - zaświadczenia z 24.02.1982 Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Usług (...) w S. Gospodarstwo (...) wskazującego, że ubezpieczony był zatrudniony w tym przedsiębiorstwie w charakterze kierowcy samochodu S. (...), posiada kat. B i C i prowadzi samochód marki S. od 01.06.1980 r., - zaświadczenia Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Usług (...) w S. z 18.10.1983r., że ubezpieczony odbył praktyki w prowadzeniu i obsłudze samochodów R. (...) - do 30.06.1982r., S. (...) - do 1.07.1983r., R. (...) - do 30.09.1983r., nadto zaświadczenia (...) o ukończonym kursie, odbytym od 23.09.1983r. do 22.12.1983r. na kierowców pojazdów samochodowych i prawo jazdy kategorii D, jak też zapisów zamieszczonych w prawie jazdy ubezpieczonego - sąd apelacyjny ustalił, że ubezpieczony w Biurze (...) z całą pewnością od 1.06.1980r. i nieprzerwanie do 31.03.1990r. pracował jako kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony, zatem w warunkach szczególnych w rozumieniu zapisu Wykazu A, dział VIII, poz.2, wymiar 9 lat i 10.

W oparciu o wynik postępowania dowodowego przeprowadzonego w dwóch instancjach – zeznania współpracowników ubezpieczonego, sąd apelacyjny ustalił także, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze godzin, pracował jako kierowca, prowadząc ciągnik siodłowy marki R. z naczepą o łącznej masie 40 t w T. Z. J. w okresie 1.03.1993/31.10.1995, czyli 2 lata i 9 miesięcy; zatem również w warunkach szczególnych w rozumieniu zapisu Wykazu A, dział VIII, poz.2. Okoliczność, że wykonywał też obowiązki konwojenta nie dyskwalifikowała zatrudnienia w warunkach szczególnych zważywszy, że z zeznań świadków wynikało, że ubezpieczony co do zasady wykonywał pracę na trasach międzynarodowych, głównie do Finlandii, zaś ciągnik siodłowy na którym pracował był pozostawiony do jego wyłącznej dyspozycji. Z zeznań świadków jednoznacznie wynikała organizacja taboru samochodowego, mianowicie każdy kierowca był odpowiedzialny za pojazd, jako mienie powierzone.

Ustalenia sprawy pozwalają na wniosek, że ubezpieczony spełnił wszystkie ustawowe warunki do uzyskania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1, ust. 2 i ust.4 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W szczególności udowodnił minimalny wymiar pracy w warunkach szczególnych. Na wymiar ten składały się następujące okresy zatrudnienia: 3 lata i 18 dni jako bezsporne, 2 miesiące i 15 dni w (...), rok i 10 miesięcy w (...) Sp. z o.o. w S., 9 lat i 10 miesięcy w Biurze (...), 2 lata i 8 miesięcy w (...) Z. J.

W konsekwencji powyższego, sąd apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekając co do istoty sprawy zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznał Z. M. prawo do emerytury od 7 stycznia 2013 r. zważywszy, że wiek emerytalny ukończył po złożeniu wniosku o emeryturę. Kosztach orzeczono w myśl zasady z art. 98 k.p.c. w zw. z §12.1.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.