Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodnicząca:	SSO Monika Miller-Młyńska
Protokolant:	Michał Maśnik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 marca 2016 r. w S.

sprawy Ł. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania Ł. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 19 czerwca 2015r. oraz z dnia 26 sierpnia 2015 r., znak: ENP/15/039082774

I. zmienia obie zaskarżone decyzje w ten sposób, że ustala, iż wysokość przysługującej Ł. K. (1) do wypłaty emerytury (nie licząc okresowej emerytury kapitałowej), poczynając od 1 czerwca 2015 roku wynosi 1260,56 zł (jeden tysiąc dwieście sześćdziesiąt złotych i pięćdziesiąt sześć groszy);

II. stwierdza odpowiedzialność organu rentowego za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w niniejszej sprawie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 czerwca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 15 czerwca 2015 roku, ustalił wysokość i podjął wypłatę zaliczki na poczet przysługującej Ł. K. (1) emerytury od 1 czerwca 2015 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1168,36 zł. Łącznie kwota emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej wyniosła 1482,20 zł (okresowa emerytura kapitałowa wynosi 313,84 zł). Organ rentowy wskazał, że decyzja ma charakter zaliczkowy.

Decyzją z dnia 26 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z urzędu przeliczył i ustalił ostateczną wysokość należnej Ł. K. (1) emerytury od 1 czerwca 2015 roku, tj. od miesiąca, w którym wznowiono wypłatę świadczenia. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1168,36 zł. Podstawę obliczenia emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji (130.407,57 zł) oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego (159.696,39 zł). Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury w nowej wysokości. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień osiągnięcia wieku (248,30 miesięcy). Łącznie kwota emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej wyniosła 1482,20 zł (okresowa emerytura kapitałowa wynosi 313,84 zł). Jednocześnie wskazano, że decyzja ma charakter ostateczny.

Ł. K. (1) odwołała się od obu powyższych decyzji, zarzucając organowi rentowemu naruszenie przepisów art. 24-26 ustawy emerytalnej poprzez zmianę podstawowych wartości przyjętych do wyliczenia należnej jej emerytury. Wskazała, że zarówno w pierwszej decyzji z dnia 13 kwietnia 2015 r. przyznającej jej prawo do emerytury, jak i w decyzji z dnia 11 czerwca 2015 r. dotyczącej przeliczenia emerytury w związku z przeliczeniem kapitału początkowego, na potrzeby wyliczenia wysokości emerytury przyjęto wyższe wartości składek i kapitału początkowego. Wysokość emerytury ustalona w decyzji z dnia 11 czerwca 2015 r. wyniosła 1260,56 zł. Natomiast na mocy zaskarżonych decyzji przyznano ubezpieczonej świadczenie w zaniżonej wysokości, tj. 1168,36 zł. W ocenie ubezpieczonej organ rentowy wydając kolejne decyzje w dniu 19 czerwca 2015 r. oraz w dniu 26 sierpnia 2015 r. nie był uprawniony do przyjęcia niższych – niż w decyzji z dnia 11 czerwca 2015 r. - wartości zwaloryzowanego kapitału początkowego i składek. Wobec powyższego ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ustalenie wysokości należnej jej emerytury na podstawie wskaźników ustalonych w decyzji z dnia 11 czerwca 2015 r.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie w całości. Wyjaśnił, że ustalenie wyższej wysokości świadczenia we wcześniejszych decyzjach było wynikiem zastosowania kwartalnej waloryzacji składek oraz kapitału początkowego za I, II, III i IV kwartał 2014 roku, przy czym - z uwagi na fakt kontynuowania zatrudnienia przez ubezpieczoną - decyzje te nie były ostateczne, a wyłącznie zaliczkowe. Organ podkreślił, że wniosek o podjęcie wypłaty emerytury ubezpieczona złożyła w czerwcu 2015 r. co spowodowało, że kwota składek i kapitału początkowego została poddana waloryzacji wskaźnikiem rocznym wynoszącym 102,06%, który był niższy niż wskaźnik kwartalny wynoszący 112,30%, który zastosowano dokonując waloryzacji w decyzjach zaliczkowych, co ostatecznie skutkowało ustaleniem niższej wysokości emerytury.

Postanowieniem z dnia 29 października 2015 r. Sad Okręgowy połączył sprawy z odwołań ubezpieczonej od obu decyzji do wspólnego rozpoznania i wyrokowania.

Na rozprawie w dniu 21 stycznia 2016 r. pełnomocnik organu rentowego wniósł o odrzucenie odwołania od decyzji zaliczkowej z dnia 19 czerwca 2015 r. na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c, gdyż zdaniem ZUS od takiej decyzji nie przysługuje odwołanie. Decyzja wydana w oparciu o art. 120 ustawy emerytalnej w ocenie ZUS nie jest decyzją ostateczną, nie kończy postępowania w sprawie. Odnośnie decyzji z dnia 26 sierpnia 2015 r. podtrzymał wniosek o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ł. K. (1) urodziła się (...).

Niesporne.

W dniu 25 lipca 2003 r. złożyła w organie rentowym wniosek o ustalenie kapitału początkowego, który został rozpoznany decyzją wydaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w dniu 26 listopada 2004r. W decyzji tej przyjęto, że podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 369,69 złotych. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998 r.; wwpw ustalono na poziomie 30,28%.

Długość przebytych przez ubezpieczoną okresów składkowych uwzględniono w wymiarze 12 lat 5 miesięcy i 24 dni (149 miesięcy), zaś nieskładkowych – 11 miesięcy i 27 dni (11 miesięcy).

W decyzji wskazano, że współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł w przypadku ubezpieczonej 63,43%. Średnie dalsze trwanie życia ustalono na 209 miesięcy.

Wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. ustalono na kwotę 51.811,10 zł.

Niesporne, a nadto dowody: wniosek – k. 1 plik (...); decyzja z 26.11.2004r.– k. 30-31 plik (...).

W dniu 9 marca 2015 r. Ł. K. (1) złożyła w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego. Wskazała, że wnosi o wyliczenie kapitału początkowego przy przyjęciu składki emerytalno-rentowej opłacanej z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w latach 1989-1992. Nadto wniosła o przeliczenie kapitału początkowego w związku z nowelizacjami ustawy emerytalnej w 2011 i 2013 r.

Niesporne, a nadto dowód: wniosek – k. 33 plik (...).

Decyzją z dnia 8 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. – wskazując, że działa z urzędu zgodnie z ustawą z dnia 28.07.2011 r. o zmianie ustawy emerytalnej oraz zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy emerytalnej - ustalił ponownie wartość kapitału początkowego dla Ł. K..

Organ rentowy zweryfikował wysokość podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wskaźnika wysokości tej podstawy. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998 r. (do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek w okresie danego roku, podczas którego ubezpieczona pozostawała w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, przyjęto sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu). W. wyniósł 34,97%. Podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 426,95 zł.

Zweryfikowano również wysokość współczynnika proporcjonalnego do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wskazując, że wynosi on 64,58 %.

Okresy składkowe zostały uwzględnione w dotychczasowym wymiarze 12 lat 5 miesięcy i 24 dni (149 miesięcy), zaś nieskładkowe w łącznym wymiarze 11 miesięcy i 27 dni (11 miesięcy), w tym 11 miesięcy i 9 dni sprawowania opieki nad dziećmi i 18 dni pozostałych okresów nieskładkowych (okres studiów).

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 54.521,83 zł.

Niesporne, a nadto dowody: decyzja z 8.04.2015 r. – k. 42 plik (...); obliczenie wwpw – k. 41 plik (...); ustalenie wartości kapitału początkowego – k. 43 plik (...).

W dniu 9 marca 2015 r. Ł. K. (1) złożyła w ZUS wniosek o emeryturę, wskazując że nadal pozostaje w stosunku pracy w (...) sp. z o.o. (gdzie jest zatrudniona od 4 maja 2004 r.). Jednocześnie zaznaczyła, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpi po otrzymaniu dokumentu z ZUS o przyznaniu emerytury.

Niesporne, a nadto dowód: wniosek – k. 1-4 plik I akt rentowych.

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2015 r. znak (...) organ rentowy przyznał Ł. K. (1) od dnia 1 marca 2015 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, zaliczkę na poczet przysługującej emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 140.489,99 zł oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 173.716,26 zł. Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę.

Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę (250,50 miesięcy).

Emerytura obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła 1254,32 zł.

Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczoną zatrudnienia.

Zaznaczono przy tym, że z uwagi na to, że zgodnie z art. 25 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, wysokość emerytury zostanie ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia wypłaty emerytury, tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Średnie dalsze trwanie życia zostanie ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

Dowód: decyzja z 13.04.2015 r. – k. 26-27 plik I akt rentowych.

Wobec przyznania świadczenia w pierwszym kwartale 2015 r. kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, została zwaloryzowana kwartalnie. Wobec przyznania świadczenia w pierwszym kwartale 2015 r. waloryzację przeprowadzono w trzech etapach.

W pierwszym etapie dokonano waloryzacji rocznych składek za lata 1999-2013, przy czym wobec tego, że ubezpieczona nabyła prawo do świadczenia w I kwartale 2015 r. kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej, tj. kwota składek na dzień 31 grudnia 2013 r. została włączona w cykl waloryzacji kwartalnych:

- w czerwcu 2000 r. waloryzacja składek z 1999 r., tj. 2.623,54 zł (składki z 1999 r. ) x 112.72% (wskaźnik waloryzacji) = 2.957,25 zł,

- w czerwcu 2001 r. waloryzacja składek z lat 1999-2000, tj.: 2.957,25 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2000 r. tj. zwaloryzowane składki z 1999 r. ) + 2.639,52 zł (składki z 2000 r.) = 5.596,77 zł x 106,68% (wskaźnik waloryzacji) = 5970,64 zł,

- w czerwcu 2002 r. waloryzacja składek z lat 1999-2001, tj. 5970,64 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2001 r. (składki zwaloryzowane z lat 1999-2000) + 3.238,30 zł (składki z 2001 r.) = 9.208,94 zł x 101,90% (wskaźnik waloryzacji) = 9.383,91 zł,

- w czerwcu 2003 r. waloryzacja składek z lat 1999-2002, tj. 9.383,91 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2002r.-zwaloryzowane składki z lat 1999-2001) + 3.666,00 zł (składki z 2002 r.) = 13.049,91 x 102% (wskaźnik waloryzacji) = 13310,91 zł,

- w czerwcu 2004 r. waloryzacja składek z lat 1999-2003, tj. 13310,91 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2003 r. - zwaloryzowane składki z lat 1999-2002) + 3.666,00 zł (składki z 2003 r.) = 16.976,91x 103,53% (wskaźnik waloryzacji) = 17.593,17 zł;

- w czerwcu 2005 r. waloryzacja składek z lat 1999-2004, tj.: 17.593,17 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2004 r. - zwaloryzowane składki z lat 1999-2003) + 3.864,33 zł (składki za 2004 r.) = 21.457,50 x 105,55% = 22.648,39 zł,

- w czerwcu 2006 r. waloryzacja składek z lat 1999-2005 zł, tj. 22.648,39 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2005 r. zwaloryzowane składki z lat 1999-2004) + 5.202,62 zł (składki za 2005 r.) = 27.851,01 x 106,90% = 29.772,73 zł,

- w czerwcu 2007 r. waloryzacja składek z lat 1999-2006, tj. 29.772,73 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2006 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2005) + 5.942,18zł (składki z 2006 r.) = 35.714,91x 112,85% = 40.304,28 zł,

- w czerwcu 2008 r. waloryzacja składek z lat 1999-2007, tj. 40.304,28 zł (waloryzowane składki z lat 1999-2006) + 6.552,77 zł (składki za 2007 r.) = 46.857,05 zł x 116,26% = 54.476,00 zł,

- w czerwcu 2009 r. waloryzacja składek z lat 1999-2008, tj. 54.476,00 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2008 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2007) + 6.668,42 zł (składki z 2008 r.) = 61.144,42 x 107,22% = 65.559,05 zł,

- w czerwcu 2010 r. waloryzacja składek z lat 1999-2009, tj. 65.559,05 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2009 r. zwaloryzowane składki z lat 1999-2008) + 6.738,13 zł (składki z 2009 r.) = 72.297,18 x 103,98% = 75.174,61 zł,

- w czerwcu 2011 r. waloryzacja składek z lat 1999-2010, tj. 75.174,61 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2010 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2009) + 6.984,02 zł (składki z 2010 r.) = 82.158,63 x 105,18% = 86.414,44 zł,

- w czerwcu 2012 r. waloryzacja składek z lat 1999-2011, tj. 86.414,44 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06. 2011 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2010) + 7.469,32 zł (składki z 2011 r.) = 93.883,76x 104,68% = 98.277,52 zł,

- w czerwcu 2013 r. waloryzacja składek z lat 1999-2012, tj. 98.277,52 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2012 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2011) + 7.720,33 zł (składki z 2012 r.) = 105.997,85 x 104,54% = 110.810,16 zł.

Otrzymaną kwotę pomnożono przez wskaźnik waloryzacji za I kwartał 2014 r. Ostatecznie kwota zwaloryzowanych składek ustalona w I etapie wyniosła 124.129,53 zł (110.810,16 x 112,02%).

W drugim etapie dokonano waloryzacji kwartalnych składek za okres od 1 stycznia 2013 r. do 30 czerwca 2014 r. (jako że ubezpieczona nabyła prawo do świadczenia w I kwartale 2015 r. kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej, tj. kwota składek na dzień 31 grudnia 2013 r. została włączona w cykl waloryzacji kwartalnych):

- składki za I-III 2013 r. (2012,63 zł) x 100,40% (wskaźnik waloryzacji za II kwartał 2013r.) = 2020,68 zł,

- składki za I-VI 2013 r.(1990,71 zł) + 2020,68 zł = 4011,40 zł x 100% (wskaźnik waloryzacji za III kwartał 2013 r. ) = 4011,40 zł,

- składki za VII-IX 2013 r. (1780,65 zł) + 4011,40 zł = 5792,05 zł x 100% (wskaźnik waloryzacji za IV kwartał 2013 r.) = 5792,05 zł,

- składki za X-XII 2013 r. (1845,36 zł) + 5792,06 zł = 7637,41 zł x 112,02% (wskaźnik waloryzacji za I kwartał 2014 r.) = 8555,41 zł,

- składki za I-III 2014 r. (1751,20 zł + 8555,41 zł = 10.306,61 zł x 100% (wskaźnik waloryzacji za II kwartał 2014 r.) = 10.306,61 zł,

- składki za IV-VI 2014 r. (1370,66 zł) + 10.306,61 zł = 11.677,27 zł x 100 % (wskaźnik waloryzacji za III kwartał 2014 r.) = 11.677,27 zł.

W trzecim etapie wyliczono wysokość składek nominalnych niepodlegających waloryzacji (należnych za okres dwóch kwartałów przed ustaleniem prawa do świadczenia, tj. za okres od lipca 2014 r. do lutego 2015 r.), która wyniosła 4683,19 zł.

Zsumowanie wyników wszystkich trzech etapów waloryzacji dało wartość składek wynoszącą 140.489,99 zł.

Dowody:

- wyliczenia ZUS – k. 43-46, 73-87 akt sprawy;

- stanowisko komórki merytorycznej – k. 69-70, 111 akt sprawy;

- zeznania świadka M. K. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja - k. 63-67 akt sprawy.

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2015 r. znak (...) organ rentowy dodatkowo ustalił Ł. K. (1) okresową emeryturę kapitałową od 1 marca 2015 r., tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z FUS. Okresowa emerytura kapitałowa wyniosła 309,15 zł. Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowił iloraz kwoty środków z uwzględnieniem ich waloryzacji zaewidencjonowanych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano okresową emeryturę kapitałową, tj. 77.442,33 zł i średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę tj. wieku 60 lat i 7 miesięcy (250,20 miesięcy)

Wypłata okresowej emerytury kapitałowej została zawieszona z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczoną zatrudnienia.

Dowód: decyzja z 13.04.2015 r. – k. 28-29 plik I akt rentowych.

Decyzją z dnia 2 czerwca 2015 r. organ rentowy – z urzędu, zgodnie z ustawą z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS - ponownie ustalił ubezpieczonej wartość kapitału początkowego na dzień 01 stycznia 1999 roku Organ rentowy zweryfikował sposób wyliczenia wysokości kapitału, dokonując przeliczenia uwzględnionych okresów sprawowania opieki nad dziećmi ( 11 miesięcy i 9 dni - 11 miesięcy) przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej, tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3% za każdy rok (zamiast dotychczasowego 0,7%).

Wysokość podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wysokość współczynnika proporcjonalnego do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego uwzględniono w dotychczasowym wymiarze (podstawa wymiaru 426,95 zł, współczynnik – 64,58%).

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 55.012,98zł.

Obliczając wartość kapitału początkowego organ rentowy dokonał wyliczenia matematycznego wg następującego wzoru:

1.  293,01 zł x 64,58 % = 189,23 zł,

2.  (149 miesięcy składkowych x 1,3 %) : 12 (miesięcy) x 426,95 zł (podstawa wymiaru) = 68,91 zł,

3.  (11 miesięcy nieskładkowych – opieka nad dziećmi) x 1,3 %) : 12 x 426,95 zł = 5,08

łącznie 263,22 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 55.012,98 zł.

Niesporne, a nadto dowód: decyzja z 2.06.2015 r. – k. 46-47 plik (...).

Decyzją z dnia 11 czerwca 2015 r. – w związku z ponownym ustaleniem wysokości kapitału początkowego – organ rentowy z urzędu przeliczył zaliczkę na poczet przysługującej ubezpieczonej emerytury od dnia 1 maja 2015 r., tj. od daty wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2015r. poz. 552).

Podstawę obliczenia emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji kapitału początkowego składek zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę, przyjęto zatem:

- kwotę przeliczonego zwaloryzowanego kapitału początkowego – 175.281,11 zł (wartość wyjściowa kapitału początkowego według decyzji z dnia 2 czerwca 2015 r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, tj. po przeliczeniu uwzględnionych okresów sprawowania opieki nad dziećmi ( 11 miesięcy i 9 dni - 11 miesięcy) przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej, tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3 za każdy rok).

Pozostałe wartości pozostawiono bez zmian: kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji przyjęto w wysokości ustalonej w decyzji pierwszorazowej, tj. w kwocie 140.489,99 zł.

Wysokość emerytury ustalono jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę (250,50 miesięcy). Emerytura wyliczona zgodnie z art. 26 wyniosła 1260,56 zł.

Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczoną zatrudnienia. Zaznaczono, że z uwagi na to, że zgodnie z art. 25 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, wysokość emerytury zostanie ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia wypłaty emerytury, tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Średnie dalsze trwanie życia zostanie ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

Niesporne, a nadto dowód: decyzja z 11.06.2015 r. – k. 36-37 plik I akt rentowych.

Waloryzacja kapitału początkowego dokonana przez organ rentowy na potrzeby decyzji z dnia 11 czerwca 2015 r. przedstawiała się następująco:

- za 1999 r.: 55.012,98 zł x 115,60 % (wskaźnik waloryzacji) = 63.595,00 zł,

- za 2000 r.: 63.595,00 zł (zwaloryzowany kapitał z 1999 r.) x 112.72% = 71.684,28 zł,

- za 2001 r.: 71.684,28 zł (zwaloryzowany kapitał z 2000 r.) x 106,68% = 76.472,79 zł,

- za 2002 r.: 76.472,79 zł (zwaloryzowany kapitał z 2001 r.) x 101,90% = 77.925,77 zł,

- za 2003 r. 77.925,77 zł (zwaloryzowany kapitał z 2002 r.) x 102% = 79.484,29 zł,

- za 2004 r.: 79.484,29 zł (zwaloryzowany kapitał z 2003 r.) x 103,53% = 82.369,57 zł,

- za 2005 r.: 82.369,57 zł (zwaloryzowany kapitał z 2004 r.) x 105,55% = 86.941,08 zł,

- za 2006 r.: 86.941,08 zł (zwaloryzowany kapitał z 2005 r.) x 106,90% = 92.940,01 zł,

- za 2007r.: 92.940,01 zł (zwaloryzowany kapitał z 2006 r.) x 112,85% = 104.882,80 zł,

- za 2008r.: 104.882,80 zł (zwaloryzowany kapitał z 2007r.) x 116,26% = 121.936,74 zł,

- za 2009r.: 121.936,74 zł (zwaloryzowany kapitał z 2008r.) x 107,22% = 130.740,57 zł,

- za 2010r.: 130.740,57 zł (zwaloryzowany kapitał z 2009r.) x 103,98% = 135.944,04 zł,

- za 2011r.: 135.944,04 zł (zwaloryzowany kapitał z 2010r.) x 105,18% = 142.985,94 zł,

- za 2012r.: 142.985,94 zł (zwaloryzowany kapitał z 2011r.) x 104,68% = 149.677,68 zł,

- za 2013r.: 149.677,68 zł (zwaloryzowany kapitał z 2012r.) x 104,54% = 156.473,05 zł,

- za I kwartał 2014r.: 156.473,05 zł (zwaloryzowany kapitał z 2013 r.) x 112,02% = 175.281,11 zł,

- za II kwartał 2014r.: 175.281,11 zł x 100 % = 175.281,11 zł,

- za III kwartał 2014 r.: 175.281,11 zł x 100% = 175.281,11 zł.

Dowody:

- wyliczenie zwaloryzowanego kapitału początkowego – k. 54 plik I akt rentowych;

- zeznania świadka M. K. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja - k. 63-67 akt sprawy.

W dniu 15 czerwca 2015 r. Ł. K. (1) złożyła wniosek o ponowne wyliczenie emerytury i wznowienie wypłaty świadczenia w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z dniem 31 maja 2015 r.

Niesporne, a nadto dowody: wniosek – k. 38 plik I akt rentowych; świadectwo pracy – k. 39 plik I akt rentowych.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 19 czerwca 2015 roku, znak (...) organ rentowy ustalił Ł. K. (1) wysokość i podjął wypłatę zaliczki na poczet przysługującej emerytury od 1 czerwca 2015 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1168,36 zł. Wskazano, że decyzja ma charakter zaliczkowy.

Następnie decyzją z dnia 26 sierpnia 2015 roku – również zaskarżoną w niniejszym postępowaniu - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z urzędu przeliczył i ustalił ostateczną wysokość należnej Ł. K. (1) emerytury od 1 czerwca 2015 roku, tj. od miesiąca, w którym wznowiono wypłatę świadczenia. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1168,36 zł. Wskazano, że decyzja ma charakter ostateczny.

Podstawę obliczenia emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej stanowiła (w obu powyższych decyzjach) kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji (130.407,57 zł) oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego (159.696,39 zł). Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury w nowej wysokości.

Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, ustalone na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego tj. na dzień 7.02.2015 r. (248,30 miesięcy). Przyjęto średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego, gdyż było ono korzystniejsze dla ustalenia wysokości emerytury niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień złożenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury (średnie dalsze trwanie życia na dzień 15.06.2015 r. – złożenie wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia - wyniosłoby 253,2 miesięcy).

Dowody:

- decyzja z 19.06.2015 r. – k. 44-45 plik I akt rentowych;

- decyzja z 26.08.2015 r. – k. 51-52 plik I akt rentowych;

- wyliczenie emerytury – k. 42 plik I akt rentowych.

Waloryzacja kapitału początkowego dokonana przez organ rentowy na potrzeby decyzji z dnia 19 czerwca 2015 r. oraz z dnia 26 sierpnia 2015 r. przedstawiała się następująco:

- za 1999 r.: 55.012,98 zł x 115,60 % (wskaźnik waloryzacji) = 63.595,00 zł,

- za 2000 r.: 63.595,00 zł (zwaloryzowany kapitał z 1999 r.) x 112.72% = 71.684,28 zł,

- za 2001 r.: 71.684,28 zł (zwaloryzowany kapitał z 2000 r.) x 106,68% = 76.472,79 zł,

- za 2002 r.: 76.472,79 zł (zwaloryzowany kapitał z 2001 r.) x 101,90% = 77.925,77 zł,

- za 2003 r.: 77.925,77 zł (zwaloryzowany kapitał z 2002 r.) x 102% = 79.484,29 zł,

- za 2004 r.: 79.484,29 zł (zwaloryzowany kapitał z 2003 r.) x 103,53% = 82.369,57 zł,

- za 2005 r.: 82.369,57 zł (zwaloryzowany kapitał z 2004 r.) x 105,55% = 86.941,08 zł,

- za 2006 r.: 86.941,08 zł (zwaloryzowany kapitał z 2005 r.) x 106,90% = 92.940,01 zł,

- za 2007 r.: 92.940,01 zł (zwaloryzowany kapitał z 2006 r.) x 112,85% = 104.882,80 zł,

- za 2008r.: 104.882,80 zł (zwaloryzowany kapitał z 2007r.) x 116,26% = 121.936,74 zł,

- za 2009r.: 121.936,74 zł (zwaloryzowany kapitał z 2008r.) x 107,22% = 130.740,57 zł,

- za 2010r.: 130.740,57 zł (zwaloryzowany kapitał z 2009r.) x 103,98% = 135.944,04 zł,

- za 2011r.: 135.944,04 zł (zwaloryzowany kapitał z 2010r.) x 105,18% = 142.985,94 zł,

- za 2012r.: 142.985,94 zł (zwaloryzowany kapitał z 2011r.) x 104,68% = 149.677,68 zł,

- za 2013r.: 149.677,68 zł (zwaloryzowany kapitał z 2012r.) x 104,54% = 156.473,05 zł,

- za 2014r.: 156.473,05 zł (zwaloryzowany kapitał z 2013r.) x 102,06% = 159.699,39 zł.

Dowody:

- wyliczenie zwaloryzowanego kapitału początkowego – k. 54 plik I akt rentowych;

- przedstawienie sposobu waloryzacji przez ZUS – k. 42, 106 akt sprawy;

- zeznania świadka M. K. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja - k. 63-67 akt sprawy.

Przeprowadzona przez ZUS na potrzeby ustalenia wysokości emerytury w decyzjach z dnia 19 czerwca 2015 r. i z dnia 26 sierpnia 2015 r. waloryzacja składek przedstawiała się następująco:

- w czerwcu 2000 r.: waloryzacja składek z 1999 r., tj. 2.623,54 zł (składki z 1999 r.) x 112.72% (wskaźnik waloryzacji) = 2.957,25 zł,

- w czerwcu 2001 r.: waloryzacja składek z lat 1999-2000 tj.: 2.957,25 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2000 r., tj. zwaloryzowane składki z 1999 r.) + 2.639,52 zł (składki z 2000 r.) = 5.596,77 zł x 106,68% (wskaźnik waloryzacji) = 5970,64 zł,

- w czerwcu 2002 r. waloryzacja składek z lat 1999-2001 tj. 5970,64 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2001 r. (składki zwaloryzowane z lat 1999-2000) + 3.238,30 zł (składki z 2001 r.) = 9.208,94 zł x 101,90% (wskaźnik waloryzacji) = 9.383,91 zł,

- w czerwcu 2003 r. waloryzacja składek z lat 1999-2002 tj. 9.383,91 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2002r.-zwaloryzowane składki z lat 1999-2001) + 3.666,00 zł (składki z 2002 r.) = 13.049,91 x 102% (wskaźnik waloryzacji) = 13310,91 zł,

- w czerwcu 2004 r. waloryzacja składek z lat 1999-2003 tj. 13310,91 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2003 r. - zwaloryzowane składki z lat 1999-2002) + 3.666,00 zł (składki z 2003 r.) = 16.976,91x 103,53% (wskaźnik waloryzacji) = 17.593,17 zł;

- w czerwcu 2005 r. waloryzacja składek z lat 1999-2004 tj.: 17.593,17 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2004 r. - zwaloryzowane składki z lat 1999-2003) + 3.864,33 zł (składki za 2004 r.) = 21.457,50 x 105,55% = 22.648,39 zł,

- w czerwcu 2006 r. waloryzacja składek z lat 1999-2005 zł tj. 22.648,39 kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2005 r. zwaloryzowane składki z lat 1999-2004) + 5.202,62 zł (składki za 2005 r.) = 27.851,01 x 106,90% = 29.772,73 zł,

- w czerwcu 2007 r. waloryzacja składek z lat 1999-2006 tj. 29.772,73 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2006 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2005) + 5.942,18zł (składki z 2006 r.) = 35.714,91x 112,85% = 40.304,28 zł,

- w czerwcu 2008 r. waloryzacja składek z lat 1999-2007 tj. 40.304,28 zł (waloryzowane składki z lat 1999-2006) + 6.552,77 zł (składki za 2007 r.) = 46.857,05 zł x 116,26% = 54.476,00 zł,

- w czerwcu 2009 r. waloryzacja składek z lat 1999-2008 tj. 54.476,00 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2008 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2007) + 6.668,42 zł (składki z 2008 r.) = 61.144,42 x 107,22% = 65.559,05 zł,

- w czerwcu 2010 r. waloryzacja składek z lat 1999-2009 tj. 65.559,05 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2009 r. zwaloryzowane składki z lat 1999-2008) + 6.738,13 zł (składki z 2009 r.) = 72.297,18 x 103,98% = 75.174,61 zł,

- w czerwcu 2011 r. waloryzacja składek z lat 1999-2010 tj. 75.174,61 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2010 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2009) + 6.984,02 zł (składki z 2010 r.) = 82.158,63 x 105,18% = 86.414,44 zł,

- w czerwcu 2012 r. waloryzacja składek z lat 1999-2011 tj. 86.414,44 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06. 2011 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2010) + 7.469,32 zł (składki z 2011 r.) = 93.883,76x 104,68% = 98.277,52 zł,

- w czerwcu 2013 r. waloryzacja składek z lat 1999-2012, tj. 98.277,52 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2012 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2011) + 7.720,33 zł (składki z 2012 r.) = 105.997,85 x 104,54% = 110.810,16 zł,

- w czerwcu 2014 r. waloryzacja składek wpłaconych za lata 1999-2013 tj. 110.810,16 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2013 r. (zwaloryzowane składki z lat 1999-2012) + 7.629,36 zł (składki z 2013 r.) = 118.439,52 x 102,06 % = 120.879,37 zł

Następnie do zwaloryzowanych składek zgromadzonych na koncie ubezpieczonej na dzień 31 stycznia 2014 r. (120.879,37 zł - kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2014 r. (zwaloryzowane składki z lat 1999-2013) dodano składki nominalne niepodlegające waloryzacji: + 6637,34 zł (składki za okres od stycznia do grudnia 2014 r. ) + 2890,34 zł (składki za okres od stycznia do maja 2015 r.) = 130.407,05 zł.

Dowody:

- przedstawienie sposobu waloryzacji przez ZUS – k. 42, 88-104 akt sprawy;

- zeznania świadka M. K. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja - k. 63-67 akt sprawy;

- stanowisko komórki merytorycznej – k. 69-70 akt sprawy.

W okresie od 1 stycznia 1999 r. do czerwca 2015 r. (wpłata ostatniej składki), Ł. K. zgromadziła na swoim koncie emerytalnym składki w łącznej wysokości nominalnej 90.707,40 zł, w tym:

- w 1999 r. - 2.623,54 zł,

- w 2000 r. - 2.639,52 zł,

- w 2001 r. - 3.238,30 zł,

- w 2002 r. - 3.666,00 zł,

- w 2003 r. - 3.666,00 zł,

- w 2004 r. - 3.864,33 zł,

- w 2005 r. - 5.202,62 zł,

- w 2006r. - 5.942,18 zł,

- w 2007 r. - 6.552,77 zł,

- w 2008 r. -6.668,42 zł,

- w 2009 r. - 6.738,13 zł,

- w 2010 r. - 6.984,02 zł,

- w 2011 r. - 7.469,32 zł,

- w 2012 r. -7.720,33 zł,

- w 2013 r. 7.629,36 z,ł

- w 2014 r. – 6.637,88 zł,

- w 2015 r. – 3.464,68 zł.

Dowody:

- wydruk z konta emerytalnego – k. 55-59 plik I akt rentowych;

- waloryzacja składek – k. 60 plik I akt rentowych; k. 43-46v, 71-104.

Różnica w kwocie składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji oraz w kwocie zwaloryzowanego kapitału początkowego przyjętego do ustalenia wysokości świadczenia w decyzji zaliczkowej z dnia 13 kwietnia 2015 r. i 11 czerwca 2015 r. oraz w zaskarżonych decyzjach z dnia 19 czerwca 2015 r. i 26 sierpnia 2015 r. wynika z tego, że dokonując ustalenia wysokości zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz wysokości zwaloryzowanych składek w decyzjach z dnia 19 czerwca 2015 r. i 26 sierpnia 2015 r. ostatniej ich waloryzacji dokonano według wskaźnika rocznego za 2014 r. wynoszącego 102,06 %, podczas gdy w decyzji z kwietnia 2015 r. i 11 czerwca 2015 r. dokonano waloryzacji kwartalnej składek i kapitału początkowego. Wskaźnik roczny okazał się niższy od iloczynów wskaźników kwartalnych, co spowodowało obniżenie kwoty zwaloryzowanego kapitału i składek.

Niesporne, a nadto dowody:

- stanowisko komórki merytorycznej ZUS z 14.07.2015 r. – k. 46 plik I akt rentowych;

- kalkulator emerytury – k. 53 plik I akt rentowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Stan faktyczny w rozpoznawanej sprawie był de facto niesporny, w całości oparty na dokumentacji złożonej przez organ rentowy. Spór dotyczył wyłącznie interpretacji mających zastosowanie w sprawie przepisów art. 25, 25a i 173 ust. 4, 5 i 5a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748, dalej jako ustawa emerytalna), a w szczególności tego czy ustalając ostateczną wysokość emerytury Ł. K. (1) w dniu 19 czerwca 2015 r. oraz 26 sierpnia 2015 r. organ rentowy powinien dokonać ostatniej waloryzacji jej składek emerytalnych oraz kapitału początkowego według wskaźnika rocznego czy też wskaźnika za trzeci kwartał 2014r. - stosując przepis art. 25a ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej.

Zdaniem sądu orzekającego w niniejszej sprawie organ rentowy w zaskarżonych decyzjach nieprawidłowo przeprowadził waloryzację składek i kapitału początkowego, nie uwzględniając waloryzacji kwartalnych i uznając, że – mimo już raz dokonanego ustalenia wysokości świadczenia ubezpieczonej – możliwe jest przeliczenie jego wysokości, sprowadzające się w istocie do jego ponownego obliczenia w sposób niekorzystny dla Ł. K.. Bez znaczenia był przy tym fakt, iż organ rentowy uważał pierwotnie wydane decyzje za zaliczkowe, a co za tym idzie – niemające charakteru ostatecznego. Decyzje zaliczkowe mogą być bowiem wydawane tylko w sytuacjach, w których pozwalają na to przepisy ustawy emerytalnej, w tym przypadku art. 120. Z przepisu tego wynika zaś wyłącznie tyle, iż jeżeli prawo do świadczeń zostało udowodnione, ale zainteresowany nie przedłożył dowodów niezbędnych do ustalenia wysokości świadczeń, organ rentowy przyznaje zainteresowanemu świadczenia w kwocie zaliczkowej zbliżonej do kwoty przewidywanych świadczeń (ust. 1) oraz, że organ rentowy przyznaje zainteresowanemu świadczenia, o których mowa w ust. 1, również wtedy, gdy składki należne za okres, z którego ustalono podstawę obliczenia emerytury określonej w art. 26, zostały zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w terminie uniemożliwiającym ich uwzględnienie w podstawie obliczenia świadczenia w dniu wydania decyzji w sprawie prawa do świadczenia i ustalenia jego wysokości. Przepis ten nie stanowi więc – jak jasno wynika z jego treści – że organ rentowy może wydać decyzję o charakterze zaliczkowym wówczas, gdy osoba, która spełniła przesłanki do nabycia prawa do emerytury i złożyła stosowny wniosek, pozostaje jeszcze w stosunku pracy, a tymczasem tak właśnie uczynił w niniejszej sprawie organ rentowy.

W powyższej sytuacji koniecznym było uznanie, że nazwanie przez ZUS pierwotnie wydanych decyzji decyzjami „zaliczkowymi” nie miało jakiegokolwiek znaczenia prawnego. Na marginesie trzeba też zauważyć (w kontekście twierdzeń pełnomocnika organu rentowego), że żaden przepis prawa nie pozbawia ubezpieczonego możliwości złożenia do sądu odwołania o decyzji zaliczkowej – nawet jeśli ma ona faktycznie zaliczkowy charakter.

Skoro zaś pierwotnie wydane decyzje ustaliły wysokość należnej Ł. K. emerytury, do zmiany jej wysokości mogło dojść tylko w przewidzianych prawem przypadkach, tj. albo w razie zaistnienia przesłanek o jakich mowa w art. 114 ustawy emerytalnej, albo w sytuacji wskazanej w art. 108 tejże ustawy. Na istnienie żadnych z tych dwóch okoliczności organ rentowy się jednak nie powoływał, w sposób oderwany od treści obowiązujących przepisów uznając, że może dokonać takiego przeliczenia tylko dlatego, że Ł. K. złożyła wniosek o podjęcie wypłaty zawieszonego świadczenia. Stanowisko takie trzeba było uznać za oczywiście błędne.

Dla dokładnego wyjaśnienia w jaki prawidłowo sposób powinno zostać wyliczone świadczenie ubezpieczonej w dalszej części niniejszego uzasadnienia zostanie jednak najpierw szczegółowo omówiona kwestia sposobu waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego dokonywanej przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, do której prawo nabywane jest na mocy art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a której wysokość ustalana jest zgodnie z art. 26 tej ustawy.

W myśl art. 26 ust. 1 ustawy, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

Mający zastosowanie z mocy tego odesłania przepis art. 25 ust. 1 ustawy wskazuje – jako podstawę obliczenia emerytury – kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175.

Składki na ubezpieczenie emerytalne gromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych nie są wprawdzie inwestowane, lecz przeznaczone na bieżącą wypłatę świadczeń, jednak jako składnik podstawy obliczenia emerytury podlegają waloryzacji. W myśl art. 25 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, waloryzacja ta sprowadza się do pomnożenia zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji, o jakim mowa w ust. 6-10 tego artykułu. W świetle art. 25 ust. 3 ustawy, składki te podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Zgodnie z art. 25 ust. 4 ustawy, mechanizm waloryzacji ma charakter narastający i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany rok oraz podwyższenie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji (pomnożenie jej przez wskaźnik waloryzacji). Wskaźnik waloryzacji jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku powiększonemu o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego.

Roczna waloryzacja polega na tym, że w czerwcu danego roku waloryzuje się składki należne do końca poprzedniego roku kalendarzowego, a podlegające zaewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia roku, w którym przeprowadzana jest waloryzacja (roku waloryzacji). Waloryzację roczną składek przeprowadza się w dniu 1 czerwca z tego względu, że wskaźnik owej waloryzacji za poprzedni rok ogłaszany jest do dnia 25 maja kolejnego roku. Waloryzacja składek przeprowadzana w danym roku oznacza więc podwyższenie (zwaloryzowanie) kwoty składek należnych do końca poprzedniego roku, a wpłaconych do dnia 31 stycznia roku waloryzacji. Wyznaczenie daty 31 stycznia jako dnia ustalenia stanu konta podlegającego rocznej waloryzacji, jest uzasadnione tym, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 121), wpłaty składek za dany miesiąc należy dokonać do określonego dnia następnego miesiąca, zatem wpłata składki za grudzień danego roku następuje w styczniu kolejnego roku.

W wyniku ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej przed przyznaniem ubezpieczonemu prawa do emerytury podwyższeniu wskaźnikiem waloryzacyjnym podlegają zatem składki należne do końca roku kalendarzowego poprzedzającego rok, w którym przeprowadzana jest ta waloryzacja. Natomiast składki należne za okres po zakończeniu tegoż roku obrachunkowego, które nie zostaną objęte kolejną roczną waloryzacją (gdyż ta nastąpi już po przyznaniu i obliczeniu wysokości świadczenia) podlegają waloryzacji kwartalnej, o jakiej mowa w art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przepis art. 25a cyt. ustawy (jak wprost wynika z treści przepisu) - ma zastosowanie przy ustalaniu wysokości emerytury do składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25; kwota tych składek waloryzowana jest kwartalnie. W ust. 2 wskazano przy tym, że w przypadku ustalania wysokości emerytury:

1) w pierwszym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku;

2) w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku;

3) w trzecim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;

4) w czwartym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku.

W trybie tego przepisu waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych (ust.3).

Zatem, podobnie jak w przypadku waloryzacji rocznych, także i w tym przypadku mechanizm waloryzacji ma narastający charakter i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany kwartał oraz podwyższanie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji. Natomiast wskaźnik waloryzacji jest wynikiem algorytmu podobnego do stosowanego przy waloryzacji rocznej, z tą różnicą, że chodzi o stosunek cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w kwartale, z który przeprowadzana jest waloryzacja do poprzedniego kwartału, powiększony o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja w stosunku do kwartału poprzedniego.

Zastosowanie powyższych zasad oznacza, że podstawę obliczenia emerytury będzie zawsze stanowić suma składek po ostatniej waloryzacji rocznej powiększona o poddane waloryzacji kwartalnej składki należne za dalszy okres do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc początkujący wypłatę.

Z kolei zasady waloryzacji kapitału początkowego określono w przepisie art. 173 ustawy emerytalnej. W ust. 4 tego przepisu wskazano, że pierwszej waloryzacji kapitału początkowego dokonuje się od dnia 1 czerwca 2000 r. przez pomnożenie tego kapitału wskaźnikiem wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z 1999 r., pomniejszonego o naliczone i potrącone od ubezpieczonego składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia za 1998 r. W ust. 5 wskazano, że drugiej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2001 r. dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-5, 9 i 10 oraz w art. 25a. Z kolei w ust. 5a przewidziano, że trzeciej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2002 r. oraz kolejnych dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-8 i 10 oraz w art. 25a.

Mając na uwadze argumentację organu rentowego sąd zwrócił też uwagę, że przywoływany przez ZUS na uzasadnienie jego stanowiska przepis art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowiący o sposobie obliczania emerytury kapitałowej według stanu konta ubezpieczonego na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury nie funkcjonuje w próżni normatywnej. Stąd jego treść należy odczytywać nie tylko literalnie, ale także w kontekście tych wszystkich przepisów wyżej powołanej ustawy emerytalnej, które regulują kwestie nabycia prawa do świadczenia, ustalania jego wysokości czy momentu podjęcia wypłaty.

W tym zaś kontekście koniecznym wydaje się przypomnienie, że jakkolwiek co do zasady prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa (art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej) to jednak nie jest to tożsame z przyznaniem (wypłatą) świadczenia, do czego z kolei nawiązuje regulacja zawarta w art. 129 ust. 1 omawianej ustawy, odnosząc powyższe (również co do zasady) do miesiąca zgłoszenia wniosku emerytalnego przez ubezpieczonego. Zainicjowanie więc postępowania emerytalnego przedmiotowym wnioskiem powoduje, że decyzja ZUS potwierdzająca uprawnienie do dochodzonego świadczenia jest jednocześnie decyzją ustalającą prawo do jego pobierania w określonej ustalonej w decyzji tej wysokości (por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1989 r. III UZP 11/89 OSNCP 1990/6/72). Zasadą jest również to, iż decyzje takie ostatecznie ustalają pełną wysokość przysługującej na dzień wypłaty emerytury. W kontekście wyżej przywołanych przepisów ustawy emerytalnej w ocenie Sądu brzmienie jej art. 25 ust. 1 należy wyłącznie wiązać z regulacją zawartą w art. 129 ust. 1 tej ustawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 maja 2015 r. III AUa 1010/14).

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że w analizowanym przypadku Ł. K. wniosek o przyznanie emerytury złożyła w dniu 9 marca 2015 r. Wniosek ten został rozpoznany decyzją ZUS z dnia 13 kwietnia 2015 r., którą organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia 1 marca 2015 r. (tj. od miesiąca złożenia wniosku) ustalając jednocześnie na tak określoną datę, że podstawę obliczenia świadczenia stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości i 140.489,99 zł oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 173.716,26 zł. Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę (250,50 miesięcy). Zdaniem sądu decyzja z dnia 13 kwietnia 2015 r. jest więc pełnowartościową decyzją ustalającą prawo do Ł. K. emerytury w określonej w tej decyzji wysokości (z tym zastrzeżeniem, że w dniu 2 czerwca 2015 r. dokonano przeliczenia kapitału początkowego w związku ze zmianą ustawy, a zatem do ustalenia wysokości świadczenia należało przyjąć wysokość zwaloryzowanego kapitału początkowego po przeliczeniu, co też organ rentowy zrobił w decyzji z dnia 11.06.2015 r. o przeliczeniu emerytury).

Nawiązując w tym kontekście do argumentacji organu rentowego trzeba też jasno wskazać, że z treści powołanego wyżej przepisu art. 25 ustawy emerytalnej wynika, iż waloryzacja roczna jest mechanizmem przeprowadzanym na indywidualnym koncie ubezpieczonego, który jeszcze nie nabył uprawnień emerytalnych, bądź nie wystąpił o ich ustalenie. Nie można było więc stracić z pola widzenia tego, że na mocy decyzji z dnia 19 czerwca 2015 r. oraz z dnia 26 sierpnia 2015 r. nastąpiło jedynie podjęcie wypłaty zawieszonej emerytury ubezpieczonej z uwagi na zakończenie zatrudnienia. Zdecydowanie zaskarżone decyzje z dnia 19 czerwca 2015 r., a następnie z dnia 26 sierpnia 2015 r. nie były więc decyzjami przyznającymi prawo do świadczenia. Fakt kontynuowania zatrudnienia przez odwołującą skutkował bowiem jedynie zawieszeniem prawa do emerytury przyznanej decyzją z dnia 22 maja 2015 r. (stosownie do art. 103a ustawy emerytalnej) z jednoczesnym wstrzymaniem jej wypłaty (art. 134 ust. 1 pkt 1 omawianej ustawy).

Co za tym idzie, wniosek Ł. K. z dnia 15 czerwca 2015 r. o podjęcie wypłaty świadczenia z uwagi na rozwiązanie stosunku pracy mógł jedynie skutkować, przewidzianym w art. 135 ust. 1 ustawy emerytalnej, wznowieniem wypłaty emerytury z dniem 1 czerwca 2015 r. w wysokości ustalonej w poprzedniej decyzji, a nie - jak przyjął ZUS w obu zaskarżonych w niniejszej sprawie decyzjach - ustalaniem wysokości emerytury na nowo na dzień 1 czerwca 2015 r. (co przy dokonanej w tej dacie waloryzacji rocznej składek i kapitału początkowego wnioskodawczyni wskaźnikiem rocznym skutkowało obniżeniem wysokości świadczenia).

Mimo że wydaje się to oczywiste, trzeba w tym kontekście także przypomnieć, że wznawiając wypłatę zawieszonej emerytury organ rentowy nie dokonuje ponownego ustalenia wysokości tego świadczenia. Kwestie zasad wznowienia wypłaty świadczenia (także w sytuacji gdy świadczenia nie wypłacano, gdyż powstały okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do niego o jakich mowa w art. 103a ustawy emerytalnej – art. 134 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy) zostały szczegółowo uregulowane w przepisie art. 135 tejże ustawy, w którym nie ma mowy o obliczaniu wysokości świadczenia na nowo, a wyłącznie o „wznowieniu” jego wypłaty, co należy interpretować jednoznacznie jako przystąpienie do wypłaty świadczenia w ostatnio ustalonej wysokości. Brak było zatem podstaw do stwierdzenia przez ZUS, że wysokość emerytury wyliczonej dla Ł. K. w dniu 13 kwietnia 2015 r., a następnie w dniu 11 czerwca 2015 r. (w związku z przeliczeniem wysokości kapitału początkowego) miała charakter zaliczkowy z powołaniem się na konieczność ponownego wyliczenia świadczenia na podstawie art. 25 ustawy emerytalnej po złożeniu przez ubezpieczoną wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

W tym miejscu zaakcentować też należy, że wysokość świadczenia emerytalnego ustalona prawomocną decyzją ZUS o przyznaniu emerytury na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej, którą ustalono zgodnie z treścią art. 25 i 26 powołanej wyżej ustawy, ulega ponownemu ustaleniu wyłącznie w warunkach określonych w treści art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w przypadku, gdy emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po dniu, od którego przyznano emeryturę ustaloną na podstawie art. 24. W ust. 1 art. 108 przewidziano, że jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2. W ust. 2 wskazano, że emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5. Ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (ust. 3).

Mając na uwadze unormowanie art. 108 ustawy emerytalnej, tym bardziej nie sposób uznać zasadności dokonania przez ZUS w dniach 19 czerwca i 26 sierpnia 2015 r. ponownego ustalenia podstawy obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonej (a nie ponownego ustalenia samej wysokości świadczenia) w sytuacji gdy prawo do emerytury zostało już ubezpieczonej wcześniej przyznane a jego wysokość ustalona.

W tym miejscu należy podkreślić, iż wszystkie powyższe wywody znajdują pełne oparcie także w stanowisku zajmowanych w analogicznych sprawach przez Sąd Najwyższy. Sąd ten w postanowieniu z dnia 6 października 2015 r. (sygn. akt III UZP 9/15), wydanym na kanwie podobnego jak w niniejszej sprawie stanu faktycznego (w sprawie, której dotyczyło orzeczenie Sądu Najwyższego ubezpieczonemu decyzjami z dnia 9 czerwca 2014 r. przyznano prawo do emerytury od 29 maja 2014 r., której wysokość obliczono przy zastosowaniu waloryzacji kwartalnej składek i kapitału początkowego na podstawie art. 25a ustawy emerytalnej i jednocześnie zawieszono jej wypłatę w związku z kontynuacją zatrudnienia, a następnie po ustaniu zatrudnienia podjęto wypłatę świadczenia od dnia 1 czerwca 2014 r. przy czym wysokość świadczenia obliczono ponownie stosując tym razem waloryzację roczną składek i kapitału początkowego, co spowodowało obniżenie wysokości świadczenia) wprawdzie odmówił podjęcia uchwały w sprawie interpretacji przepisów art. 25 i 25a i rozstrzygnięcia „czy i w jakim zakresie należy przeprowadzać waloryzację składek w sposób określony w art. 25a ust. 2 punkty 1-4 w przypadku tych ubezpieczonych, którym emerytura wypłacana jest poczynając od dnia 1 czerwca lub po tym dniu", jednak uzasadniając swoje stanowisko wskazał jednoznacznie, że kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz. W świetle opisanego stanu faktycznego sprawy Sąd Najwyższy uznał m.in., że „ można mieć wątpliwości, czy rozwiązanie przedstawionego Sądowi Najwyższemu problemu będzie miało wpływ na ukształtowanie podstawy prawnej przyszłego orzeczenia merytorycznego. Mając na względzie unormowania art. 108 w związku z art. 183 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, pojawia się pytanie o zasadność dokonania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w czerwcu 2014r. ponownego ustalenia podstawy obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego (a nie ponownego ustalenia samej wysokości świadczenia) w sytuacji, gdy prawo do emerytury, nabyte z mocy art. 24 tego aktu, zostało przyznane wnioskodawcy a świadczenie obliczono decyzjami organu rentowego już w maju 2014 r., z jednoczesnym zawieszeniem wypłaty świadczenia z uwagi na kontynuowanie przez uprawnionego zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy .”

W postanowieniu tym Sąd Najwyższy – na przykładzie wniosków emerytalnych składanych w 2014 r. - przedstawił nadto mechanizm ustalania podstawy obliczenia świadczenia w zależności od okresu, w którym ustalana jest wysokość emerytury. Odnośnie do emerytur, których wysokość ustalana jest w miesiącach od stycznia do maja Sąd Najwyższy wskazał, że wówczas ostatnią waloryzacją roczną jest waloryzacja przeprowadzona w dniu 1 czerwca roku poprzedniego, dotycząca składek wpłaconych do końca jeszcze poprzedniego roku i zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia roku poprzedzającego rok, w którym ustalana jest wysokość emerytury. Waloryzacji kwartalnej podlegają zatem kwoty składek należnych za okres poczynając od dnia 1 stycznia roku poprzedzającego rok, w którym ustalana jest wysokość emerytury, które nie będą poddane kolejnej rocznej waloryzacji, skoro ta nastąpi dopiero w dniu 1 czerwca roku, w którym ustala się wysokość świadczenia, a więc już po tym ustaleniu. Na podstawę obliczenia emerytury przyznanej w pierwszym kwartale danego roku składa się zatem - obok zwaloryzowanego kapitału początkowego - suma: 1/ kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca roku poprzedniego (tj. kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca jeszcze poprzedniego roku); 2/ kwoty składek należnych za rok poprzedzający rok, w którym ustalana jest wysokość emerytury poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust. 1 pkt 1 ustawy, obejmująca - stan konta po pierwszym kwartale roku poprzedzającego rok, w którym ustalana jest wysokość świadczenia (kwota składek zaewidencjonowanych do końca kwietnia tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał tego roku; stan konta po drugim kwartale roku poprzedzającego rok, w którym ustalana jest wysokość świadczenia (kwota składek zaewidencjonowana do końca lipca tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał tego roku i stan konta po trzecim kwartale roku poprzedzającego rok, w którym ustalana jest wysokość świadczenia (kwota składek zaewidencjonowanych do końca października tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacyjnym za trzeci kwartał tego roku 3/ nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu trzeciego kwartału roku poprzedzającego rok, w którym ustalana jest wysokość świadczenia do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 1 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z trzecim kwartałem roku poprzedzającego rok, w którym ustalana jest wysokość świadczenia, a jednocześnie nie zostaną objęte kolejna waloryzacją roczną, która nastąpi dopiero w dniu 1 czerwca roku, w którym ustalana jest wysokość świadczenia.

Identyczne stanowisko Sąd Najwyższy zajął również w kolejnym postanowieniu z dnia 3 listopada 2015 r. (sygn. akt III UZP 12/15), wydanym w analogicznym jak w niniejszej sprawie stanie faktycznym (ubezpieczonemu decyzją z dnia 29 maja 2013 r. przyznano w niej prawo do emerytury od 25 maja 2013 r., której wysokość obliczono przy zastosowaniu waloryzacji kwartalnej składek i kapitału początkowego na podstawie art. 25a ustawy emerytalnej i jednocześnie zawieszono jej wypłatę w związku z kontynuacją zatrudnienia, a następnie po ustaniu zatrudnienia podjęto wypłatę świadczenia od dnia 1 czerwca 2013 r. przy czym wysokość świadczenia obliczono ponownie stosując tym razem waloryzację roczną składek i kapitału początkowego, co spowodowało obniżenie wysokości świadczenia). Sąd Najwyższy i w tym przypadku odmówił podjęcia uchwały odnoszącej się do zagadnienia prawnego dotyczącego interpretacji przepisów art. 25 i 25a ustawy emerytalnej w zakresie rozstrzygnięcia „czy do wyliczenia wysokości emerytury nabytej w drugim kwartale danego roku, przed 1 czerwca a realizowanej po 1 czerwca danego roku, ma zastosowanie przepis art. 25a ust. 2 pkt. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. tj. 2013 r. poz. 1440)", wskazując jednak zarazem, że kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (obecnie rozwiązania stosunku pracy). Tak ustalona emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem mechanizm przeliczenia emerytury polega na zwiększeniu świadczenia obliczonego według reguł określonych w art. 26 tej ustawy o iloraz zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie pracującego emeryta po dniu ustalenia prawa do emerytury i wyrażonego w miesiącach średniego trwania życia ustalonego dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia. Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że w odniesieniu do emerytury nabytej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma odpowiednika art. 110 tej ustawy, pozwalającego na ponowne ustalenie świadczenia w sytuacji zawieszenia prawa ze względu na nierozwiązanie stosunku pracy. W dniu wejścia w życie art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ryzykiem emerytalnym było osiągnięcie wieku emerytalnego, a zatem wypłata emerytury przysługiwała bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Decyzja wydawana była tylko jeden raz i w ustawie nie przewidziano przepisu ustalającego tryb przeliczenia podstawy wymiaru emerytury w systemie zdefiniowanej składki.

Mając na uwadze także więc i powyższe orzeczenia jeszcze raz trzeba zwrócić uwagę, że w realiach niniejszej sprawy ustalenie wysokości należnej ubezpieczonej emerytury miało miejsce w I kwartale 2015 r. Wniosek o emeryturę Ł. K. złożyła bowiem w marcu 2015 r. Rozpoznając ten wniosek ZUS wydał w dniu 13 kwietnia 2015 r. decyzję przyznającą Ł. K. emeryturę od dnia 1 marca 2015 r. W tej sytuacji – skoro prawo do świadczenia ustalano w pierwszym kwartale 2015 r. - ostatnią waloryzacją roczną jakiej należało dokonać była waloryzacja przeprowadzona w dniu 1 czerwca 2014 r., dotycząca składek wpłaconych do końca 2013 r. i zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej do dnia 31 stycznia 2014 r. Waloryzacji kwartalnej podlegały zaś kwoty składek należnych poczynając od dnia 1 stycznia 2014 r., które nie mogły zostać poddane kolejnej rocznej waloryzacji, skoro ta nastąpiła w dniu 1 czerwca 2014 r., a więc już po przyznaniu i ustaleniu wysokości emerytury dla Ł. K.. Na podstawę obliczenia emerytury należnej ubezpieczonej składa się zatem - obok zwaloryzowanego kapitału początkowego - suma: 1) kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014 r.; 2) kwoty składek należnych za 2014 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy, 3) nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu trzeciego kwartału 2014 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 2 pkt 1 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z trzecim kwartałem 2014r., a jednocześnie nie zostają objęte kolejną waloryzacją roczną, przypadającą na dzień 1 czerwca 2015 r.

Organ rentowy, podejmując od dnia 1 czerwca 2015 r. wypłatę należnej ubezpieczonej emerytury, powinien był więc podjąć wypłatę świadczenia w wysokości ustalonej w decyzji z dnia 13 kwietnia 2015 r., z uwzględnieniem dokonanego w dniu 2 czerwca 2015 r. przeliczenia kapitału początkowego. Ustalając tą decyzją wysokość emerytury dla Ł. K. organ rentowy dokonał bowiem prawidłowej waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej, gdyż – jak wynika z przedstawionych na żądanie sądu szczegółowych wyjaśnień - waloryzację przeprowadzono wówczas w trzech etapach. W I etapie przeprowadzono waloryzację składek za lata 1999-2012 r. przy przyjęciu rocznych wskaźników waloryzacyjnych. I tak: w czerwcu 2000 r. waloryzacja składek z 1999 r. tj. 2.623,54 zł (składki z 1999 r. ) x 112.72% (wskaźnik waloryzacji) = 2.957,25 zł, w czerwcu 2001 r. waloryzacja składek z lat 1999-2000 tj.: 2.957,25 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2000 r. tj. zwaloryzowane składki z 1999 r. ) + 2.639,52 zł (składki z 2000 r.) = 5.596,77 zł x 106,68% (wskaźnik waloryzacji) = 5970,64 zł, w czerwcu 2002 r. waloryzacja składek z lat 1999-2001 tj. 5970,64 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2001 r. (składki zwaloryzowane z lat 1999-2000) + 3.238,30 zł (składki z 2001 r.) = 9.208,94 zł x 101,90% (wskaźnik waloryzacji) = 9.383,91 zł, w czerwcu 2003 r. waloryzacja składek z lat 1999-2002 tj. 9.383,91 zł (kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2002r.-zwaloryzowane składki z lat 1999-2001) + 3.666,00 zł (składki z 2002 r.) = 13.049,91 x 102% (wskaźnik waloryzacji) = 13310,91 zł, w czerwcu 2004 r. waloryzacja składek z lat 1999-2003 tj. 13310,91 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2003 r. - zwaloryzowane składki z lat 1999-2002) + 3.666,00 zł (składki z 2003 r.) = 16.976,91x 103,53% (wskaźnik waloryzacji) = 17.593,17 zł; w czerwcu 2005 r. waloryzacja składek z lat 1999-2004 tj.: 17.593,17 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2004 r. - zwaloryzowane składki z lat 1999-2003) + 3.864,33 zł (składki za 2004 r.) = 21.457,50 x 105,55% = 22.648,39 zł, w czerwcu 2006 r. waloryzacja składek z lat 1999-2005 zł tj. 22.648,39 kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2005 r. zwaloryzowane składki z lat 1999-2004) + 5.202,62 zł (składki za 2005 r.) = 27.851,01 x 106,90% = 29.772,73 zł, w czerwcu 2007 r. waloryzacja składek z lat 1999-2006 tj. 29.772,73 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2006 r. - zwaloryzowane składki z lat 1999-2005) + 5.942,18zł (składki z 2006 r.) = 35.714,91x 112,85% = 40.304,28 zł, w czerwcu 2008 r. waloryzacja składek z lat 1999-2007 tj. 40.304,28 zł (zwaloryzowane składki z lat 1999-2006) + 6.552,77 zł (składki za 2007 r.) = 46.857,05 zł x 116,26% = 54.476,00 zł, w czerwcu 2009 r. waloryzacja składek z lat 1999-2008 tj. 54.476,00 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2008 r. - zwaloryzowane składki z lat 1999-2007) + 6.668,42 zł (składki z 2008 r.) = 61.144,42 x 107,22% = 65.559,05 zł, w czerwcu 2010 r. waloryzacja składek z lat 1999-2009 tj. 65.559,05 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2009 r. zwaloryzowane składki z lat 1999-2008) + 6.738,13 zł (składki z 2009 r.) = 72.297,18 x 103,98% = 75.174,61 zł, w czerwcu 2011 r. waloryzacja składek z lat 1999-2010 tj. 75.174,61 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2010 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2009) + 6.984,02 zł (składki z 2010 r.) = 82.158,63 x 105,18% = 86.414,44 zł, w czerwcu 2012 r. waloryzacja składek z lat 1999-2011 tj. 86.414,44 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06. 2011 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2010) + 7.469,32 zł (składki z 2011 r.) = 93.883,76x 104,68% = 98.277,52 zł, w czerwcu 2013 r. waloryzacja składek z lat 1999-2012, tj. 98.277,52 zł kwota składek ustalona po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej w dniu 1.06.2012 r. -zwaloryzowane składki z lat 1999-2011) + 7.720,33 zł (składki z 2012 r.) = 105.997,85 x 104,54% = 110.810,16 zł.

Otrzymaną kwotę pomnożono przez wskaźnik waloryzacji za I kwartał 2014 r. Ostatecznie kwota ustalona w I etapie wyniosła 124.129,53 zł (110.810,16 x 112,02%).

W II etapie przeprowadzono waloryzację kwartalną składek za okres od 1 stycznia 2013r. do 30 czerwca 2014 r. (ponieważ ubezpieczona nabyła prawo do emerytury w pierwszym kwartale 2015 r., kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej, tj. kwota składek na dzień 31 grudnia 2013 r., została włączona w cykl waloryzacji kwartalnych zaczynając od waloryzacji za I kwartał 2014 r.). I tak składki za I-III 2013 r. (2012,63 zł) zwaloryzowano przy zastosowaniu wskaźnik waloryzacji za II kwartał 2013 r. (100,40%), co dało sumę 2020,68 zł, następnie zwaloryzowano składki za kolejne kwartały: za I-VI 2013r. (1990,71 zł) + 2020,68 zł = 4011,40 zł x 100% (wskaźnik waloryzacji za III kwartał 2013 r. ) = 4011,40 zł, za VII-IX 2013 r. ( 1780,65 zł) + (...),40 ł = 5792,05 zł x 100% (wskaźnik waloryzacji za IV kwartał 2013 r.) = 5792,05 zł, za X-XII 2013 r. ( 1845,36 zł) + 5792,06 zł = 7637,41 zł x 112,02% (wskaźnik waloryzacji za I kwartał 2014 r.) = 8555,41 zł, za I-III 2014 r. (1751,20 zł + 8555,41 zł = 10.306,61 zł x 100% (wskaźnik waloryzacji za II kwartał 2014 r.) = 10.306,61 zł za IV-VI 2014 r. (1370,66 zł) + 10.306,61 zł = 11.677,27 zł x 100 % (wskaźnik waloryzacji za III kwartał 2014r.) = 11.677,27 zł. Ostatecznie w drugim etapie otrzymano kwotę zwaloryzowanych składek w wysokości 11.677,27 zł.

W trzecim etapie ustalono wysokość składek nominalnych niepodlegających waloryzacji (dwa kwartały przed ustaleniem prawa do świadczenia, tj. od lipca 2014 r. do lutego 2015 r). W tym okresie ubezpieczona zgromadziła składki o wartości nominalnej 4683,19 zł. Zsumowanie wyników wszystkich trzech etapów waloryzacji dało kwotę 140.489,99 zł.

Taka też kwota powinna w ocenie sądu zostać przyjęta do wyliczenia należnej ubezpieczonej emerytury, której wypłatę podjęto z dniem 1 czerwca 2015 r.

Z kolei jeśli chodzi o kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego przyjętą do obliczenia wysokości emerytury, to należało przyjąć kwotę kapitału początkowego przyjętą do wyliczenia podstawy wymiaru emerytury w decyzji z dnia 11 czerwca 2015 r. o przeliczeniu emerytury. W dniu 2 czerwca 2015 r. – a zatem już po wydaniu decyzji pierwszorazowej z 13 kwietnia 2015 r. – organ rentowy, zgodnie z ustawą z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS - ponownie ustalił bowiem ubezpieczonej wartość kapitału początkowego na dzień 01 stycznia 1999 roku. Organ rentowy zweryfikował wówczas sposób wyliczenia wysokości kapitału, dokonując przeliczenia uwzględnionych okresów sprawowania opieki nad dziećmi ( 11 miesięcy i 9 dni - 11 miesięcy) przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3% za każdy rok (zamiast dotychczasowego 0,7%). Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł wówczas 55.012,98 zł. Tym samym na potrzeby wyliczenia podstawy wymiaru emerytury należało przyjąć kwotę przeliczonego zwaloryzowanego kapitału początkowego – 175.281,11 zł (wyliczonego przy przyjęciu jako wartości wyjściowej kapitału początkowego w wysokości określonej w decyzji z dnia 2 czerwca 2015 r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego).

Mając więc na uwadze wszystko powyższe koniecznym stało się ustalenie, że wysokość przysługującej Ł. K. (1) do wypłaty emerytury (nie licząc emerytury okresowej – której wysokości ubezpieczona nie kwestionowała), poczynając od 1 czerwca 2015 r. wynosi 1260,56 zł, tj. tyle ile organ rentowy ustalił w decyzji datowanej na dzień 11 czerwca 2015 r. o przeliczeniu emerytury (z uwzględnieniem przeliczonej wysokości kapitału początkowego).

Podstawę obliczenia emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej stanowiła bowiem wówczas kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji kapitału początkowego składek zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę (tj. do 28.02.2015 r.), tj.:

- kwota przeliczonego zwaloryzowanego kapitału początkowego – 175.281,11 zł (wartość wyjściowa kapitału początkowego według decyzji z dnia 2 czerwca 2015 r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, tj. po przeliczeniu uwzględnionych okresów sprawowania opieki nad dziećmi ( 11 miesięcy i 9 dni - 11 miesięcy) przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3 za każdy rok),

- kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji przyjęto w wysokości ustalonej w decyzji pierwszorazowej, tj. w kwocie 140.489,99zł.

Wyliczona emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę – tj. marzec 2015 r. (250,50 miesięcy).

Mając powyższe na uwadze sąd stosownie do przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił obie zaskarżone decyzje orzekając zgodnie z wnioskiem ubezpieczonej.

W myśl przepisu art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej „ w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego”.

W świetle treści powyższego przepisu w niniejszej sprawie trzeba było więc jeszcze ocenić, czy możliwe było uznanie, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za „niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji”.

Jak wynika z poczynionych przez sąd wyżej ustaleń, organ rentowy podjął od dnia 1 czerwca 2015 r. wypłatę emerytury w zaniżonej wysokości, co było wynikiem wyłącznie jego błędu. Organ rentowy, nie mając ku temu żadnych podstaw prawnych, dokonał bowiem ponownego ustalenia wysokości należnego ubezpieczonej świadczenia, mimo że wysokość tę ustalił już wcześniej, w sposób dla Ł. K. korzystniejszy. W tych okolicznościach koniecznym stało się stwierdzenie, że organ rentowy wydał błędną decyzję, w sytuacji, gdy możliwe było wydanie decyzji zgodnej z prawem. Powyższe oznacza, że opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, co uzasadniało orzeczenie jak w punkcie II sentencji wyroku.

SSO Monika Miller-Młyńska