Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2013 r. w Szczecinie

sprawy H. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. W..

o przyznanie emerytury

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 października 2012 r. sygn. akt VI U 775/12

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wlkp. VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Sygn. akt III AUa 876/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 maja 2010 r. organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonej H. G. prawa do emerytury wobec nieudokumentowania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona H. G., kwestionując odmowę uwzględnienia w stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) w G., domagała się przyznania jej prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. W.. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 2 października 2012 r. zmienił decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonej H. G. prawo do emerytury od dnia 1 marca 2012 r.

Z ustaleń stanowiących podstawę faktyczną rozstrzygnięcia wynika, że ubezpieczona H. G. urodziła się (...)r. Od dnia 17 grudnia 2001 r. otrzymywała zasiłek przedemerytalny i w dniu 16 marca 2012 r. złożyła wniosek o emeryturę. Ubezpieczona przystąpiła do OFE ale wniosła o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku OFE na dochody budżetu państwa. Na dzień złożenia wniosku nie pozostawała w zatrudnieniu. Organ rentowy uznał 6 lat, 7 miesięcy i 20 dni pracy w warunkach szczególnych na co składał się okres zatrudnienia ubezpieczonej od 1.05.1976 r. do 7.08.1980 r. i od 3.11.1980 r. do 15.03.1983 r. w Zakładzie (...) w G.. Sąd I instancji ustalił, że w przedsiębiorstwie (...) H. G. pracowała od 1.09.1973 r. do 31.12.2001 r. Początkowo jako uczeń szkoły przyzakładowej, a następnie na stanowiskach nawijacza tkanin, brakarza, operatora maszyn liczących, specjalisty i samodzielnego referenta. Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 20.02.1990 r. do 31.12.1998 r. ubezpieczona wykonywała pracę w dziale Elektronicznego Przetwarzania Danych (EPD) na stanowisku najpierw operatora maszyn liczących, starszego operatora maszyn liczących, operatora EPD, od 01.01.1996 r. samodzielnego referenta w dziale EPD, a od 01.07.1998 r. w Biurze Sprzedaży i Rozliczenia Rynku Krajowego. Od 20.02.1990 r. H. G. wykonywała pracę na komputerze zakupionym dla niej, na którym wystawiała faktury, m.in. na podstawie dokumentów przygotowywanych i przynoszonych jej codziennie przez D. K. i M. M.. Oprócz fakturowania ubezpieczona wykonywała także specyfikacje zbiorcze, zestawienia dzienne i miesięczne, zwroty i przesunięcia magazynowe, rozliczenia punktów magazynowych z całego kraju. W przypadku nieobecności innych pracowników tego działu, H. G. wykonywała na komputerze pracę za tych pracowników. Według Sądu meriti ubezpieczona przy komputerze pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy ustalonym na 8 godzin, lecz bardzo często jej dzienny wymiar czasu pracy był zdecydowanie dłuższy. W okresie od 1990 r. do 31.12.1998 r. nie miała żadnych przerw w zatrudnieniu. W okresie zatrudnienia ubezpieczona była pod stałą opieką okulistyczną, otrzymywała specjalne okulary do pracy, a także poddawana była okresowym badaniom EEG głowy.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie okazało się uzasadnione.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy przez pryzmat przepisów z art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.09.153.1227 j.t.) oraz regulacji § 2,3,4 i 19 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8 poz.43 ze zm.) oraz załącznika A do tego rozporządzenia, Sąd przyjął, że ubezpieczona pracowała stale, w pełnym wymiarze czasu pracy, bez przerw w zatrudnieniu, przy obsłudze komputerów w warunkach szczególnych przez okres wymagany ustawą (15 lat). Odwołując się do materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, Sąd I instancji uznał, że ubezpieczona wykazała, iż oprócz okresu 6 lat, 7 miesięcy i 20 dni pracy w warunkach szczególnych uznanych przez organ rentowy, H. G. pracowała w warunkach szczególnych także
w okresie od 20.02.1990 r. do 31.12.1998 r. wykonując prace przy komputerze. Ubezpieczona legitymuje się świadectwem pracy z zapisem o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych m.in. w spornym okresie. Skoro organ rentowy zakwestionował świadectwo pracy co do okresu od 01.12.1975 r. do 30.04.1976 r. i od 20.02.1990 r. do 31.12.1998 r., przeto Sąd zobligowany był do jego weryfikacji wszelkimi dowodami. Z uwagi na wniosek ubezpieczonej zajął się tylko drugim z okresów. W ocenie Sądu Okręgowego charakter pracy ubezpieczonej w szczególnych warunkach, jej stałość i pełny wymiar potwierdzają zeznania świadków D. K. i M. M., a także przesłuchanie ubezpieczonej w charakterze strony. Z pisemnych motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia wynika, że Sąd Okręgowy zeznania ubezpieczonej oraz wymienionych świadków ocenił jako wiarygodne
i korespondujące ze sobą oraz zgodne z zeznaniami ubezpieczonej, aktami osobowymi i aktami rentowymi. W ocenie Sądu pierwszej instancji świadkowie nie mieli żadnych wątpliwości, że w spornym okresie ubezpieczona stale i w pełnym wymiarze pracowała przy komputerze, nie miała przerw w zatrudnieniu, a jej czas pracy zdecydowanie i bardzo często przekraczał normę dzienną. Świadkowie potwierdzili, że ubezpieczona wystawiała faktury, wykonywała specyfikacje zbiorcze, zestawienia dzienne i miesięczne, zwroty i przesunięcia magazynowe, rozliczenia punktów magazynowych z całego kraju, a w razie nieobecności pracowników H. G. zastępowała ich w pracy przy komputerze. Organ rentowy nie zaproponował zaś żadnych dowodów mogących podważyć wiarygodność zeznań świadków
i ubezpieczonej.

Następnie Sąd Okręgowy zważył, że prace przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych są wymienione w wykazie A, w dziale XIV zatytułowanym: prace różne pod poz. 5 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Również w Zarządzeniu nr 7 Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 07.07.1987 r. (Dz. Urz. nr 4) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w dziale XIV, w punkcie 5 ppkt 5 wpisane są prace przy obsłudze mikroskopów i monitorów ekranowych. Sąd Okręgowy wskazał, że
w § 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 01.12.1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) znajduje się wyjaśnienie, że przez monitor ekranowy należy rozumieć urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu. Stanowisko pracy wyposażone w taki monitor to według tego rozporządzenia przestrzeń wyposażona dodatkowo w klawiaturę lub inne urządzenia wejściowe, jednostkę centralną lub stację dyskietek, drukarkę, mysz, skaner itp.

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, że stanowisko pracy zajmowane przez ubezpieczoną, niezależnie od zastosowanych przez pracodawcę nazw operator maszyn liczących czy operator EPD, odpowiada swojemu charakterowi stanowisku, na którym praca wykonywana była w warunkach szczególnych. Ubezpieczona osiągnęła także wiek emerytalny oraz wymagany przez ustawę okres ubezpieczenia, a zatem spełniła wszystkie przesłanki warunkujące prawo do przyznania emerytury. Dlatego też na podstawie art.477 ^{(( 14 ))} § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia 1 marca 2012 r., tj. od miesiąca, w którym ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o emeryturę.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy i zarzucił:

1. naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43) w zw. z art. 184 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2009.153.1227 j.t.) przez błędną wykładnię w wyniku przyjęcia, że praca ubezpieczonej w spornym okresie, polegająca na obsłudze komputerów jest pracą w szczególnych warunkach podczas gdy praca ubezpieczonej w tym okresie nie kwalifikowała się do kategorii prac, których wykonywanie uprawniało ubezpieczoną do niższego wieku emerytalnego.

2. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 227 i art. 233 § 1 k.p.c, polegające na pominięciu przez Sąd Okręgowy wyjaśnienia i ustalenia istotnej dla sprawy okoliczności, czyli nie przeprowadzeniu prawidłowego postępowania dowodowego, i nie rozważeniu w sposób bezstronny i wszechstronny, a zupełnie dowolny charakteru pracy ubezpieczonej w spornym okresie, która nomenklaturowo zajmowała odmienne stanowisko pracy od tych, które związane są zawodowo ze szkodliwą lub uciążliwą obsługą elektronicznych monitorów ekranowych, co skutkowało przyznaniem na rzecz ubezpieczonej prawa do spornego świadczenia, podczas gdy stan faktyczny niniejszej sprawy powinien skutkować oddaleniem odwołania ubezpieczonej, albowiem wskazane powyżej uchybienia Sądu miały istotny wpływ na wynik sprawy.

Zdaniem apelującego praca ubezpieczonej nie kwalifikowała się do kategorii spraw, uprawniających do niższego wieku emerytalnego. Ubezpieczona zajmowała bowiem nomenklaturowo odmienne stanowisko pracy, od tych, które związane są zawodowo ze szkodliwością lub uciążliwością obsługi elektronicznych monitorów ekranowych. W ocenie organu rentowego praca ubezpieczonej nie była pracą obciążającą wzrok i wymagającą precyzyjnego widzenia. Praca przy użyciu komputera nie może być uznana za pracę o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznym stopniu uciążliwości lub wymagającą wysokiej sprawności psychofizycznej, ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Apelujący zaakcentował nadto, że ubezpieczona tworzyła raporty i fakturowała, ale część pracy ubezpieczonej stanowiły też zapewne czynności ręczne. Zdaniem skarżącego, Sąd Okręgowy nie rozważył w sposób bezstronny i wszechstronny zgromadzonego materiału dowodowego przy ocenie charakteru pracy ubezpieczonej. W uzupełnieniu argumentacji, apelujący powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8.03.2010r., sygn. II UK 236/09 wskazał, że nie ma żadnej normatywnej regulacji, która nakazywałaby przyjąć, iż kazda praca w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy, jest pracą w szczególnych warunkach. Rozstrzygnięcie sprawy wymaga bowiem gruntownej analizy prawnego rozumienia pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu pkt 5, działu XIV załącznika A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., a następnie ustalenia i oceny, czy praca ubezpieczonej odpowiadała pracy w szczególnych warunkach. Zdaniem apelującego chodzi o ustalenie, że pracownik zatrudniony był przy pracach o znacznej szkodliwości i znacznym stopniu uciążliwości. W przypadku pracy określonej w pkt 5, dział XIV załącznika A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. nie chodzi o samo posługiwanie się komputerem w pracy, ale o pracę szczególnie obciążającą wzrok i wymagającą precyzyjnego widzenia przy obsłudze elektronicznych monitorów komputerowych. Należy też uwzględnić, że zeznające w sprawie D. K. i M. M. nie były obecne cały czas przy świadczeniu pracy przez ubezpieczoną, więc trudno żeby potwierdziły rodzaj wykonywanych przez ubezpieczoną prac, a wystawianie faktur na podstawie dostarczonych ubezpieczonej dokumentów, wymagało ich weryfikacji bez użycia komputera.

Wskazując na powyższe apelujący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku
i oddalenia odwołania ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pełnomocnik ubezpieczonej H. G. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego okazała się zasadna, skutkowała koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. Nie ustalono bowiem podstawowej kwestii, mającej zasadnicze znaczenie dla merytorycznego rozstrzygnięcia, a mianowicie charakterystyki urządzeń na których pracowała ubezpieczona. W realiach sprawy kwestia ta, póki co pozostała zupełnie poza zainteresowaniem Sądu meriti, co prowadzić musiało do stwierdzenia, że nie rozpoznano istoty sprawy. W zamian tego Sąd Okręgowy za podstawę zaskarżonego wyroku, przyjął ustalenia faktyczne oparte na domniemaniach, mających niewiele wspólnego z rzeczywistością dokumentarną zawartą w aktach sprawy. W pisemnych motywach wydanego orzeczenia Sąd I instancji bowiem przyjął, że ubezpieczona H. G. przez okres zatrudnienia od 20.02.1990 r. do 31.12.1998 r. wykonywała pracę w warunkach szczególnych pracując przy obsłudze komputerów, a zatem według Sądu meriti w warunkach o których mowa w pkt 5 dziale XIV załącznika A do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983, Nr 8, poz. 43) zwanego dalej rozporządzeniem z dnia 7 lutego 1983 r. Sąd pominął jednak, że wymienione rozporządzenie w dziale XIV załącznika A, wcale nie uprawnia do ubiegania się o prawo do emerytury w obniżonym wieku dla osób posługujących się w pracy komputerem, ponieważ w punkcie 5 dzialu XIV jest mowa o obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych. Powoduje to, że argumentacja Sądu Okręgowego dotycząca oceny pracy wnioskodawczyni w spornym okresie w warunkach szczególnych jawi się jako nieadekwatna. W orzecznictwie jednolicie przyjmuje się bowiem, że w ocenie uznania za pracę w szczególnych warunkach pracy ujętej w wykazie A, dziale XIV, pkt 5 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., nie chodzi o posługiwanie się na stanowisku pracy komputerem, a praca z pomocą komputera nie pozwala na automatyczne przyjęcie, że jest ona pracą przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2012r., sygn. II UK 319/11, Lex 1229814, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012r., sygn. I UK 403/11, Lex 1214549, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2010 r., sygn. II UK 236/09, Lex 599770). Z tym stanowiskiem należy się zgodzić. Dokonane w sprawie ustalenia przez Sąd Okręgowy są zatem całkowicie dowolne, a rozważania Sądu sprzeczne z zebranymi materiałami dowodowymi oraz treścią przepisów. Sąd Okręgowy, uwzględniając zeznania świadków D. K. i M. M. oraz ubezpieczonej, stwierdził że ubezpieczona w spornym okresie zatrudnienia pracowała przy komputerze, wystawiając faktury, wykonując specyfikacje, zestawienia, a także rozliczenia. Abstrahując już od tego, że chwilę dalej Sąd Okręgowy pracę ubezpieczonej analizował już nie jako pracę przy komputerze, ale przytoczył pkt 5 Działu XIV załącznika A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., gdzie wymienia się pracę przy obsłudze elektronicznego monitora ekranowego, to bez jakichkolwiek merytorycznych przyczyn wskazał, że ubezpieczona istotnie pracowała obsługując komputery. Sąd Okręgowy zupełnie bowiem nie zajął się ustaleniem przy jakich w rzeczywistości urządzeniach pracowała ubezpieczona. Całość postępowania dowodowego w tym zakresie wyczerpało się zaś praktycznie w zakresie zadania świadkowi D. K. pytania, czy urządzeniem na jakim pracowała ubezpieczona, był komputer taki, na jakim sporządzano protokół, w czasie rozprawy w Sądzie Okręgowym i bezkrytycznym przyjęciu twierdzącej odpowiedzi świadka. Sugerujący jednak sposób zadania pytania świadkowi, jak
i czas w którym pracowała ubezpieczona (1990 – 1998), a także stwierdzenie samej ubezpieczonej, że dopiero po pewnym czasie w (...) zakupiono komputery, a także wreszcie wobec określenia w dokumentach ubezpieczonej jej stanowiska pracy jako operatora maszyn liczących, wykluczało poprawność ustalenia, że ubezpieczona istotnie pracowała w całym spornym okresie przy komputerze, pomijając już, że praca przy użyciu komputera, nie jest traktowana sama w sobie jako praca w warunkach szczególnych i nie oznacza automatycznie przyjęcia, że jest to praca przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych. W sprawie zachodzi zatem potrzeba czynienia dalszych ustaleń w kierunku stwierdzenia, czy praca ubezpieczonej w spornym okresie może być uznana za wykonywaną w warunkach szczególnych, a istotna problemu sprowadza się w pierwszej kolejności do ustalenia na jakich konkretnie urządzeniach pracowała ubezpieczona i czy urządzenia te odpowiadają pojęciu elektronicznych monitorów ekranowych. Niestety w toku procesu tego nie ustalono i nie wiadomo, czy urządzenia na których pracowała ubezpieczona, odpowiadały wskazanemu pojęciu. Sąd Okręgowy zupełnie też nie dostrzegł, że pomiędzy wystawionym ubezpieczonej świadectwem pracy w warunkach szczególnych, a dokumentami osobowymi ubezpieczonej zachodzi istotna sprzeczność. W świadectwie pracy stwierdzono bowiem, że ubezpieczona pracowała w warunkach szczególnych na stanowisku o którym mowa w pkt. 5 dział XIV załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., czyli przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych, gdy tymczasem z dokumentów osobowych ubezpieczonej wynika, że zatrudniona ona była w spornym okresie w przedsiębiorstwie (...) jako operator maszyn liczących, operator EPD, a następnie samodzielny referent. Zajmowała zatem stanowiska inne niż opisane w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r.
W żadnym zatem miejscu w dokumentach osobowych ubezpieczonej wprost nie stwierdzono, że pracowała ona przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych, czy nawet przy komputerze. Sąd Okręgowy zauważył co prawda słusznie, że wobec zakwestionowania, iż ubezpieczona zatrudniona była w warunkach szczególnych, konieczne było wszelkimi dopuszczalnymi przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dowodami stwierdzenie okoliczności, czy rzeczywiście świadczyła ona pracę w takich warunkach, ale nie wykazał wnikliwości w czynieniu w sprawie ustaleń w tym zakresie. Wobec stwierdzenia w aktach osobowych (angażach), że ubezpieczona zatrudniona była jako operator maszyn liczących, niewątpliwie potrzebne było ustalenie charakterystyki tych właśnie urządzeń i udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy urządzenia te odpowiadają desygnatom nazwy elektroniczne monitory ekranowe, a następnie w przypadku pozytywnej odpowiedzi na to pytanie czynienie dalszych ustaleń co do wymagań zakwalifikowania pracy, jako wykonywanej w warunkach szczególnych. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy konieczne zatem będzie ponowne przesłuchanie świadków, tym razem jednak ze szczególnym uwzględnieniem charakterystyki urządzeń na jakich pracowała ubezpieczona. Sąd meriti powinien także zobowiązać pełnomocnika ubezpieczonej do wykazania stosownymi dokumentami pozyskanymi z archiwów, co do charakteru urządzeń używanych na stanowisku, na których w przedsiębiorstwie (...) zatrudniona była ubezpieczona. Urządzenia te mogą bowiem być w dokumentach technicznych opisane, mogą zachować się także dokumenty ich kontroli i oceny, czy miały wpływ na stan zdrowia. Dopiero zatem ustalenia w tym kierunku będą uprawniały Sąd meriti do dalszych rozważań czy praca ubezpieczonej była pracą w warunkach szczególnych, a zatem czy stanowisko odpowiadało treści pkt. 5 Dział XIV rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. i czy praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (§ 2 cytowanego rozporządzenia). W rozważanym tutaj zakresie nieuprawnionym było powoływanie się przez Sąd Okręgowy na treść rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Rozporządzenie to weszło w życie w dniu 11 marca 1999 r. i w spornym okresie pracy ubezpieczonej nie obowiązywało. Interpretacja stanowiska pracy ubezpieczonej przy uwzględnieniu przepisów tego rozporządzenia było nieuprawnione, skoro zgodnie na podstawie art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie których ustala się prawo do wcześniejszej emerytury ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, a zatem stosowanie wymienionego rozporządzenia nie znajduje żadnego umocowania. Podejmując zaś próbę ustalenia, czy praca ubezpieczonej była wykonywana w warunkach szczególnych, Sąd meriti powinien niewątpliwie dokonać interpretacji pkt. 5 Działu XIV załącznika A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., uwzględniając również, że chodzi tutaj o prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia, co niewątpliwie pozostaje w związku z tym, że przepisy regulujące prawo do emerytury w obniżonym wieku, należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego tą instytucję, czyli przyznania prawa do wcześniejszej emerytury osobom, które pracowały na stanowiskach pracy o znacznej szkodliwości dla zdrowia, o znacznej uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej. Przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają zaś wykładni ścisłej i nie powinno się więc stosować do nich żadnych innych metod wykładni, czyli wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012r., sygn. II UK 164/11). Regulacja dotycząca emerytur w obniżonym wieku ma przy tym jak już wskazano charakter szczególny i wszelkie przesłanki nabycia prawa do tego świadczenia powinny być również ściśle interpretowane, także co do oceny stanowiska pracy. Dlatego, istotne w sprawie jest precyzyjne wykazanie, także przy inicjatywie wnioskodawczyni i jej pełnomocnika, w jakim okresie czasu i przy jakich urządzeniach ubezpieczona pracowała. Wskazane zatem okoliczności spowodowały konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku, celem dokładnego ustalenia czy rzeczywiście świadczona przez wnioskodawczynię praca, była wykonywana w warunkach szczególnych. Dokonanie ustaleń w tym zakresie należy niewątpliwie do Sądu I instancji, który w toku ponownego procedowania przy uwzględnieniu uwag Sądu odwoławczego i zarzutów zawartych w apelacji organu rentowego, ponownie powinien zgromadzić materiał dowodowy, w tym ponownie przesłuchać świadków, szczególnie pod kątem ustalenia z jakich urządzeń korzystała ubezpieczona i kiedy w przedsiębiorstwie (...) ewentualnie zakupiono komputery oraz zobowiązać pełnomocnika ubezpieczonej do uzyskania stosownych dokumentów charakteryzujących urządzenia na których pracowała wnioskodawczyni. Następnie dopiero zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd powinien poddać wnikliwej i wszechstronnej ocenie oraz swoje stanowisko rzeczowo uzasadnić w pisemnych motywach wyroku.

SSA Barbara Białecka SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Jolanta Hawryszko