Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku Wydział IV Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariola Watemborska

Sędziowie: SSO Mariusz Struski

SSO Jolanta Deniziuk (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2013 roku w Słupsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z urzędu

o wydanie zarządzeń opiekuńczych dotyczących małoletniego syna M. K. (1) urodzonego w dniu (...) w C.

z udziałem M. K. (1)

na skutek zażalenia uczestniczki postepowania

na postanowienie Sądu Rejonowego w Chojnicach

z dnia 28 sierpnia 2013 r., sygn. akt III Nsm 275/13

postanawia:

oddalić zażalenie.

IV Cz 546/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Chojnicach na podstawie art. 109 § 1 k.r.o., w trybie natychmiastowym powierzył A. i M. małżonkom G., zamieszkałym w miejscowości W., prowadzącym zawodową rodzinę zastępczą o charakterze pogotowia rodzinnego, pieczę nad małoletnim dzieckiem płci męskiej, urodzonym w dniu (...) w Szpitalu (...) im. J.K. Ł. w C., którego matka jest M. K. (2) urodzona w dniu (...).

W uzasadnieniu stwierdził, że ani matka noworodka – M. K. (2) – będąca osobą upośledzoną w stopniu umiarkowanym, ani jej rodzice M. i H. K., którzy są obarczeni istotnymi dysfunkcjami, nie są w stanie zapewnić dziecku właściwej opieki. Stąd też, z uwagi na dobro nowonarodzonego, należało umieścić go w pogotowiu rodzinnym.

Powyższe postanowienie zaskarżyła zażaleniem M. K. (2), domagając się jego uchylenia, ewentualnie zmiany i wyznaczenia nadzoru kuratora nad wykonywaniem przez nią władzy rodzicielskiej nad małoletnim.

Uzasadniając swoje stanowisko podniosła, że oświadczenie o oddaniu małoletniego do adopcji podpisała będąc w stanie szoku poporodowego. Stwierdziła, że z pomocą rodziców i brata jest w stanie zapewnić swojemu synowi odpowiednie warunki. Wskazała również, że odebranie jej małoletniego nie bezie wpływało na jego prawidłowy rozwój.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 109 § 1 i 2 k.r.o., jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia. W szczególności może:

1.  zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;

2.  określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;

3.  poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;

4.  skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;

5.  zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Sądy rodzinne zostały uprawnione do wydawania niezbędnych zarządzeń w celu ochrony zagrożonego dobra dziecka. Zagrożenie dobra dziecka jest jedyną przesłanką wydania przez sąd opiekuńczy zarządzenia na podstawie art. 109 § 1 k.r.o. Przepis ten zawiera dyrektywę nakazującą sądowi opiekuńczemu podjęcie ingerencji w sferę władzy rodzicielskiej już w razie potencjalnego zagrożenia dobra dziecka, by zapobiec ujemnym skutkom. Dobro dziecka nie musi więc być naruszone - wystarczy sam stan zagrożenia. W aktualnym stanie prawnym ingerencja sądu opiekuńczego nie jest uzależniona od nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej, ponieważ ograniczenie władzy rodzicielskiej nie stanowi środka represji w stosunku do rodziców, lecz jest środkiem ochrony zagrożonego dobra dziecka. Jego celem jest ochrona dziecka, a równocześnie niesienie pomocy rodzicom, którzy z powodu trudności wychowawczych czy życiowych nie radzą sobie należycie z realizacją tego celu (Komentarz do art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. H. Dolecki, T. Sokołowski i.in. – za pośrednictwem Systemu Informacji Prawnej Lex).

Przepis art. 109 k.r.o. nie uzależnia wydawania potrzebnych zarządzeń od przyczyn nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej, lecz zmierza do usunięcia wszelkiego rodzaju źródeł zagrożenia dobra dziecka bez względu na to, czy trudności w wykonywaniu władzy rodzicielskiej są zawinione przez rodziców (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1967 r., III CR 84/67– za pośrednictwem Systemu Informacji Prawnej Lex).

Przenosząc powyższe rozważania do realiów rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała, iż okoliczności uzasadniające umieszczenie małoletniego D.w rodzinie zastępczej ustały. W szczególności przedwczesne jest , bez wnikliwego sprawdzenia sytuacji rodzinnej , podstaw do przyjęcia, że M. K. (2)jest zdolna do sprawowania prawidłowej opieki nad swoim nowonarodzonym synem. Z załączonych już do wniosku dokumentów wynika ,że skarżąca jest osobą, niezdolną do samodzielnej egzystencji, u której stwierdzono znaczny stopień niepełnosprawności i umiarkowany stopień upośledzenia umysłowego. Mieszka wraz z rodzicami i młodszymi braćmi, przy czym obydwoje rodzice są osobami upośledzonymi w stopniu lekkim, leczą się psychiatrycznie (schizofrenia paranoidalna, organiczne zaburzenia osobowości) i sami wymagają pomocy. Rodzina utrzymuje się ze świadczeń socjalnych wypłacanych przez M. O. P. S. w C.i od 2009 roku pozostaje pod nadzorem kuratora sądowego (małżonkowie K.mają ograniczona władzę rodzicielską). Z informacji kuratora sądowego wynika, że rodzina K.nie jest w stanie przejąć w chwili obecnej opieki nad nowonarodzonym synem M. K. (2), a sama skarżąca prawdopodobnie leczy się psychiatrycznie.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle przytoczonych okoliczności brak jest podstaw do przyjęcia, że M. K. (2) wraz ze swoimi rodzicami jest w chwili obecnej w stanie prawidłowo sprawować pieczę nad niespełna miesięcznym synem D.. Sprawowanie opieki nad noworodkiem jest bezsprzecznie zajęciem wymagającym wiele wysiłku, uwagi, wyczucia i precyzji. Nie ma przy tym miejsca na niekontrolowane odruchy, zachowania, czy wręcz stany emocjonalne stwarzające bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia tak małego dziecka. Bazując na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy i jednocześnie kierując się nade wszystko dobrem małoletniego D., Sąd II instancji nie miał podstaw do uwzględnienia zażalenia skarżącej.

Wyjaśnienia wymaga, że orzeczenie wydane w trybie art. 109 k.r.o. nie ma charakteru ostatecznego i może zostać w przyszłości zmienione w razie zmiany okoliczności istotnych dla szeroko rozumianego dobra dziecka.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 395 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., oddalił zażalenie.

Sygn. akt IV Cz 546/13

POSTANOWIENIE

Dnia 25 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku Wydział IV Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariola Watemborska

Sędziowie: SSO Mariusz Struski

SSO Jolanta Deniziuk (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2013 roku w Słupsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z urzędu

o wydanie zarządzeń opiekuńczych dotyczących małoletniego syna M. K. (1) urodzonego w dniu (...) w C.

z udziałem M. K. (1)

na skutek zażalenia uczestniczki postepowania

na postanowienie Sądu Rejonowego w Chojnicach

z dnia 28 sierpnia 2013 r., sygn. akt III Nsm 275/13

postanawia:

oddalić zażalenie.

IV Cz 546/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Chojnicach na podstawie art. 109 § 1 k.r.o., w trybie natychmiastowym powierzył A. i M. małżonkom G., zamieszkałym w miejscowości W., prowadzącym zawodową rodzinę zastępczą o charakterze pogotowia rodzinnego, pieczę nad małoletnim dzieckiem płci męskiej, urodzonym w dniu (...) w Szpitalu (...) im. J.K. Ł. w C., którego matka jest M. K. (2) urodzona w dniu (...).

W uzasadnieniu stwierdził, że ani matka noworodka – M. K. (2) – będąca osobą upośledzoną w stopniu umiarkowanym, ani jej rodzice M. i H. K., którzy są obarczeni istotnymi dysfunkcjami, nie są w stanie zapewnić dziecku właściwej opieki. Stąd też, z uwagi na dobro nowonarodzonego, należało umieścić go w pogotowiu rodzinnym.

Powyższe postanowienie zaskarżyła zażaleniem M. K. (2), domagając się jego uchylenia, ewentualnie zmiany i wyznaczenia nadzoru kuratora nad wykonywaniem przez nią władzy rodzicielskiej nad małoletnim.

Uzasadniając swoje stanowisko podniosła, że oświadczenie o oddaniu małoletniego do adopcji podpisała będąc w stanie szoku poporodowego. Stwierdziła, że z pomocą rodziców i brata jest w stanie zapewnić swojemu synowi odpowiednie warunki. Wskazała również, że odebranie jej małoletniego nie bezie wpływało na jego prawidłowy rozwój.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 109 § 1 i 2 k.r.o., jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia. W szczególności może:

6.  zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;

7.  określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;

8.  poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;

9.  skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;

10.  zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Sądy rodzinne zostały uprawnione do wydawania niezbędnych zarządzeń w celu ochrony zagrożonego dobra dziecka. Zagrożenie dobra dziecka jest jedyną przesłanką wydania przez sąd opiekuńczy zarządzenia na podstawie art. 109 § 1 k.r.o. Przepis ten zawiera dyrektywę nakazującą sądowi opiekuńczemu podjęcie ingerencji w sferę władzy rodzicielskiej już w razie potencjalnego zagrożenia dobra dziecka, by zapobiec ujemnym skutkom. Dobro dziecka nie musi więc być naruszone - wystarczy sam stan zagrożenia. W aktualnym stanie prawnym ingerencja sądu opiekuńczego nie jest uzależniona od nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej, ponieważ ograniczenie władzy rodzicielskiej nie stanowi środka represji w stosunku do rodziców, lecz jest środkiem ochrony zagrożonego dobra dziecka. Jego celem jest ochrona dziecka, a równocześnie niesienie pomocy rodzicom, którzy z powodu trudności wychowawczych czy życiowych nie radzą sobie należycie z realizacją tego celu (Komentarz do art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. H. Dolecki, T. Sokołowski i.in. – za pośrednictwem Systemu Informacji Prawnej Lex).

Przepis art. 109 k.r.o. nie uzależnia wydawania potrzebnych zarządzeń od przyczyn nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej, lecz zmierza do usunięcia wszelkiego rodzaju źródeł zagrożenia dobra dziecka bez względu na to, czy trudności w wykonywaniu władzy rodzicielskiej są zawinione przez rodziców (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1967 r., III CR 84/67– za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex).

Przenosząc powyższe rozważania do realiów rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała, iż okoliczności uzasadniające umieszczenie małoletniego D.w rodzinie zastępczej ustały. W szczególności przedwczesne jest , bez wnikliwego sprawdzenia sytuacji rodzinnej , podstaw do przyjęcia, że M. K. (2)jest zdolna do sprawowania prawidłowej opieki nad swoim nowonarodzonym synem. Z załączonych już do wniosku dokumentów wynika ,że skarżąca jest osobą, niezdolną do samodzielnej egzystencji, u której stwierdzono znaczny stopień niepełnosprawności i umiarkowany stopień upośledzenia umysłowego. Mieszka wraz z rodzicami i młodszymi braćmi, przy czym obydwoje rodzice są osobami upośledzonymi w stopniu lekkim, leczą się psychiatrycznie (schizofrenia paranoidalna, organiczne zaburzenia osobowości) i sami wymagają pomocy. Rodzina utrzymuje się ze świadczeń socjalnych wypłacanych przez M. O. P. S.w C.i od 2009 roku pozostaje pod nadzorem kuratora sądowego (małżonkowie K.mają ograniczona władzę rodzicielską). Z informacji kuratora sądowego wynika, że rodzina K.nie jest w stanie przejąć w chwili obecnej opieki nad nowonarodzonym synem M. K. (2), a sama skarżąca prawdopodobnie leczy się psychiatrycznie.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle przytoczonych okoliczności brak jest podstaw do przyjęcia, że M. K. (2) wraz ze swoimi rodzicami jest w chwili obecnej w stanie prawidłowo sprawować pieczę nad niespełna miesięcznym synem D.. Sprawowanie opieki nad noworodkiem jest bezsprzecznie zajęciem wymagającym wiele wysiłku, uwagi, wyczucia i precyzji. Nie ma przy tym miejsca na niekontrolowane odruchy, zachowania, czy wręcz stany emocjonalne stwarzające bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia tak małego dziecka. Bazując na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy i jednocześnie kierując się nade wszystko dobrem małoletniego D., Sąd II instancji nie miał podstaw do uwzględnienia zażalenia skarżącej.

Wyjaśnienia wymaga, że orzeczenie wydane w trybie art. 109 k.r.o. nie ma charakteru ostatecznego i może zostać w przyszłości zmienione w razie zmiany okoliczności istotnych dla szeroko rozumianego dobra dziecka.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 395 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., oddalił zażalenie.