Pełny tekst orzeczenia

WYROK CZĘŚCIOWY

W I M I E N I U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

Dnia 26 sierpnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Woźniak

Protokolant Patrycja Predko

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2013 r. na rozprawie

sprawy z powództwa M. R. i J. S.

przeciwko Przedsiębiorstwo (...) Spółka Akcyjna w S.

o zapłatę

zasądza od pozwanej Przedsiębiorstwa (...) na rzecz powodów M. R. i J. S. kwotę 115559,50 zł (sto piętnaście tysięcy pięćset pięćdziesiąt dziewięć złotych i pięćdziesiąt groszy z ustawowymi odsetkami od kwot:

-40885 zł (czterdzieści tysięcy osiemset osiemdziesiąt pięć złotych) od dnia 1 listopada 2012 roku,

- 74674,50 zł (siedemdziesiąt cztery tysiące sześćset siedemdziesiąt cztery złotych i pięćdziesiąt groszy) od dnia 20 grudnia 2012 roku.

Sygn. akt VIII GC 143/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 30 stycznia 2013 r. powodowie M. R. i J. S. wnieśli o zasądzenie od pozwanej Przedsiębiorstwa (...) spółki akcyjnej w S. solidarnie na rzecz powodów kwoty 149 002,00 zł wraz odsetkami ustawowymi od kwoty 40 885 zł od dnia 1 listopada 2012 r. i od kwoty 108 117,00 zł od dnia 20 grudnia 2012 r. oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazali, że zawarli z pozwaną umowę o roboty elektryczne w (...) handlowo-usługowym (...) w C.. W umowie strony ustaliły wynagrodzenie na kwotę 165 000,00 zł plus podatek VAT w wysokości 23% płatną w terminie 14 dni od doręczenia faktury końcowej. W związku z wykonaniem umowy powodowie wystawili pozwanej faktury VAT na łączną kwotę 162 000, 00 zł netto niższą o kwotę 3 000 zł bowiem strony ustaliły, że powodowie nie wykonają części prac o tej wartości. Powodowie pomniejszyli wynagrodzenie netto o kwotę 8 100 zł tj. o kwotę zabezpieczenia z tytułu rękojmi za wady i gwarancji jakości. Za prace objęte umową pozwana zobowiązana jest do zapłaty kwoty netto 153 900 zł (162 000 – 8100), a brutto 189 297 zł. Pozwana dotychczas zapłaciła 40 295 zł co oznacza, że do zapłaty pozostała jeszcze kwota 149 002,00 zł. Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym w dniu 14 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Jednocześnie podniosła zarzut potrącenia kwoty 30 442,50 zł z tytułu kar umownych za nieterminową realizację przedmiotu umowy oraz zarzut potrącenia kwoty 3 000 zł z tytułu niezamontowania w przedmiocie umowy kondensatorów do kompensacji mocy biernej ewentualnie kwoty określonej w opinii przez biegłego sądowego. W uzasadnieniu pozwana potwierdziła, że zawarła z powodami umowę o roboty elektryczne. W umowie tej strony przewidziały możliwość naliczania kar umownych w przypadku opóźnienia w realizacji przedmiotu umowy. Wbrew twierdzeniu pozwu powodowie nie zgłosili do dnia sporządzenia sprzeciwu przedmiotu umowy do odbioru bowiem protokół dołączony do pozwu nie został sporządzony z udziałem pozwanej. Przedmiot umowy został wykonany z opóźnieniem. Z tego względu pozwana naliczyła powodom karę umowną za okres opóźnienia w kwocie 30 442,50 zł i wierzytelność z tego tytułu potrąciła z wierzytelnością powodów z faktury (...) z dnia 26 lutego 2013 r. Karę umowną pozwana naliczyła do dnia 25 lutego 2013 r. ponieważ do tego dnia powodowie nie zgłosili przedmiotu umowy do odbioru. Poza tym sporna pozostaje kwota wynagrodzenia za niewykonanie części robót elektrycznych. Wprawdzie powodowie wyceniają ja na kwotę 3 000 zł jednak w ocenie pozwanych jest to kwota przynajmniej 6 000 zł. z tego tytułu pozwana kwotę 3 000 zł przedstawia do potrącenia i potrąca z wierzytelnością powodów żądaną pozwem, ewentualnie oświadcza, że potrąca kwotę niewykonanych robót elektrycznych określoną przez biegłego sądowego.

Na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2013 r. pełnomocnik powodów wniósł o wydanie wyroku częściowego i zasądzenie od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 115 559,50 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 40 885 zł od dnia 1 listopada 2012 r. i od kwoty 74 674,50 zł z ustawowymi odsetkami do dnia 20 grudnia 2012 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana Przedsiębiorstwo (...) spółka akcyjna w S. zawarła z pozwanymi M. R. i J. S. działającym pod firmą (...) spółka cywilna umowę z dnia 6 sierpnia 2012 r. o roboty elektryczne. Na podstawie § 1 tej umowy pozwana zleciła powodom realizację zadania pod nazwą „budowa (...) handlowo-usługowego (...) w miejscowości C.” w następującym zakresie: instalacje elektryczne wewnętrzne wraz ze wszystkimi urządzeniami, instalacje elektryczne zewnętrzne. Zakres robót składających się na przedmiot umowy określała dokumentacja techniczna stanowiąca załącznik nr 1 do umowy. Termin rozpoczęcia robót ustalono na dzień 15 sierpnia 2012 r. a zakończenia wszystkich robót i zgłoszenia ich do odbioru na dzień 31 października 2012 r. (§ 2 umowy). Strony wartość wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu umowy ustaliły na cenę ryczałtową w wysokości 165 000,00 zł netto plus należny podatek VAT (§ 3 ust. 1 umowy). Zapłata za należyte wykonanie przedmiotu umowy nastąpi w oparciu o faktury przejściowe, za roboty wykonane zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowy, na kwotę wynikającą z niego i określoną w dołączonym do faktury zestawieniu wartości wykonanych robót, w terminie 14 dni od daty doręczenia faktury (§ 4 ust. 1 umowy). Ostateczne rozliczenie za wykonanie przedmiotu umowy nastąpi na podstawie faktury końcowej, wystawionej w oparciu o protokół końcowego odbioru przedmiotu umowy, zatwierdzony przez wykonawcę na kwotę ustalona w dołączonym do faktury zestawieniu wartości robót wykonanych w układzie narastającym. Faktura końcowa zapłacona zostanie w terminie 21 dni od daty jej doręczenia (§ 4 ust. 2 umowy). Strony ustaliły zabezpieczenie należytego wykonania umowy oraz zabezpieczenie okresu rękojmi i gwarancji jakości w wysokości 10 % wynagrodzenia netto, co stanowi kwotę 16 500,00 zł, które miało zostać potrącone z pierwszej faktury powodów (§ 5 ust. 1 umowy). Kwota, o której mowa w § 5 ust. 1 umowy miała być zwalniania w następujący sposób: 50% zabezpieczenia w terminie 30 dni od dnia protokolarnego końcowego odbioru robót, 50 % zabezpieczenia w terminie 15 dni po upływie terminu rękojmi za wady i gwarancji jakości (§ 5 ust. 2 umowy).

Powodowie zobowiązani byli do zrealizowana przedmiotu zamówienia zgodnie ze sztuką budowlaną i wymogami ustawy – Prawo budowlane oraz przepisami BHP i ppoż. (§ 6 ust.1 umowy). Pozwana dopuściła zastosowanie przez powodów do realizacji zamówienia innych materiałów i urządzeń niż podane w dokumentacji projektowej pod warunkiem zapewnienia parametrów nie gorszych niż określone w tej dokumentacji oraz uzyskania każdorazowo jej pisemnej zgody na taką zmianę (§ 6 ust.4 umowy).

Rozpoczęcie końcowego odbioru nastąpić miało komisyjnie po zakończeniu wszystkich robót (§ 7 ust. 3 umowy). Pozwana jako wykonawca wyznacza datę i rozpoczyna czynności odbioru w terminie 14 dni od daty zawiadomienia go o osiągnięciu gotowości do odbioru, zawiadamiając o tym pozwanych (podwykonawców). Strony ustaliły, że pozwana zakończy czynności odbioru najpóźniej w 7 dniu roboczym, licząc od daty rozpoczęcia odbioru (§ 7 ust. 6 i 7 umowy). Powodowie mieli prawo do wystawienia faktury końcowej po podpisaniu protokołu końcowego realizacji przedmiotu umowy.

W § 8 ust. 1 pkt 1a) ustalono, że powodowie zapłacą pozwanej karę umowną za każdy dzień zwłoki w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,5 % wartości wynagrodzenia brutto.

Przed podpisaniem tej umowy, w sierpniu 2012 r. pozwana przesłała do powodów, za pośrednictwem poczty elektronicznej, pisemny dokument umowy z prośbą o podpisanie umowy i odesłanie na adres pozwanej. W dniu 24 sierpnia 2012 roku pozwana ponownie przesłała pisemna umowę, którą z ramienia powodów podpisał J. S. i odesłał ją pozwanej z prośbą o przesłanie powodom podpisanej przez pozwaną umowy.

Dowody: - umowa z dnia 6 sierpnia 2012 r. (k.8-12,14-18,49-51),

- korespondencja elektroniczna (k.6-7,13).

W dniu 19 września 2012 r. powodowie wystawili pozwanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 20 295 zł za częściowe wykonanie instalacji elektrycznej i przesłali ją pozwanej, która zapłaciła za fakturę w dniu 25 października 2012 r.

Dowody: - faktura VAT nr (...) z dnia 19 września 2012 r. z dowodem nadania (k.20-21),

- polecenie przelewu (k.21).

W dniu 10 października 2012 r. powodowie wystawili pozwanej kolejną fakturę VAT za częściowe wykonanie instalacji na kwotę 60 885 zł. Pozwana zapłaciła za tą fakturę częściowo przelewając w dniu 7 grudnia 2012 r. na konto powodów kwotę 20 000 zł.

Dowody: - faktura VAT nr (...) z dnia 10 października 2012 r. (k.22),

- polecenie przelewu (k.23).

Powodowie wykonali zlecone prace z wyjątkiem ustalonych przez strony części robót elektrycznych o wartości 3 000 zł, a w dniu 19 listopada 2012 r. sporządzili protokół odbioru robót, który ze strony powodowej podpisał J. S..

W związku z wykonaniem robót objętych umową powodowie wystawili i przesłali pozwanej w dniu 26 listopada 2012 r. końcową fakturę VAT nr (...) na kwotę 118 080,00 zł

Dowody: - protokół z dnia 19 listopada 2012 r. (k.24),

- faktura VAT nr (...) z 26 listopada 2012 r. wraz z dowodem nadania (k.25-16).

W piśmie z dnia 16 stycznia 2013 r. powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 158 965,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 40 885,00 zł i od kwoty 118 080,00 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Dowód: wezwanie do zapłaty wraz z dowodem nadania (k. 27-28).

W dniu 26 lutego 2013 r. pozwana wystawiła notę księgową, w której naliczyła powodom karę umowną za zwłokę w wykonaniu umowy za okres od 31 października 2012 r. do 25 lutego 2013 r. i obciążyła powodów z tego tytułu kwotą 30 442,50 zł i potrąciła tą wierzytelność z wierzytelnością powodów z faktury VAT nr (...) z dnia 26 lutego 2013 r.

Dowody: - nota księgowa nr (...) z dnia 26 lutego 2013 r. (k.52), - rozliczenie kar (k.53).

Sąd zważył co następuje:

Powodowie we wniesionym pozwie domagali się zasądzenia od pozwanej solidarnie na swoją rzecz kwoty 149 002,00 zł tytułem wynagrodzenia za instalacje elektryczne wewnętrzne i zewnętrzne wykonane na podstawie umowy z dnia 6 sierpnia 2008 r. zawartej z pozwaną, w ramach inwestycji pod nazwą „Budowa (...) handlowo – usługowego (...) w C..

Niewątpliwie umowa zawarta pomiędzy stronami była umową o podwykonawstwo w zakresie prac stanowiących element procesu budowlanego określonego w umowie pomiędzy inwestorem a wykonawcą, którym była pozwana. Prace wykonywane przez powodów, dotyczyły części prac stanowiących budowę obiektu budowlanego, obejmowały ich wyodrębniony zakres, wykonywane były na podstawie dokumentacji projektowej, strony przewidziały precyzyjnie formy współdziałania, wprowadziły sformalizowany ich odbiór. Prace te dotyczyły elementów stanowiących integralną, a przy tym wyodrębnioną, część, bez której obiekt nie mógłby funkcjonować zgodnie z założeniami.

Choć powodowie nie wskazali podstawy prawnej żądania, to w tych okolicznościach faktycznych spełnione zostały przesłanki pozwalające na zakwalifikowanie umowy stron jako umowy o roboty budowlane stypizowanej w art. 647 kc.

Na gruncie rozważanej sprawy nie było sporu ani co do faktu związania stron postanowieniami umowy z dnia 6 sierpnia 2012 r., ani co do jej treści, w tym wysokości należnego powodom wynagrodzenia ryczałtowego. W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana potwierdziła bowiem, że łączyła ją z powodami umowa o roboty elektryczne, za której wykonanie przysługiwało powodom wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 165 000,00 złotych netto. Jednocześnie pozwana potwierdziła określony w umowie termin zakończenia robót i zgłoszenia ich do odbioru. Nie kwestionowała także faktu wykonania przez powodów przedmiotu umowy, wskazując jedynie, że został on wykonany z opóźnieniem. Pozwana nie kwestionowała także faktu przytoczonego w pozwie, odnośnie niewykonania części robót przez powodów z uwagi na poczynione w tym względzie uzgodnienia stron, zarzucając jedynie błędne przyjęcie wartości tych robót.

Zgodnie z art. 3 kpc strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Z kolei w myśl art. 232 kpc strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Art. 6 kc stanowi natomiast, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Powyższe przepisy wyrażają zasadę kontradyktoryjności procesu, nakładając na same strony procesu obowiązki dowodowe. To bowiem strony są gospodarzami procesu i to one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Wspomniane przepisy określają również, jakie skutki poniesie strona w przypadku zaniechania przedstawienia dowodów dotyczących okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Skoro pozwana kwestionuje roszczenie w całości, a zatem również w zakresie nieobjętym zgłoszonymi w sprzeciwie zarzutami to, mając na uwadze reguły dowodzenia z art. 6 kc i 232 kpc a w szczególności zasadę kontradyktoryjności (art. 3 kpc), powinna wskazać również w tym pozostałym zakresie odpowiednie twierdzenia oraz naprowadzić stosowne dowody. Strona pozwana w rozważanej sprawie nie podjęła co do pozostałej części roszczenia w kwocie 115 559,50 zł jakiejkolwiek inicjatywy, przede wszystkim nie wypowiedziała się co do twierdzeń faktycznych przedstawianych w tym zakresie przez powodów. Natomiast kodeks postępowania cywilnego, w związku z wszczętym postępowaniem, nakłada na pozwanego obowiązek wdania się w spór (art. 221), a nadto złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących okoliczności faktycznych (art. 210 § 2). Obowiązki z art. 210 § 2 kpc i art. 221 kpc stanowią zatem ciężary procesowe, które strona może wypełnić, ale nie można jej do tego zmusić. Jednak gdy strona nie wypełnia spoczywających na niej powinności, musi liczyć się z prawnymi konsekwencjami, ponieważ ustawa pozwala sądowi uznać za przyznane fakty, co do których nie wypowiedziała się strona przeciwna, a mogła to uczynić (zob. wyrok SA w Rzeszowie z dnia 9 stycznia 1998 r., I ACa 345/97, OSA 1998, z. 11-12, poz. 53).

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości czyli co do kwoty 149 002,00 zł jednak jej obrona w toku procesu sprowadzała się jedynie do zgłoszenia zarzutów potrącenia kwoty 30 442,50 zł z tytułu kary umownej za nieterminową realizację przedmiotu umowy oraz kwoty 3 000,00 zł jako wartości niewykonanych części robót elektrycznych. Tylko na te okoliczności pozwana zgłosiła wnioski dowodowe z dokumentów jak i ze świadków. Przede wszystkim jednak tylko te okoliczności stanowiły przedmiot wypowiedzi i uzasadnienia stanowiska pozwanej, która nie zgłosiła zarzutów odnośnie pozostałej części roszczenia. Wobec tego Sąd uznał za przyznane przez stronę pozwaną niezaprzeczone fakty w zakresie żądania zapłaty kwoty 115 559,50 zł. Samo milczenie (niewypowiedzenie się) strony co do twierdzeń strony przeciwnej nie jest podstawą do uznania faktów za przyznane. Niemniej jednak z zebranego w sprawie materiału dowodowego, przy uwzględnieniu charakteru i przedmiotu postępowania, nie wynika by istniała przeszkoda do zastosowania art. 230 kpc. Okoliczności sprawy, postawa pozwanej w toku procesu, w szczególności brak na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2013 r. zgłoszenia sprzeciwu co do wniosku o wydanie wyroku częściowego, pozwoliło nabrać Sądowi przekonania, że strona nie zamierzała i nie zamierza zaprzeczyć istnieniu faktów przytoczonych przez stronę przeciwną. Tylko istniejące w tej kwestii wątpliwości, nie pozwoliłyby na stosowanie art. 230 kpc (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2004 r., II CK 293/03, Lex nr 174169; z dnia 27 maja 1971 r., II CR 122/71, Lex nr 6935).

Powodowie w niniejszej sprawie wywodzili skutki prawne z faktu zawarcia umowy, która to umowa została wykonana, zaś pozwana nie uiściła umówionej ceny. Wobec tego zgodnie z art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc w zw. z art. 647 kc powodowie zobowiązani byli wykazać, że strony łączyła umowa, jej zakres oraz fakt wykonania zleconych im w ramach tej umowy czynności. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku. Skoro strona pozwana bezspornie regulowała część należności za wskazane w dołączonych do pozwu fakturach VAT to powinna szczegółowo wskazać, z jakich powodów odmawia zapłaty za resztę należności a lakoniczne jedynie kwestionowanie zasadności pozwu w sytuacji, gdy strony łączył stosunek prawny bez wyjaśnienia okoliczności sprawy (art. 210 § 2 kpc) stwarza korzystne dla powodów domniemanie faktyczne, że strony związane były stosunkiem prawnym w zakresie i rozmiarze wyartykułowanym w pozwie. Nadto, powyższe wskazuje na zasadność pozwu w kontekście braku wyjaśnień strony pozwanej ocenianych w myśl art. 230 kpc.

Okoliczności rozważanej sprawy uzasadniały zatem wydanie wyroku w warunkach art. 317 § 1 kpc bowiem część żądania pozwu nadawała się do rozstrzygnięcia. Materiał procesowy został zgromadzony w stopniu wystarczającym do dostatecznego wyjaśnienia sprawy zgodnie z interesem strony pozwanej. W ocenie Sądu strony wyczerpały swoją inicjatywę procesową w celu zgromadzenia materiału dowodowego i nic więcej do sprawy w zakresie części dochodzonego roszczenia nie wnoszą. Stan faktyczny Sąd ustalił w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy, w warunkach art. 317 § 1 kpc, na podstawie dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu.

Powyższe ustalenia skutkowały uznaniem, że powodowie dowiedli podstaw swojego roszczenia względem pozwanej. W tym stanie rzeczy zasądzono od pozwanej na rzecz powodów kwotę 115 559,50 zł, na którą składa się pozostała do zapłaty kwota 40 885 złotych z tytułu faktury VAT nr (...) z dnia 10 października 2012 r. oraz kwota 74 674,50 zł z tytułu faktury VAT nr (...) z dnia 6 listopada 2012 r. O odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 kc zasądzając od pozwanej na rzecz powodów ustawowe odsetki od poszczególnych należności od dnia następującego po upływie terminu zapłaty tych należności przyjmując terminy zapłaty przyjęte na fakturze oraz w umowie z dnia 6 sierpnia 2012 roku jako niekwestionowane przez strony.

Wyrok – jako częściowy – nie zawiera rozstrzygnięcia o kosztach.