Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce w składzie:

Przewodniczący: SSO Magdalena Dąbrowska

Sędziowie: SSO Marek Konrad

SSO Michał Pieńkowski (spr.)

Protokolant: Katarzyna Bojnicka

przy udziale Andrzeja Ołdakowskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Ostrołęce

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2016 r.

sprawy:

T. I.

oskarżonego o czyny z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s. i inne

na skutek apelacji wniesionej przez Prokuratora Okręgowego w Szczecinie

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowi Mazowieckiej z dnia 2 grudnia 2015 roku

sygn. II K 37/15

orzeka:

- uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostrowi Mazowieckiej,

Sygn. akt II Ka 80/16

UZASADNIENIE

Prokuratura Okręgowa w Szczecinie oskarżyła T. I. o to, że: I. w okresie od września 2007 r. do 26 czerwca 2008 r. w C. i O. działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu, w celu osiągnięcia przez siebie korzyści majątkowej, wynikającej z zaniżenia należnego, z tytułu dokonanego przez siebie w okresie od września 2007 r. do 23 czerwca 2008 r. nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego m-ki (...) o nr VIN (...), rok produkcji 2004, pojemności silnika 2993 cmᵌ o wartości co najmniej 23.000 euro (87.880 zł), podatku akcyzowego i w związku z tym narażenie tego podatku na uszczuplenie, podrobił w celu użycia za autentyczny dokument w postaci umowy sprzedaży pojazdu używanego opisanego samochodu zawartej dnia 23 czerwca 2008 r. w M. w Niemczech poprzez wypełnienie niemieckojęzycznego druku umowy, danymi sprzedającego K. I. oraz danymi swoimi jako kupującego oraz danymi pojazdu wraz z zaniżoną ceną nabycia wynoszącą 1000 euro, stanowiącą podstawę obliczenia podatku akcyzowego, na którym nieustalona osoba podrobiła podpis sprzedającego i na którym następnie podpisał się jako kupujący, a następnie tak podrobionym dokumentem posłużył się jako autentycznym w:

1.  w dniu 26 czerwca 2008 r. w Urzędzie Skarbowym w O. okazując go jako załącznik do wniosku VAT–24 o wydanie zaświadczenia VAT-25 potwierdzającego brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia opisanego pojazdu,

2.  w dniu 26czerwca 2008 r. składając go w Wydziale Komunikacji Starostwa powiatowego w O., jako załącznik do złożonego wniosku o rejestrację na swoje nazwisko przedmiotowego pojazdu,

to jest o czyn z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s.

II. w czerwcu 2008 r. w C. , działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu, w związku z nabyciem wewnątrzwspólnotowym w Niemczech w czerwcu 2008 r. od nieustalonej osoby samochodu osobowego m-ki (...) o nr VIN (...), rok produkcji 2004, pojemności silnika 2993 cmᵌ, za kwotę nie mniejszą niż 23.000 euro stanowiącą równowartość 87.880 zł i będąc w związku z tym podatnikiem podatku akcyzowego, uchylając się od opodatkowania w celu osiągnięcia przez siebie korzyści majątkowej, złożył w dniu 26 czerwca 2008 r. w Urzędzie Celnym w C. deklarację uproszczoną AKC-U podatku akcyzowego, w której podał nieprawdę, iż pojazd został nabyty za równowartość w złotych kwotę 1.000 euro, od której podatek akcyzowy wyniósł 458 zł, w sytuacji gdy należny podatek akcyzowy od nabycia wewnątrzwspólnotowego opisanego pojazdu wynosił 11.951 zł, okazując przy tym jako autentyczną podrobiona umowę sprzedaży opisaną w pkt I, co skutkowało narażeniem należnego podatku akcyzowego na uszczuplenie i uszczupleniem w kwocie 11.493 zł,

to jest o czyn z art. 56 § 2 k.k.s. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s.

Sąd Rejonowy w Ostrowi Mazowieckiej wyrokiem z dnia 2 grudnia 2015 roku wydanym w sprawie o sygn. II K 37/15 oskarżonego T. I. uniewinnił od popełnienia zarzuconego mu czynu, a kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł Prokurator Okręgowy w Szczecinie, który zaskarżył wyrok w całości i zarzucił wyrokowi obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na jego treść, to jest:

- art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, sprzeczną z zasadami prawidłowego, logicznego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę wyjaśnień oskarżonego i zeznań świadków A. B. i K. I., która doprowadziła do błędnego uznania tych wyjaśnień oraz zeznań A. B. za prawdziwe i odmówienia tego waloru zeznaniom K. I., podczas gdy ocena ta dokonana z zachowaniem wynikających z cytowanego wyżej przepisu prowadzi do wniosku przeciwnego, co w konsekwencji doprowadziło do uniewinnienia oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu czynów, podczas gdy wina oskarżonego oraz jego sprawstwo w świetle zebranego materiału dowodowego, w tym przede wszystkim wobec treści zeznań K. I. oraz zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci umowy zakupu przedmiotowego pojazdu przez A. K. z dnia 27 sierpnia 2007 r. oraz umowy zakupu z dnia 17 lutego 2009 r. nie budzi wątpliwości w sposób jednoznaczny na gruncie wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego prowadzi do wniosku, iż oskarżony najpierw podrobił umowę zakupu przedmiotowego pojazdu z dnia 23 czerwca 2008 r., a następnie posłużył się nią jako autentyczną w Urzędzie Celnym w C., Urzędzie Skarbowym w O. oraz w wydziale Komunikacji Starostwa Powiatowego w O.,

- art. 9 § 1 k.p.k., art. 167 k.p.k., art. 366 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. poprzez zaniechanie wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a w szczególności nie przeprowadzenie z urzędu dowodu w postaci powołania biegłego rzeczoznawcy w celu ustalenia jaka była wartość samochodu marki (...) o nr VIN (...) w dniu 23 czerwca 2008 r. i jakiej wartości były wykonane przez oskarżonego naprawy samochodu, co miało istotne znaczenie dla ustalenia, jaka była faktyczna wartość nabytego przez oskarżonego pojazdu, a zwłaszcza czy sporządzona przez niego umowa zawierała prawdziwe informacje co do ceny jego nabycia,

- art. 9 § 1 k.p.k., art. 167 k.p.k., art. 366 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. poprzez zaniechanie wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a w szczególności nie przeprowadzenie z urzędu dowodu z akt sprawy zawisłej przed Sądem Rejonowym Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie za sygnaturą IV K 903/14 przeciwko A. K. i innym oskarżonym o czyny z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 272 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s. i inne na okoliczności wykazania istnienia procederu polegającego na sprowadzaniu z zagranicy (głównie z Niemiec) luksusowych używanych samochodów osobowych, a następnie legalizowaniu ich w Polsce przy użyciu fałszywych dokumentów i na podstawione osoby, z narażeniem Skarbu Państwa na uszczuplenie opłat podatkowych związanych z nabyciem wewnątrzwspólnotowym oraz sprzedażą komisowa pojazdów z wykorzystaniem opodatkowania na podstawie marży, w którym brał udział A. K., co miało istotny wpływ na ocenę wyjaśnień oskarżonego, który miał motyw aby sporządzić nieprawdziwą dokumentację, dzięki której zaniżył kwotę należnego podatku akcyzowego.

W konkluzji oskarżyciel publiczny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostrowi Mazowieckiej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja oskarżyciela publicznego jest zasadna, zasługuje na uwzględnienie, co skutkowało uchyleniem zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu odwoławczego zgodzić należy się z apelującym, iż analiza wyjaśnień oskarżonego oraz zeznań świadków A. B. i K. I.została przez Sąd Rejonowy dokonana z naruszeniem dyrektyw wynikających z art. 7 k.p.k. zaś ich analiza z uwzględnieniem zasad doświadczenia życiowego prowadzi do wniosków przeciwnych. Trudno uznać za wiarygodne wyjaśnienia oskarżonego, iż przedmiotowy pojazd nabył za kwotę 1.000 euro. Ponad wszelką wątpliwość ustalono przecież, iż w dniu 27 sierpnia 2007 r. pojazd nabył A. K. za kwotę 23.000 euro, a w dniu 17 lutego 2009 r. został on sprzedany A. D. za kwotę 94.000 zł (kserokopia faktury k. 6). W związku z powyższym należałoby się zastanowić co spowodowało, iż pomiędzy tymi okresami prawie nowy (czteroletni) luksusowy samochód z bardzo dobrym wyposażeniem, aż tak bardzo stracił na wartości, że oskarżony nabył go za kwotę 1.000 euro, a więc za kwotę ponad dwudziestokrotnie niższą niż cena za jaką został sprzedany na terytorium Polski. W ocenie Sądu tak znacznego spadku wartości samochodu nie mogą uzasadniać drobne jego naprawy polegające na polakierowaniu część elementów karoserii i wymianie skrzyni biegów. Niemniej jednak jeżeli Sąd Rejonowy uznał, iż tego typu naprawy uzasadniały ponad dwudziestokrotny spadek wartości przedmiotowego samochodu to powinien swoje stanowisko procesowo uzasadnić. Najlepszym do tego sposobem było powołanie biegłego, który byłby w stanie wycenić ile mogły kosztować tego typu naprawy samochodu i jak była jego wartość przed ich dokonaniem. Te wątpliwości w zakresie rzeczywistej wartości samochodu w chwili jego zakupu przez oskarżonego są tym bardziej uzasadnione, iż jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oskarżony samochodem tym przyjechał do Polski „na kołach”, a więc ewentualne uszkodzenia skrzyni biegów nie mogły być rozległe. Ustalenie wartości samochodu w chwili jego nabycia jest okolicznością zasadniczą gdyż to właśnie na tezie o zaniżeniu wartości samochodu oraz w związku z tym należnych opłat oskarżyciel publiczny oparł wniesiony akt oskarżenia. Zgodzić należy się z Sądem Rejonowym, iż w tym zakresie oskarżyciel publiczny nie zaprezentował wiarygodnego materiału dowodowego ale nie należy zapominać, iż akt oskarżenia w sprawie został wniesiony przed 1.07.2015 r. i zgodnie z obowiązującą wówczas procedurą w przypadku gdy sąd nie dopatrywał się konieczności zwrotu aktu oskarżenia to tym samym przejmował na siebie obowiązek ustalenia prawdy materialnej, a to wymagało podjęcia czynności zmierzających do próby zweryfikowania czy wartość samochodu widniejąca na podrobionych przecież dokumentach była prawdziwa.

W zakresie oceny zeznań K. I. Sąd Odwoławczy w żaden sposób nie podziela tej oceny dokonanej przez Sąd Rejonowy. W ocenie Sądu Okręgowego ustalenie, iż to właśnie K. I. miał moty aby zeznawać fałszywie jest zupełnie dowolne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Jaki miałby bowiem cel świadek aby sprzedawać samochód po zaniżonej cenie bo przecież gdyby tak właśnie postępował to narażałby się na wymierne straty finansowe. W ocenie Sądu Okręgowego świadek ten w ogóle nie uczestniczył w sprzedaży samochodu oskarżonemu gdyż nie tylko podrobiono jego podpis na umowie ale także sam świadek potwierdził, iż okazany mu wzór umowy nie jest wzorem stosowanym przez jego firmę. Świadek zeznał również, iż nie znalazł żadnych dokumentów odnośnie przedmiotowego pojazdu, w tym dowodu wpłaty podatku od jego zakupu i sprzedaży. Ponadto słusznie wskazuje prokurator, iż postawa świadka już po przesłuchaniu gdy ponownie sam skontaktował się z organami ścigania i udzielił dodatkowych informacji wskazuje, iż świadek poczynił wszelkie kroki aby sprawę wyjaśnić. Taka postawa świadka w żaden sposób nie podważa jego wiarygodności oraz wiarygodności złożonych przez niego zeznań. Zasady doświadczenia życiowego prowadzą do wniosków wręcz przeciwnych i w ocenie Sądu Odwoławczego najbardziej prawdopodobną wersją była taka, że samochód po jego zakupie ponownie został „sprzedany” i zarejestrowany na obywatela Niemiec aby można go było nabyć po zaniżonej cenie i od ceny tej opłacić stosowne należności podatkowe w polskim urzędzie celnym. Oczywiście wersja ta wymaga stosownego zweryfikowania procesowego i przeprowadzenia w tym zakresie określonych dowodów niemniej jednak Sąd Rejonowy od samodzielnego przeprowadzenia dowodów w tym zakresie uchylać się nie może.

W zakresie oceny zeznań A. B. Sąd Okręgowy w całości podziela argumentację zawartą we wniesionym środku odwoławczym uznając, iż ich stopniowa ewolucja świadczyć może o tym, iż nie są one prawdziwe.

Sąd odwoławczy w żaden sposób nie podziela również stanowiska Sądu Rejonowego co do tego, iż oskarżony nie miał żadnego motywu w zaniżeniu wartości zakupionego samochodu. Zgodzić należy się z oskarżycielem publicznym, iż takie ustalenia są sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Sąd I instancji nie zauważa bowiem, iż fakt zakupu samochodu przez A. K. nie spowodował zarejestrowania samochodu na terytorium Polski, a zatem to na oskarżonym jako pierwszym nabywcy wewnątrzwspólnotowym ciążył obowiązek uiszczenia podatku akcyzowego w polskim urzędzie celnym. Podstawą uiszczenia podatku akcyzowego i jednocześnie podstawą jego wymiaru jest zaś kwota wynikająca z umowy kupna pojazdu, a więc oskarżony miał oczywisty interes aby cena nabycia pojazdu widniejąca na umowie była jak najniższa, a kwotę jaką oskarżony mógł zaoszczędzić z tego tytułu przedstawił oskarżyciel publiczny w opisie czynu zarzuconego oskarżonemu w pkt II aktu oskarżenia.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostrowi Mazowieckiej. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd powinien ustalić jaka była rzeczywista wartość samochodu w chwili jego zakupu przez oskarżonego i w zależności od tych ustaleń podjąć kolejne decyzje procesowe.