Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesław Pędziwiatr (sprawozdawca)

Sędziowie: SSA Robert Wróblewski

SSA Cezariusz Baćkowski

po rozpoznaniu w sprawie A. K.

skargi wniesionej przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej

A. R.

na naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki – postępowanie przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu o sygn. akt III K 95/15

na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.)

p o s t a n a w i a

oddalić skargę oskarżycielki posiłkowej A. R. o stwierdzenie przewlekłości postępowania przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt III K 95/15.

UZASADNIENIE

W dniu 21 marca 2016 r. pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej A. R. wniósł skargę na przewlekłość postępowania sądowego w sprawie Sądu Okręgowego we Wrocławiu sygn. akt III K 95/15, domagając się:

1.  stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie III K 95/15;

2.  przyznania od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu na rzecz A. R. kwoty 2000 zł;

3.  zwrócenia uiszczonej opłaty od skargi;

4.  obciążenia kosztami postępowania Skarbu Państwa.

Uzasadniając wniesioną skargę, pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wskazał, że A. R. stawiła się na wyznaczone w ramach pomocy sądowej posiedzenie przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w dniu 8 marca 2016 r. ( sygn. akt pomocy prawnej XIV 261/16/S). Nie mogła ona jednak zostać w tym terminie przesłuchana, albowiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu nie przesłał sądowi wykonującemu odezwę (Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Śródmieścia) danych pozostałych występujących w sprawie oskarżycieli posiłkowych, czym uniemożliwił ich zawiadomienie i spowodował konieczność odroczenia posiedzenia na kolejny termin. To biorąc pod uwagę stan zdrowia oskarżycielki posiłkowej A. R. spowodowało dla niej znaczną niedogodność w postaci ponownego stawiennictwa na wezwanie sądu.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu wniósł o oddalenie skargi oraz żądania przyznania dochodzonej sumy. Przyznając fakt, że do odroczenia posiedzenia w trybie pomocy sądowej wyznaczonego na dzień 8 marca 2016 r. doszło z uwagi na brak w odezwie listy wszystkich występujących w sprawie oskarżycieli posiłkowych, stwierdził, że okoliczność ta nie warunkuje stwierdzenia przewlekłości tego postępowania ( zgodnie z przepisami ustawy o skardze).

Sąd Apelacyjny ustalił co następuje:

W dniu 15 kwietnia 2015 roku do Sądu Okręgowego we Wrocławiu wpłynął akt oskarżenia przeciwko A. K. w sprawie III K 95/15.

W związku z wdrożoną przez Sąd procedurą uzupełnienia braków aktu oskarżenia, rozprawa w tej sprawie rozpoczęła się w dniu 15 listopada 2015 r.

Postanowieniem z dnia 26 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie III K 95/15 zwrócił się do Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia o przesłuchanie w drodze pomocy prawnej świadka A. R.. (k. 59564 v. t. CCCX)

W wykonaniu tego postanowienia Sąd Okręgowy we Wrocławiu pismem z dnia 15 grudnia 2015 r. zwrócił się do Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia II Wydziału Karnego o udzielenie pomocy sądowej poprzez przesłuchanie w charakterze świadka A. R. z jednoczesnym powiadomieniem o terminie przesłuchania występujących w sprawie stron, jednakże bez wskazania danych występujących w sprawie oskarżycieli posiłkowych (k. 59680 t. CCCXI).

Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia Wydział II Karny pismem z dnia 22 grudnia 2015 r. przekazał do XIV Wydziału tegoż Sądu odezwę Sądu Okręgowego we Wrocławiu do jej rozpoznania według właściwości ( k. 59793 t. CCCXII)

Pismem z dnia 25 stycznia 2016 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia zawiadomił Sąd Okręgowy we Wrocławiu o terminie posiedzenia w przedmiocie rozpoznania odezwy sądowej wyznaczonym na dzień 8 marca 2016 (k. 60115 t. CCCXIII). Informacja ta wpłynęła do Sądu Okręgowego we Wrocławiu w dniu 29 stycznia 2016 r.

W dniu 9 marca 2016 r. za pośrednictwem faksu Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia zwrócił się do Sądu Okręgowego we Wrocławiu o podanie wszystkich osób występujących w przedmiotowej sprawie w charakterze oskarżycieli posiłkowych wraz z ich pełnomocnikami (k.60469 t. CCCXV).

Od momentu skierowania do Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia odezwy sądowej przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu odbyło się szereg kolejnych rozpraw tj. w dniu 17 grudnia 2015 r. (k. 59698 i n.), 7 stycznia 2016 (k. 59833 i n.), 14 stycznia 2016 r. (k. 59883 i n.), 21 stycznia 2016 r. (k.60050), 11 lutego 2016 r. (k. 60182), 25 lutego 2016 r. (k. 60325), 3 marca 2016 r. (k. 60420 i n.), 10 marca 2016 r. (k. 60510 i n.), 24 marca 2016 r. ( k. 60471) i 31 marca 2016 r. (k. 60732 i n.).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wniesiona przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przy ocenie, czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania jej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, należy – zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. – mieć na uwadze terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter owej sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

W orzecznictwie wskazuje się, że „przez przewlekłość postępowania rozumie się w praktyce brak czynności zmierzających do rozstrzygnięcia zachodzący dłużej niż jest to konieczne do rozważenia sprawy bądź zgromadzenia dowodów. Chodzi o to, by czynności zmierzające do wydania orzeczenia kończącego zabierały odpowiednią ilość czasu, to jest odbywały się bez zbędnej zwłoki (…). Taką zbędną zwłoką nie jest każdy upływ czasu, ale dopiero nadmierne odstępstwo od czasu zwykle koniecznego dla wykonania określonych czynności. Przewlekłość postępowania zachodzi wtedy tylko, gdy zwłoka w czynnościach jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy” (postanowienie Sądu Apelacyjny w Krakowie z dnia 23 listopada 2010 r. sygn. akt II S 28/10; por. również postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2010r. sygn. akt WSP 13/10).

Nie można również pomijać treści art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a zwłaszcza użytego w nim pojęcia „ rozsądny termin zakończenia sprawy”. Zgodnie z tym przepisem każdy ma prawo do rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie. Ocena, czy przewlekłość postępowania jest uzasadniona, musi być dokonywana w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem takich kryteriów określonych w orzecznictwie Trybunału jak stopień złożoności sprawy, zachowanie skarżącego i odpowiednich władz oraz znaczenie materii objętej skargą (zob. m.in. Kubiszyn v. Polska, wyrok ETPC 37437/97 z 30.01.2003; Jagiełło v. Polska, decyzja ETPC 61437/00 z 30.04.2002 r.; Jedamski v. Polska, wyrok ETPC 29691/96 z 26.07.2001 r.)

Poddając analizie ustalone powyżej fakty należy stwierdzić, iż podniesiony w skardze zarzut przewlekłości postępowania sądowego nie znajduje potwierdzenia.

Sąd Apelacyjny nie stracił przy tym z pola widzenia, iż Sąd Okręgowy we Wrocławiu zwrócił w grudniu 2015 r. do Sądu Rejonowego dla Krakowa– Śródmieścia o udzielenie pomocy sądowej poprzez przesłuchanie A. R., a czynność ta nie została wykonana do dnia dzisiejszego. Jednakże okoliczność ta nie może sama w sobie przesądzać, że w postępowaniu przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu doszło do nieuzasadnionej przewlekłości postępowania i to niezależnie od tego, że w odezwie kierowanej do Sądu Rejonowemu dla Krakowa – Śródmieścia zabrakło wskazania danych wszystkich oskarżycieli posiłkowych, których zawiadomienie o terminie posiedzenia było obowiązkowe. Na skutek tego uchybienia, A. R. nie została przesłuchana w wyznaczonym na dzień 8 marca 2016 r. terminie posiedzenia, a nastąpi to dopiero w kolejnym w dniu tj. 26 kwietnia 2016 r.

Okoliczność opóźnienia w wykonaniu przedmiotowej odezwy nie determinuje jednak przewlekłości postępowania w całej sprawie, skoro bez zbędnej zwłoki były wyznaczane kolejne terminy rozpraw, na których byli słuchani kolejni występujący w sprawie świadkowie. Warto w tym miejscu przywołać pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego 9 września 2015 r. o treści: „W świetle przepisów ustawy z 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki warunkiem zasadności skargi na przewlekłość jest niezakończenie postępowania w <<rozsądnym>> terminie, a nie niepodjęcie przez sąd jakiejkolwiek czynności procesowej …” ( III SPP 20/15, LEX nr 1794319).

Do przewlekłości postępowania dochodzi zatem tylko wtedy, gdy zwłoka w czynnościach sądowych jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje ona uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy oraz rzutuje na przebieg całego postępowania w sprawie.

Poddając analizie przebieg postępowania w sprawie III K 95/15 Sądu Okręgowego we Wrocławiu należy stwierdzić, że toczy się ono co do zasady sprawnie. Terminy rozprawy wyznaczane są bez zbędnej zwłoki, a odstępy czasowe między nimi nie są znaczne.

Nie należy tracić z pola widzenia, że dla oceny wystąpienia przewlekłości oprócz terminowości czynności podjętych przez Sąd, miarodajne są również okoliczności takie jak charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości. Zakres czynności procesowych niezbędnych do przeprowadzenia przez Sąd merirti - w szczególności uwzględniając konieczność przesłuchania kilkuset świadków - jest bardzo szeroki. Odezwa o przesłuchanie świadka A. R. jest jedną z wielu zleconych przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu i nie ma ona bezpośredniego wpływu na bieg toczącego się postepowania przed tym Sądem. Gdyby nawet doszło do przesłuchania A. R. na posiedzeniu w dniu 8 marca 2016 r., nie spowodowałoby to zakończenia postępowania w sprawie III K 95/15, albowiem do przeprowadzenia przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu pozostaje jeszcze wiele czynności dowodowych.

Niewykonanie przez Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia odezwy sądowej w pierwszym wyznaczonym w tym celu terminie, nie zakłóciło, ani też nie zahamowało toczącego się przed Sądem meriti postępowania. Równolegle do kierowanych odezw o pomoc sądową, przed Sądem tym jest płynnie prowadzone postępowanie dowodowe. Na kolejnych wyznaczanych terminach rozpraw systematycznie są słuchani występujący w sprawie świadkowie, których liczba jest niewątpliwie znaczna.

Podkreślić bowiem należy, że sprawa o sygnaturze III K 95/15 nie dotyczy wyłącznie skarżącej A. R., ale pokrzywdzonymi w tej sprawie jest również wiele innych osób. Bez przeprowadzenia czynności dotyczących tychże pokrzywdzonych, w szczególności zaś przesłuchania ich w charakterze świadków postepowanie w niniejszej sprawie nie zostanie zakończone. Innymi słowy mówiąc, nawet wówczas gdyby Sąd wezwany dokonał przesłuchania A. R. w pierwszym wyznaczonym terminie, to nie doszłoby do merytorycznego zakończenia postępowania w sprawie III K 95/15.

Sąd Apelacyjny nie neguje, że konieczność ponownego stawiennictwa w Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia ze względu na stan zdrowia A. R. będzie stanowić dla niej dolegliwość. Jednakże okoliczność ta sama w sobie nie może stanowić podstawy do uznania, że postępowanie w sprawie III K 95/15 toczy się przewlekłe w rozumieniu ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze, która jest podstawą sformułowanego przez oskarżycielkę posiłkową żądania.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny uznał, że złożona przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej skarga na przewlekłość postępowania jest bezzasadna, w związku z czym orzekł jak na wstępie.

SSA Robert Wróblewski SSA Wiesław Pędziwiatr SSA Cezariusz Baćkowski