Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym Gdańsk - Północ w Gdańsku w VIII Wydziale Gospodarczym Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem z dnia 24 listopada 2014r. (sygn. akt GD. VIII NS-REJ.KRS/(...)) wykreślił z rejestru (...) Fundacji Pomocy (...) w G. zarejestrowanej pod nr (...), informację o posiadaniu przez nią statusu organizacji pożytku publicznego oraz wykreślił z rejestru informacje o odpłatnej i nieodpłatnej działalności statutowej tej Fundacji - wskutek uwzględnienia wniosku Ministra Pracy i Polityki Społecznej, wniesionego w trybie art. 33a ust. 1 Ustawy z dn. 24 kwietnia 2003 o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (k. 338).

(...) Fundacja Pomocy (...) w G. wniosła na powyższe postanowienie skargę wnosząc o oddalenie wniosku Ministra Pracy i Polityki Społecznej jednocześnie formułując szereg zarzut naruszenia prawa materialnego i procesowego (k. 344).

Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku w wyniku rozpoznania ww. skargi wydał w dniu 08 września 2015 r. postanowienie (sygn. akt GD VIII Ns - Rej. KRS (...)) treścią, którego utrzymał w mocy orzeczenie referendarza sądowego i dokonany na jego podstawie wpis w KRS (pkt 1) oraz kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa (pkt 2) (k. 382).

W ocenie Sądu Rejonowego wniesiona na orzeczenie referendarza sądowego skarga jest niezasadna. Rozważając Sąd ten ustalił i wskazał, że Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z dnia 26 marca 2015 r. złożonym w odpowiedzi na powyższą skargę uznał, iż Fundacja (...) została zobowiązana w 2010 r. do sporządzenia sprawozdania z przeprowadzonej zbiórki publicznej w latach 2007 - 2008, czego jednak nie wykonała. Nadto Fundacja nie rozliczyła środków uzyskanych ze zbiórki publicznej, sprawozdania przekazane właściwym organom sporządzone zostały przez nią z naruszeniem art. 9 ustawy o zbiórkach publicznych. Powyższe okoliczności wykazały jednoznacznie ustalenia przeprowadzonej kontroli przez Urząd Kontroli Skarbowej w G. ( (...)). Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji prawomocną decyzją z dnia 01 września 2011 r. odmówiło Fundacji pozwolenia na przeprowadzenie kolejnej zbiórki publicznej. Sąd pierwszej instancji wskazał dalej, że wnioskodawca w treści pisma procesowego podkreślił, że nadzór ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego nad organizacjami pożytku publicznego obejmuje także te organizacje, które naruszają przepisy ustawy o zbiórkach publicznych. W ocenie wnioskodawcy bezspornym jest natomiast, że Fundacja (...) nie posiadała pozwolenia na zbiórkę publiczną w lata 2011 - 2013 oraz że zbiórki tej nie rozliczyła, mimo że była poinformowana o właściwej interpretacji przepisów ustawy o zbiórkach publicznych, m.in. zawartej w ustaleniach pokontrolnych (...) w G.. Fundacja zaskarżyła ww. decyzję składając skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., który wyrokiem z dnia 04 czerwca 2021 r. oddalił skargę. Następnie zaś Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę kasacyjną wyrokiem z dnia 14 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy wskazał także, że wnioskodawca zarzucił, iż kolejnym uchybieniem w działaniach Fundacji był brak opublikowania w prasie wyników przeprowadzonej zbiórki. Tym samym zdaniem wnioskodawcy doszło do rażącego naruszenia przez Fundację przepisów prawa powszechnie obowiązującego.

Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z art.33a ust.1 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w przypadku naruszenia obowiązków, o których mowa w art.23 w szczególności niezamieszczania na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w terminie sprawozdania finansowego i merytorycznego, lub zamieszczenia sprawozdań niekompletnych lub budzących wątpliwości, co do prawidłowości działalności organizacji pożytku publicznego, wzywa organizację pożytku publicznego do zaniechania naruszeń oraz przedstawienia niezbędnych wyjaśnień; w przypadku niezastosowania się organizacji do wezwania w terminie 30 dni od jego otrzymania, występuje do sądu rejestrowego o wykreślenie informacji o statusie organizacji pożytku publicznego. Przepis ten ma zastosowanie również w przypadku prowadzenia zbiórki publicznej bez wymaganego zgłoszenia lub nienadesłania do ministra właściwego do spraw administracji publicznej sprawozdania z przeprowadzonej zbiórki publicznej lub sprawozdania ze sposobu rozdysponowania zebranych ofiar (art.33a ust.2 pkt 1). Powyższe w ocenie Sądu Rejonowego oznacza, że dla uznania zasadności przedmiotowego wniosku Ministra Pracy i Polityki Społecznej niezbędne było wykazanie, że na Fundacji w ogóle spoczywa obowiązek uzyskania pozwolenia na organizację zbiórki. Jeżeli, bowiem zbiórka nie podlegałaby obowiązkowi uzyskania pozwolenia, to nie można czynić Fundacji zarzutu, iż nie uzyskała pozwolenia właściwego ministra. Zgodnie z art.1 uprzednio obowiązującej ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych wszelkie publiczne zbieranie ofiar w gotówce lub naturze na pewien z góry określony cel wymaga uprzedniego pozwolenia władzy. Znaczy to, że Dla uznania, iż niezbędne było pozwolenie właściwego ministra, konieczne jest, więc wykazanie, że zbiórka miała charakter publiczny oraz że miała z góry określony cel i polegała na zbieraniu ofiar w gotówce lub naturze. Sąd Rejonowy zaznaczył, że wymóg posiadania z góry określonego celu nie był kwestionowany przez Fundację, która przyznała, że fundusze zbierała z przeznaczeniem na dożywianie dzieci. Natomiast dwie pozostałe przesłanki tj. publiczny charakter i zbieranie ofiar w gotówce lub naturze wzbudziło wątpliwości skarżącej Fundacji.

Sąd Rejonowy wskazał, że aby zbiórka miała charakter publiczny to musi być skierowana do nieokreślonej grupy ludzi tak, by potencjalnie każdy mógł w niej wziąć udział, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie, gdyż adresatami listów były konkretne osoby znane Fundacji z imienia i nazwiska, znane były także ich adresy, na które kierowano korespondencję. Sąd Rejonowy odwołał się przy tym do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 02 listopada 2010 (sygn. II FSK 1122/09), który dokonał prawnej wykładni pojęcia oferty „publicznej”. Zbiórka ma, zatem taki publiczny charakter, jeśli dotyczy ogółu ludności oraz jest dostępna i przeznaczona dla wszystkich. W sytuacji, kiedy jest kierowana do określonych z imienia i nazwiska oraz adresu osób, stanowiących kilkutysięczną grupę docelową, to traci ona przymiot publicznej. Prywatność ma, bowiem miejsce wtedy, gdy nadawca ma bezpośredni, fizyczny kontakt z adresatem. W związku z powyższym Sąd Rejonowy uznał, że nie miał wątpliwości, że zbiórka prowadzona przez Fundację w ramach akcji mailingowej miała charakter publiczny a nie prywatny, bowiem darczyńcy, choć znani z danych osobowych, wciąż byli anonimowi. Dalej Sąd Rejonowy uznał, że w przedmiotowej sprawie zbiórka prowadzona była przy wykorzystywaniu przelewów bankowych, bowiem do darczyńców kierowano listy, w których zamieszczono druki z numerem konta bankowego Fundacji, na które można było dokonać wpłaty. Z poglądów doktryny i komentarza do art. 63 ust. 3 pkt 1 Prawa bankowego wynika natomiast, że przelew jest bezgotówkową pieniężną formą płatności. W tej sytuacji, skoro zbiórka przeprowadzona przez Fundację miała publiczny charakter to zgodnie z ustawą o zbiórkach publicznych, wymagane było uzyskanie zgody właściwego ministra na jej przeprowadzenie. Takiej zgody Fundacja jednak nie uzyskała, o czym świadczy materiał dowodowy w tym m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2013 r., oddalający skargę kasacyjną wniesioną przez Fundację, jak i negatywnie i ostatecznie kończący procedurę uzyskania zgody na przeprowadzenie przedmiotowej zbiórki. Sąd Rejonowy podkreślił, że podziela stanowisko wnioskodawcy Ministra Pracy i Polityki Społecznej, który stwierdził, iż organizacja pożytku publicznego winna spełniać podwyższone standardy działania, w tym zwłaszcza działania zgodnego z przepisami prawa. Posiadanie statusu organizacji pożytku publicznego bezpośrednio wiąże się ze szczególnymi uprawnieniami, w tym korzystaniem ze zwolnień z danin publicznoprawnych oraz możliwością otrzymywania środków publicznych pochodzących z 1 % podatku od osób fizycznych. Dlatego też Sąd Rejestrowy powinien, więc podejmować działania wynikające z przepisów prawa, które doprowadzą do odebrania powyższych przywilejów tym podmiotom, które nie spełniają takich podwyższonych standardów działania. Dlatego też, skoro stanowisko zaprezentowane w toku niniejszego postępowania przez wnioskodawcę znalazło potwierdzenie w dołączonym do wniosku materiale dowodowym, to tym samym zaszły okoliczności wskazane w art. 33a ust. 2 pkt 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, które uzasadniają wykreślenie z Rejestru KRS informacji o posiadaniu przez (...) Fundację Pomocy (...) w G. statusu organizacji pożytku publicznego.

Apelację od powyższego postanowienia wywiodła uczestniczka postępowania tj. (...) Fundacja Pomocy (...) zaskarżając go w zakresie punktu 1 i zarzucając:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 1 ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. z 1933 r. Nr 22, poz. 162 ze zm. (ustawa uchylona w dniu 18 lipca 2014 r.) w związku z art. 63 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 128 z późn. zm., dalej jako „pr. bank.") poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie, polegającą na przyjęciu, że kierowana przez Fundację w latach 2007 - 2012 do zindywidualizowanych, tj. znanych z imienia, nazwiska i adresów osób przesyłka listowa zawierająca informację o działalności statutowej Fundacji oraz zjawisku niedożywienia w Polsce, wraz z informacją o możliwości wsparcia Fundacji poprzez przekazanie Fundacji darowizny przelewem na rachunek bankowy w ramach polecenia przelewu, stanowiła zbiórkę publiczną w rozumieniu art. 1 Ustawy o zbiórkach publicznych, podczas gdy w rzeczywistości działania te nie spełniają cech definicyjnych zbiórki publicznej, tj. nie mają charakteru publicznego oraz nie polegają na zbieraniu ofiar w gotówce lub naturze na z góry określony cel,

- art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2014 r., póz. 1118 z późn. zm.) w związku z art. 23 tej ustawy poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie, polegające na przyjęciu, że prowadzenie przez Fundację w latach 2007 - 2012 kampanii mailingowej rażąco naruszało przepisy prawa, co stanowi podstawę do wykreślenia z KRS informacji o posiadaniu przez Fundację statusu Organizacji (...) (dalej (...)), podczas gdy żadne z działań Fundacji, w tym prowadzenie kampanii mailingowej, nie nosiło znamion naruszenia przepisów prawa, a w szczególności rażącego, to jest ewidentnego naruszenia przepisów prawa,

- art. 33a ust. 1 w związku z art. 33a ust. 2 pkt 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (w brzmieniu przed nowelizacją, która weszła wżycie dnia 18 lipca 2014 r.) poprzez przyjęcie, że Fundacja nie zaniechała naruszeń i nie przedstawiła niezbędnych wyjaśnień w terminie 30 dni od otrzymania wezwania, podczas gdy Fundacja działania te wykonała, w związku, z czym nie było podstaw do wystąpienia Ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do sądu rejestrowego o wykreślenie informacji o posiadaniu przez Fundację statusu organizacji pożytku publicznego,

2. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgodnie z zasadami logicznego rozumowania i zasadami doświadczenia życiowego oraz przez niewyjaśnienie wszystkich istotnych elementów stanu prawnego i faktycznego sprawy, a w konsekwencji błędne ustalenie stanu prawnego i faktycznego sprawy polegające w szczególności na:

a) przyjęciu, że kampania mailingowa prowadzona przez Fundację w latach 2007 - 2012 miała charakter publiczny, a jej przedmiotem było zbieranie ofiar w gotówce na z góry określony cel, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że kampania mailingowa prowadzona przez Fundację nie stanowiła zbiórki publicznej w rozumieniu art. 1 Ustawy o zbiórkach publicznych z 1933 r, ponieważ skierowana była do zindywidualizowanych osób, skonkretyzowanych z imienia, nazwiska i adresu, a jej celem było informowanie potencjalnych darczyńców o działalności statutowej Fundacji oraz upowszechnianie wiedzy na temat zjawiska głodu i niedożywienia w Polsce, a ewentualne ofiary otrzymywane przez Fundację od darczyńców w wyniku tej kampanii nie miały postaci gotówki, gdyż były przekazywane Fundacji w ramach polecenia przelewu, a więc w formie bezgotówkowej,

b) przyjęciu, że Fundacja nie usunęła uchybień wskazywanych w wystąpieniu pokontrolnym organu nadzoru, tj. wnioskodawcy Ministra Pracy i Polityki Społecznej (dalej (...)), podczas, gdy z materiału dowodowego wynika, że Fundacja zalecenia pokontrolne (...) zrealizowała,

- 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia postanowienia niezawierającego wskazania i wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz brak odniesienia się do wszystkich zarzutów Fundacji przedstawionych w skardze na orzeczenie referendarza sądowego z dnia 4 grudnia 2014 r., co istotnie utrudnia wywiedzenie zarzutów apelacji w zakresie naruszenia przepisów prawa materialnego oraz kontrolę rozstrzygnięcia.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżąca Fundacja wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku z dnia 10 września 2014 r. o wykreślenie z KRS informacji o posiadaniu przez fundację statusu organizacji pożytku publicznego (k. 387).

W uzasadnieniu skarżąca Fundacja przedstawiła argumentację do wszystkich sformułowanych zarzutów m.in. zarzucając, że istota sprawy sprowadza się do oceny, czy w świetle art. 1 Ustawy o zbiórkach publicznych prowadzona przez Fundację kampania mailingowa powinna być kwalifikowana, jako zbiórka publiczna w świetle definicji zbiórki publicznej zawartej w tym przepisie. Skarżący zarzucił, że Sąd Rejonowy zaniechał jednak dokonania wykładni powyższego art. 1 ustawy. Zdaniem skarżącego z art. 1 Ustawy o zbiórkach publicznych wynikają natomiast trzy konstytutywne cechy zbiorki publicznej tj. publiczny charakter, zbieranie ofiar w gotówce lub naturze oraz wyznaczony z góry cel zebranych ofiar. W przypadku, gdy określone działanie nie realizuje choćby jednej z powyższych cech, to nie stanowi ono już zbiórki publicznej. Skarżąca Fundacja przyznała dalej, że nie składała sprawozdań ze zbiórki publicznej, ale tylko w takim zakresie, w jakim dotyczyło to akcji mailingowej. Wynikało to, zaś z faktu, że Fundacja działała w zaufaniu do stanowiska przedstawionego przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z dnia 01 marca 2007 r. Zgodnie z przedstawionym w nim stanowiskiem działalność Fundacji polegająca na prowadzeniu tzw. „mailingu” tj. na przesyłaniu zindywidualizowanym darczyńcom informacji o działalności Fundacji i próśb o jej wsparcie nie ma charakteru publicznego a tym samym nie stanowi zbiorki w rozumieniu obowiązującej wówczas art. 1 Ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych. W związku z powyższym stanowiskiem Ministerstwa oraz z uwagi na fakt, iż Fundacja pozyskiwała darowizny w formie bezgotówkowej od skonkretyzowanych z imienia i nazwiska osób, skarżąca Fundacja nie traktowała prowadzonej przez siebie działalności mailingowej, jako zbiórki publicznej, podlegającej rygorom, o których mowa w art. 1 ww. Ustawy z 1933 r. tj. obowiązkowi sprawozdawczemu i publikacyjnemu. Skarżąca odwołała się także do literalnej – językowej wykładni przepisów tzw. reglamentacyjnych ww. Ustawy w tym art. 1. Użyte w tym artykule pojęcie „publiczne” oznacza skierowane i adresowane do nieoznaczonych bliżej osób. Stąd też Sąd pierwszej instancji niezasadnie przyjął wykładnię ww. art. 1 Ustawy o zbiórkach publicznych odbiegającą od jej literalnego brzmienia przyjmując jednocześnie niezasadnie, że skoro korespondencja kierowana przez Fundację do darczyńców była „duża” i „anonimowa”, to tym samym miała charakter publiczny. Tymczasem Fundacja znała dane osobowe darczyńcy, jego adres, listy znajdowały się zaś w zamkniętej kopercie. Brak też uzasadnienia do zakwalifikowania takiej korespondencji, jako publicznej tylko, dlatego, że było wiele jej odbiorców. Nadto w ocenie skarżącej Fundacji brak następnej cechy charakterystycznej dla zbiórki publicznej tj. nie zbierano ofiar w gotówce lub naturze. Fundacja pozyskiwała środki w ramach akcji mailingowej tylko i wyłącznie poprzez indywidualne wpłaty na konto bankowe Fundacji, a więc w formie bezgotówkowej z wykorzystaniem instytucji polecenia przelewu (art. 63 ust. 3 Prawa bankowego). W tym miejscu skarżąca Fundacja odwołała się do wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 06 lutego 2012 r. (sygn. akt XI W 1497/11/P), w którym sąd ten uznał, że obrót bezgotówkowy (przelewy) nie jest zbieraniem ofiar w gotowce lub naturze w rozumieniu art. 1 ww. Ustawy z 15 marca 1933 r. Z uwagi na powyższe zdaniem skarżącej działania Fundacji polegające na prowadzeniu akcji mailingowej (a tym samym niewskazywanie w sprawozdaniach ze zbiorek w latach 2007 – 2009 r. informacji o przychodach i kosztach akcji mailingowej) nie mogą być potraktowane i ocenione, jako rażące (kwalifikowane, ewidentnie sprzeczne) naruszenie przepisów prawa, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 2 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Fundacja działała, bowiem w dobrej wierze oraz w zaufaniu do treści obowiązujących wówczas przepisów prawa oraz stanowiska Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA). Dalej skarżąca zarzuciła, że nie można jej przypisać rażącego naruszenia przepisów prawa poprzez prowadzenie w latach 2011 i 2012 akcji mailingowych bez uprzedniego wystąpienia o pozwolenie na prowadzenie zbiórki publicznej. Zwróciła uwagę, że w tamtym okresie toczył się, bowiem pomiędzy nią a MSWiA spór sądowo – administracyjny, wskutek składanych przez Fundację środków odwoławczych od decyzji o odmowie wydania jej pozwolenia na prowadzenie zbiorki publicznej. Strony odmiennie i rozbieżnie interpretowały, bowiem akcję mailingową – Fundacja, jako nienoszącą znamion zbiorki publicznej a MSWiA przeciwnie. Dlatego też, skoro kwalifikacja takiej akcji, jako publicznej zbiórki nie była oczywista i ewidentna, to nie może być mowy o rażącym naruszeniu prawa, nawet pomimo tego, że później wskutek orzeczenia NSA interpretacja Fundacji uznana została za nieprawidłową. Nawet wśród organów państwowych nie było w spornym okresie zgody i spójnego stanowiska w tym przedmiocie, co ostatecznie doprowadziło do uchylenia Ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiorkach publicznych i uchwalenia nowej z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiorek publicznych, która weszła w życie 18 lipca 2014 r. Naruszeń, jakich dopuściła się, więc Fundacja nie wynikały z jej umyślnych działań czy też z niedbalstwa, wynikały tylko odmiennej kwalifikacji akcji mailingowej opartej na literalnym brzmieniu art. 1 uchylonej Ustawy. Skarżąca zwróciła nadto uwagę, że Sąd pierwszej instancji w tym przedmiocie w ogóle nie dokonał analizy i wykładni pojęcia rażącego naruszenia prawa.

Bezzasadny jest także zdaniem skarżącej zarzut Sądu Rejonowego, że Fundacja nie usunęła uchybień określonych w wystąpieniu pokontrolnym wnioskodawcy (...), co tym samym mogło być podstawą do pozbawienia Fundacji statusu (...) w myśl art. 33 ust. 2 pkt 1 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Fundacja po wydaniu przez NSA w dniu 14 lutego 2013 r. wyroku oddalającego jej skargę kasacyjną – potwierdzającego zasadność odmówienia jej pozwolenia na zbiórkę publiczną i zakwalifikowaniu akcji mailingowej, jako działań o charakterze publicznym, niezwłocznie zaprzestała prowadzenia takiej akcji. Na pisemne wezwanie (...) z dnia 22 marca 2013 r. uzupełniła zaś sprawozdania z tej akcji prowadzonej latach 2011 i 2012, co zadośćuczyniła pismami z dnia 18 kwietnia 2013 r. Skarżąca dalej zwróciła uwagę, że wnioskodawca, jako podstawę prawną swego wniosku przywołał przepis art. 33a ust. 2 pkt 1 uchylonej ww. Ustawy z 24 kwietnia 2003 r. Przepis ten już nie obowiązuje a przyczyną jej uchylenia były m.in. wątpliwości i niejasności związane z jej stosowaniem w tym z wykładnią definicji zbiórki publicznej, na co wskazuje uzasadnienie projektu do Ustawy ją zastępującej tj. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.

Z uwagi na powyższe okoliczności zdaniem skarżącej Fundacji brak podstaw do przypisania jej odpowiedzialności w postaci pozbawienia jej statusu (...) na podstawie art. 33 ust. 2 pkt 2 Ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (k. 387).

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca Minister Pracy i Polityki Społecznej podtrzymał złożony wniosek o wykreśleniu z KRS informacji o posiadaniu przez skarżącą Fundację statusu organizacji pożytku publicznego oraz stanowisko zaprezentowane w złożonych w niniejszej sprawie pismach procesowych. Argumentował nadto m.in., że Fundacja zobowiązana została w 2010 r. przez Urząd Kontroli Skarbowej w G. do sporządzenia sprawozdania z przeprowadzonej zbiórki publicznej w latach 2007 – 2008 czego nie wykonała, nie rozliczyła środków pochodzących ze zbiórki publicznej prowadzonej na podstawie pozwolenia MSWiA z 2007 r., nie opublikowała w prasie wyników zbiórki. Dlatego decyzją z 01 września 2011 r. MSWiA odmówiło wydania pozwolenia na przeprowadzenie kolejnej zbiórki, a decyzja ta stała się prawomocna w administracyjnym toku postepowania. Fundacja nie rozliczyła też zbiorki prowadzonej w latach 2011 – 2013. Wbrew stanowisku skarżącej była informowana o właściwej interpretacji przepisów o zbiórkach publicznych m.in. w treści wystąpienia pokontrolnego (...) (k. 416).

Pismem procesowym z dnia 27 stycznia 2016 r. skarżąca ustosunkowała się do stanowiska wnioskodawcy przedstawionego w odpowiedzi na apelację, zarzucając m.in., że nieprawdą jest, iż nie usunęła naruszeń stwierdzonych w wystąpieniu pokontrolnym (...), czego dowodzi treść pism z 18 kwietnia 2013 r. (k. 443).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, bowiem wszystkie jej zarzuty zasługują na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w sposób odmienny, aniżeli Sąd I instancji dokonał oceny podstaw wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego informacji o posiadaniu przez Fundację statusu organizacji pożytku publicznego. W ocenie Sądu Odwoławczego na gruncie niniejszej sprawie nie zaszły przesłanki do pozbawiania skarżącej Fundacji takiego przymiotu. Zdaniem Sądu Okręgowego sama kwestia oceny charakteru prowadzonych zbiórek jest drugorzędna, bowiem nawet uznanie ich za zbiórki publiczne nie stanowi podstawy do zastosowania sankcji, o której mowa we wniosku.

Wskazania na wstępie wymaga, iż wniosek Ministra Pracy i Polityki Społecznej został oparty na zarzucie naruszenia przez Fundację art. 33a ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie w związku z art. 23 (Dz. U. 2010, Nr 234, poz. 1536) zwana dalej u.d.p.p.w.) oraz na art. 52 ust. 5 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. Zdaniem wnioskodawcy ww. art. 33 ustawy u.d.p.p.w. wskazuje na dwie przesłanki, z których zaistnienie, chociaż jednej z nich powoduje uruchomienie procedury nadzorczej opisanej w tym przepisie. Fundacja (...) wbrew, bowiem treści tego przepisu nie nadesłała sprawozdań z wyników zbiórki przeprowadzonej w okresie obowiązywania zezwoleń MSWiA z dnia 05 lutego 2007 r. i 24 stycznia 2008 r., nie ogłosiła także w prasie wyników tych zbiórek. Tym samym zaistniały obie przesłanki z ww. przepisu. Ponadto wnioskodawca zarzucił we wniosku, że Fundacja (...) w latach 2011 - 2013 r. prowadziła zbiórki publiczne bez wymaganego powszechnie obowiązującym prawem odpowiedniego zezwolenia, które także nie zostały rozliczone. Powyższe postępowanie Fundacji dowodzi, zatem zdaniem wnioskodawcy o rażącym naruszeniu przez nią przepisów prawa, o którym mowa w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy u.d.p.p.w. Fundacja nie daje, więc rękojmi rzetelnego działania a w konsekwencji brak podstaw do przyznania tej Fundacji szczególnego uprawnienia w postaci zwolnienia z danin publiczno-prawnych oraz możliwości otrzymywania środków publicznych pochodzących z 1 % podatku od osób fizycznych. Powyższe stanowisko wnioskodawca oparł, zaś m.in. na piśmie Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w G. z dnia 03 września 2010 r. pn. „Wynik kontroli” sporządzonym po przeprowadzeniu postępowania kontrolującego „rzetelność deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania wpłacania podatku dochodowego od osób prawnych za 2007 i 2008 rok”(k. 16). Kontrolujący ustalił, że darczyńcy o działalności Fundacji (...) dowiadywali się z imiennego listu (mailingu) wysłanego do nich za pośrednictwem poczty Polskiej na adres domowy, w którym informowano ich o charakterze prowadzonej działalności z prośbą o jej wsparcie. List zawierał wypełniony druk dowodu wpłaty na wskazany w nim rachunek bankowy. Powyższe w ocenie kontrolującego stanowiło, zatem podstawę do przyjęcia, że wpłaty dokonywane przez darczyńców po otrzymaniu przez nich imiennego listu stanowiły jednak zbiórkę publiczną, w związku z czym Fundacja miała obowiązek ewidencjonowania wpłat na koncie przeznaczonym do zbiórki publicznej a sprawozdanie ze zbiórki ogłosić w prasie. Tym samym zbiórka ta miała cechy publicznej, do której zastosowanie mają przepisy art. 1 i 9 ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. z 1933 r., Nr 22, poz.162) oraz § 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 06 listopada 2003 r. w sprawie sposobu przeprowadzenia zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiorkami (Dz. U. z 2003 r., nr 199, poz. 1947). Fundacja nie wykonała zaleceń pokontrolnych, albowiem nie sporządziła sprawozdania z przeprowadzonej w latach 2007 – 2008 zbiórki publicznej.

Zdaniem Sądu Okręgowego należy podzielić stanowisko uczestnika postępowania, iż w niniejszym stanie faktycznym zastosowanie znajdzie treść art. 33a ust. 1 pkt 1 u.d.p.p.w. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (Dz. U. z dnia 17 kwietnia 2014 r.), która weszła w życie w dniu 18 lipca 2014 r., a więc przed datą wniesienia niniejszego wniosku - złożonego w dniu 10 września 2014 r. (k. 126). Zgodnie, bowiem z przepisem intertemporalnym art. 40 ustawy z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (Dz. U. z dnia 17 kwietnia 2014 r.) „Do postępowań w sprawie wydania pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki publicznej wszczętych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.” Przepis intertemporalny ograniczył, zatem stosowanie ustawy z 15 marca 1933 r,. o zbiórkach publicznych wyłącznie do spraw związanych z wydaniem pozwoleń na przeprowadzenie zbiórek publicznych, a więc innego postępowania niż niniejsze. Ponadto tym samym zmianie uległy przepisy ustawy u.d.p.p.w., zmieniono, bowiem z dniem 18 lipca 2014 r. wskazywany przez wnioskodawcę art. 33a ust. 1 w tej części, która przewidywała możliwość wystąpienia przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej z wezwaniem do uzupełnienia sprawozdania ze zbiórki publicznej (tj. „Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego: (…) wzywa organizację pożytku publicznego do zaniechania naruszeń oraz przedstawienia niezbędnych wyjaśnień. Trafne jest, zatem stanowisko skarżącego, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym (art. 316 k.p.c.) Fundacja nie powinna być negatywnie sankcjonowana za stwierdzenie ewentualnych naruszeń przepisów już nieobowiązujących, zwłaszcza, że zbiórka publiczna przeprowadzona była w całości przed dniem wejścia w życie „nowej” ustawy z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach zbiórek publicznych . W tej sytuacji punktem wyjścia do oceny zasadności wniesionej apelacji oraz wydanego orzeczenia winien być przepis art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2016., poz. 239 tekst jednolity) o następującej treści: „Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może wystąpić do sądu rejestrowego o wykreślenie informacji, o której mowa w art. 22 ust. 2, lub o wykreślenie organizacji, o której mowa w art. 22 ust. 3, z Krajowego Rejestru Sądowego, w przypadku nieusunięcia uchybień określonych w wystąpieniu pokontrolnym lub uchylania się od poddania się kontroli przez organizację pożytku publicznego (pkt 1) oraz rażącego naruszenia przepisów prawa stwierdzonego w wyniku kontroli, o której mowa w art. 29 (pkt 2).

Zdaniem Sądu Okręgowego żadna z ww. przesłanek nie miała jednak miejsca w realiach niniejszej sprawy.

Wbrew stanowisku wnioskodawcy, Fundacja (...) zgodnie z zaleceniami pokontrolnymi zawartymi w powołanym już powyżej piśmie z 03 września 2010 r. nadesłała stosowne sprawozdania z przeprowadzonych zbiórek. Dowodem na powyższą okoliczność są przedłożone (jeszcze przed wszczęciem niniejszej sprawy) do akt niniejszej sprawy dokumenty w postaci „Sprawozdania z rozliczenia akcji mailingowej za okres 01.01.2011 – 31.12.2011” z dnia 18 kwietnia 2013 r. (k. 66), „Sprawozdanie z rozliczenia akcji mailingowej za okres 01.01.2012 – 31.12.2012” z dnia 18 kwietnia 2013 r. (k. 68), „Pismo (...) Fundacji Pomocy (...) Przedłożenie Sprawozdań z Akcji M. za L. 2011 oraz 2012” z dnia 18 kwietnia 2013 r. (k. 71), pismo Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji z dnia 14 maja 2013 r. przekazujące sprawozdania za lata 2011 i 2012 r. Dyrektorowi Departamentu Pożytku Publicznego w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Polityki Społecznej (k. 73), pisma z dnia 28 czerwca 2013 r., 17 czerwca 2014 r. skierowane przez Fundację do Ministra Pracy i Ministra Pracy i Polityki Społecznej informujące o przekazaniu m.in. sprawozdania finansowego za 2012 r. i 2013 r. (k. 75, 90). Nadto z treści złożonych na rozprawie apelacyjnej wyjaśnień przez G. J. - prezesa Fundacji oraz pisma 18 kwietnia 2013 r., wynika, że wszystkie sprawozdania zostały wysłane do właściwego organu, ponadto niezależnie od powyższego wszystkie roczne sprawozdania finansowe regularnie publikowała i publikuje na swojej stronie internetowej (v. zapis od 33 minuty, k. 49). Sprawozdania te Fundacja złożyła, zaś niezwłocznie po wydaniu w dniu 14 lutego 2013 r. przez Naczelny Sąd Administracyjny wyroku kończącego zawisły spór sądowo administracyjny, jaki toczyła z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, wskutek złożenia skargi na decyzję z dnia 01 września 2011 r. odmawiającej jej wydania pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki publicznej. Osią zaś tego sporu była odmienna wykładnia i interpretacja art. 1 uchylonej już ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych. W związku z powyższymi rozważaniami uznać należało, że Fundacja ostatecznie zaniechała naruszeń i przedłożyła żądane sprawozdania.

Sąd Okręgowy podziela także zarzut skarżącej Fundacji, że nie nastąpiło z jej strony tzw. rażące naruszenie przepisów prawa obowiązujących w ówczesnym porządku prawnym a stwierdzone w wyniku przeprowadzonej przez Urząd Kontroli Skarbowej kontroli.

Jak to już powyżej wskazano, z ustaleń kontrolnych poczynionych przez Urząd Kontroli Skarbowej, wynikało, że Fundacja (...) pozyskiwała dla swej działalności środki pieniężne wskutek dobrowolnych wpłat – darowizn pieniężnych na wskazywany numer bankowy. Przy czym prośby o wsparcie i wszelkie informacje zawarte były w listach adresowanych przez Fundację imiennie do konkretnych, zindywidualizowanych adresatów (potencjalnych darczyńców). Była to tzw. zbiórka środków w formie mailingowej, która została wówczas oceniona przez Fundację (przed ostatecznym przesądzeniem tej kwestii przez Naczelny Sąd Administracyjny), jako zbiórka niespełniająca publicznego charakteru, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 15 marca 1933 r., a tym samym Fundacja uznawała, że nie ma obowiązku składnia sprawozdań ewidencjonujących jej wyniki i sposób zużytkowania zebranych środków. Przepis obowiązującego wtedy przepisu art. 1 ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych miał następujące brzmienie: „Wszelkie publiczne zbieranie ofiar w gotówce lub naturze na pewien z góry określony cel wymaga uprzedniego pozwolenia władzy”. Z uwagi na różną interpretację tego przepisu definiującego pojęcie „zbiórki publicznej” skarżąca Fundacja zwróciła się, zatem de facto już na początku swojej działalności z zapytaniem do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji – organu decydującego o zezwoleniu na przeprowadzenie zbiórek publicznych, „o właściwą interpretację praktykowanej przez Fundację (...) w kontekście obowiązującej ustawy z 1933 r. o zbiórkach publicznych. W odpowiedzi Fundacja uzyskała pisemne stanowisko przedstawione w piśmie z dnia 01 marca 2007 r., że co do zasady o publicznym charakterze decyduje skierowanie apelu do bliżej nieokreślonego adresata. Dlatego też kierowanie przez Fundację drogą pocztową próśb o wsparcie celów statutowych Fundacji, do ściśle określonego kręgu osób znanych z nazwy i adresu, wyklucza publiczny charakter akcji „mailingowej”. Jednocześnie organ ten zastrzegł, że taka interpretacja nie jest jednak jednoznaczna. Powyższa okoliczność, jak słusznie zarzuciła skarżąca dowodzi tego, że „działała w zaufaniu” takiego stanowiska i była przekonana o słuszności swojego, a więc że działalność mailingowa nie ma charakteru publicznej zbiórki a tym samym, że brak podstaw składania przez nią sprawozdań z przeprowadzonych w latach 2007 - 2008 akcji mailingowych w tym w latach 2011 - 2012 bez zezwolenia. W tym miejscu Sąd Okręgowy ubocznie zwraca uwagę, że z ustaleń poczynionych przez Naczelny Sąd Administracyjny do wyroku z 14 lutego 2013 r. wynika, że działalność Fundacji w 2007 r. w tym zakresie była już przedmiotem kontroli MSWiA zakończonej protokołem kontroli, w trakcie której nie stwierdzono żadnych uchybień. Wątpliwości związane z właściwą wykładnią art. 1 ustawy z 1933 r. o zbiórkach publicznych miał też sam wnioskodawca, skoro w piśmie z dnia 08 kwietnia 2011 r. zwrócił się do MSWiA Departamentu Zezwoleń i Koncesji z zapytaniem czy podziela pogląd Urzędu Kontroli Skarbowej przedstawiony w dokumencie pokontrolnym. Należy też w tym miejscu podkreślić, że trudności związane z wykładnią „zbiórki publicznej” zmusiły ustawodawcę do doprecyzowania już tego pojęcia w nowej ustawie z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiorek publicznych zastępującej ustawę z 1933 r., która zniosła ostatecznie obowiązek uzyskiwania pozwoleń na zbiórkę publiczną. Zostały one, bowiem zastąpione zgłoszeniami na publicznie dostępnym rządowym portalu zbiórek publicznych. Ponadto zbieranie środków przez przelewy na konto, gdzie przepływ pieniędzy i tak jest rejestrowany, nie wymaga zgłoszenia i nie podlega regulacji dotyczącej zbiórek publicznych. Ubocznie w tym miejscu Sąd Okręgowy wskazuje, że środki uzyskane przez Fundację w ramach akcji mailingowej poprzez przelewy, również były ewidencjonowane zarówno w samych dokumentach księgowych Fundacji jak i na rachunkach bankowych Fundacji oraz w jej deklaracjach podatkowych. Sąd Okręgowy zgadza się z argumentacją skarżącej, że powyższa inicjatywa ustawodawcza tym samym potwierdziła istnienie zasadnych wówczas wątpliwości Fundacji, co do charakteru jej akcji mailingowej. Sąd Odwoławczy podziela także trafny pogląd skarżącej, iż przepisy uchylonej już ustawy z 1933 r. o zbiórkach publicznych miały charakter reglamentacyjny. Charakteryzowały się, zatem tzw. określonością i precyzją a w związku z tym ich interpretacja winna być zwężająca z wykluczeniem wykładni rozszerzającej. Z pewnością to właśnie zmusiło ustawodawcę do podjęcia zmian porządkujących i definiujących zbiórkę publiczną.

W tej sytuacji brak podstaw do uznania, że Fundacja rażąco naruszyła przepisy prawa, które uzasadniałyby pozbawienie jej statusu organizacji pożytku publicznego na podstawie art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy u.d.p.p.w. Co najwyżej przypisać jej można natomiast naruszenie obowiązującego wówczas prawa tj. bezprawne działanie. Nie można, bowiem traktować opisanego powyżej działania Fundacji, jako „rażącego” naruszenia prawa, skoro wynikało ono z błędów z wykładni prawa - odmiennej interpretacji konkretnej normy prawnej i to przez każdą ze stron (Fundację, MSWiA., (...)). Jeżeli przepis dopuszcza rozbieżną interpretację, nawet mniej lub bardziej uzasadnioną, to wybór jednej z nich, jeżeli nawet później zostanie uznany za nieprawidłowy, (tak jak Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku z 14 lutego 2013 r.) nie może być oceniony, jako „rażące” naruszenie prawa. Innymi słowy „rażące” naruszenie prawa to naruszenie wyraźnej i niebudzącej żadnej wątpliwości oczywistej normy prawa materialnego, przekroczenie prawa w sposób niedwuznaczny. Sąd Okręgowy odwołuje się w tym miejscu do stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonego w wyroku z 09 lutego 2006 r., sygn. OSK 1134/04, które pomocniczo i na zasadzie dalekiej analogii można odnieść do powyższej kwestii, z którego wynika, iż o rażącym naruszeniu prawa decydują łącznie trzy przesłanki: oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu, który został naruszony oraz racje ekonomiczne lub gospodarcze tj. skutki, które wywołuje (tam decyzja). Tylko wówczas mamy do czynienia z kwalifikowaną formą „naruszenia prawa”. Generalnie zdaniem doktryny prawa, naruszenie prawa czy to przez podmiot czy też organ jest kwalifikowane, jako „rażące”, gdy samo w sobie ma taki charakter, jest tak głęboko niezgodne ze stosowaniem prawa obowiązującego, że stanowi zaprzeczenie samej istoty unormowania zawartego w określonych przepisach (v. J. Borkowski glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 lipca 2003 r., IV SA 4263/01.OSP).

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy za zasadne uznał, więc wszystkie podniesione w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego, które w efekcie ich błędnej wykładni i zastosowania doprowadziły Sąd Rejonowy do uwzględnienia wniosku i wykreślenia informacji o posiadaniu przez (...) Fundację Pomocy (...) w G. statusu organizacji pożytku publicznego. Jednocześnie Sąd Okręgowy podziela stanowisko skarżącego, że podnoszona we wniosku okoliczność związana z faktem prowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie współpracy Fundacji (...) z firmą (...) jest irrelewantna dla oceny zasadności zgłoszonego wniosku zmierzającego do pozbawienia Fundacji statusu organizacji pożytku publicznego, którego ocenę należało przeprowadzić w oparciu o przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym i przepisy prawa materialnego powołanego przez wnioskodawcę i uczestnika postępowania. Niezależnie od powyższego Sąd Okręgowy nie posiada żadnych informacji o ewentualnym prawomocnym wyroku skazującym wydanym w postępowaniu karnym, którym na mocy art. 11 k.p.c. byłby w niniejszym postępowaniu cywilnym związany, co do popełnienia przestępstwa oraz co do ustaleń, a który miałby wpływ na ocenę utraty przez Fundację statusu organizacji pożytku publicznego.

W konsekwencji powyższych rozważań Sąd Okręgowy w całości podziela także stanowisko skarżącej o naruszeniu przez Sąd Rejonowy przepisów prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c., art. 328 k.p.c. Sąd Rejonowy błędnie, bowiem ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowody, który w efekcie doprowadził go do uwzględnienia wniosku.

Mając na uwadze powyższe okoliczności faktyczne i prawne Sąd Okręgowy uznał, że zachodzi konieczność uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę oddali wniosek - wobec braku spełnienia ustawowych przesłanek z powołanych we wniosku aktów prawnych. Jednocześnie Sąd Okręgowy wskazuje, że stosownie do treści art. 694 ⁷ k.p.c. „w razie uwzględnienia środka odwoławczego od orzeczenia wydanego w postępowaniu rejestrowym, dotyczącego wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, sąd drugiej instancji uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi rejestrowemu. Rozpoznając ponownie sprawę, sąd rejestrowy uwzględnia wskazania sądu drugiej instancji oraz aktualny stan rejestru”. Powyższe unormowanie oznacza, zatem że w sprawach rejestrowych Sąd drugiej instancji nie jest władny orzekać reformatoryjnie. Stąd też Sąd Okręgowy uznając przedmiotową apelację za uzasadnioną zaskarżone postanowienie mógł tylko i wyłącznie uchylić i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Charakter sprawowanego przez Sąd drugiej instancji nadzoru judykacyjnego sprawia, że wadliwość zaskarżonego postanowienia Sądu Rejestrowego może usunąć wyłącznie tenże Sąd Rejestrowy w sposób zalecony już powyżej.

Dlatego Sąd Okręgowy uwzględniając zasadność wniesionej apelacji oraz mając na względzie art. 694 ⁷ k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sadowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, o czym orzekł jak w sentencji niniejszego postanowienia. Przy czym o kosztach postępowania za drugą instancję Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.