Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2013 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy
w składzie:

Przewodniczący SSO Włodzimierz Hilla

Sędziowie SO Piotr Kupcewicz

SO Adam Sygit - sprawozdawca

Protokolant st. sekr. sądowy Agnieszka Scheffs

przy udziale Gizeli Kubickiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej
w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2013 roku

sprawy Z. P.

oskarżonego z art. 107§1 k.k.s. w zw. z art. 6§2 k.k.s.

na skutek apelacji wniesionej przez Naczelnika Urzędu Celnego w B.

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 20 marca 2013 roku sygn. akt XVI K 12/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt IV Ka 716/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 20 marca 2013 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt XVI K 12/12 oskarżonego Z. P.uniewinniono od zarzuconego mu czynu a polegającego na tym, że pełniąc funkcję prezesa zarządu firmy (...) Sp. z o.o.z siedzibą przy Al. (...) (...) nr (...), (...)-(...) W., działając z wykorzystaniem tej samej sposobności urządzał:

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 2 września 2010 r. w (...) przy ul. (...), (...)-(...) B., gry na automacie (...) (nr fabryczny (...)) nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 2 września 2010 r. w Sklepie (...) przy ul. (...), (...)-(...) P., gm. K. powiat T. gry na automacie (...) (nr fabryczny (...)) nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 9 września 2010 r. w (...)przy ul. (...)w B., należącym do Przedsiębiorstwa Handlowo – Gastronomicznego (...) ul. (...), (...)-(...) B.gry na automatach (...)nr fabryczny (...), nr rejestracyjny (...)- (...)oraz (...)(nr fabryczny (...)), nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 9 września 2010 r. w Przedsiębiorstwie Handlowo Usługowym (...)przy ul. (...), Z. (...)-(...) B.gry na automacie (...) (...) nr fabryczny (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 9 września 2010 r. w Sklepie P.H.U.K. D.przy ul. (...), (...)-(...) B.gry na automacie H. S. P. (...)), nr fabryczny (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 9 września 2010 r. w Sklepie spożywczym przy ulicy (...), (...)-(...) S. gry na automatach (...) (nr fabryczny (...)), nr rejestracyjny (...)- (...), (...) (nr fabryczny (...)), nr rejestracyjny (...)- (...) oraz (...) (nr fabryczny (...)), nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 9 września 2010 r. w Sklepie wielobranżowym w (...) (...)-(...) D. gry na automacie (...) (nr fabryczny (...)), nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 9 września 2010 r. w Barze (...) przy ul. (...), (...)-(...) B. gry na automacie (...) (nr fabryczny (...)), nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 1 września 2010 r. w Sklepie Spożywczo-Przemysłowym w O.13, (...)-(...) Ś.gry na automacie (...)(nr fabryczny (...)), nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 10 września 2010 r. w Sklepie Ogólnospożywczym w (...), (...)-(...) I.gry na automacie (...)(nr fabryczny (...)) nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 10 września 2010 r. w Sklepie Monopolowym przy ul. (...), (...)-(...) B.gry na automacie (...)(nr fabryczny (...)), nr rejestracyjny (...)- (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 2 marca 2010 r. w Sklepie przy ul. (...)w P.gry na automacie (...) (...)) nr fabryczny (...),

-w bliżej nieokreślonym czasie, jednak nie później niż w dniu 10 marca 2011 r. w Sklepie monopolowym przy ul. (...)w B.gry na automacie o nazwie C. (...)((...)) nr fabryczny (...),

wbrew przepisom ustawy art. 129 ust. 3 ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych,

tj. od popełnienia przestępstwa karnoskarbowego z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i kosztami procesu obciążono Skarb Państwa.

Od powyższego orzeczenia apelację wniósł Urząd Celny w B., zaskarżając je w całości na niekorzyść oskarżonego, zarzucając:

- dopuszczenie się błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego wyroku a mającego istotny wpływ na jego treść, polegający na uznaniu, iż oskarżony Z. P. nie dopuścił się zarzucanego mu czynu,

- dopuszczenie się obrazy przepisów postępowania, polegającej na niewyczerpaniu inicjatywy dowodowej poprzez nieprzeprowadzenie dowodów w postaci decyzji Ministra Finansów z dnia 14 sierpnia 2008 roku, której treść była znana oskarżonemu a zatem miał świadomość charakteru urządzanych gier oraz miesięcznej informacji o osiąganych przez oskarżonego przychodach, na automatach o niskich wygranych, które obrazują wysokość obrotów na przedmiotowych automatach wykluczających tezę, że są to automaty o niskich wygranych.

Ponadto wskazano na nowe dowody, mające znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie, gdyż wskazujące na nierzetelność opinii technicznych a wydanych odnośnie automatów m.in. firmy (...). Wniesiono o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja była zasadna w zakresie wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

I.

Jak wynika z części motywacyjnej orzeczenia przesłankami uniewinnienia było w szczególności uznanie za wiarygodne wyjaśnień oskarżonego. Na tej podstawie oparto ustalenie odnośnie świadomości podsądnego w zakresie popełnienia zarzuconego czynu, tj. przyjmując, iż Z. P. opierał się na ważnych opiniach technicznych, zgodnie z którymi wszystkie automaty były automatami o niskich wygranych i tym samym nie miał świadomości, iż zostały one przerobione, funkcjonują niezgodnie z wymogami. Ponadto – zdaniem Sądu Rejonowego - o legalności działalności firmy (...) a tym samym braku możliwości przypisania winy oskarżonemu jako jej prezesowi świadczy to, że automaty znajdowały się w miejscach zgodnie z zawartymi umowami najmu powierzchni użytkowej, na funkcjonowanie automatów wydano wcześniej stosowne zezwolenia na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier. Zdaniem sądu I instancji, nawet i utrata ważności poświadczenia rejestracji automatu nie pozwalała na przypisanie odpowiedzialności podsądnemu, skoro nie miał on świadomości nieprawidłowości ich wcześniejszego działania. Uznano, iż skoro automaty funkcjonowały już przed objęciem stanowiska przez oskarżonego, to (biorąc pod uwagę również ilość punktów gier) nie mógł być on świadomy niezgodności z wymogami ustawionymi przez ustawodawcę. Jednocześnie, skoro nie weryfikował on dochodów przynoszonych przez te automaty, to tym samym nie byłby świadomy, iż reguły gry na nich są lub mogą być niezgodne z wymogami. Wniosek o wiarygodności wyjaśnień oskarżonego był również konsekwencją potwierdzenia ich przez pracowników spółki, osób zajmującym się serwisowaniem automatów i treści wydanych opinii technicznych. Ponadto - w zakresie ustaleń faktycznych - przyjęto, że plomby rejestracyjne na automatach nie były uszkodzone, zabezpieczały dostęp do automatów i na dzień ich badania funkcjonował w nich program zgodny (z jednym wyjątkiem) z wersją podaną w opinii technicznej.

W konsekwencji Sąd Rejonowy w Bydgoszczy:

-przyjął, iż przepis art. 107 § 1 k.k.s. normuje karalność urządzania lub prowadzenia gry losowej lub na automacie albo na automacie o niskich wygranych bądź zakładu wzajemnego, wbrew przepisom ustawy lub warunkom udzielonego zezwolenia (strona 19 uzasadnienia),

-zarzucone oskarżonemu przestępstwo może być popełnione jedynie umyślnie, w obu postaciach zamiaru czyli również w zamiarze ewentualnym, przy czym sprawca musi mieć świadomość tego, że urządzana gra jest niezgodna z przepisami i chce takiego efektu swojego postępowania lub też koniecznym jest wykazanie, iż sprawca co najmniej godził się na możliwość popełnienia czynu zabronionego,

-zaniechał oceny czy przedmiotowe automaty rzeczywiście są automatami o niskich wygranych czy też nie, przyjmując iż nie miało to znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (strony 18 i 22 uzasadnienia). Ustalił przy tym jednak, iż firma (...) wstawiała w punkty wskazane w zarzutach automaty do gry o niskich wygranych (strona 19 uzasadnienia),

-wskazał, że w czterech przypadkach powodem zatrzymania automatów było stwierdzenie przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego naruszenia art. 129 ust. 3 ustawy o grach hazardowych a w pozostałych z powodu stwierdzenia utraty ważności poświadczeń rejestracji,

-podstawą zarzutu było naruszenie w/wym. przepisu ustawy wobec opinii biegłego, iż wszystkie wymienione automaty nie spełniały wymogów technicznych dla automatów o tzw. niskich wygranych,

- spółka (...) przed wprowadzeniem automatów uzyskała opinie techniczne wydane przez upoważnione podmioty a wskazujące na zgodność z normami ustawowymi oraz uzyskała decyzje Ministra Finansów. Przyjęto, że oskarżony nie miał żadnych podstaw aby przypuszczać, że wprowadzone do użytku automaty miały inne właściwości niż te, które wynikały z opinii. Jednocześnie uznano, że brak jest podstaw aby oskarżony mógł powziąć wątpliwości, co do legalności prowadzonej gry i nie był zobowiązany do weryfikacji dostępnych mu dokumentów. Skoro stwierdzono nienaruszenie plomb a w badanych automatach funkcjonował program zgodny z wersją podaną w opinii (z jednym tylko wyjątkiem), to oznacza, iż do zmian musiało dojść zanim oskarżony objął funkcję prezesa spółki,

i tym samym ostatecznie uznał, że brak jest podstaw do przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za przestępstwo z art. 107 § 1 k.k.s. z uwagi na brak możliwości przypisania mu winy umyślnej, również w formie zamiaru ewentualnego (strony 21-22 uzasadnienia).

II.

Uznano, iż przedstawiona przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy argumentacja na uzasadnienie zapadłego orzeczenia uniewinniającego jest nieprzekonywująca a ponadto jest wynikiem zaniechań w zakresie zgromadzenia koniecznego materiału dowodowego, zaniechań w dokonaniu prawidłowej oceny już zgromadzonego materiału dowodowego i konsekwencją przyjęcia alternatywnego stanu faktycznego w zakresie strony przedmiotowej. Przede wszystkim należy podkreślić, że kontrola prawidłowości dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych jest utrudniona, jeżeli nie uniemożliwiona, jeżeli z część motywacyjnej orzeczenia nie wynika, jakie konkretnie ustalenia poczynił sąd a w konsekwencji, jakie były faktyczne przesłanki zapadłego orzeczenia.

W świetle powyższych uwag za zasadny należało uznać ten wniosek sformułowany przez skarżącego, że ustalenia faktyczne (odzwierciedlone w treści sporządzonego uzasadnienia) są niepełne, wewnętrznie sprzeczne, niekonsekwentne, nie uwzględniające całokształtu okoliczności wynikających z dowodów, które ujawniono, jak i tych, które wynikać mogłyby z dowodów, których przeprowadzenia zaniechano, mimo istotnego znaczenia dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Te błędy procesowe, popełnione przez sąd I instancji, dyskwalifikują wyrok i ich potwierdzenie musiało skutkować jego uchyleniem. Zasada swobodnej oceny dowodów nie może prowadzić do dowolności ocen i takiego doboru dowodów, którego prawidłowości nie można skontrolować w trybie apelacyjnym.

Przede wszystkim, zdaniem Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na czynienie jednoznacznych ustaleń odnośnie charakteru wskazanych treścią zarzutu automatów. Sąd I instancji z jednej strony przyjął, że ustalenie to nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, choć - z drugiej - uznał, iż „nie ulega również wątpliwości, iż (...) wstawiła w w/w punktach automaty do gry o niskich wygranych”. Pierwsza z powyższych alternatyw, tj. ustalenie iż reguły ustawowe nie zostały zachowane musiałaby skutkować oceną strony podmiotowej czynu i wnioskowaniem o świadomości sprawcy na podstawie wynikających z poczynionych ustaleń okoliczności. Druga, co oczywiste, skutkowałaby uniewinnieniem oskarżonego z uwagi na nie wyczerpanie znamion strony przedmiotowej przestępstwa. Nie sposób więc twierdzić, że kwestia ta nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy a w konsekwencji uchylać się do ustalenia jednoznacznego stanu faktycznego.

Gdy z materiału dowodowego wynikają – jak w niniejszej sprawie - różne wersje, to sąd jest zobowiązany, również z urzędu, do podjęcia wszelkich dostępnych mu wysiłków w ramach postępowania dowodowego dla ustalenia rzeczywistego stanu. Dopiero fakt istnienia „nie dających się usunąć wątpliwości”, w rozumieniu przepisu 5 § 2 k.p.k., nakazuje rozstrzygnąć je na korzyść oskarżonego. Reguła in dubio pro reo odnosi się w praktyce do zagadnień związanych z ustaleniami faktycznymi, nie można jej jednak rozumieć jako reguły swoistego, uproszczonego traktowania pojawiających się w procesie karnym wątpliwości. Wszelka wątpliwość w zakresie ustaleń faktycznych winna być wyjaśniona i usunięta przez wszechstronną inicjatywę dowodową organu procesowego i gruntowną analizę całego dostępnego materiału dowodowego. Dopiero wtedy, gdy po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości wątpliwość nie zostanie usunięta, należy ją wytłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego. Reguła ta ma więc zastosowanie jedynie wtedy, gdy wyczerpane zostały wszystkie możliwości w procesie, a mimo to nadal istnieją wątpliwości, których nie można usunąć ani w świetle zebranych dowodów, ani w świetle logicznego rozumowania.

Zdaniem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, w zakresie strony przedmiotowej, nie zachodzi sytuacja określona w art. 5 § 2 k.p.k. Z relacji funkcjonariuszy Urzędu Celnego prowadzących czynności i zeznań niektórych przedstawicieli podmiotów gospodarczych wydzierżawiających powierzchnie pod automaty wynika wprost, że reguły dotyczące funkcjonowania tzw. automatów o niskich wygranych nie zostały zachowane, gdyż wysokość jednorazowej gry i wygranej przekraczały wartości określone ustawowo. Zostało to potwierdzeniem również dokonaniem, odnośnie niektórych z zabezpieczonych automatów, gier kontrolnych. Tym samym faktyczne funkcjonowanie automatów wskazywało na niezgodność z ich właściwościami, stwierdzonymi wydanymi opiniami technicznymi. Co istotne, zeznaniom funkcjonariuszy dokonujących tego rodzaju ustaleń Sąd Rejonowy dał wiarę (strona 14 uzasadnienia). Nieuzasadnione jest kwestionowanie, że wniosek wyciągnięty z tych ustaleń w postaci uznania, iż automaty nie spełniały wymogów ustawowych nie może być podstawą czynienia tego rodzaju ustaleń faktycznych. Skoro m.in. w trakcie dokonywania gier kontrolnych faktycznie stwierdzono, iż wymogi zostały naruszone to – jak słusznie podnosi skarżący - brak przesłanek aby racjonalnie twierdzić, że wniosek powyższy stanowił jedynie subiektywną ocenę na temat charakteru przedmiotowych gier. Ponadto takie obiektywne ustalenia korespondują z zeznaniami, również uznanymi przez sąd I instancji za wiarygodne, niektórych z właścicieli punktów, gdzie funkcjonowały wstawione automaty odnośnie wartości gier i osiąganych wygranych. W takiej sytuacji istniały przesłanki do czynienia ustaleń obiektywnych a przez to i jednoznacznych. Ponadto z opinii biegłego R. R. wynika jednoznacznie, że wyszczególnione automaty (strona 17 uzasadnienia) nie spełniają wymogów technicznych zgodnych dla automatów o tzw. niskich wygranych, z uwagi na możliwy sposób gry, wysokość stawki za udział w grze oraz wysokość jednorazowej wygranej, sprzecznie z wymogami ustawy. Nota bene także z eksperymentów przeprowadzonych przez biegłego a mających przecież charakter wykonania gier kontrolnych wynikało, że stawki za grę i wygraną przekraczały ustawowo wymogi. W takiej sytuacji rozbieżność z opiniami technicznymi, również przy uzasadnionych podejrzeniach odnośnie ich rzetelności w związku z toczących się postępowaniem karnym przeciwko ich autorom (dokumenty na tę okoliczność zostały zgromadzone w aktach sprawy k. 344), nie mogła prowadzić do kwestionowania ustaleń będących podstawą sformułowania zarzutów przez oskarżyciela publicznego.

III.

Wobec powyższego kontroli poddano rozstrzygnięcie uniewinniające wskutek braku możliwości przypisania oskarżonemu winy umyślnej. Skarżący podniósł, że ustalenia poczynione w tym zakresie przez Sąd Rejonowy są nietrafne, gdyż są konsekwencją błędnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Ustawowe zapisy, w tym ich interpretacja dostępna dla oskarżonego jako prezesa firmy prowadzącej działalność w zakresie gier hazardowych, jednoznacznie określały wymogi dla gier automatowych. Ocena dowodów dokonana przez sąd chroniona jest zasadą oceny swobodnej, gdy dokonywana jest zgodnie z regułą art. 7 k.p.k. czyli opiera się na analizie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Zdaniem Sądu Okręgowego słuszne są zastrzeżenia sformułowane przez skarżącego, że w przypadku uznania, iż doszło do wyczerpania znamion przedmiotowych zarzuconego czynu, ocena okoliczności wynikających ze zgromadzonego materiału dowodowego wyklucza możliwość przypisania oskarżonemu odpowiedzialności z uwagi na brak winy umyślnej. Taki wniosek jest konsekwencją braku wnikliwości w analizie następujących okoliczności:

-oskarżony od kwietnia 2010 roku pełnił funkcję prezesa spółki (...) z o.o. z siedzibą w W. a przedmiotowe automaty funkcjonowały do: 1 września 2010 roku, 2 września 2010 roku, 9 września 2010 roku, 10 września 2010 roku, 2 marca 2011 roku i 10 marca 2011 roku czyli miał on obiektywną możliwość, również i obowiązek w zakresie oceny zgodności z prawem ich funkcjonowania, poprzez zapoznanie się ze sposobem ich rzeczywistego działania a odzwierciedlonym m.in. wysokością osiąganych dochodów,

-oskarżony został prezesem w spółce, która już wcześniej wykorzystywała automaty, jak wynika ze zgromadzonych dowodów, nie spełniające ustawowych wymogów. Nienaruszone plomby i brak ingerencji w oprogramowanie wskazywało, że już w momencie opiniowania automaty te nie spełniały ustawowych wymogów a sposób ich funkcjonowania niewątpliwie miał znaczenie dla wysokości osiąganych w ten sposób dochodów. W takiej sytuacji, powód i okoliczności zmiany na stanowisku prezesa spółki (...), był niezwykle istotny a nie został ustalony. Powyższe miało znaczenie dla oceny kwestii świadomości oskarżonego również przy założeniu, iż wcześniej w przestępczy sposób uzyskano opinie techniczne celem zalegalizowania automatów,

-oskarżony uczestniczył w działalności również innych podmiotów gospodarczych zajmujących się tożsamą działalnością (k. 138, 307) miał więc wiedzę o regułach dotyczących funkcjonowania gier zgodnie z przepisami prawa. W takiej sytuacji należałoby wnikliwie ocenić czy – nawet i - wyłącznie opieranie się przez oskarżonego jedynie na opiniach technicznych dotyczących automatów do gier, wskazywało na nieznajomość rzeczywistych zasad ich funkcjonowania i mogło być przesłanką od uwolnienia od odpowiedzialności karnej wobec faktycznej niezgodności z przepisami prawa. Biorąc pod uwagę stanowisko zajmowane przez oskarżonego w spółce z dużą ostrożności należy także ocenić wskazany przez podsądnego brak zainteresowania odnośnie dochodów osiąganych przez reprezentowany przez niego podmiot i ograniczania się jedynie do podpisywania bilansów finansowych.

Wobec powyższego ocena wyjaśnień oskarżonego musiała być uznana za mało wnikliwą oraz bezkrytyczną, skoro nie uwzględniającą zasad logiki i doświadczenia życiowego a wnioski z niej wyciągnięte, skutkujące ekskulpowaniem od popełnienia zarzuconego czynu, za - co najmniej - przedwczesne. Oczywistym przy tym jest, iż rodzaj i przesłanki rozstrzygnięcia, zapadłego w innym postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko Z. P. (k. 131-133, 306-315) nie determinował oceny jego wyjaśnień i pozostałego materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie, również pod kątem oceny strony podmiotowej.

Jednocześnie, niezasadne było przyjęcie przez Sąd Rejonowy, iż – wnioskowane przez oskarżyciela - ustalenia odnośnie wysokości dochodów uzyskanych z przedmiotowych automatów nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (k. 322v-323). Zakładanie a priori – jak wynika zresztą z uzasadnienia wyroku a nie postanowienia o oddaleniu wniosku dowodowego - że brak ewidencji ilości osób grających na automatach ani też jednostkowych wygranych, jak i podnoszony fakt przynoszenia stale tych samych dochodów, muszą decydować o nieprzydatności takich ustaleń było nieprawidłowe. Zresztą, jak wynika z akt sprawy Sąd Rejonowy w Bydgoszczy próbował czynić w tym zakresie stosowne ustalenia (k. 292). Sam uznał zatem, iż będzie to dowód istotny dla merytorycznego rozstrzygnięcia. Odstąpienie od przeprowadzenia go, nie jest konsekwencją niemożliwości (art. 170 § 1 pkt 4 k.p.k.) lecz niewątpliwie trudności w jego przeprowadzeniu (k. 304). Z informacji uzyskanej przez Sąd Rejonowy wynika jednak obowiązek prowadzenia przez podmiot miesięcznych raportów przychodów z gier na automatach o niskich wygranych z rozbiciem na poszczególne automaty. Skoro więc na chwilę obecną nie wykluczono możliwości poczynienia na tej podstawie dalszych, istotnych ustaleń faktycznych, to odstąpienie od ewentualnie skutecznych prób w tym zakresie należy oceniać jako niezasadne. Ustalenie, iż automaty przynosiły dochód w wysokości nieadekwatnej do stawek za grę, minimalnego procentowego progu wygrywalności (k. 322v), miejsc ich umiejscowienia czyli i potencjalnej ilości grających może skutkować ustaleniem odnośnie wiedzy oskarżonego o ich faktycznym działaniu wbrew ustawowym regałom a tym samym wskazywać na umyślne popełnienie przestępstwa. Konieczne było więc uzyskanie dokumentów pozwalających na dokonanie takich ustaleń, dokonanie oceny ich wiarygodności i wynikających z nich okoliczności przez sąd, ewentualnie ze skorzystaniem z wiedzy specjalnej (art. 193 § 1 k.p.k.).

IV.

Powyższe skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w Bydgoszczy winien przeprowadzić postępowanie dowodowe obejmujące całość zgromadzonego materiału i poddać go wnikliwej analizie, w szczególności pod kątem przydania waloru wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, przedstawiając wnioski z niej wynikające w sposób rzeczowy i jednoznaczny aby móc rozstrzygać, w przypadku ponownego postępowania odwoławczego, o prawidłowości zapadłej decyzji. Na chwilę obecną sąd odwoławczy – oprócz wcześniejszych zastrzeżeń - nie znajduje przesłanek nakazujących jeszcze dalsze poszerzenie zgromadzonego materiału dowodowego. Ewentualne dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, jeżeli Sąd Rejonowy uzna za konieczne skorzystanie z wiedzy specjalistycznej, musi zostać poprzedzone czynnościami zmierzającymi do uzyskania dokumentacji, która takiej ocenie zostałaby poddana. Dopiero obiektywnie stwierdzony brak dodatkowego materiału dowodowego oznaczać będzie niezasadność czynienia w tym kierunku dalszych działań.

W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy w Bydgoszczy będzie uprawniony do skorzystania z dyspozycji art. 442 § 2 k.p.k. i poprzestać na ujawnieniu dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, skoro kwestionowane były jedynie wnioski wyciągnięte ze zgromadzonego materiału dowodowego. Należy przy tym pamiętać, iż sąd orzekający ma obowiązek dochodzenia do prawdy obiektywnej również w sytuacji, gdy strony nie wnioskują o przeprowadzenie nowych dowodów, ale też dopiero wówczas, gdy samodzielnie dokonując oceny dowodów, uzna, że materiał dowodowy jest niepełny i nasuwa wątpliwości, co do stanu faktycznego sprawy, więc powinien być uzupełniony. Wskazania powyższe oczywiście nie determinują rodzaju rozstrzygnięcia jako zapadnie w przyszłości w zakresie sprawstwa i zawinienia Z. P. ale powodują, że ustalenia, będące konsekwencją oceny dotychczas zgromadzonego materiału dowodowego, należało uznać za dowolne i skutkujące błędnym ustaleniem stanu faktycznego w sprawie. Dlatego, w tej części, argumentacja skarżącego i w konsekwencji sformułowany wniosek o uchylenie wyroku, musiały zostać uznane za zasadne.

Jednocześnie - w ponownym postępowaniu – w zależności od rodzaju poczynionych dodatkowych ustaleń faktycznych pod uwagę należy wziąć aktualne brzmienie przepisu art. 107 § 1 k.k.s. i konsekwencje zmiany stanu prawnego od dnia 1 stycznia 2010 roku oraz fakt okresu sprawowania przez oskarżonego funkcji prezesa spółki (...) dla określenia czasu popełnienia ewentualnego przestępstwa. Ponadto przedmiotem rozważenia winny być konsekwencje wynikające dla krajowego porządku prawnego z rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości UE (k. 284, 288) oraz argumenty podnoszone w toku toczących się przed Sądem Najwyższym postępowań w sprawach I KZP 15/13 i I KZP 14/13.