Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: star. sekr. sądowy Magdalena Teteruk

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku F. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania F. W.     

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 23 października 2015 r.

znak (...)

oddala odwołanie

SSO Krzysztof Główczyński

Sygn. akt VU 1217/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 października 2015 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawcy F. W. prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie spełnia warunków do uzyskania świadczenia, określonych w przepisach art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej „ustawa emerytalna”) oraz w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), albowiem nie udowodnił na dzień wejścia w życie ustawy żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych, wobec wymaganych lat 15, a także nie udowodnił co najmniej 25- letniego ogólnego stażu pracy. Organ nie uwzględnił wnioskodawcy okresu uzupełniającego z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 22 marca 1971 r. do 22 września 1973 r. Kwestionując prawidłowość przedłożonych świadectw wykonywania prac w warunkach szczególnych, ZUS nie wliczył wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy następujących okresów zatrudnienia:

- od 04 października 1976 r. do 31 lipca 1980 r. w (...) Zakład Budownictwa (...) w L.;

- od 13 sierpnia 1980 r. do 31 grudnia 1986 r. i od 17 lutego 1987 r. do 19 maja 1988 r. we (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) Oddział w L.;

- od 20 maja 1988 r. do 30 września 1989 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w Ż., Zakład Budowlano (...) w L.;

- od 01 października 1989 r. do 21 czerwca 1992 r. w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.;

- 05 lipca 1994 r. do 30 września 1994 r. w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. we W.;

- od 01 kwietnia 1995 r. do 31 lipca 1995 r. w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w L..

Od powyższej decyzji F. W. złożył odwołanie, domagając się jej zmiany poprzez ustalenie prawa do emerytury zgodnie ze złożonym wnioskiem. Domagał się zaliczenia do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, nieuznanego przez organ rentowy, a do szczególnego stażu pracy żądał uwzględnienia wszystkich zakwestionowanych w decyzji okresów zatrudnienia oraz dodatkowo jego pracy w okresie od 07 lipca 2006 r. na stanowisku odlewacza w (...) S.A. Huta (...).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

F. W., urodzony w dniu (...), na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał 24 lata, 4 miesiące i 7 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 23 lata, 11 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od 22 marca 1971 r. do 22 września 1973 r. F. W. pracował w gospodarstwie rolnym matki R. W. o powierzchni 3,37 ha, położonym w miejscowości S., gmina B.. Wnioskodawca pod tym adresem był zameldowany w okresie od 24 marca 1955 r. do 06 września 1973 r. W spornym okresie zamieszkiwał tam razem z matką i młodszą o dwa lata siostrą M.. Ojciec wnioskodawcy zmarł w latach 60-tych. Odtąd gospodarstwo prowadziła matka wnioskodawcy. Po ukończeniu szkoły podstawowej wnioskodawca nie kontynuował nauki i poświęcił się pracy w gospodarstwie matki. Siostra wnioskodawcy w latach 1971-1973 uczęszczała do szkoły. Praca ubezpieczonego na gospodarstwie rolnym polegała w spornym okresie na uprawie zboża, ziemniaków oraz hodowli krów, świń, jednego konia, drobiu. Rodzina wnioskodawcy utrzymywała się jedynie z dochodów z gospodarstwa rolnego.

D o w ó d: - akta emerytalne ZUS tom II: - zaświadczenie z dn. 14.10.1991r.;

- zeznania świadków: A. R. –e-protokół: 00:13:28 – 00:22:00;

C. L.- e-protokół: 00:22:13 – 00:29:00;

- przesłuchanie ubezpieczonego –e-protokół: 00:59:59 – 01:14:00.

F. W. był zatrudniony od 04 października 1976 r. do 31 lipca 1980 r. w (...) Zakład Budownictwa (...) w L. na stanowisku betoniarza-montera konstrukcji żelbetowych. Wnioskodawca pracował przy budowie budynków mieszkalnych 4-5 piętowych na Osiedlu (...) w L.. Montaż płyt polegał na ich odpowiednim ustawieniu, zamocowaniu, zbrojeniu i zalaniu betonem. Płyty żelbetowe były przemieszczane na miejsce montażu dźwigiem, gdzie postawione były rozpory stalowe pod płyty. Wnioskodawca miał za zadanie pionowanie i poziomowanie płyt oraz odczepienie haka dźwigowego, co wymuszało wychylanie się poza obrys budynku. Wnioskodawca wykonywał też szalowanie płyt, czyli obkładał deskami łączenia płyt, celem uniknięcia wycieku betonu z leja, którym zalewano szczeliny między płytami. W świadectwie pracy wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wystawionym przez podmiot, niebędący następcą prawnym pracodawcy, a który przejął akta osobowe, wskazano, iż w pełnym okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace w warunkach szczególnych na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych, betoniarza, czyli prace na wysokości, wymienione w dziale V, poz. 4 i 5 pkt 2 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty.

Od 13 sierpnia 1980 r. do 19 maja 1988 r. ubezpieczony pracował we (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) Oddział w L., również na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych. W okresie od 17 września 1984 r. do 31 grudnia 1986 r. wnioskodawca był oddelegowany do pracy na budowie eksportowej na stanowisku montera. Jego obowiązki były podobne do tych, które miał u w.w. pracodawcy. Pracował m.in. przy budowie (...)w J.. W świadectwie pracy z dnia 04 maja 1988 r. pracodawca określił stanowisko zajmowane przez wnioskodawcę jako monter konstrukcji stalowych i żelbetowych. W świadectwie pracy w warunkach szczególnych wskazano, że ubezpieczony wykonywał prace w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresach: od 18 sierpnia 1980 r. do 31 grudnia 1986 r. i od 17 lutego 1987 r. do 19 maja 1988 r., zajmując stanowisko montera konstrukcji, wymienione w dziale V, poz. 5 pkt 2 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r.

Od 20 maja 1988 r. do 30 września 1989 r. wnioskodawca był pracownikiem w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w Ż., Zakład Budowlano (...) w L.. Pracował tam w tym samym charakterze, co we wcześniejszych okresach zatrudnienia. Pracodawca w dokumentach osobowych wnioskodawcy określał jego stanowisko jako „montażysta”. W świadectwie pracy wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 16 czerwca 2004 r., wystawionym przez podmiot, niebędący następcą prawnym pracodawcy, a który przejął akta osobowe, wskazano, iż w pełnym okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace w warunkach szczególnych – prace zbrojarskie i betoniarskie, czyli prace na wysokości, wymienione w dziale V, poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 07 lutego 1983 r.

Od 01 października 1989 r. do 21 czerwca 1992 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.. Za okres ten otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazano, iż w pełnym okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace w warunkach szczególnych – prace zbrojarskie i betoniarskie, czyli prace na wysokości, wymienione w dziale V, poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 07 lutego 1983 r.

Od 05 lipca 1994 r. do 30 września 1994 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. we W. jako cieśla.

Od 01 kwietnia 1995 r. do 31 lipca 1995 r. odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w L. jako wietracz. Za okres ten otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazano, iż w pełnym okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody na stanowisku wietracza wymienionym w wykazie A, Dziale I poz. 4 pkt 1 wykazu będącego załącznikiem do zarządzenia Nr 9 Prezesa Centralnego Urzędu Geologii.

Dowód: - akta emerytalne wnioskodawcy t. I: świadectwa pracy, świadectwa pracy w warunkach szczególnych;

- akta osobowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w okresach: od 4 października 1976 r. do 31 lipca 1980 r., od 13 sierpnia 1980 r. do 19 maja 1988 r., od 20 maja 1988 r. do 30 września 1989 r., od 5 lipca 1994 r. do 30 września 1994 r. i od 1 kwietnia 1995 r. do 31 lipca 1995 r.;

- zeznania świadków: J. R. (e-protokół 00:31:55 – 00:42:00),

K. M. (e-protokół 00:42:32– 00:52:00),

A. K. (e-protokół 00:52:54-00:57:00);

- przesłuchanie wnioskodawcy (e-protokół j.w.).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Z dyspozycji § 4 ust. 1 tego rozporządzenia wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, ma okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Przesłanki nabycia prawa do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku emerytalnym muszą być spełnione łącznie.

W sprawie kwestią sporną było wykazanie dwóch spośród wszystkich koniecznych przesłanek nabycia prawa do emerytury, określonych w powyższych przepisach, tj. udowodnienie 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz co najmniej 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w sprawie Sąd Okręgowy uznał, że jakkolwiek wnioskodawca istotnie legitymuje się co najmniej 25-letnim ogólnym stażem pracy, to nie wykazał co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu, materiał dowodowy zebrany w sprawie, w szczególności zeznania świadków i wyjaśnienia wnioskodawcy, dawał podstawę, by niekwestionowany przez organ rentowy ogólny staż pracy w wymiarze 24 lat, 4 miesięcy i 7 dni, uzupełnić okresem pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym w wymiarze niezbędnym do uzupełnienia wymaganego okresu 25 lat (art. 10a ust. 1 ustawy emerytalnej). Mając na uwadze fakt, że wnioskodawca w podawanym okresie spornym, tj. od 22 marca 1971 r. do 22 września 1973 r. nie był uczniem, mieszkał wraz z matką, która prowadziła gospodarstwo rolne jedynie z jego pomocą, Sąd uznał, że ten okres jego pracy spełniał przesłanki, o jakich mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej (przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia).

Sąd pominął jednak szczegółowe rozważania odnośnie spełnienia przesłanki wystarczającego ogólnego stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy, bowiem analiza pozostałego materiału dowodowego nie dawała już podstaw do stwierdzenia, że wnioskodawca spełnia równie przesłankę szczególnego stażu pracy w wymiarze co najmniej 15 lat.

Przede wszystkim brak było podstaw, by do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczyć wnioskodawcy wskazywane przez niego okresy zatrudnienia na stanowiskach montera konstrukcji żelbetonowych (od 04 października 1976 r. do 31 lipca 1980 r. w (...) Zakład Budownictwa (...) w L.; od 13 sierpnia 1980 r. do 19 maja 1988 r. we (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) Oddział w L.; od 20 maja 1988 r. do 30 września 1989 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w Ż., Zakład Budowlano (...) w L. i od 01 października 1989 r. do 21 czerwca 1992 r. w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.), bowiem prace, jakie wykonywał w powyższych okresach nie są pracami w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r.

Odnosząc się do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, wskazywanego w świadectwach pracy przedłożonych przez wnioskodawcę za powyższe okresu, podkreślić należy, że upoważnienie dla właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralnych związków spółdzielczych wynikające z § 1 ust. 2 tego rozporządzenia nie stwarzało podstawy prawnej do wydawania aktów niepozostających w zgodności z powszechnie obowiązującym prawem, lecz obejmowało tylko ustalenie w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach i nie przewidywało możliwości wykroczenia poza wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach wymienione w załączniku do rozporządzenia. Na tej podstawie wymienione podmioty mogły tylko wskazać, na których stanowiskach są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B, nigdy zaś ustanawiać nowych stanowisk pracy. Wykazy resortowe mają zatem charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Taki wykaz resortowy ułatwia identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach - w szczególności, jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. nie wylicza się konkretnych stanowisk, lecz jedynie w sposób ogólny wymienia się rodzaje prac, uznawanych za prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Oczywistym jest zatem, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazie A załącznika do rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983 r. nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Bezspornym jest zatem, że zarządzenie resortowe w ramach swoich wykazów (A, B) nie może wykraczać poza materię rozporządzenia i ustanawiać nowych stanowisk pracy. Z taką sytuacją mamy zaś właśnie do czynienia w niniejszej sprawie, albowiem choć w ramach poz. 5, działu V, wykazu A, stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów ustawodawca przesądził, iż przymiot prac w warunkach szczególnych przysługuje pracom przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości, to na gruncie zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Metalowego z dnia 01 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB i PMB Nr 3), w ramach prac przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości (wykaz A, dział V, poz. 5) wskazano m.in.: stanowisko montera konstrukcji żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości (ppkt 2) oraz stanowisko cieśli wykonującego prace na wysokości (ppkt 3). Bezspornym zaś jest, że pod pojęcie konstrukcji metalowych nie podpadają konstrukcje żelbetowe czy prefabrykowane.

Tymczasem zebrane w sprawie dowody nie pozostawiają wątpliwości, że praca wnioskodawcy sprowadzała się w głównej mierze do wykonywania prac montażowych płyt żelbetowych oraz uzupełniająco prac polegających na wykonywaniu szalunków (zwłaszcza szalunków czyli deskowania u podstaw budynku poprzez stawianie ścian żelbetonowych). Wykonywanie szalunków zaś nie można zaliczyć do prac betoniarskich, bowiem nie były to prace związane z przygotowaniem betonu. Prace w tym zakresie odpowiadały bardziej stanowisku cieśli, na którym prace również nie sklasyfikowano jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983 r.. Skoro zatem prace na stanowisku cieśli na wysokości, podobnie jak i prace na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości zostały wymienienie wyłącznie w akcie niższego rzędu (tj. w zarządzeniu Ministra Budownictwa), którego treść wykracza poza upoważnienie zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i pozostaje bez związku z jego przepisami, traktowanymi jako „przepisy dotychczasowe”, a konkretnie bez związku z rodzajem prac wskazanych w wykazie A, dziale V, poz. 5 załącznika do tegoż rozporządzenia, to zatrudnienie przy wykonywaniu przedmiotowych prac nie może wywoływać skutków przewidzianych w art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 maja 2010 r., I UK 3/2010 i z dnia 23 lutego 2010 r., II UK 188/2009).

Jako że pozostałe sporne okresy zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. we W. i w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w L. nie wynoszą łącznie co najmniej 15 lat, Sąd pominął rozważania odnośnie rzeczywistego charakteru pracy wnioskodawcy na zajmowanych tam stanowiskach, gdyż rozważania te nie mogły wpłynąć na powyższą ocenę spełnienia przez wnioskodawcę przesłanki wykazania szczególnego stażu pracy w wymaganym wymiarze i tym samym okazały się zbędne w niniejszej sprawie. Przypomnieć należy, że w wyniku zaskarżenia decyzji przez ubezpieczonego, przedmiotem sporu sądowego staje się prawo do świadczenia, a nie fakt spełnienia poszczególnych do niego przesłanek. Podlegają one oczywiście badaniu, ale mają znaczenie jedynie łącznie, jako zespół warunków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2005 r., I UK 160/04, Lex nr 153639).

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 47714 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.