Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 30 września 2014 r. S. S. (1) wniosła pozew skierowany przeciwko synowi P. S. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego z dniem 1 września 2014 r. lub o obniżenie alimentów z kwoty po 600 złotych miesięcznie do kwoty po 50 złotych miesięcznie (pozew k.2-3).

Na pierwszą rozprawę wyznaczoną w dniu 15 stycznia 2015 r. pozwany nie stawił się i nie zajął żadnego stanowiska w sprawie; wezwanie dla pozwanego zostało doręczone przez awizo z dniem 11 listopada 2014 r. Na rozprawie pełnomocnik powódki popierał powództwo, wnosząc o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego z dniem 1 września 2014 r., zasądzenie kosztów procesu i wydanie wyroku zaocznego (dowód doręczenia k.10; protokół rozprawy k.15-16).

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wyrokiem zaocznym z dnia 15 stycznia 2015 r. ustalił, że obowiązek alimentacyjny S. S. (1) względem syna P. S., ustalony ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie V RC 55/13 na kwotę po 600 złotych miesięcznie wygasł z dniem 1 września 2014 r. i zasądził od P. S. na rzecz S. S. (1) kwotę 1.560 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 1.200 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego (wyrok zaoczny k.17).

Wyrok zaoczny został doręczony pozwanemu przez awizo w dniu 4 lutego 2015 r. W dniu 18 lutego 2015 r. pełnomocnik pozwanego złożył sprzeciw od wyroku zaocznego, wnosząc o jego uchylenie w całości i oddalenie powództwa oraz zasadzenie kosztów postępowania według norm przepisanych (dowód doręczenia k.22; sprzeciw od wyroku zaocznego k.26-29).

W dniu 14 sierpnia 2015 r. pełnomocnik powódki złożył wniosek o udzielenie zabezpieczenia przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi – M. K. w sprawie oznaczonej sygnaturą akt Kmp 17/15 do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie (wniosek k.77-78).

Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2016 r., wydanym na posiedzeniu niejawnym, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi w całości uwzględnił wniosek o udzielenie zabezpieczenia (postanowienie wraz z uzasadnieniem k.81-82).

Na rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w dniu 4 kwietnia 2016 r. pełnomocnik powódki popierał powództwo zgodnie z pozwem, wnosząc o utrzymanie w całości wyroku zaocznego, natomiast pełnomocnik pozwanego popierał stanowisko zgłoszone w sprzeciwie od wyroku zaocznego (protokół rozprawy k.132-134).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. S. ur. (...) pochodzi ze związku małżeńskiego S. i A. S., rozwiązanego przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 1 lutego 2012 r. w sprawie XIIC 1784/11. Wyrokiem rozwodowym ustalono miejsce zamieszkania dziecka przy matce i zasądzono alimenty od ojca w kwocie po 1.500 złotych miesięcznie. Po uzyskaniu pełnoletniości chłopiec zamieszkał z ojcem (odpis wyroku rozwodowego k.7-8 akt sprawy V RC 55/13).

Ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie V RC 55/13 S. S. (1) zobowiązała się płacić tytułem alimentów na rzecz syna P. S. kwotę po 600 złotych miesięcznie, płatną do rąk uprawnionego do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 28 stycznia 2013 r. (ugoda sądowa k.135 akt sprawy V RC 55/13).

W dacie zawierania ugody sądowej P. S. miał 19 lat i uczył się w III klasie technikum informatycznego. Swoje potrzeby określał na kwotę 3.000 złotych miesięcznie. Początkowo mieszkał z ojcem, a następnie w wynajętym mieszkaniu w Ł. przy ul. (...). Jego ojciec prowadził firmę budowlaną , natomiast matka pracowała w firmie (...) i zarabiała około 2.400 złotych miesięcznie (zaświadczenie o nauce k.9; zaświadczenie o zarobkach k.26 i k.119; umowa najmu mieszkania k.113-115 akt sprawy V RC 55/13).

W dniu 18 grudnia 2012 r. S. S. (1) darowała synowi nieruchomość o powierzchni 1.343 m ², położoną w miejscowości S., obciążoną hipoteką, zabezpieczającą spłatę kredytu, przy czym A. S. zobowiązał się wykonać wszelkie zobowiązania kredytowe (wypis aktu notarialnego k.49-51 akt sprawy V RC 55/13).

Od czasu zakończenia poprzedniej sprawy alimentacyjnej upłynęły ponad 2 lata.

Powódka S. S. (1) ma obecnie 37 lat, zawód - magister finansów i bankowości. W okresie od 01.06.2012 r. do 25.10.2014 r. była zatrudniona jako handlowiec w firmie zajmującej się transportem (...) za wynagrodzeniem 2.900 złotych netto miesięcznie. Pracodawca rozwiązał umowę o pracę za wypowiedzeniem (zaświadczenie o zarobkach k.6; świadectwo pracy k.12-13; zeznania powódki k.132-133 oraz jej informacyjne wysłuchanie k.15).

W okresie od 03.12.2014 r. do 05.12.2015 r. pracowała jako specjalista ds. sprzedaży w firmie zajmującej się importem surowców piekarniczo-cukierniczych (...) za wynagrodzeniem 2.400 złotych netto miesięcznie. Powódka wypowiedziała umowę o pracę i wyjechała do swojego partnera do Anglii. Musiała jednak powrócić do Polski ze względu na stan zdrowia dziadka, który wymagał jej całodobowej opieki. Dziadek powódki zmarł 24 lutego 2016 r. (zaświadczenie o zarobkach k.14; świadectwo pracy k.129-130; zeznania powódki k.132-133 oraz jej informacyjne wysłuchanie k.15).

W dniu 04.04.2016 r. powódka zarejestrowała się jako bezrobotna, lecz wkrótce zamierza podjąć pracę w firmie zajmującej się importem bielizny jako przedstawiciel handlowy za wynagrodzeniem około 2.000 złotych netto. Powódka stwierdziła, że od listopada 2010 r. nie dorabia jako instruktor fitness z powodu problemów z kręgosłupem (pismo PUP k.130; zeznania powódki k.132-133 oraz jej informacyjne wysłuchanie k.15; wydruki internetowe k.139-141).

W skład majątku powódki wchodzą dwa mieszkania i samochód marki S. (...) z 2010 r. S. S. (1) mieszka w lokalu położonym w Ł. przy ul. (...), gdzie świadczenia wynoszą około 600 złotych miesięcznie. Mieszkanie, które otrzymała w drodze darowizny od dziadka, o powierzchni 32 m ², położone jest w Ł. przy ul. (...). Powódka opłaca świadczenia za ten lokal w kwocie 330 złotych miesięcznie. Po dokonaniu koniecznego remontu zamierza wynająć to mieszkanie. S. S. (1) nie utrzymuje kontaktów z synem (zeznania powódki k.132-133 oraz jej informacyjne wysłuchanie k.15).

P. S. ma obecnie 22 lata i jest jedynym dzieckiem powódki oraz A. S..

W okresie od 01.09.2010 r. do 25.04.2014 r. był uczniem Technikum Nr 19 w Ł. przy ul. (...), w zawodzie technik informatyk, ukończył szkołę programowo. Pozwany nie przystąpił do egzaminu zawodowego, twierdząc, że był dla niego za trudny. Podchodził natomiast do matury, ale nie zaliczył matematyki, więc następnie 4- krotnie (łącznie z egzaminami poprawkowymi) próbował zdać maturę, lecz bezskutecznie. W maju bieżącego roku zamierza po raz piąty zdawać egzamin maturalny. Pozwany podał, że nie wiązał planów zawodowych z ukończeniem technikum informatycznego, chciał tylko zdać maturę. Nie zmieniał jednak szkoły, bo zżył się z kolegami (pismo dyrektora szkoły k.112; zeznania pozwanego133-134).

W okresie od września 2014 r. do 31 stycznia 2015 r. pozwany był słuchaczem pierwszego semestru Policealnej Szkoły Zawodowej nr 1 dla Dorosłych w Ł. przy ul. (...) na kierunku – technik masażysta. P. S. został skreślony z listy słuchaczy ze względu na brak zaliczenia semestru pierwszego, ponadto nie uzyskał frekwencji w miesiącu październiku 2014 r. oraz styczniu 2015 r. Pozwany przyznał, że nieregularnie uczęszczał na zajęcia i nie zaliczył pierwszego semestru, więc zrezygnował z tej szkoły (zaświadczenia szkolne k.34 i k.44; zeznania pozwanego133-134).

Od dnia 16 lutego 2015 r. był słuchaczem Policealnej Szkoły Medycznej (...) w Ł. przy ul. (...) na kierunku technik masażysta. W pierwszym semestrze opuścił 145 godzin na 304 godziny zajęć. Następnie zdał wszystkie egzaminy semestralne i od 1 września 2015 r. był słuchaczem drugiego semestru. Zajęcia w szkole odbywały się trzy razy w tygodniu tj. w poniedziałki, wtorki i piątki w godzinach 15.30-20.00. Pozwany złożył egzaminy semestralne z 5 przedmiotów, uzyskując cztery oceny dostateczne i jedną niedostateczną. Jednakże z 2 przedmiotów nie został dopuszczony do egzaminów semestralnych, ponieważ nie spełnił warunku 50% obecności na zajęciach z tych przedmiotów, w związku z czym nie był klasyfikowany i w konsekwencji został skreślony z listy słuchaczy semestru drugiego z dniem 31 stycznia 2016 r. P. S. ponownie został przyjęty do szkoły na semestr drugi w dniu 10 lutego 2016 r. Pozwany podał, że nie chodził na zajęcia przez to, co dzieje się w jego życiu, a czasami nie miał po prostu ochoty, skutkiem czego musi powtarzać semestr drugi (pisma szkoły k.73-74, k.109 i k.137; zeznania pozwanego133-134).

Od dnia 24 lutego 2016r. pozwany pracuje w sklepie (...) na ¾ etatu jako sprzedawca - kasjer za wynagrodzeniem 1.388 złotych brutto, czyli około 1.000 złotych do wypłaty. Grafik pracy jest układany przez przełożonych, którzy dostosowali godziny pracy do nauki pozwanego. Pozwany chciałby zmienić pracę, ponieważ słyszał o lepszej pracy w (...) na dziale internetowym (umowa o pracę na okres próbny k.131; zeznania pozwanego133-134).

Od dnia 27 marca 2015 r. pozwany był zarejestrowany jako bezrobotny bez prawa do zasiłku. W toku postępowania Powiatowy Urząd Pracy w Ł. udzielił informacji, że posiada oferty pracy dla osób bez kwalifikacji zawodowych za wynagrodzeniem od 1.750 złotych brutto, natomiast nie dysponuje ofertami pracy dla osób, które ukończyły technikum informatyczne (pismo PUP k.117-118).

Od stycznia 2015 r. do sierpnia 2015 r. pozwany zajmował się sprzedażą perfum i środków czystości z firmy (...). Nie był pracownikiem tej firmy, ale z jej strony internetowej kupował produkty ze zniżką, a następnie sprzedawał je po cenach katalogowych. Zajmował się tym w weekendy i wieczorami. Ze sprzedaży produktów firmy uzyskiwał różne dochody od 50 do 250 złotych miesięcznie. W lutym 2015 r. oferował sprzedaż środków chemicznych w salonie (...) mieszczącym się w Ł. przy ul. (...) (zeznania świadka S. S. (3) k.91-92; zeznania świadka A. S. k.92-93; pismo (...) k.119; zeznania pozwanego133-134).

W lipcu 2014 r. pozwany przez jeden miesiąc pracował w firmie budowlanej swego ojca i zarobił wówczas 2.000 złotych, lecz praca na budowie była zbyt ciężka i bolał go kręgosłup (zeznania pozwanego133-134).

P. S. mieszkał z ojcem do czerwca 2015 r., a obecnie przebywa w wynajętym lokalu w Ł. przy ul. (...). Ojciec pozwanego ponosi wszystkie koszty związane z tym mieszkaniem, a więc opłaca czynsz najmu i opłatę administracyjną w łącznej kwocie 900 złotych miesięcznie oraz reguluje pozostałe opłaty za gaz, wodę i media, które wynoszą 80-100 złotych miesięcznie. Ponadto daje synowi dodatkowo pieniądze, maksymalnie do 150 złotych w miesiącu. Pozwany czasami jada obiady u ojca. Nadto ojciec pozwanego opłaca mu korepetycje z matematyki przed terminami egzaminów maturalnych oraz ponosi koszty dojazdów i wizyt u terapeuty z W.. Pozwany, określając swoje miesięczne potrzeby, podał, że na wyżywienie wydaje około 200 złotych plus 200 złotych na pozostałe rzeczy i paliwo, więc bez wsparcia finansowego ojca musiałby zarabiać 1.500-1.600 złotych miesięcznie, żeby utrzymać się samodzielnie również z opłatą mieszkania. (zaświadczenie k.90; zeznania świadka A. S. k.92-93; zeznania pozwanego133-134; umowa najmu mieszkania k.138).

Pozwany jest właścicielem działki o powierzchni ponad 1300 m ², położonej w miejscowości S. przy ul. (...), którą otrzymał w drodze darowizny od matki. Działka została kupiona na kredyt hipoteczny, którego raty spłaca ojciec pozwanego w kwocie po 1.100-1.200 złotych miesięcznie. Pozwany oświadczył, że nigdy nie widział tej działki.

Ponadto pozwany jest współwłaścicielem samochodu marki H. (...) z 1997r., który użytkuje. Ojciec pozwanego opłaca naprawy, ubezpieczenie samochodu oraz daje pieniądze na paliwo.

A. S. prowadzi firmę budowlaną i swoje dochody szacuje na kwotę 10.000 złotych miesięcznie. W kwietniu 2015 r. zawarł kolejny związek małżeński i mieszka wraz z żoną w wynajętym mieszkaniu w Ł. przy ul. (...) (zeznania świadka A. S. k.92-93; umowa kupna –sprzedaży samochodu k.106; zeznania pozwanego133-134).

.

Sąd Rejonowy zważył:

Merytoryczną podstawę rozstrzygnięcia stanowią przepisy art. 138 k.r.o. oraz art. 133 § 1 i § 3 k.r.o.

Zgodnie z art. 138 k.r.o. „w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego”.

Przepis art. 133 § 1 k.r.o. stanowi, że „rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”. Jednakże „rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu możności samodzielnego utrzymania się” (art. 133 § 3 k.r.o.).

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka mieści się w katalogu obowiązków troszczenia się i fizyczny i duchowy rozwój dziecka nałożonych przez ustawodawcę w art. 96 k.r.o. Czas trwania tego obowiązku nie jest ograniczony terminem i nie pozostaje też w zależności od osiągnięcia przez uprawnionego określonego stopnia wykształcenia. Jedyną okolicznością, od której zależy trwanie lub ustanie obowiązku jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie.

Uzyskanie pełnoletności, przez co rozumie się osiągnięcie wieku 18 lat, oznacza samodzielność życiową także w wymiarze kształtowania bytu materialnego. Powinność podejmowania aktów staranności w tym względzie nie ustępuje tym, które uprzednio ciążyły na spełniających obowiązek alimentacyjny rodzicach.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 1997 r. (III CKN 257/97, OSNC 1998, nr 4, poz. 70): „Przy orzekaniu o obowiązku alimentacyjnym rodziców wobec dzieci, które osiągnęły pełnoletniość, brać należy także pod uwagę, czy wykazują one chęć dalszej nauki oraz czy ich osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie nauki”. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 sierpnia 1980 r. (III CRN 144/80, OSNCP 1981, nr 1, poz. 20): „Rodzice nie są obowiązani dostarczać środków utrzymania dziecku, które, będąc już przygotowane należycie do wykonywania przez nie odpowiedniego dla niego zawodu, podejmuje dla podniesienia swych kwalifikacji dalsze kształcenie się, ale w studiach się zaniedbuje, nie robi należytych postępów, nie otrzymuje obowiązujących zaliczeń, nie zdaje w terminie przepisanych egzaminów, a zwłaszcza, jeśli z własnej winy powtarza lata studiów i wskutek tego nie kończy studiów w przewidzianym programem okresie”.

Od czasu poprzedniej sprawy alimentacyjnej sytuacja obu stron uległa zasadniczej zmianie. W dacie zawarcia ugody sądowej P. S. był już wprawdzie pełnoletni, lecz uczył się w systemie dziennym w III klasie technikum informatycznego, więc nie miał możliwości podjęcia pracy, natomiast zobowiązana do jego alimentacji matka posiadała stałą pracę zarobkową. Po ukończeniu technikum pozwany podjął próby usamodzielnienia się przez podejmowanie różnego rodzaju pracy.

P. S. określił swoje potrzeby na kwotę 1500-1.600 złotych miesięcznie łącznie z kosztami utrzymania mieszkania. W lipcu 2014 r. pozwany pracował przez miesiąc czasu w firmie budowlanej ojca i zarobił 2.000 złotych netto. Sprzedaż produktów firmy (...) nie przynosiła mu wysokich dochodów, lecz zajmował się tym tylko weekendowo. Natomiast podjęcie przez niego pracy w sklepie (...) na ¾ etatu za wynagrodzeniem około 1.000 złotych netto miesięcznie, świadczy o tym, że pozwany mógłby zarobić na swoje utrzymanie, podejmując pracę na pełen etat. Ponadto pozwany zamierza zmienić zatrudnienie na bardziej interesującą go pracę w markecie T.. Również w toku postępowania ustalono, że Powiatowy Urząd Pracy w Ł. posiada oferty pracy dla osób bez kwalifikacji zawodowych.

W ocenie Sądu Rejonowego pozwany poprzez podjęcie pracy ma możliwość samodzielnego utrzymania przy odpowiednim zaangażowaniu i wykazaniu starań w tym zakresie.

Natomiast zamierzenia pozwanego w zakresie kontynuowania nauki i podniesienia kwalifikacji zawodowych są realizowane mało skutecznie. Dezaprobatę budzi oświadczenie pozwanego, że przez 4 lata uczęszczał do technikum informatycznego, które mu nie odpowiadało, bo „zżył się z ludźmi”, a nie celem uzyskania określonych kwalifikacji zawodowych. W tym kontekście negatywnie należy ocenić nieprzystąpienie przez niego do egzaminu zawodowego. Kolejne 4-krotne próby zdania matury również zakończyły się niepomyślnie. Wreszcie brak postępów w nauce w szkołach dla dorosłych, powoduje, że edukacja pozwanego wydłuża się nadmiernie ponad programowe ramy. Z informacji uzyskanych ze szkół, w których pozwany uczył się zawodu technika masażysty wynika, iż nieregularnie uczęszczał on na zajęcia, które odbywały się tylko 3 razy w tygodniu w godzinach popołudniowych, skutkiem czego dwukrotnie został skreślony z listy słuchaczy. W rezultacie pozwany powtarzał I i II semestr nauki. Zdaniem Sądu Rejonowego fakt ponownego podjęcia przez pozwanego nauki w szkole, z której został uprzednio skreślony, jest działaniem pozornym, mającym na celu utrzymanie obowiązku alimentacyjnego powódki.

W tych okolicznościach Sąd Rejonowy uznał, że pozwany posiada zdolność samodzielnego utrzymania się w sytuacji podjęcia pracy na pełen etat, co nie wyklucza możliwości kontynuowania nauki w systemie zaocznym. Nie bez znaczenia jest również okoliczność, iż pozwany posiada majątek w postaci nieruchomości darowanej mu przez matkę oraz współwłasności samochodu marki H. (...), który użytkuje.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawie art. 347 k.p.c. wydał wyrok, którym utrzymał w mocy w zakresie punktu 1 wyrok zaoczny z dnia 15 stycznia 2015 r., ustalając, że obowiązek alimentacyjny S. S. (1) względem syna P. S. wygasł z dniem 1 września 2014r., czyli po ukończeniu technikum informatycznego.

Jednakże Sąd nie obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu powódce kosztów procesu, kierując się zasadą słuszności, wyrażoną w art. 102 k.p.c.