Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 września 2015 roku wydanym w sprawie o sygn.akt II C 920/12 z powództwa J. Ż. przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu w W. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwoty:

a) 17000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 5 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia,

b) 17000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 5 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania,

c) rentę w wysokości 200 złotych miesięcznie płatną do dnia 15 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności każdej kwoty poczynając od 14 października 2010 roku

W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.Nadto Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1177,08 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał pobranie na rzecz Skarbu Państwa:

- od J. Ż. z zasądzonego roszczenia kwoty 799,12 złotych,

- od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. kwoty 2160,58 złotych oraz nakazał zwrot na rzecz pozwanego kwoty 270 złotych tytułem nadpłaconej zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego.

Powyższe orzeczenie w zakresie wysokości zasądzonej renty oraz kosztów postępowania zaskarżyła apelacją strona pozwana.

Skarżąca zarzuciła naruszenie przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego przez niewłaściwą ich interpretację,a mianowicie:

- art.362 k.c. przez uznanie,iż w przypadku przyczynienia się poszkodowanego do szkody zmniejszenie należnego osobie uprawnionej świadczenia pieniężnego jest fakultatywne,a samo ustalenie przyczynienia poszkodowanego nie nakłada na sąd obowiązku zmniejszenia odszkodowania,a w konsekwencji – niepomniejszenie należnej powódce J. Ż. kwoty renty o 50 % z uwagi na ustalone przez Sąd przyczynienie się poszkodowanego Ł. Ż. do szkody,

- art.5 k.c. przez uznanie,że pomniejszenie należnej powódce J. Ż. renty o ustalony stopień przyczynienia się poszkodowanego do szkody pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

W uzasadnieniu apelacji wskazano,iż strona pozwana nie kwestionuje rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji w zakresie przyjęcia,iż należna powódce z tytułu renty kwota to 600 złotych, pomniejszona o 400 złotych w związku z otrzymywaniem renty rodzinnej po śmierci ojca Ł. Ż..W ocenie skarżącego obliczona w ten sposób kwota – 200 złotych powinna zostać pomniejszona o 50% wobec ustalenia przez Sąd takiego właśnie stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody.

Apelujący podniósł,iż dokonanie takiego pomniejszenia nie jest prawem,lecz obowiązkiem sądu wynikającym z art.362 k.c. Nie stanowi to naruszenia zasad współżycia społecznego, ponieważ pozwany także nie miał wpływu na zachowanie poszkodowanego i nie powinien ponosić odpowiedzialności odszkodowawczej w granicach szerszych niż to wynika z odpowiedzialności za skutki zachowania się nieubezpieczonego posiadacza pojazdu mechanicznego, którym wyrządzono szkodę.

W konkluzji strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa co do zaskarżonej kwoty 100 złotych miesięcznie tytułem renty przyznanej J. Ż. oraz o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie kosztów procesu przez ich stosunkowe rozdzielenie proporcjonalnie do wyniku sprawy, jak również o zasądzenie od powódki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył,co następuje:

apelacja nie jest uzasadniona i dlatego podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, iż ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i nie zostały zakwestionowane przez skarżącego. Dlatego też Sąd Okręgowy przyjmuje te ustalenia za własne, co czyni zbędnym powtarzanie ich w treści uzasadnienia.

Podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego tj.art. 362 k.c. oraz art.5 k.c. przez nieuwzględnienie stopnia przyczynienia się pozwanego do szkody przy ustalaniu wysokości należnej J. Z. renty - nie są uzasadnione.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 października 2008 roku sygn.akt IV CSK 243/08,w każdej sprawie, w której postawiono zarzut przyczynienia się poszkodowanego i sąd przyczynienie takie stwierdził, jest wymagana konkretna, zindywidualizowana ocena pod kątem potrzeby i skali obniżenia należnego odszkodowania. Pogląd, iż ustalenie przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody jest niezbędnym warunkiem zastosowania art. 362 k.c., ale nie przesądza automatycznie ani o obniżeniu odszkodowania w ogóle, ani o stopniu jego obniżenia jest już utrwalony w orzecznictwie (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi : z dnia 12 marca 2014 roku sygn.akt I Aca 1257/13, z dnia 27 lutego 2015 roku sygn.akt I Aca 1280/14, z dnia 6 maja 2015 roku sygn.akt I Aca 1632/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 marca 2015 roku sygn.akt I Aca 821/14 i inne). O tym, czy obowiązek naprawienia szkody należy zmniejszyć ze względu na przyczynienie się, a jeżeli tak - to w jakim stopniu należy to uczynić, decyduje Sąd w procesie sędziowskiego wymiaru odszkodowania w granicach wyznaczonych przez art. 362 k.c. Podjęcie decyzji o obniżeniu odszkodowania jest uprawnieniem a nie obowiązkiem Sądu, jak to wywodzi apelujący. Rozstrzygnięcie tej kwestii powinno być natomiast poprzedzone rozważeniem wszystkich okoliczności w danej sprawie, tj. winy lub nieprawidłowości zachowania poszkodowanego, porównania stopnia winy obu stron, rozmiaru doznanej krzywdy i ewentualnie także szczególnych okoliczności danego przypadku.

Przyjęcie przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody nie oznacza zatem automatycznego obniżenia przez sąd zasądzonych świadczeń o dokładnie taką samą wartość, chociaż nie jest też wykluczone, że w konkretnych okolicznościach sprawy zmniejszenie odszkodowania nastąpi w takim samym stopniu, w jakim poszkodowany przyczynił się do szkody. Ze względu na okoliczności danego zdarzenia - zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody pomimo przyczynienia się poszkodowanego może pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, co sąd winien wziąć pod uwagę i skorzystać z możliwości zaniechania obniżenia świadczenia.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy wszechstronnie przeanalizował zarówno kwestie dotyczące okoliczności wypadku,w wyniku którego zmarł ojciec powódki, w tym stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, jak również sytuację życiową małoletniej powódki. Słusznie przy tym wskazał, iż ustalona renta jest bardzo niska (200 złotych). Obniżenie renty do kwoty 100 złotych miesięcznie sprawiłoby, iż miałaby ona zupełnie symboliczny charakter. Z uwagi na przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody obniżone zostały o połowę zasądzone na rzecz J. Ż. pozostałe dochodzone w procesie kwoty – z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania. Jednocześnie nie można pominąć faktu, że powódka będąca jeszcze dzieckiem, bezpowrotnie utraciła szansę na uzyskanie w przyszłości wsparcia finansowego od ojca. W tych okolicznościach w pełni należy podzielić pogląd Sądu Rejonowego, że obniżenie zasądzonej renty o 50% nie byłoby zgodne z zasadami współżycia społecznego i spowodowałoby, że zasądzona renta,która powinna stanowić wynagrodzenie straty, jakiej doznała osoba uprawniona do alimentacji przez niemożność uzyskania świadczenia zezwalającego na zaspokojenie jej wszystkich potrzeb, straciłaby zupełnie swój charakter. Tym samym należy uznać za dopuszczalne skorzystanie przez Sąd w takiej sytuacji z możliwości odstąpienia od zmniejszenia zasądzonej renty mimo ustalenia przyczynienia się poszkodowanego do zaistnienia szkody.

Nie ulega wątpliwości, iż pozwany nie miał wpływu na zachowanie poszkodowanego Ł. Ż., podobnie jak małoletnia powódka. Jednakże nie zmienia to faktu,iż pozwany ponosi odpowiedzialność w takich granicach jak sprawca szkody. Kwestia przyczynienia się poszkodowanego – jak to już wyżej wskazano, ma wpływ na zakres tej odpowiedzialności, jednakże stopień pomniejszenia należnych poszkodowanemu świadczeń określa Sąd, który – jak to już wyżej wskazano, nie ma obowiązku automatycznego zastosowania art.362 k.c. W tej sytuacji nie można mówić o rozszerzeniu zakresu odpowiedzialności strony pozwanej.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności i bezzasadność podniesionych zarzutów, Sąd Okręgowy na podstawie art.385 k.p.c. oddalił apelację.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego, wygranego przez powódkę i sprowadzających się do kwoty wynagrodzenia pełnomocnika - radcy prawnego, określonego zgodnie z § 6 pkt 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 490) uzasadniają przepisy art. 98 § 1, 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.