Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - SSO Piotr Sałamaj

Protokolant - sekr. sąd. Monika Ziębakowska

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2016 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko R. W. (1) i E. A. (1)

o zapłatę

I. zasądza od pozwanych R. W. (1) i E. A. (1) solidarnie na rzecz powódki M. M. kwotę 46.842 zł (czterdzieści sześć tysięcy osiemset czterdzieści dwa złote) z ustawowymi odsetkami od dnia 13 maja 2012 r.;

II. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III. rozdziela stosunkowo koszty procesu między stronami przy przyjęciu, że powództwo zostało uwzględnione w 58,5%, pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt VIII GC 195/12

UZASADNIENIE

Powódka M. M. wniosła w dniu 13 maja 2012 r. o zasądzenie solidarnie od pozwanych R. W. (1) i E. A. (1) kwoty 80.000 zł z odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu powódka wskazała, że zawarła z pozwanymi - wspólnikami spółki cywilnej - Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) s.c. E. A. & R. W. umowę o dzieło, której przedmiotem było wykonanie przez pozwanych 5 domków letniskowych z tarasem na należącej do powódki i jej męża P. M. (1) nieruchomości położonej w P.. Szczegółowy zakres prac strony określiły w załączniku do umowy. Ustalone w umowie wynagrodzenie obejmowało zarówno koszt wszystkich materiałów, które miały zostać użyte w trakcie budowy oraz koszt wykonania prac, tzw. robocizny. Pozwani zobowiązali się bowiem, nie tylko do wykonania 5 sztuk domków letniskowych, ale również do zakupu materiałów do budowy i wyprodukowania części elementów niezbędnych do prawidłowego wykonania umowy, tj. ram do okien oraz drzwi.

Zgodnie z umową powódka dokonywała na rzec pozwanych wypłaty zaliczek, które miały być przeznaczane zarówno na zakup materiałów potrzebnych do budowy domków, jak i na wynagrodzenia dla pracowników. Powódka przekazała pozwanym w formie zaliczek łącznie kwotę 95.000 zł. Pomimo pobierania zaliczek i przesunięcia zgodnie z aneksem termin rozpoczęcia prace, wykonanie umowy opóźniało się, a pozwani nie dokonali zakup materiałów, na które otrzymali środki, nie interesowali się też postępem prac. Ostatecznie pozwani zaprzestali wykonywania prac. Pozwany R. W. (1) od kwietnia 2010 r. nie pojawił się w miejscu realizacji umowy i nie odbierał połączeń telefonicznych. Powódka odstąpiła od umowy.

Pozwani nie wykonali prac objętych umową w zakresie: ścianek wewnętrznych, ścianek wewnętrznych w łazienkach z płyty (...), ścianek działowych na piętrze, podłóg z desek na piętrze, podbicia i ocieplenia dachu z foli i wełny mineralnej oraz nie położyli blachodachówki, tarasów górnych i dolnych, drzwi zewnętrznych i wewnętrznych, schodów drewnianych, jak również nie zaimpregnowali domków wewnątrz i na zewnątrz oraz nie listwowali domków letniskowych. Wartość niewykonanych robót zgodnie z zawartą przez strony umową wyniosła 80.000 zł.

Podejmując działania zmierzające do zakończenia budowy domków we własnym zakresie, powódka zawarła ustne umowy z dwoma pracownikami pozwanego, którzy zgodzili się kontynuować prac bezpośrednio na rzecz powódki. Od momentu zaprzestania wykonywania prac przez pozwanych powódka zmuszona była do zakupu we własnym zakresie materiałów do budowy oraz opłacenia wynagrodzeń. Łącznie na materiały powódka przeznaczyła kwotę 69.193 zł, a na wynagrodzenia 22.580 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwani nie zgodzili się ze zgłoszonym przez powódkę żądaniem wskazując, że domki budowane w P. w czasie ustnego zerwania umowy były wykonane prawie w 90-95% i wartość kwoty, która pozwanym się należała wynosiła ok. 30.000 zł (bez VAT). W związku z uznaniem przez stronę powodowa, że prace wykończeniowe będzie dalej wykonywała we własnym zakresie kwestie związane z przedstawionymi w pozwie fakturami na zakup materiałów nie są pozwanym znane. Pozwani wskazali także na brak protokołu na wykonane prace z czasu wypowiedzenia umowy. Zdaniem pozwanych świadkowie przedstawieni w pozwie nie mieli wglądu w sprawy finansowe i rozliczeniowe między powódką jako zleceniodawcą a pozwanymi. Ponadto umowa została spisana o rok wcześniej i prace zostały opóźnione przez powódkę - zleceniodawcę obiecującą, że za tydzień lub góra dwa załatwi dokumentację zwodząc w ten sposób pozwanych ponad rok.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 października 2008 r. powódka M. M. zawarła z pozwanymi R. W. (1) i E. A. (1) - wspólnikami spółki cywilnej Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) umowę nr (...), której przedmiotem było wykonanie domków letniskowych - o wymiarach podstawy 550/450 cm z tarasem 150 cm (szczegóły w załączniku do umowy), w ilości 5 sztuk, za cenę – 1 sztuka netto 38.500 zł x 5 szt. = 192.500 zł + VAT 22%, tj. 234.850 zł brutto. Domki miały być wybudowane na należącej do powódki i jej męża P. M. (1) nieruchomości położonej w miejscowości P., ul. (...). W umowie zapisano również, że zaliczka od ceny netto w wysokości 55.000 zł zostanie przelana na konto w ciągu 7 dni. Pozostała kwota z podatkiem VAT miała zostać rozłożona na cztery raty, płatne podczas budowy, po uzgodnieniu za zleceniodawcami. Termin zakończenia budowy ustalono do 30 marca 2009 r.

Ustalone w umowie wynagrodzenie obejmowało zarówno koszt wszystkich materiałów, które miały zostać użyte w trakcie budowy oraz koszt wykonania prac, tzw. robocizny. Pozwani zobowiązali się, w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, nie tylko do wykonania 5 sztuk domków letniskowych, ale również do zakupu materiałów do budowy i wyprodukowania części elementów niezbędnych do prawidłowego wykonania zawartej z powódką umowy, tj. ram do okien oraz drzwi. Wykonane miało być także umeblowanie domków.

Szczegółowy zakres prac objętych umową określony został w załączniku, który obejmował:

- legary + podłoga sosna gr. 2,5 cm izolowana folia paro przepustna + wełna szklana gr. 5 cm,

- ściany deska (boazeria) gr. ~ 2 cm, wzmacniane kantówkami 10/8, ocieplone wełną mineralną gr. 10 cm folia paro przepustna, wewnętrznie deska boazeryjną gr. 1,4 cm,

- ścianki wewnętrzne łazienka deska gr. ~ 2,5 cm + płyta (...) wodna, 1,6 cm,

- podłoga górna na podciągach (statyka) + deska podłogowa gr. 2,5 cm,

- ściany działowe góra deska gładka z obu stron, gr. 2,5 cm,

- pokrycie krokwi, blacho-dachówka, folia paro przepustna, ocieplone wełną mineralną na gr. 5 cm, podbita deska boazeria gr. 1,4 cm,

- taras szerokości 150 cm na ścianie 550 cm z podłogą - deską na legarach,

- drzwi zewnętrzne zwykłe pełne,

- drzwi wewnętrzne łazienka pełne,

- drzwi góra pełne (szt. 2),

- schody na przemian proste (sosna),

- okna na przemian uchylne + otwierane 120/90, szyba 4 mm,

- impregnacja zewnętrzna podkład bezbarwny, po postawieniu impregnat sosna,

- malowanie wewnętrzne lakierem wodny bezbarwny mat.

Strony przewidziały w załączniku możliwość drobnych zmian po uzgodnieniach, a okres gwarancji ustaliły na 5 lat.

W imieniu spółki cywilnej (...) rozmowy z powódką i jej mężem P. M. (1) prowadził pozwany R. W. (1) za wiedzą i akceptację pozwanej E. A. (1).

W dniu 10 października 2008 r. powódka uiściła na rzecz Zakładu Produkcyjno-Handlowego (...) s.c. W. R. & A. E. kwotę 55.000 zł tytułem zaliczki na budowę domków letniskowych zgodnie z umową nr (...).

(dowód: umowa (...) z załącznikiem k. 19-20, potwierdzenie przelewu k. 21, zeznania świadka P. M. (1) k. 134, zapis protokołu rozprawy od 00:24:00 do 00:47:05, zeznania powódki M. M. k. 257, od 00:36:00 do 00:55:03 i od 01:28:13 do 01:29:05, zeznania pozwanego R. W. (1) k. 257, od 00:56:00 do 01:28:05)

Z uwagi na przedłużające się postępowanie administracyjne związane z wyłączeniem należącej do powódki i jej męża nieruchomości z produkcji leśnej, termin rozpoczęcia prac objętych umową został opóźniony. Powyższe uniemożliwiało uzyskanie zatwierdzenia projektu budowlanego oraz uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę domków letniskowych.

W dniu 18 marca 2009 r. strony zawarły aneks do umowy nr (...), w którym przedłużono termin zakończenia budowy do dnia 15 maja 2010 r. (pkt 4). W aneksie zapisano również, że cena za usługę określona w umowie z 2.10.2008 r. zostanie pomniejszona o wartość nakładów na materiały zużyte do budowy domków letniskowych, sfinansowanych bezpośrednio przez stronę zlecającą, na podstawie faktur zakupu (pkt 1). Jednocześnie strony zapisały, że ostatnia rata wynagrodzenia w wysokości 20% ustalonej w umowie ceny, tj. kwota 49.970 zł płatna będzie po wykonaniu usługi i dokonaniu odbioru oraz usunięciu ewentualnych usterek i wad ujawnionych w czasie odbioru (pkt 2). Wykonawca miał wystawić faktury VAT na otrzymane dotychczas zapłaty z tytułu rat, na podstawie otrzymanych przelewów i wpłat gotówkowych (pkt 3).

W dniu 28 maja 2009 r. Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w S., wydał powódce i jej mężowi decyzję nr (...), w której zezwolił na trwałe wyłączenie z produkcji, gruntów leśnych wchodzących w skład należącej do powódki i jej męża nieruchomości położonej w miejscowości P..

W dniu 22 września 2009 r. wydana został decyzja nr (...) r. przez Starostę (...), na której mocy zatwierdzony został projekt budowlany i udzielono pozwolenia na budowę pięciu domków letniskowych o funkcji zakwaterowania turystycznego o konstrukcji drewnianej wraz z instalacjami wewnętrznymi i zewnętrznymi przy ul. (...) w P..

Wcześniej, w dniu 2 lipca 2009 r., powódka zawarła z wykonawcą Zakładem Produkcyjno-Handlowym (...) s.c. R. W. (1) i E. A. (1) umowę na wykonanie słupków (szklanek) pod domki letniskowe w ilości 5 szt. do umowy z 2.10.2008 r., według projektu za łączną kwotę 10.000 zł płatną z góry gotówką. Umowę podpisali powódka i pozwany R. W..

(dowód: aneks k. 22, umowa z 2.07.2009 r. k. 26, decyzje k. 23 i k. 24-25, umowa z 2.07.2009 k. 26, zeznania świadka P. M. (1) k. 134, od 00:24:00 do 00:47:05, zeznania powódki M. M. k. 257, od 00:36:00 do 00:55:03 i od 01:28:13 do 01:29:05, zeznania pozwanego R. W. (1) k. 257, od 00:56:00 do 01:28:05)

W okresie od dnia 10 października 2008 r. do dnia 29 kwietnia 2010 r. powódka przekazała na rzecz pozwanych zaliczki na poczet wykonania domków letniskowych w P. w łącznej wysokości 95.000 zł. Wpłaty dokonywane były gotówką bezpośrednio do rąk R. W. (1), który wystawiał dowody wpłaty KP lub odręczne pokwitowania.

W związku z tym wpłatami i postępem robót pozwani wystawili powódce dwie faktury VAT: w dniu 1 lutego 2010 r. nr (...) na kwotę 55.000 zł brutto tytułem zaliczki do umowy nr (...) za częściowe wykonanie konstrukcji domków letniskowych szt. 5 oraz w dniu 30 marca 2010 r. nr (...) na kwotę 52.000 zł brutto tytułem zaliczki do umowy nr (...) za wykonanie dachu i odeskowania zewnętrznego domków letniskowych szt. 5.

(dowód: dowody KP i pokwitowania k. 27-32, 34-36, 38-40, faktury VAT k. 33 i 37)

Po otrzymaniu przez powódkę pozwolenia na budowę, jesienią 2009 r. rozpoczęły się prace zgodnie z umowa z 2.10.2008 r. wykonywane przez spółkę cywilną pozwanych. Całością prac zajmował się R. W. (1), pozwana E. A. (1) w ogóle na budowie się nie pojawiała. Ze strony inwestora prac doglądał mąż powódki i jej ojciec W. L. oraz sporadycznie sama powódka. Oprócz osobistego nadzoru powódka zleciła nadzór nad inwestycją inspektorowi J. J., który bywał na budowie częściej do momentu postawienia konstrukcji wszystkich domków. Później jego wizyty były rzadsze. Na budowie prowadzony był dziennik budowy.

W kwestii fundamentów pod domki powódka ustaliła ostatecznie z pozwanym, że prace te zleci innemu podmiotowi, a zapłaconą przez nią na podstawie umowy z 2.07.2009 r. kwotę 10.000 zł strony zgodnie zaliczyły na poczet kosztów pozostałych robót. Fundamenty pod domki na zlecenie powódki wykonał K. P..

Teren budowy wraz z materiałami pilnowany był przez wynajętego przez pozwanego R. W. mieszkańca P. P. G. (1), którego pozwany zatrudniał także w tym celu do innych swoich budów.

(dowód: zeznania świadków P. M. k. 134, od 00:24:00 do 00:47:05, K. P. k. 192 od 00:07:00 do 00:13:11, P. G. (1) k. 192 od 00:16:00 do 00:24:09, zeznania powódki k. 257, od 00:36:00 do 00:55:03 i od 01:28:13 do 01:29:05, zeznania pozwanego R. W. (1) k. 257, od 00:56:00 do 01:28:05)

Postęp prac objętych umową powódka dokumentowała za pomocą fotografii. Nie był on jednak zadowalający dla powódki, pomimo regularnie płaconych przez nią zaliczek dla wykonawcy. Zatrudnieni przez R. W. pracownicy A. J. (1) i A. D. często uskarżali się inwestorowi, że nie mogą kontynuować prac z uwagi na niedostarczenie materiałów przez pozwanego R. W.. Pozwani nie zakupili też wszystkich materiałów, na które zaliczki przyjmowali od powódki. W pewnym momencie R. W. (1) zaczął unikać kontaktów z powódką i jej mężem P. M. (1), nie odbierając telefonów lub zbywając ich mówiąc, że jest teraz zajęty.

Spółka cywilna pozwanych wykonywała prace przy budowie domków letniskowych w P. do końca kwietnia 2010 r. W dniu 29.04.2010 r. powódka przekazała pozwanemu 3.000 zł informując go, że nie otrzyma już dalszych środków pieniężnych do czasu zakończenia robót, których termin zgodnie z umową upływał 15 maja 2010 r. Pomimo tej rozmowy z pozwanym prace nie tylko nie zostały zintensyfikowane, ale wręcz zostały zaprzestane.

Pismem nazwanym „Wezwanie do rozliczenia”, wysłanym listem poleconym bez potwierdzenia odbioru, w związku ze zbliżającym się terminem zakończenia budowy domków letniskowych, a tym samym wywiązania się z umowy nr (...) powódka wezwała pozwanych do rozliczenia. Powódka zaznaczyła, że jeżeli do wyznaczonego na dzień 15.05.2010 r. terminu nie zostanie zakończona budowa zwraca się o dostarczenie na plac budowy wszystkich materiałów, które nie zostały wykorzystane jeszcze w budowie, a zostały wyszczególnione w umowie, tj. deski i konstrukcje tarasu i balkonu wraz z podłoga, drzwi zewnętrzne (szt. 5) i wewnętrzne (szt. 15), okna na przemian uchylne i otwierane 120/90 z szybą 4 mm oraz drzwi balkonowe w ilości zgodnej z projektem oraz schodów na przemian zabiegowych (szt. 5). Powódka zwróciła się także o wykonanie ścian działowych na piętrze domu oraz prac wykończeniowych. Znaczyła nadto, że po odbiorze technicznym zostanie rozliczona ostatnia transza płatności do umowy. Jeżeli zaś warunki umowy nie zostaną dotrzymane, a materiały nie zostaną dostarczone, umowa zostanie rozwiązana przez inwestora i skierowana na drogę roszczeniową.

W związku z zaprzestaniem robót przez pozwanych, pomimo pisemnego ponaglenia, powódka, mając na względzie zbliżający się sezon letni, podjęła działania zmierzające do zakończenia budowy domków i w tym celu zawarła ustne umowy z dwoma pracownikami pozwanego A. D. i A. J. (1) na dokończenie pięciu domków letniskowych. Na budowie nie pozostały wówczas żadne materiały zakupione przez spółkę cywilną pozwanych.

W okresie od 8 kwietnia do 7 lipca 2010 r. powódka dokonała zakupu materiałów budowlanych takich jak np. deski podłogowe, podbitki świerkowe, skrzydła drzwi czy ościeżnice. Łącznie na materiały powódka przeznaczyła kwotę 69.193 zł.

(dowód: dokumentacja zdjęciowa k. 66-68, faktury VAT za materiały k. 42-59, 86-87, 144-145 potwierdzenie przelewu k. 41, wezwanie do rozliczenia k. 60, zeznania świadków P. M. k. 134, od 00:24:00 do 00:47:05, P. G. k. 192, od 00:16:00 do 00:24:09, J. J. k. 193, od 00:44:00 do 00:51:46, A. J. (1) k. 193, od 00:27:00 do 00:39:42, A. D. k. 256, od 00:08:00 do 00:24:22, zeznania powódki k. 257, od 00:36:00 do 00:55:03 i od 01:28:13 do 01:29:05)

W ramach prac objętych umową nr (...) z dnia 2.10.2008 r. pozwani wykonali we wszystkich pięciu domkach następujące prace: 1) legary oraz podłogę z sosny o grubości 2,5 cm izolowaną folią paro-przepustną + wełna szklana grubości 5 cm; 2) ściany z desek (boazeria) o grubości ~ 2 cm, wzmacniane kantówkami 10/8, ocieplone wełną mineralną gr. 10 cm, folia paro-przepustną, wewnętrznie deska boazeryjna grubość 1,4 cm; 3) konstrukcja podłogi górnej; 4) konstrukcja więźby dachowej (krokwie) i pokrycie blachodachówką (folia paroprzepuszczalna i wełna mineralna) - przy czym zakupu blachodachówki dokonała powódka; 5) dostawa i montaż okien - na przemian uchylne + otwierane, szyba 4 mm; 6) impregnacja zewnętrzna - podkładem bezbarwnym mat.

Pozostałe prace w pięciu domkach, w tym o charakterze wykończeniowym wykonali na zlecenie powódki A. J. (1) oraz A. D., każdy jako odrębna ekipa.

(dowód: faktury VAT za materiały k. 42-59, 86-87, 144-145, zeznania świadków P. M. k. 134, od 00:24:00 do 00:47:05, P. G. k. 192, od 00:16:00 do 00:24:09, J. J. k. 193, od 00:44:00 do 00:51:46, A. J. k. 193, od 00:27:00 do 00:39:42, A. D. k. 256, od 00:08:00 do 00:24:22, zeznania powódki k. 257, od 00:36:00 do 00:55:03 i od 01:28:13 do 01:29:05)

Prace na inwestycji przy ul. (...) w P. ukończone zostały na przełomie lipca i sierpnia 2010 r.

(dowód: zeznania powódki k. 257, od 00:36:00 do 00:55:03 i od 01:28:13 do 01:29:05)

W piśmie z dnia 30 września 2011 r., skierowanym do każdego z pozwanych, powódka oświadczyła, że odstępuje od umowy z dnia 2 października 2008 r. i jednocześnie wezwała pozwanych do zapłaty kwoty 61.500 zł w terminie 7 dniu od dnia otrzymania pisma, pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Pisma zostały odebrane przez pozwanego R. W. (1) i przez pozwaną E. A. (1) w dniu 5 października 2011 r. Każde z tych pismo zawierało podpis powódki.

(dowód: odstąpienie od umowy wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru k. 61-65 zeznania powódki k. 257, od 00:36:00 do 00:55:03 i od 01:28:13 do 01:29:05, zeznania pozwanego R. W. k. 257, od 00:56:00 do 01:28:05)

Całkowita wartość prac wykonanych przez spółkę cywilną pozwanych we wszystkich pięciu domkach letniskowych wyniosła 103.158 zł netto (20.631,60 zł za jeden domek) według cen na koniec kwietnia 2010 r.

(dowód: opinia biegłego sądowego J. S. (1) k. 547-577, ustna uzupełniająca opinii ww. biegłego k. 610-612, od 00:03:05 do 00:32:32)

Sąd zważył, co następuje:

Przed przejściem do rozważań natury prawnej należało dokonać oceny zgromadzonych dowodów, które posłużyły do konstrukcji stanu faktycznego.

Stan faktyczny ustalany jest zwykle przede wszystkim w oparciu o dowody pisemne. Nie inaczej było w tej sprawie i jeśli chodzi o dowody z dokumentów, w zakresie dopuszczonym postanowieniem z dnia 8 stycznia 2014 r. (k. 256), to nie były one przez strony kwestionowane, a i Sąd nie znalazł podstaw do ich zdyskwalifikowania.

Jeżeli natomiast chodzi o dowody ze źródeł osobowych, a więc zeznania świadków oraz powódki i pozwanego R. W. (1), to Sąd nie znalazł żadnych powodów do kwestionowania wiarygodności zeznań świadków, w tym P. M. (1) – męża powódki. Zeznania świadków pozostawały też zbieżne z dowodami z dokumentów, a i strony nie wysuwały co tych zeznań zastrzeżeń. Świadkowie zrelacjonowali przebieg realizacji umowy, w szczególności zakres prac wykonanych przez spółkę cywilną pozwanych do końca kwietnia 2010 r., a więc do daty, w której faktycznie zaprzestali dalszych prac. O tym zejściu pozwanych z inwestycji realizowanej przez powódkę, a więc z budowy pięciu domków letniskowych w P., przekonują w szczególności zeznania świadków P. G. (1), A. J. (1) i A. D., którzy byli zatrudnieniu przez pozwanego R. W., a następnie wykonywali prace (A. J. i A. D.) na bezpośrednie zlecenie powódki, która powierzyła im dokończenie robót, porzuconych przez pozwanych. Ww. świadkowie wskazali też brak materiałów, które dostarczać miał R. W. (1), co powodowało przestoje w ich pracach. I chociaż wg aneksu z 18 marca 2009 r. do umowy nr (...) cena za usługę miała być pomniejszona o wartość nakładów na materiały poniesionych przez powódkę, to do czasu zaprzestania robót przez s.c. (...) zakupy materiałów spoczywały na wykonawcy (pierwsze faktury materiałowe na powódkę pochodzą z 8.04.2010 r.). Z zeznaniami ww. osób korespondują zeznania świadka P. M. (1), który akcentował utrudniony, czy wręcz brak kontaktu z pozwanym W. i wynikające z tego perturbacje z kontynuowaniem prac.

Jeżeli zaś chodzi o zeznania samych stron, tj. powódki i pozwanego R. W. (1) (pozwani na rozprawie w dniu 13.11.2013 r. zgodnie wskazali, że przesłuchanie E. A. (1) nie będzie konieczne, k. 230), to Sąd zakwestionował tylko zeznania pozwanego co do zakresu i wartości prac jakie wykonał na podstawie umowy z 2.10.2008 r., jego zaangażowania w prowadzenie przedmiotowych robót oraz co do tego z czyjej inicjatywy umowa została rozwiązana. Otóż w kwestii zakresu robót, które wykonał wykonawca do czasu faktycznego zejścia z budowy, to prymat Sąd dał zeznaniom świadków i pomocniczo powódce, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek dokumentu dotyczącego skwitowania robót s.c. (...), czyli protokołu odbioru robót, czy inwentaryzacji robót. Niewiarygodność pozwanego w tym zakresie wynikała już z treści jego pism procesowych, gdzie padały różne kwoty i procentowe zakresy wykonania przez niego robót na rzecz powódki, jak również wartość otrzymanych od powódki zaliczek ( vide pismo z 28.11.2012 r. – odp. na pozew, k. 94 i 99, oraz pismo z 23.12.2013 r., k. 250). Z kolei będąc przesłuchanym w charakterze strony pozwany oszacował wartość wykonanych przez siebie prac na 163 tys. zł brutto, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek pisemnego wyliczenia, np. zestawieniu kosztów (materiałów), czy kosztorys powykonawczy, bądź choćby faktury materiałowe.

Przechodząc do oceny dowodów z opinii biegłych sądowych z zakresu budownictwa Sąd stwierdza, że opinia biegłego M. C. - główna (k. 290-426) i „uzupełniająca” (k. 432-453) okazały się nieprzydatne do rozstrzygnięcia sprawy. Biegły (...) nie tylko bowiem nie zrozumiał swojego zadania wynikającego z postanowienia Sądu, ale i przedstawił głównie wyliczenia, bez stosownego komentarza i to w wielu wariantach, co było nieczytelne nie tylko dla Sądu, ale i dla stron. Sytuacji tej nie zmieniły niestety ustne wyjaśnienia biegłego na rozprawie (k. 485), gdyż w dalszym ciągu biegły nie potrafił wskazać wartości prac pozwanych, których zakres został ustalony przez Sąd w postanowieniu o dopuszczeniu tego dowodu.

W związku z powyższym i zgodnie z wnioskami stron konieczne było dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu budownictwa, którym został J. S. (1) ( vide postanowienie z dnia 17 marca 2015 r., k. 501). Do opinii tego biegłego zastrzeżenia złożył tylko pozwany R. W. (1) zarzucając m.in., że jest drastycznie zaniżona i wykonana pobieżnie (k. 583). Do powyższych zastrzeżeń ustosunkował się biegły J. S. w ustnej opinii uzupełniającej i zdaniem Sądu udzielone przez biegłego wyjaśnienia były wystarczające i przekonujące i łącznie z opinią pisemną stanowiły podstawę do ustalenia wartości robót faktycznie wykonanych przez spółkę cywilną pozwanych na budowie powódki. Sąd co prawda dostrzegł pewną lakoniczność pisemnej opinii i niewiarygodność co do grubości szyb w oknach, tj. 1 mm, co wydaje się praktycznie niemożliwe, ale biegły na rozprawie (k. 610-612) wskazał, że pomiaru grubości szyb dokonał metodą nieinwazyjną, a zresztą i tak przy wycenie tych robót z KNR została przyjęta została grubość 4 mm. Biegły wyjaśnił też, co wydaje się nie być rozumiane przez pozwanego, że jego zadaniem była wycena robót wskazanych w postanowieniu Sądu, a do tego celu zastosował metodę kosztorysową. Przyjęcie tej metody było w ocenie Sądu prawidłowe i stanowiło konsekwencję nie tylko braku skwitowania zakresu robót pozwanych na piśmie, co obciąża w zasadzie obie strony rzeczonego procesu inwestycyjnego, ale i braku jakiegokolwiek materiału źródłowego ze strony pozwanych, czyli choćby zestawienia kosztów i faktur materiałowych. Stąd też i stawka robocizny adekwatna dla poziomu średniego z rejonu wykonywania robót i okresu kwiecień 2010 r.

Przechodząc do oceny prawnej łączącej strony umowy Sąd przyjął - z uwagi na posługiwanie się przez powódkę (inwestora) dokumentacją projektową i uzyskaniem pozwolenia na budowę, ale i zakres robót, którym było wybudowanie 5 domków letniskowych o konstrukcji drewnianej trwale (przez betonowy fundament i przyłącza instalacyjne) połączonych z gruntem - że łącząca strony umowa z dnia 2 października 2008 r. stanowiła umowę o roboty budowlane (art. 647 k.c.). Przy czym kwalifikacja prawna rzeczonej umowy, od której odstąpiła powódka, nie była przedmiotem sporu pomiędzy stronami.

Z punktu widzenia przedmiotu sporu istotne znaczenie miały postanowienia dotyczące charakteru i sposobu płacenia wynagrodzenia wykonawcy. Pierwotnie strony przewidziały wynagrodzenie o charakterze ryczałtowym z zaliczką przed przystąpieniem do robót. Natomiast w aneksie z 18 marca 2009 r. strony wprowadziły zapis o pomniejszeniu ceny o wartość nakładów na materiały sfinansowane bezpośrednio przez zamawiającego na podstawie faktur zakupu, a więc ustalony w dniu 2.10.2008 r. ryczałt miał być odpowiednio pomniejszony. Jednocześnie należy podkreślić, że strony nie przestrzegały postanowień umownych o rozłożeniu wynagrodzenia, poza pierwszą zaliczką, na cztery raty, z czego ostatnia w wysokości 20% ustalonej w umowie ceny. Bowiem powódka przekazała pozwanemu jeszcze trzynaście zaliczek (w kwotach od 2 do 15 tys. zł), z czego pierwsza kwota 10.000 zł (KP z miała związek z rezygnacją z wykonywania przez pozwanych słupków (szklanek) pod domki ( vide umowa z 2.07.2009 r., k. 26) i wpłacona została pozwanym jeszcze przed uzyskaniem przez powódkę pozwolenia na budowę.

Odstępstwo przez strony od przestrzegania postanowień umownych widoczne jest także w kwestii udokumentowania postępu prac wykonywanych przez spółkę cywilną pozwanych, w tym w szczególności zakresu i wartości robót na koniec kwietnia 2010 r., kiedy to pozwani zaprzestali dalszego wykonywania robót, zmuszając powódkę do ich powierzenia osobom trzecim, które wcześniej wykonywały je na zlecenie pozwanego R. W.. W świetle zeznań tych właśnie osób (świadkowie A. J. i A. D.), a także świadka P. G. (1) i świadka P. M. (1) oraz samej powódki Sąd uznał, że to właśnie pozwani faktycznie porzucili budowę, a i wcześniej pozwany R. W. (praktycznie samodzielnie prowadzący to zadanie inwestycyjne) opóźniał się z dostarczaniem materiałów, co powodowało przestoje u jego pracowników. Co prawda pozwani twierdzili, że to strona powodowa zerwała z nimi współpracę, ale niezależnie od zeznań ww. osób, zaprzeczeniem tej tezy jest zaliczka na budowę domków z dnia 29 kwietnia 2010 r. zainkasowana przez R. W. (1) (k. 40), która byłaby zupełnie pozbawiona racji jeśli zamawiająca – w osobie męża P. M. (1) - miałaby z końcem kwietnia 2010 r. żądać opuszczenia budowy przez s.c. (...) reprezentowaną przez pozwanego R. W. (1). Poza tym skoro pozwany R. W. jakoby kwestionował „rozwiązanie” umowy, to logicznym byłoby podjęcie stosownych kroków, a więc skierowania do powódki pisma z żądaniem rozliczenia budowy, a takowego jak wiadomo pozwani nie przedstawili.

Pozwani nie zareagowali również na odstąpienie powódki od umowy datowane na dzień 30 września 2011 r., doręczone im w dniu 5 października 2011 r., w tym na znajdujące się w nim żądanie zapłaty kwoty 61.500 zł, zwłaszcza że powódka nie wskazała tytułu tego żądania, choć jak wskazywali w niniejszym procesie wykonali jakoby 90% budowy domków (k. 94), czy 95% (k. 99) i rzekomo 30.000 zł jeszcze im się należało. Powyższe pokazuje nie tylko niewiarygodność pozwanych w procesie, ale i brak profesjonalizmu przy realizacji umowy, który objawił się w szczególności brakiem jakichkolwiek dokumentów dotyczących skwitowania wykonywanych przez nich robót. Taki dokument konieczny byłby zwłaszcza gdyby rzeczywiście to powódka rozwiązała z nimi umowę i zażądała opuszczenia placu budowy, co tylko potwierdza porzucenie budowy przez pozwanych. I choć Sąd zauważa, że również powódka winna dochować większej staranności powierzając dokończenie robót innym wykonawcom, a więc sporządzić inwentaryzację dotychczas wykonanych robót na podstawie umowy z dnia 2.10.2008 r., lecz brak takowej inwentaryzacji, przy zupełnej bierności pozwanych, obciąża przede wszystkim ich.

Jak wynika z aneksu z 18.03.2009 r. strony zmieniły datę wykonania robót objętych umową na dzień 15 maja 2010 r., co było spowodowane trudnościami po stronie inwestora uzyskania stosownych decyzji, przy czym trzeba podkreślić, że już od października 2008 r. pozwani dysponowali zaliczką w wysokości 55.000 zł. W świetle zgromadzonego materiału procesowego bezspornym jest, że roboty przy domkach powódki w ww. dacie nie zostały ukończone (przyznał to w zeznaniach pozwany R. W.). Zasadne było zatem wystosowanie jeszcze przed powyższym terminie pisma przez powódkę (k. 60) wzywającego pozwanych do wywiązania się z umowy, w tym do dostarczenia materiałów wynikających z załącznika do umowy, pod groźbą rozwiązania umowy przez inwestora. Pozwani do powyższego wezwania się nie zastosowali, więc powódka uprawniona była do złożenia pozwanym oświadczenia o odstąpieniu od umowy na podstawie art. 491 k.c. Takowe oświadczenie zostało złożone co prawda dopiero w piśmie z 30 września 2011 r. (wg zeznań powódki egzemplarz pisma dla pozwanych zawierał własnoręczny podpis powódki, co w zasadzie pozwany R. W. potwierdził), a więc ponad rok po faktycznym ukończeniu inwestycji, ale w ocenie Sądu wywołało ono skutek w zakresie dotyczącym niewykonanych na koniec kwietnia 2010 r. robót przewidzianych umową nr (...) (art. 491 § 2 k.c.).

Powódka w oświadczeniu o odstąpieniu zażądała od pozwanych zapłaty kwoty 61.500 zł (Sąd przyjmuje, że chodziło o zapłatę solidarnie przez pozwanych ww. kwoty) nie wskazując co się na tę kwotę składa. Żądając w pozwie już kwoty 80.000 zł powódka wskazał, że jest to wartość niewykonanych przez pozwanych robót, a następnie wyjaśniła, że domaga się jej jako nienależnego świadczenia, wskazując że zapłaciła pozwanym łącznie 150.000 zł tytułem wynagrodzenia, a pozwani wykonali umowę w części o równowartości 70.000 zł, w pozostałej części robót budowlanych nie wykonując ( vide pismo procesowe z 25.09.2013 r., k. 216). Zatem do zweryfikowania wysokości tego żądania konieczne było ustalenie zakresu robót wykonanych przez pozwanych do końca kwietnia 2010 r. oraz ich wartości.

Odnośnie zakresu, to został on ustalony przez Sąd, jak to już wyżej wskazano, na podstawie konfrontacji zeznań świadków i stron, przy czym wiarygodność pozwanego nie była pełna. Zestawiając więc ten materiał dowodowy z zakresem robót określonym w załączniku do umowy (k. 20) Sąd ustalił, że zakres wykonanych przez pozwanych robót był taki jak wskazano w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa. Konieczność takiego ustalenia zakresu wykonanych robót wynikała też z braku protokołu odbioru robót, czy też inwentaryzacji robót. Rolą biegłego było zatem wycenienie wartości robót (wg cen z kwietnia 2010 r.) ustalonych przez Sąd i z tego zadania wywiązał się biegły J. S. (1), według którego wartość robót wykonanych przez pozwanych przy jednym domku wyniosła 20.631,60 zł netto, a łącznie wartość ta to kwota 103.158 zł netto [20.631,60 zł x 5 domków].

Ponieważ łączna suma wynagrodzenia, obejmującego robociznę i materiały, wypłaconego pozwanym przez powódkę w formie zaliczkowej wyniosła 150.000 zł (patrz pozew i pismo z 25.09.2013 r., k. 216), to różnica między wynagrodzeniem wypłaconym a faktycznie należnym pozwanym wyniosła 46.842 zł [150.000 zł – 103.158 zł]. I taka kwota podlegała zasądzeniu od pozwanych na rzecz powódki alternatywnie: albo jako zwrot tej części świadczenia, które nie znalazło pokrycia w wykonanych robotach (art. 494 § 1 k.c.) albo jako zwrot nienależnego świadczenia rozumianego jako spełnione wynagrodzenie, którego podstawa świadczenia odpadła w związku z odstąpieniem od umowy przez powódkę w zakresie powierzonym innym wykonawcom, czyli ponad to co faktycznie wykonała s.c. (...) na podstawie umowy z 2.10.2008 r. (art. 410 § 2 k.c.).

Zasądzając powyższą kwotę od pozwanych solidarnie Sąd miał na uwadze treść przepisu art. 864 k.c., zgodnie z którym za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.

Odsetki za opóźnienie od należności głównej Sąd zasądził zgodnie z żądaniem, tj. od dnia wytoczenia powództwa (art. 481 k.c.), co miało miejsce 13 maja 2012 r. (patrz datownik pocztowy na kopercie, k. 69). Sąd uwzględnił przy tym, że już w piśmie o odstąpieniu, które odebrali 5 października 2012 r., pozwani byli wzywani do zapłaty kwoty 61.500 zł, a więc wymóg wezwania do zapłaty dal wymagalności świadczenia został spełniony (art. 455 k.c.).

W pozostałym zakresie powództwo jako bezzasadne zostało oddalone.

Na podstawie przepisu art. 108 § 1 zdanie drugie k.p.c. Sąd rozstrzygnął o stosunkowym rozdzieleniu kosztów procesu, przyjmując że powódka wygrała proces co do 58,5% kwoty oddanej pod osąd (czyli pozwani wygrali w 41,5%), pozostawiając szczegółowe rozliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu, po uprawomocnieniu się orzeczenia.