Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 października 2015 roku w sprawie z powództwa E. L. przeciwko A. B. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3500 USD z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty, a nadto zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2979 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz obciążył pozwaną kwotą 615 zł tytułem tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa wydatków.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego, a to:

a)  art. 5 k.c. – poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji nieuzasadnione przyjęcie, że Powód nie naruszył zasad współżycia społecznego dokonując bezpodstawnej zmiany charakteru łączącej strony umowy, gdy tymczasem strona powodowa po dokonaniu darowizny na rzecz Pozwanej w 2011 r., jednostronnie i niezgodnie z zasadami współżycia społecznego próbowała zmienić charakter przekazanej kwoty i roszczenie we wywodziła z rzekomej umowy pożyczki, której zawarciu Pozwana wielokrotnie zaprzeczała;

b)  art. 6 k.c. – poprzez jego błędną wykładnię, gdyż sąd – mimo istnienia wielu znaczących sprzeczności w zeznaniach świadków – przyjął, że Powód w sposób dostateczny uzasadnił istnienie wierzytelności, zaś Pozwany nie wykazał jej nieistnienia;

c)  art. 65 w zw. z art. 888 i n. k.c. – poprzez ich niezastosowanie skutkujące przyjęciem, że Pozwana zobowiązała się do przyjęcia odpłatnego świadczenia od Powoda, gdy tymczasem zamiarem stron w chwili zawarcia umowy było – by świadczenie Powoda na rzecz Pozwanej miało charakter nieodpłatny, co jednoznacznie wskazuje, że było darowizną;

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to:

a)  art. 328 § 2 k.p.c. – poprzez: błędne określenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia z uwagi na nieuwzględnienie w tej kwestii treści dokumentów załączonych przez stronę pozwaną do pisma procesowego z dnia 23 września 2015r.; nieodniesienie się do treści rzeczonych dokumentów, na które powoływali się świadkowie strony powodowej (którym to zeznaniom Sąd dał wiarę, a które to zeznania są sprzeczne z treścią rzeczonych dokumentów); stwierdzenie, że stan faktyczny został ustalony na podstawie zebranych dowodów w postaci zeznań strony powodowej; podczas gdy Sąd zupełnie pominął zeznania i twierdzenia Pozwanej, a także dowody z dokumentów załączonych przez stronę pozwaną; przez co ani zebrany materiał dowodowy nie jest wszechstronny ani poczynione ustalenia faktyczne – zgodne z rzeczywistością,

b)  art. 231 § 1 k.p.c. –poprzez błędne uznanie za ustalony: faktu zawarcia rzekomej umowy pożyczki przez strony; terminu finalizacji umowy kupna-sprzedaży mieszkania przez Pozwaną, który miał rzekomo być równoznaczny z terminem zwrotu rzekomej pożyczki — zaś na gruncie niniejszego postępowania przełożył się na termin wymagalności roszczenia a zatem i naliczania odsetek oraz faktu uzyskania przez Pozwaną wysokiej premii rocznej gdy tymczasem Pozwana takowej nigdy nie otrzymała;

c)  art. 233 § 1 k.p.c. – poprzez sprzeczność istotnych ustaleń sądu z materiałem dowodowym oraz dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, oraz przyznający walor wiarygodności jedynie zeznaniom strony powodowej, przy całkowitej dyskredytacji twierdzeń strony pozwanej dotyczących okoliczności związanych z żądaniem pozwu i relacji między stronami, a ponadto pominięcie istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych związanych z rzeczywistymi zarobkami Pozwanej, zawartą przez Pozwaną umową przedwstępną zakupu mieszkania dowodzonych przez Pozwaną dokumentami, do których Sąd I instancji się nie odniósł mimo, iż ich treść wskazywała jednoznacznie na sprzeczność w zeznaniach świadków.

W oparciu o wskazane zarzuty pozwana wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Strona pozwana wniosła także o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania strony pozwanej, a także świadka – po jego uprzednim zwolnieniu z tajemnicy zawodowej – radcy prawnego V. G. – na okoliczność niezawierania przez strony umowy pożyczki, zaangażowanie powoda w działania mające na celu odzyskanie zaliczki na kupno mieszkania przez pozwaną; przeprowadzenie dowodu z uzupełniających zeznań świadków M. G. i T. K. – przyczyn istnienia rozbieżności między listami płac i rachunkami określającymi wysokość wynagrodzeń pozwanej a wystawionymi przez V.- W. zaświadczeniami o zarobkach pozwanej, które powód kierował do przedstawicieli banków w celu załatwienia kredytu dla pozwanej na kupno mieszkania, wysokości dochodów pozwanej oraz zobowiązanie strony powodowej w trybie art. 248 k.p.c. do przedłożenia pełnej dokumentacji pracowniczej pozwanej zwłaszcza w zakresie pobieranych przez nią wynagrodzeń wobec istnienia uzasadnionych wątpliwości co do autentyczności treści wystawianych przez V.-W. dokumentów: zaświadczeń o zatrudnieniu i wysokości dochodów w V. – W. oraz list płac i dokumentów (...), treści odzyskanych przez pozwaną skanów dokumentów wskazuje na znaczące rozbieżności w wysokości wykazywanych przez stronę powodową zarobków pozwanej.

Na terminie rozprawy apelacyjnej strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

Na wstępie należy odnieść się do wniosku strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z przesłuchania strony pozwanej, a także świadka – po jego uprzednim zwolnieniu z tajemnicy zawodowej – radcy prawnego V. G. – na okoliczność niezawierania przez strony umowy pożyczki, zaangażowanie powoda w działania mające na celu odzyskanie zaliczki na kupno mieszkania przez pozwaną; przeprowadzenie dowodu z uzupełniających zeznań świadków M. G. i T. K. – przyczyn istnienia rozbieżności między listami płac i rachunkami określającymi wysokość wynagrodzeń pozwanej, a wystawionymi przez V.- W. zaświadczeniami o zarobkach pozwanej, które powód kierował do przedstawicieli banków w celu załatwienia kredytu dla pozwanej na kupno mieszkania, wysokości dochodów pozwanej oraz zobowiązanie strony powodowej w trybie art. 248 k.p.c. do przedłożenia pełnej dokumentacji pracowniczej pozwanej zwłaszcza w zakresie pobieranych przez nią wynagrodzeń wobec istnienia uzasadnionych wątpliwości co do autentyczności treści wystawianych przez V.-W. dokumentów: zaświadczeń o zatrudnieniu i wysokości dochodów w V. – W. oraz list płac i dokumentów (...), treści odzyskanych przez pozwaną skanów dokumentów wskazuje na znaczące rozbieżności w wysokości wykazywanych przez stronę powodową zarobków pozwanej.
W ocenie Sądu Okręgowego wniosek ten nie podlegał uwzględnieniu, wobec tego, iż był on spóźniony (art. 381 k.p.c.). Wskazać bowiem należy, że wykorzystanie przez sąd apelacyjny uprawnienia przewidzianego w art. 381 k.p.c. może wchodzić w rachubę tylko co do faktów i dowodów, które nie uległy prekluzji w pierwszej instancji (Tadeusz Żyznowski, Komentarz do art.843 Kodeksu postępowania cywilnego – LEX ). Strona pozwana w żaden sposób nie wykazała, by potrzeba powołania wskazanych dowodów powstała później. Z oczywistych względów fakt zapoznania się z uzasadnieniem niekorzystnego dla pozwanej orzeczenia nie może stanowić usprawiedliwienia dla spóźnionego przedstawienia dowodów. Obowiązkiem bowiem pozwanej było przedstawienie wszelkich dostępnych jej dowodów już na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego.

Przechodząc do merytorycznej oceny zarzutów apelacji wskazać należy, że Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zakwestionowania prawidłowości ustaleń Sądu Rejonowego i w pełni je podzielił. Ustalenia te mają bowiem oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, zaś wyprowadzone wnioski nie naruszają zasady swobodnej oceny dowodów. Wszelkie elementy stanu faktycznego niniejszej sprawy zostały ustalone w oparciu o wszechstronną analizę materiału dowodowego, zgromadzonego zgodnie z przepisami procesowymi i poddanego kompleksowej ocenie, czemu Sąd pierwszej instancji dał wyraz w szczegółowych motywach zaskarżonego wyroku. Powzięte na tej podstawie wnioski nie budzą zastrzeżeń i zasługują na uwzględnienie, zatem ustalenia te Sąd Okręgowy przyjął, jako podstawę swojego rozstrzygnięcia.

Przede wszystkim wskazać należy, że zarzuty apelacji zarówno dotyczące naruszenia norm prawa procesowego, jak norm prawa materialnego sprowadzają się do zakwestionowania stanowiska Sądu I instancji, wedle którego przekazania pozwanej kwota 3 500 USD stanowiła przedmiot ustnej umowy pożyczki. Zarzuty w tym zakresie w istocie stanowią powtórzenie wątpliwości zgłoszonych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, które wyczerpująco zostały omówione w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia.

Na wstępie koniecznym jest odniesienie się do sformułowanych przez skarżącą zarzutów naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Nietrafny jest zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.. Naruszenie wskazanego przepisu może mieć wpływ na rozstrzygnięcie (a więc stanowić usprawiedliwioną podstawę apelacji) tylko w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia, a tym samym wyłącza możliwość dokonania kontroli instancyjnej zapadłego rozstrzygnięcia. Taka sytuacja nie zachodzi zaś w okolicznościach niniejszej sprawy. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika bowiem jakie ustalenia poczynił Sąd Rejonowy i w oparciu o jakie dowody. Sąd Rejonowy wyjaśnił też z jakich przyczyn pominął zeznania pozwanej oraz załączone przez nią dowody z dokumentów. Ujawniony został także wywód, który doprowadził ten sąd do kwestionowanego przez pozwanego rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy wskazał też i rozważył podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia. To zatem, że zdaniem skarżącej Sąd Rejonowy nieprawidłowo pominął jej zeznania i twierdzenia, a także załączone przez nią dowody z dokumentów nie jest równoznaczne z uchybieniem zasadom sporządzenia uzasadnienia wyroku. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku posiada wszystkie niezbędne elementy konstrukcyjne, co umożliwia dokonanie kontroli instancyjnej orzeczenia sądu pierwszej instancji.

Niezasadnie apelująca zarzuca naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Wszechstronne rozważenie zebranego materiału dowodowego w rozumieniu wskazanego wyżej przepisu oznacza zaś uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy dowodowej i wiarygodności. Do naruszenia wskazanego przepisu mogłoby zaś dojść tylko wówczas, gdyby skarżąca wykazała uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Wbrew zarzutowi pozwanej Sąd Rejonowy wszechstronnie rozważył zebrany w sprawie materiał dowodowy. Podkreślić przy tym należy, że zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. może odnosić się wyłącznie do dowodów przeprowadzonych przez sąd, nie zaś pominiętych. Skuteczne podniesienie tego zarzutu wymaga zaś przeprowadzenia wywodu jurydycznego wykazującego, że dokonana ocena dowodów nie ma przymiotu wszechstronności lub została przeprowadzona z naruszeniem zasad logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Skarżący winien zatem wskazać konkretne wadliwie ocenione dowody i wykazać wyżej przywołane uchybienia. Wywodu takiego pozwana nie przeprowadziła w apelacji. Jej zarzut stanowi zaś gołosłowną polemikę z prawidłowo dokonaną przez sąd meriti oceną dowodów, ponieważ skarżąca poprzestała jedynie na własnej ocenie dowodów oraz okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji sprostał standardom dotyczącym oceny zeznań świadków oraz strony postępowania i w konsekwencji dokonał prawidłowych ustaleń. Sąd I Instancji nie tylko szczegółowo omówił, którym dowodom i w jakiej części nie przyznał waloru wiarygodności, ale też opisał dlaczego poszczególne dowody uznał za godne wiary i stanowiące podstawę ustaleń faktycznych. Sąd instancji w sposób szczegółowy odniósł się także do wniosku strony pozwanej zawartym w piśmie z dnia 23 września 2015 roku i stanowisko Sądu w tym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe, wbrew twierdzeniom apelującej uprawnione było ustalenie przez Sąd I, iż przekazana pozwanej kwota 3 500 USD stanowiła przedmiot ustnej umowy pożyczki, którą pozwana miała zwrócić w grudniu 2011 roku. Odmienne stanowisko strony pozwanej, które było prezentowane przed Sądem Rejonowym i zostało podniesione także w apelacji, nie zasługiwało na aprobatę. Okoliczności w tym zakresie znalazły bowiem potwierdzenie w zeznaniach świadków T. K., M. G., Y. L., a także zeznaniach powoda oraz dowodach z dokumentów w postaci wezwań do zapłaty. Relacje świadków oraz powoda wzajemnie się uzupełniały i wbrew stanowisku apelującej były bezsprzeczne, tworząc spójny obraz okoliczności dotyczących przyczyn zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki oraz czynności związanych z przekazaniem kwoty stronie pozwanej. Świadek T. K. jednoznacznie wskazała, że była taka sytuacja, że powód prosił ją o podpisanie umowy pożyczki z pozwaną, wskazując jednocześnie, iż informowała ona A. B., że musi podpisać umowę pożyczki i powinna mieć świadomość jej spłaty, zaś pozwana zapewniała, że odda pieniądze. Świadek podała przy tym, iż nigdy nie słyszała, aby pomoc pozwanej miała zostać udzielona w formie darowizny. Również świadek M. G. wskazała, że to była umowa pożyczki, podając przy tym, iż nawet pozwana w rozmowie z nią używała takich słów. W żadnym zakresie świadek nie potwierdziła, by pozwana mówiła, że te pieniądze dostała w darowiźnie. Także świadek Y. L., która według twierdzeń pozwanej miała być darczyńcą wskazanej kwoty, nie potwierdziła wersji pozwanej. Świadek zeznała przy tym, że nie znała na tyle dobrze pozwanej, by przekazać na jej rzecz w formie darowizny kwotę 3500 USD.

W tym stanie rzeczy zarówno fakt zawarcia umowy pożyczki, kwoty pożyczki oraz terminu jej zwrotu zostały przez powoda udowodnione dokumentacją załączoną do pozwu w postaci potwierdzenia zlecenia transakcji gotówkowej oraz wezwań do zapłaty oraz zeznaniami świadków, które potwierdziły prawdziwość tezy pozwu. Pozwana nie przedstawiła żadnego przeciwdowodu, z którego wynikałoby, że kwota wpłacona na rachunek pozwanej była w istocie darowizną, co czyni zarzut naruszenia art. 6 k.c. bezzasadnym. Oceny tej nie zmienia okoliczność, iż w projekcie pisemnej umowy pożyczki jako pożyczkodawca została wskazana spółka (...), nie zaś powód, albowiem jak słusznie wskazał Sąd I instancji fakt ten nie wpływa na ocenę okoliczności związanych z uprzednim zawarciem ustnej umowy pomiędzy stronami. Sąd trafnie przyjął również, iż przedłożony przez powoda dokument cesji wierzytelności nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i pozostawał także bez wpływu na ocenę posiadania przez E. L. legitymacji procesowej czynnej. W świetle materiału dowodowego przedmiotowej sprawy stanowisko pozwanej sprowadzające się do wykazania, iż pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy darowizny należało uznać jako wyraz przyjętej linii obrony, które nie mogło odnieść zamierzonego skutku.

Całkowicie chybiony był również zarzut naruszenia art. 231 k.p.c. Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia tego przepisu albowiem przepis art. 231 k.p.c. nie miał zastosowania w niniejszej sprawie, jako, że nie zachodził przypadek braku bezpośrednich dowodów służących wykazaniu okoliczności sprawy i wszelkie twierdzenia wskazane przez powoda znalazły oparcie w przeprowadzonych dowodach.

Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 65 w zw. z art. 888 i n. k.c. i art. 5 k.c. wskazać należy, iż nie są one uzasadnione, a to wobec niewątpliwego ustalenia stanu faktycznego poczynionego przez Sąd Rejonowy, które nie zostało skutecznie zakwestionowane rozpoznawaną apelacją. Wskazane zarzuty zostały oparte na twierdzeniach apelującej, że świadczenie powoda na rzecz pozwanej miało charakter nieodpłatny, co jednoznacznie wskazuje, że było darowizną. Twierdzenia te zostały jednak obalone. Materiał dowodowy przedmiotowej sprawy dostarczył bowiem podstawy do przyjęcia, iż przekazana pozwanej kwota stanowiła przedmiot ustnej umowy pożyczki. Sama polemika z taką decyzją sądu, bez wskazania argumentów, które podważałyby jej trafność i uzasadniałyby przyjęcie tezy apelującej, czyni zarzut oczywiście bezzasadnym.

Mają na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym ustaloną na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. 2013.490 j.t.) w zw. z §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804).