Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Elżbieta Trybulec-Czernek

Protokolant: st. sekr. sądowy Barbara Urmańska

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013 r. w Gdańsku

sprawy F. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania F. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 2 kwietnia 2012 r. nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje F. B. prawo do emerytury od dnia 7 kwietnia 2012 roku i stwierdza, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

II.  zasądza od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

/na oryginale właściwy podpis/

Sygnatura akt VIII U 719/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 kwietnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił F. B. prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach z uwagi na nieudokumentowanie 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach a jedynie 7 lat i 3 miesiące i 12 dni jak również z uwagi na nierozwiązanie stosunku pracy.

Decyzją z dnia 18 czerwca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na rozwiązanie przez ubezpieczonego w dniu 20 kwietnia 2012 roku wydał kolejną decyzję, którą ponownie odmówił przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach z powodu nieudowodnienia 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wyniku dołączonej dokumentacji oraz przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał trzecią decyzję w dniu 31 lipca 2012 roku, w której ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 17 lipca 1978 roku do dnia 31 maja 1989 roku z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...). W ocenie organu rentowego ubezpieczony w tym czasie wykonywał pracę na stanowisku „monter kotłów, turbin i urządzeń pomocniczych” zaś pracodawca wydając świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach powołał błędną podstawę prawną. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił również okresu od 1 czerwca 1989 roku do dnia 16 lutego 1992 roku z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...), albowiem z przedłożonych dokumentów wynika, że ubezpieczony pracował na stanowisku „robotnik budowlany urządzeń elektrownianych zaś powołane przez pracodawcę przepisy traktują o stanowiskach „monter izolacji/ izoter/ cieplnej” oraz „murarz kotłów energetycznych”.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony wnosząc o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wskazał, iż w spornym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Przywołał również treść odpowiednich punktów z Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki. Podniósł ponadto, że pracę w szczególnych warunkach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ emerytalny wniósł o jego oddalenie i podtrzymał argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

F. B. urodził się w dniu (...). Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 1 stycznia 1999 roku miał udowodnionych 27 lat, 1 miesiąc i 17 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 7 lat, 3 miesiące i 12 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

/ okoliczności bezsporne/

F. B. w okresie od 17 lipca 1978 roku do dnia 16 lutego 1992 roku zatrudniony był w Zakładach (...) w G. na stanowiskach murarza kotłów oraz montera. W tym czasie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a gdy była potrzeba również w nadgodzinach, wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Praca ta była w kotłach energetycznych oraz w energociepłowniach. Do obowiązków ubezpieczonego należała rozbiórka oraz remont i stawianie nowych kotłów energetycznych. Ponadto wykonywał izolację cieplną z eternitu jak również zajmował się montowaniem i remontowaniem urządzeń pomocniczych turbiny w postaci pomp, przekładni, wentylatorów czy też orurowania. Praca była wykonywana w bardzo wysokiej temperaturze dochodzącej do kilkudziesięciu stopni Celsjusza jak również w warunkach dużego zapylenia powietrza.

/dowody: świadectwo pracy koperta k. 32; zeznania świadka Z. M. 00:03:38 – 00:10:17 płyta CD k. 36; zeznania świadka B. R. 00:11:32 – 00:18:55 płyta CD k. 36; dowód z przesłuchania w charakterze strony 00:19:29 – 00:25:13 płyta CD k. 36; świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach koperta k. 32; pismo k. 6/

W dniu 21 marca 2012 roku F. B. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Decyzjami z dnia 2 kwietnia 2012 roku, 18 czerwca 2012 roku oraz 31 lipca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił F. B. prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach z uwagi na nieudokumentowanie 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

F. B. rozwiązał stosunek pracy z dniem 20 kwietnia 2012 roku.

/okoliczności bezsporne/

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty i ich kopie oraz odpisy zawarte w aktach sprawy, w aktach ubezpieczeniowych i aktach osobowych ubezpieczonego, których wiarygodność nie była kwestionowana w trakcie postępowania przez żadną ze stron. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności i autentyczności. Konstruując stan faktyczny Sąd oparł się ponadto na dowodzie z przesłuchania strony F. B. oraz świadków B. R. i Z. M., którym to zeznaniom Sąd dał wiarę w całości albowiem były konsekwentne, spójne i logiczne a nadto znalazły odzwierciedlenie w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, w szczególności w aktach osobowych ubezpieczonego. Świadkowie zeznawali na okoliczność charakteru pracy ubezpieczonego oraz warunków w jakich prace te wykonywał. Obaj świadkowie zeznawali zbieżnie nie tylko ze sobą, ale również z przesłuchanym w charakterze strony ubezpieczonym, a ich zeznania tworzyły spójną i logiczną całość.

Sąd zważył, co następuje:

Na tle ustalonego stanu faktycznego Sąd uznał, iż odwołanie ubezpieczonego B. B. zasługuje na uwzględnienie, bowiem spełnia on wszystkie przesłanki dla przyznania mu prawa do dochodzonego świadczenia.

Ubezpieczony domagał się ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Podstawą takiego żądania jest art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Na wstępie wskazać należy, iż przepis ten stanowi szczególne uregulowanie, tworząc osobną kategorię ubezpieczonych i mając zastosowania do innych stanów faktycznych, aniżeli objęte regulacjami art. 32 ust. 1 i 46 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przepis art. 184 tej ustawy znajduje zastosowanie w stosunku do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., które zasadnicze, wskazane w nim warunki nabycia prawa do świadczenia, spełniły już w dacie wejścia ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a więc na dzień 1 stycznia 1999r. i gwarantuje osobom tym możność nabycia prawa do świadczenia na dotychczasowych warunkach. Przepis ten został zawarty w przepisach przejściowych, ma na celu zagwarantowanie częściowo nabytych uprawnień emerytalnych – prawa do emerytury w wieku obniżonym z tytułu pracy w szczególnych warunkach osobom urodzonym po 31 grudnia 1948r. – z tytułu spełnienia warunków stażowych, określonych w tym przepisie, do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Niewątpliwie bowiem ustawa o emeryturach i rentach z FUS ograniczyła uprawnienia emerytalne tych osób, chociażby w art. 46 ust. 1 określając czasokres, do którego można spełnić warunki do uzyskania świadczenia. Z uwagi na ten fakt właśnie ustawodawca wprowadził przepis przejściowy, jakim jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, pozwalający realizować wskazanej w nim grupie ubezpieczonych prawo do emerytury.

Stosownie do jego treści, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w tym przepisie przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Zgodnie z art. 27 ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, a nadto mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Nadto, zgodnie z art. 32 ust. 1 i 4 tej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 (ust.1), gdzie wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

Przepisami dotychczasowymi, do których odsyła ustawa o emeryturach i rentach z FUS jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Stosownie do treści § 3 tego rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.

Natomiast w myśl § 4 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn,

- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w cytowanym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia).

Przepis §2 rozporządzenia stanowi dalej, iż okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według stosownego wzoru lub w świadectwie pracy.

Należy podkreślić, że wskazanego wyżej ograniczenia dowodowego, dotyczącego ustalania okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie stosuje się w postępowaniu odwoławczym przed okręgowymi sądami pracy i ubezpieczeń społecznych. Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 20, poz. 85 ze zm.), nakazująca stosowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 1 ust. 3 wym. ustawy), nie zawiera ograniczeń dowodowych.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony ukończył 60 lat, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązał stosunek pracy z dniem 20 kwietnia 2012 roku.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności posiadanie przez ubezpieczonego wymaganego 15-letniego okresu pracy w tychże warunkach.

Do okresów pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie zaliczył okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 17 lipca 1978 roku do dnia 16 lutego 1992 roku w Zakładach (...).

Sąd zatem uznał za zasadne ustalić charakter pracy ubezpieczonego w spornym okresie. Zaznaczyć należy, iż prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługuje wówczas, gdy ubiegający się o prawo wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Decydujące znaczenie ma zatem rodzaj i wymiar wykonywanej pracy, a nie przedłożenie odpowiedniego świadectwa pracy w szczególnych warunkach, ze wskazaniem stanowiska pracy określonego w wykazie prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Jak zauważył Sąd Najwyższy - określanie dla celów emerytalnych stanowisk pracy jako „pracy wykonywanej w szczególnych warunkach” w rozumieniu wykazów stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) nie należy do kompetencji pracodawcy (vide: wyrok z dnia 22 czerwca 2005r., sygn. akt I UK 351/04, OSNP 2006/5-6/90).

Wskazać należy, iż na mocy §1 ust. 2 w/w rozporządzenia właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych upoważnieni zostali do ustalenia w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazach A i B rozporządzenia. Podkreślić przy tym należy, że wykaz resortowy ułatwia identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza gdy w wykazie stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia nie wymienia się konkretnego stanowiska, lecz operuje się pojęciem ogólnym. Zarządzenia resortowe mają jednak znaczenie jedynie w sferze dowodowej ( por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, Lex nr 590247).

W pierwszej kolejności Sąd zważył, iż w odniesieniu do spornego okresu zatrudnienia w wykazie A - prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego - stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale II wymienione są prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Pomocniczo wskazać należy, że w wykazie stanowisk pracy stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy resorcie górnictwa i energetyki, na których wykonywane prace w warunkach szczególnych w dziale II (W energetyce) pod pozycja 1 w punkcie 29 wymieniony jest monter kotłów i urządzeń pomocniczych, w punkcie 28 wymieniony jest monter izolacji /izoter/ cieplnych, w punkcie 32 wymieniony jest monter turbin i urządzeń pomocniczych turbiny zaś w punkcie 36 wymieniony jest murarz kotłów energetycznych a praca na tych stanowiskach została uznana jako praca w szczególnych warunkach. Z treści zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace, która ze względu na zakres jego obowiązków stanowiła niewątpliwie pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu wyżej wskazanych przepisów. Wskazać przy tym należy, iż pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu. W tym miejscu wskazać jednakże należy, iż w zakładzie pracy ubezpieczonego obowiązywała „dwufunkcyjność”. Dlatego też ubezpieczony w momencie kiedy nie wykonywał jednej pracy kierowany było do innej. Jednakże, jak wynika z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego, każda z prac wykonywanych przez ubezpieczonego była pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu wyżej wskazanych przepisów. Ubezpieczony pracował bowiem z bardzo wysokiej temperaturze przy dużym zapyleniu powietrza. Co więcej praca, którą wykonywał została wymieniona ww. Zarządzeniu Ministra Górnictwa i Energetyki a tym samym została uznana za pracę w szczególnych warunkach.

Podnoszona zatem przez ubezpieczonego okoliczność, że stale i w pełnym wymiarze wykonywał pracę w warunkach szczególnych w spornych okresach, znalazła potwierdzenie w treści zeznań świadków przesłuchanych w toku postępowania sądowego, którzy pracowali w spornych okresach razem z wnioskodawcą.

W tym stanie rzeczy należy uznać, iż ubezpieczony wykazał wymaganych przepisem 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a zatem spełnia on wszystkie warunki do przyznania mu emerytury.

Wobec powyższego, na mocy przepisów przywołanych wyżej i w oparciu o art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku przyznając ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 7 kwietnia 2012 roku, a więc od dnia ukończenia przez niego 60 roku życia.

Działając na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy, Sąd Okręgowy wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do charakteru pracy ubezpieczonego.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w punkcie 3 wyroku, na podstawie przepisów art. 108 § 1 k.p.c., art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., § 4 ust. 1, § 11 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Sąd uznał kwotę 60 zł za adekwatną do nakładu pracy pełnomocnika oraz wkładu pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej rozstrzygnięcia, mając na uwadze charakter sprawy.

Sędzia SO Elżbieta Trybulec – Czernek