Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Jolanta Węs

Protokolant – starszy sekretarz sąd. Alicja Machnio

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2016 roku w Lublinie

sprawy S. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania S. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 11 maja 2015 roku znak (...)

I zmienia zaskarżoną decyzję i ustala S. U. prawo do emerytury od dnia (...) roku;

II zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz S. U. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 1005/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił S. U. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych podając, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (decyzja – k. 29 a.e.).

W odwołaniu od tej decyzji S. U. zakwestionował jej trafność, wnosząc o zmianę decyzji organu rentowego poprzez przyznanie mu prawa do emerytury z uwzględnieniem okresów zatrudnienia od 11 lipca 1973 roku do 27 października 1974 roku oraz od 22 października 1976 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) w L. jako okresów pracy w szczególnych warunkach (odwołanie – k. 2-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację leżącą u podstaw zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 8-9 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

S. U. urodził się (...). W dniu 4 maja 2015 roku złożył wniosek o przyznaniu mu prawa do emerytury (wniosek – k. 1-4 a.e.).

Zaskarżoną decyzją z dnia 11 maja 2015 roku organ rentowy odmówił S. U. prawa do świadczenia z uwagi na brak udowodnienia 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. ZUS ustalił wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 28 lat, 3 miesięcy i 4 dni, przy czym nie uznał za udowodniony żadnego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uwzględnił okresów zatrudnienia w (...) w L. od dnia 11 lipca 1973 roku do dnia 27 października 1974 roku i od dnia 22 października 1976 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, ponieważ świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 29 listopada 2002 roku nie zawiera pełnej podstawy prawnej (decyzja – k. 29 a.e.).

W okresie od 1 września 1970 roku do 30 listopada 2002 roku S. U. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w L. Oddziale w P.. W okresie od 11 lipca 1973 roku do 9 sierpnia 1973 roku był zatrudniony na stanowisku mechanika napraw samochodowych, a od 10 sierpnia 1973 roku od 27 października 1974 roku oraz od 22 października 1976 roku do 30 listopada 2002 roku na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o całkowitym ciężarze dopuszczalnym powyżej 3,5 tony. W okresie od 28 października 1974 roku do 7 października 1976 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową.

W Oddziale w P. było od 100 do 200 samochodów ciężarowych w zależności od okresu. Było zatrudnionych od 500 do 600 pracowników. Po 1974 roku powstały 2 oddziały, tj. towarowy i osobowy. Wnioskodawca pracował w oddziale towarowym. Wszystkie samochody ciężarowe były z przyczepami lub z naczepami. (...) świadczył usługi przewozowe na rzecz różnych firm. Wnioskodawca woził wszystko, w zależności od zlecenia. Przewoził kruszywo, materiały budowlane, nawozy sztuczne, węgiel, ziemiopłody. Jeździł po całym kraju. Nie zajmował się załadunkiem ani rozładunkiem, jedynie nadzorował te czynności, musiał podpisać dokumenty, ponieważ odpowiadał materialnie za przewożony towar. Załadunkiem i rozładunkiem towarów zajmowała się firma, która zlecała usługi. Obowiązkiem kierowcy było zabezpieczenie ładunku oraz sprawdzenie pod względem ilościowym i jakościowym oraz wagowym. Wnioskodawca jako kierowca pracował 12-14 godzin. W tym mieściły się wszystkie czynności, które musiał wykonywać, tj. czynności zdawczo-odbiorcze towarów. Stawka była godzinowa, kierowca mógł pracować do 14 godzin na dobę, łącznie z załadunkiem i rozładunkiem, bo czasami trzeba było stać w kolejce. Była norma, że załadunek powinien trwać do 1,5 godziny, rozładunek podobnie, ale było różnie, czasami trwał krócej, a czasami dłużej. Załadunek był wliczany do godzin pracy kierowcy, za które miał wypłacone wynagrodzenie. Wnioskodawca miał przepracowane w niektórych okresach 300 godzin miesięcznie. Naprawami samochodów zajmowała się stacja obsługi, która była w oddziale w P.. Do wnioskodawcy należało jedynie usuwanie drobnych awarii, które wystąpiły w czasie jazdy, typu wymiana koła, żarówek, jeśli zaszła taka potrzeba. Jeśli była 2-3 dniowa awaria samochodu dyspozytor przydzielał samochód zastępczy. Naprawy trwały różnie od 1-3 dni. Przeważnie kierowca nie brał udziału naprawach. Wnioskodawca początkowo jeździł S. o ładowności 5 ton. Po wyjściu z wojska jeździł większymi samochodami tj. (...), S., L., (...)o ciężarze całkowitym powyżej 30 ton. Wnioskodawca jeździł po całej Polsce, czasami był w trasie 1 dzień, a czasami 3-4 dni. Przez okres około jednego miesiąca wnioskodawca pracował jako mechanik. W pozostałych spornych okresach pracował tylko jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, innych czynności nie wykonywał. Nie przebywał na urlopach bezpłatnych.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, a także zeznania wnioskodawcy i świadków.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków M. C. (k. 25v-26 a.s.) i S. P. (k. 26 a.s.). Należy podkreślić, iż przesłuchani w sprawie świadkowie byli osobami obcymi dla wnioskodawcy i nie mieli żadnego powodu, by relacjonować zdarzenia niezgodnie z ich rzeczywistym przebiegiem. Świadkowie z racji swoich obowiązków pracowniczych z czasu zatrudnienia w tym samym co wnioskodawca zakładzie pracy znali specyfikę czynności i charakter pracy S. U.. Z ich relacji jasno wynika, że w nieuwzględnionym przez ZUS okresie skarżący pracował w (...) L. Oddziale w P. w warunkach szczególnych jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze znacznie powyżej 3,5 tony.

Sąd obdarzył również wiarą zeznania wnioskodawcy (k. 18v w zw. z k. 37v a.s.) jako że były one jasne, spójne i logiczne, a przy tym znajdowały potwierdzenie w zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków oraz w zebranych dowodach z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Prawo do wcześniejszej emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z uwagi na datę urodzenia wnioskodawcy, regulują przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2015, poz. 748 ze zm.; dalej jako u.e.r.f.u.s.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.). Prawo do emerytury ubezpieczeni nabywają po osiągnięciu wieku przewidzianego między innymi w art. 32 u.e.r.f.u.s., jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnili enumeratywnie wyliczone przesłanki:

- posiadają okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn,

- legitymują się okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27 u.e.r.f.u.s.

Jednocześnie w myśl art. 184 ust. 2 u.e.r.f.u.s., emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 2 ust. 1 powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wykaz A prac wykonywanych w szczególnych warunkach, których świadczenie uprawnia do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, wymienia w Dziale VIII „W transporcie i łączności”, „Transport” pod pozycją 2 „Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”.

Dokonując oceny, czy prace wykonywane przez skarżącego należało zakwalifikować jako prace w szczególnych warunkach, Sąd nie stracił z pola widzenia, że stosownie do treści § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, okresy wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdza, na podstawie posiadanej dokumentacji, zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Dokumenty te są wiążące dla organu rentowego w tym sensie, że w postępowaniu przed tym organem stanowią wyłączny dowód wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie przedłożonej mu dokumentacji organ rentowy wydaje natomiast decyzje, które podlegają kontroli Sądu.

W przedmiotowej sprawie odwołujący się, występując do organu rentowego o przyznanie mu emerytury przedłożył świadectwo pracy w szczególnych warunkach, które zostało zakwestionowane przez ZUS. Okoliczność ta nie stała jednak na przeszkodzie ustaleniu, że we wskazanych okresach pracy skarżący świadczył pracę w takich właśnie warunkach. Trzeba bowiem zaznaczyć, że choć świadectwo pracy jest dokumentem szczególnym, to samo przez się nie tworzy praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. W postępowaniu przed sądem nie ma również cech wyłączności w zakresie dowodowym (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2007 roku, II PK 33/07, LEX nr 348305). Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest nadto dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji publicznej. Tylko dokumenty wystawione przez takie organy stanowią natomiast dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Świadectwo pracy traktuje się zatem w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., stanowiący dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 roku, I UK 24/09, LEX nr 518067).

Należy również wskazać, że jak wynika z utrwalonej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Zasadniczym celem postępowania przed sądem jest bowiem rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. W szczególności, jak stanowi przepis art. 473 k.p.c., w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

W tym kontekście raz jeszcze wymaga podkreślenia, że niezbędną przesłanką ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych jest wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia człowieka stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w ramach rodzajowo wyodrębnionych prac szczególnych, wyliczonych w wykazie A – załączniku nr 1 do powoływanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Jednocześnie ustalenie przez Sąd w toku postępowania odwoławczego, że dana praca była wykonywana w szczególnych warunkach, jest wystarczającą podstawą do uznania wykonywanej pracy za pracę tego rodzaju.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, w tym przejrzyste i spójne zeznania wnioskodawcy oraz świadków, dostarczyło podstaw do uznania, że S. U. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...) w L. w okresie od dnia 10 sierpnia 1973 roku do dnia 27 października 1974 roku i od 22 października 1976 roku do 30 listopada 2002 roku jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Tym samym w sposób niebudzący wątpliwości zostało ustalone, że na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. na dzień 1 stycznia 1999 roku, okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosił ponad 15 lat, a ściśle 23 lata, 4 miesiące i 28 dni . W związku z powyższym zbędne było odnoszenie się do okresu zatrudniania wnioskodawcy od 11 lipca 1973 roku do 9 sierpnia 1973 roku był zatrudniony na stanowisku mechanika napraw samochodowych.

Reasumując, wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a mianowicie:

1) ukończył 60 lat,

2) na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił 25 lat ogólnego stażu pracy, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego, ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia(...)roku, tj. od ukończenia 60 lat , zgodnie z art. 129 u.e.r.f.u.s.

Orzeczenie o kosztach procesu uzasadnia przepis art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym w dacie wszczęcia niniejszego postępowania.