Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2015 roku

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Rejonowego Anna Szarek

Protokolant – sekretarz sądowy Katarzyna Więcek

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2015 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. S. – Zarządu (...) w S.

przeciwko J. W., S. W., K. W., E. W., M. W.

o zapłatę

I zasądza solidarnie od pozwanych J. W., S. W., K. W. i M. W. na rzecz powódki Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. kwotę 27 373,48 zł (dwudziestu siedmiu tysięcy trzystu siedemdziesięciu trzech złotych i czterdziestu ośmiu groszy) wraz z odsetkami ustawowymi od kwot:

- 22 592,05 zł (dwudziestu dwóch tysięcy pięciuset dziewięćdziesięciu dwóch złotych i pięciu groszy) od dnia 26 sierpnia 2014 roku do dnia zapłaty,

- 4 781,43 zł (czterech tysięcy siedmiuset osiemdziesięciu jeden złotych i czterdziestu trzech groszy) od dnia 11 września 2014 roku do dnia zapłaty;

II oddala powództwo w pozostałej części;

III zasądza solidarnie od pozwanych J. W., S. W., K. W. i M. W. na rzecz powódki Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. kwotę 3 530 (trzech tysięcy pięciuset trzydziestu) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV nadaje wyrokowi w punkcie I i III rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt III C 60/15

UZASADNIENIE

wyroku zaocznego z dnia 27 marca 2015 roku

/w postępowaniu zwykłym/

Gmina M. S. – Zarząd (...) w S., pozwem z dnia 11 września 2014 roku, wniósł o zasądzenie solidarnie od K. W., J. W., E. W., M. W. i S. W. kwoty 27 373,48 zł, w tym kwoty 22 592,05 zł z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) za okres od kwietnia 2011 roku do sierpnia 2014 roku wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 sierpnia 2014 roku do dnia zapłaty i kwoty 4 781,43 zł z tytułu odsetek ustawowych skapitalizowanych na dzień 25 sierpnia 2014 roku wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a nadto kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwani nie wdali się w spór co do istoty sprawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 września 1996 roku K. W. i J. W. zawarli z Gminą M. S. jako wynajmującym umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...).

W związku z istnieniem zadłużenia w czynszu najmu i opłatach związanych z korzystaniem z lokalu Gmina M. S. – Zarząd (...) w S., po uprzednim wezwaniu K. W. i J. W. pismem z dnia 11 maja 2001 roku, wypowiedziała im w piśmie z dnia 25 maja 2002 roku umowę najmu ze skutkiem na dzień 30 czerwca 2002 roku.

Prawomocnym wyrokiem zaocznym z dnia 21 września 2009 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1489/09 Sąd Rejonowy (...) w S. nakazał K. W., J. W., M. W. oraz małoletniej E. W. i małoletniemu S. W. opróżnienie lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) i wydanie go Gminie M. w S. – Zarządowi (...) w S. w stanie wolnym od osób i rzeczy, ustalił, że pozwanym K. W., J. W. oraz małoletniej E. W. i małoletniemu S. W. przysługuje, a M. W. nie przysługuje, uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego oraz wstrzymał .wykonanie wyroku w stosunku do pozwanych K. W., J. W. oraz małoletniej E. W. i małoletniego S. W. do czasu złożenia im przez Gminę M. S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

W okresie od kwietnia 2011 roku do sierpnia 2014 roku wraz z najemcami w powyższym lokalu zamieszkiwały ich dzieci: E. W. urodzona (...), M. W. urodzona (...) i S. W. urodzony (...). Należność z tytułu bezumownego korzystania z lokalu w tym okresie wyniosła 22 592,05 zł, a odsetki ustawowe wyliczone od należności głównej na dzień 25 sierpnia 2014 roku 4 781,43 zł.

Niesporne.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo w części co do pozwanej E. W. okazało się niezasadne.

Podstawę prawną powództwa w części co pozwanej M. W. stanowił przepis art. 18 ust. 1 i 2, a w stosunku do pozostałych pozwanych przepis art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 roku (tekst jednolity – Dz. U. z 2014 roku, poz. 150 ze zm.). Stosownie do treści tych przepisów osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie (ust. 1). Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego (ust. 2). Osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł (ust. 3).

Stan faktyczny w niniejszej sprawie, zarówno w zakresie istnienia należności dochodzonej pozwem, jak i jej wysokości oraz wymagalności, był niesporny. Pozwani bowiem, po doręczeniu im odpisu pozwu, nie wdali się w spór co do istoty sprawy i w konsekwencji nie zaprzeczyli twierdzeniom pozwu. Twierdzenia te – w świetle przedstawionych przez powódkę dowodów – nie budziły wątpliwości.

Powyższe nie było jednak wystarczające do uwzględnienia powództwa w części co do pozwanej E. W.. Wskazać bowiem należy, że pozwana ta w całym spornym okresie była osobę niepełnoletnią. Okoliczność ta nie mogła pozostać bez wpływu na ocenę zasadności powództwa w zakresie jej dotyczącym.

Jakkolwiek ustawodawca nie wprowadził wprost w art. 18 ograniczeń co do zastosowania przepisów ust. 1 i 3 do osób pełnoletnich, jak to uczynił w art. 688 ¹ par. 1 kc, to jednak nie do pogodzenia z zasadą sprawiedliwości byłoby obciążenie osoby małoletniej odpowiedzialnością za bezumowne korzystanie z lokalu. W przypadku osób małoletnich, do których w całym spornym okresie należała pozwana E. W., korzystanie przez nie z konkretnego lokalu mieszkalnego nie jest przejawem ich autonomicznej woli lecz jedynie pochodną korzystania z tego lokalu przez ich przedstawicieli ustawowych. Osoby małoletnie nie mogą bowiem podejmować samodzielnych decyzji w zakresie swojego miejsca zamieszkania. Stosownie bowiem do treści art. 26 par. 1 kc miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Władza rodzicielska, pod którą dziecko pozostaje aż do pełnoletniości (art. 92 kro), obejmuje m.in. obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą dziecka (art. 95 par. 1 zd. pierwsze kro). Samowolne podjęcie przez małoletniego decyzji o zmianie miejsca pobytu i opuszczenie lokalu, w którym zamieszkują osoby, pod których władzą rodzicielską pozostaje, jest w świetle prawa niedopuszczalne, a w skrajnych wypadkach mogłoby nawet zostać poczytane za przejaw jego demoralizacji. Z tej też przyczyny osoby małoletnie nie zostały zaliczone do kręgu osób obowiązanych do uiszczania należności czynszowych w przypadku współzamieszkiwania z najemcą (art. 688 ¹ par. 1 kc a contrario). Takie unormowanie wynika z faktu, iż zamieszkiwanie małoletnich w lokalu stanowiącym przedmiot najmu jest pochodną współzamieszkiwania w tym lokalu ich przedstawicieli ustawowych i – tak samo jak w przypadku małoletnich zamieszkujących w lokalu, co do którego ich przedstawiciele ustawowi utracili tytuł prawny – nie jest przejawem ich woli. Dodać dla porządku należy, iż osoba małoletnia posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych nie może skutecznie zawrzeć umowy najmu, by zapewnić sobie prawo do lokalu. Zasada ta znalazła swój wyraz w treści par. 3 ust. 1 uchwały nr XVIII/507/12 Rady Miasta S. z dnia 23 kwietnia 2012 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali oraz pomieszczeń tymczasowych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S., który stanowi, że gmina zawiera umowę najmu z osobą pełnoletnią (…).

Nie bez znaczenia jest przy tym okoliczność, którą z całą mocą należy uwypuklić, iż zadłużenie w czynszu najmu i opłatach związanych z korzystanie z lokalu, które w efekcie doprowadziło do wypowiedzenia rodzicom E. W. umowy najmu, powstało w okresie do 2002 roku. W 2002 roku E. W. miała zaledwie 6 lat. Jako dziecko w tym wieku, nie miała ani świadomości tego, jakie konsekwencje wiążą się z istnieniem takiego zadłużenia, o ile w ogóle zdawała sobie sprawę z tego, że jej rodzice nie regulują opłat za lokal, w którym wspólnie z nią zamieszkują, ani też – nawet gdyby usilnie chciała – możliwości zmiany stanu rzeczy, który zaistniał. Truizmem jest rzec, że sześcioletnie dziecko z racji wieku nie ma możliwości zarobkowania w celu pozyskania środków, które mogłoby przeznaczyć na zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych poprzez partycypowanie w opłatach za lokal, w którym wspólnie z rodzicami zamieszkuje. W sytuacji, w której rodzice pozwanej E. W. nie utraciliby tytułu prawnego do lokalu, nie ponosiłaby ona – na gruncie art. 688 ¹ par. 1 kc - jako osoba małoletnia odpowiedzialności za opłaty związane z korzystaniem z lokalu. Nie sposób zatem uznać, by utrata przez jej rodziców tytułu prawnego do lokalu, na co nie miała żadnego wpływu, miała zmienić jej sytuację w kwestii odpowiedzialności za te opłaty poprzez obciążenie jej obowiązkiem zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu w wysokości odpowiadającej tym opłatom. Z wyraźnego brzmienia przepisu art. 18 ust. 3 powołanej na wstępie ustawy wynika, że osoby uprawnione do lokalu socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, a zatem osoby, do kręgu których należy pozwana E. W., opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł. Gdyby stosunek prawny powstały na podstawie umowy najmu lokalu z dnia 16 września
1996 roku nie wygasł E. W. nie byłaby – w świetle art. 688 ¹ par. 1 kc – obowiązana uiszczać ani czynszu, ani innych opłat za używanie lokalu położonego w S. przy ul. (...) . Skoro tak, to nie była również – na gruncie art. 18 ust. 3 w zw. z art. art. 688 ¹ par. 1 kc – obowiązana do uiszczania odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu w spornym okresie.

Już z tej przyczyny powództwo w części co do pozwanej E. W. podlegało oddaleniu.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż stosownie do treści art. 5 kc nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Powódka decydując się na wytoczenie powództwa o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu przeciwko osobie, która w spornym okresie była małoletnia i która wraz z rodzicami – z ich woli – zaspakajała właśnie w tym, a nie w innym, lokalu swoją podstawową potrzebę życiową polegającą na posiadaniu mieszkania (domu), naruszyła zasadę szczególnej ochrony dobra dziecka, która ze względu na swą wagę podniesiona została do rangi zasady konstytucyjnej (art. 72 Konstytucji RP). Dobro dziecka wymaga od podmiotów, które mają od niego pozycję silniejszą, między innymi tego, by nie obciążały go odpowiedzialnością za zachowania (działania/zaniechania) dorosłych oraz nie wyciągały wobec niego konsekwencji za stan rzeczy, na którego zaistnienie nie miały – bo i z racji wieku nie mogły – mieć wpływu.