Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

B. C. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od Skarbu Państwa na podstawie art. 552 k.p.k. odszkodowania w kwocie 2.000 złotych za każdy miesiąc niesłusznego pozbawienia wolności oraz zadośćuczynienia w kwocie 10.000 złotych.

W uzasadnieniu wniosku wskazała, m.in. że:

W latach 2003-2009 została skazana na odbycie 8 kar pozbawienia wolności w tym orzeczono 3 kary łączne.

W dniu 23 sierpnia 2011 roku (...) wydał wyrok łączny (sygn. akt III K 658/11), który został następnie zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 9 maja 2012 roku (sygn. akt IX Ka 937/11) – którymi orzeczono wobec niej 4 kary łączne (w ramach których orzeczono 4 kary łączne obejmujące kary orzeczone w ośmiu wyrokach z lat 2003-2009).

Na poczet orzeczonych kar łącznych zostały zaliczone okresy pozbawienia wolności odbyte w ośmiu sprawach jednostkowych. Zaliczenia zostały dokonane w taki sposób, że w wypadku dwóch kar łącznych okresy zaliczone na ich poczet przekraczają orzeczone kary łączne, natomiast w wypadku dwóch innych kar okresy zaliczone nie wyczerpują orzeczonych kar.

( wniosek pisemny k. 1-5 )

Na rozprawie w dniu 15 stycznia 2014 roku pełnomocnik wnioskodawczyni ostatecznie zmodyfikowała wniosek , popierając go co do zasady, wniosła o zasądzenie odszkodowania, natomiast co do wysokości zadośćuczynienia pozostawiła kwotę do uznania Sądu.

( k.78v )

Prokurator wniosła o zasądzenie tytułem zadośćuczynienia kwoty po 5.000 złotych za każdy miesiąc pozbawienia wolności, łącznie za 5 miesięcy pozbawienia wolności. Wniosła o oddalenie wniosku w zakresie przyznania odszkodowania.

( k. 79 )

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. C. ( ur. (...) ), po raz pierwszy została zatrzymana i tymczasowo aresztowana w wieku 17 lat. Łącznie przebywała w izolacji około 10 lat. Zawód szwaczki zdobyła w 1988 roku przebywając w zakładzie karnym. W swoim zawodzie na wolności pracowała około 6 miesięcy w 1993 roku w Ś.. Poza tym okresem nie pracowała na wolności zarobkowo. Przebywając na wolności utrzymywała się ze zbieractwa różnych rzeczy, które następnie sprzedawała. Kwoty uzyskane wystarczały jej na zakup jedzenia i „życie”, nie była w stanie odłożyć żadnych oszczędności.

/zeznania wnioskodawczyni k. 77v – 78 /

Poczynając od dnia 8 października 2003 roku wobec B. C. zostało wydanych 10 wyroków.

/dane o karalności k. 219-221 akt o sygn. XI Kow 385/13/

(...) wyrokiem łącznym z dnia 23 sierpnia 2011 roku (sygn. akt III K 658/11) objął skazania dokonane:

- wyrokiem (...) z dnia 8 października 2003 r., sygn. akt V

K 1438/03,

- wyrokiem (...) z dnia 20 grudnia 2005 r. sygn. akt

VII K 407/05,

- wyrokiem (...) z dnia 07 lutego 2006 r., sygn. akt: IV K

1644/06,

- wyrokiem (...) z dnia 20 marca 2006 r. sygn. akt: V K 1321/05,

- wyrokiem (...) z dnia 30 lipca 2007 r. sygn. akt III K 574/07,

- wyrokiem (...) z dnia 25 listopada 2008 r. sygn. akt: III K 1038/08,

- wyrokiem (...) z dnia 8 lipca 2009r. sygn. akt V K 2393/06,

- wyrokiem (...) z dnia 21 grudnia 2009r. sygn. akt III K 367/09.

Wymienionym wyrokiem łącznym orzeczone zostały w niżej wskazanych punktach cztery kary łączne:

II – 10 miesięcy pozbawienia wolności,

III – 1 rok i 11 miesięcy pozbawienia wolności,

IV – 1 rok pozbawienia wolności,

V – 2 lata i 2 miesiące pozbawienia wolności.

Na poczet orzeczonych kar łącznych (...) zaliczył następujące okresy rzeczywistego pozbawienia wolności:

od 28.03.2007 r. do 30.07.2007 r.,

od 30.10.2007 r. do 28.12.2007 r. - w sprawie o sygnaturze III K 574/07,

od 17.05.2003 r. do 08.10.2003 r.,

od 29.11.2006 r. do 05.01.2007 r. - w sprawie o sygnaturze V K 1438/03,

od 13.08.2004 r. do 14.08.2004 r.,

w dniu 02.09.2004 r.,

w dniu 20.12.2004 r.,

w dniu 01.04.2005 r.,

od 09.04.2005 r. do 23.01.2006 r.,

od 05.01.2007 r. do 17.03.2007 r. - w sprawie o sygnaturze V K 1321/05,

od 23.01.2006 r. do 23.05.2006 r. w sprawie o sygnaturze VII K 407/05,

od 27.03.2008 r. do 07.07.2008 r.,

od 06.11.2008 r. do 25.11.2008 r.,

od 17.10.2009 r. do 18.06.2010 r. - w sprawie o sygnaturze III K 1038/08,

w dniu 06.05.2003 r„

od 07.07.2008 r. do 06.11.2008 r. - w sprawie o sygnaturze IV K 1644/06,

od 07.10.2006 r. do 09.10.2006 r.,

od 02.11.2006 r. do 03.11.2006 r.,

od 13.02.2008 r. do 14.02.2008 r.,

od 18.08.2010 r. do 14.06.2011 r. - w sprawie o sygnaturze V K 2393/06,

od 14.06.2011 r. do 23.08.2011 r. - w sprawie o sygnaturze III K 367/09.

/odpis wyroku łącznego w sprawie III K 658/11, k. 30-31/.

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 9 maja 2012 roku sygn. akt IX Ka 937/11 zmienił na skutek apelacji wyrok Sądu Rejonowego dla (...)z dnia 23 sierpnia 2011 roku w ten sposób, że:

- orzeczoną w punkcie II wyroku karę łączną pozbawienia wolności obniżył do 7 miesięcy,

- orzeczoną w punkcie III wyroku karę łączną pozbawienia wolności obniżył do 1 roku i 8 miesięcy,

- orzeczoną w punkcie IV wyroku karę łączną pozbawienia wolności obniżył do 9 miesięcy,

- orzeczoną w punkcie V wyroku karę łączną pozbawienia wolności obniżył do 1 roku i 11 miesięcy.

Sąd Okręgowy dodatkowo zaliczył na poczet orzeczonej kary łącznej w punkcie III wyroku okres pozbawienia wolności od 23 sierpnia 2011 roku do 14 września 2011 roku.

/wyrok z dnia 9 maja 2012 roku k. 459 tom III akt II K 658/11/

Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 19 października 2012 roku, sygn. akt IX Ka 937/11 zmienił zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 9 maja 2012 roku w sprawie IX Ka 937 orzeczenie o zaliczeniu na poczet kary łącznej wymierzonej w punkcie III wyroku łącznego Sądu Rejonowego dla (...) z dnia 23 sierpnia III K 658/11 okresu pozbawienia wolności skazanej w ten sposób, że postanowił nie zaliczać okresu od dnia 23 sierpnia 2011 roku do dnia 14 września 2011 roku.

/postanowienie z dnia 19 października 2012 roku k. 75-76 akt o sygnaturze XI Kow 385/13,

k. 571-572 tom III akt II K 658/11 /

(...) postanowieniem z dnia 27 listopada 2012 roku sygn. akt III K 658/11 sprostował oczywistą omyłkę pisarską w sentencji pkt VII wyroku łącznego Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli z dnia 23 sierpnia 2011 roku , sygn. akt III K 658/11 w ten sposób, że zamiast nieprawidłowego zaliczenia okresów odbywania kary pozbawienia wolności w sprawie sygn. akt V K 2393/06 „od 07.10.2006 r. do 09.10.2006 r., od 02.11.2006 r. do 03.11.2006 r., od 13.02.2008 r. do 14.02.2008 r., od 18.08.2010 r. do 14.06.2011 r. (V K 2393/06)" wpisał prawidłowe zaliczenie okresów odbywania kary pozbawienia wolności w sprawie sygn. akt V K 2393/06 „od 07.10.2006 r. do 09.10.2006 r., od 02.11.2006 r. do 03.11.2006 r., od 13.02.2008 r. do 14.02.2008 r., od 18.06.2010 r. do 14.06.2011 r. (V K 2393/06)".

/postanowienie z dnia 27 listopada 2012 roku k. 589 tom III akt II K 658/11 /

(...) w W. postanowieniem z dnia 11 maja 2013 roku - sygn.. akt III K 658/11 nie uwzględnił wniosku skazanej B. C. o zaliczenie okresów rzeczywistego pozbawienia wolności, które przewyższają wymiar niektórych orzeczonych wobec skazanej kar łącznych na poczet pozostałych orzeczonych wobec skazanej kar łącznych wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego dla Warszawy - Woli Wydział III Karny z dnia 23 sierpnia 2011 roku, sygn. akt III K 658/11.

W uzasadnieniu swego stanowiska Sąd wskazał, że:

Skazana złożyła wniosek o zaliczenie okresów rzeczywistego pozbawienia wolności, które przewyższają wymiar niektórych orzeczonych wobec skazanej kar łącznych na poczet pozostałych orzeczonych wobec skazanej kar łącznych wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego dla Warszawy - Woli Wydział III Karny z dnia 23 sierpnia 2011 roku, sygn. akt III K 658/11.

Wniosek skazanej nie zasługiwał na uwzględnienie - o czym świadczy już chociażby samo powoływane przez skazaną uzasadnienie do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2013 roku sygn. akt II AKzw 2117/12. Zgodnie z treścią art. 577 k.p.k. w wyroku łącznym należy oznaczyć w miarę potrzeby datę, od której należy liczyć początek odbywania kary orzeczonej wyrokiem łącznym, oraz wymienić okresy zaliczone na poczet kary łącznej. Wynika z tego w sposób jednoznaczny, że nie można dowolnie dokonywać zaliczeń okresów rzeczywistego pozbawienia wolności, które przewyższają wymiar niektórych orzeczonych wobec skazanej kar łącznych na poczet pozostałych orzeczonych wobec skazanej kar łącznych. Zaliczeń okresów rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie można dokonywać jedynie co do kar jednostkowych, które zostały połączone następnie w wyroku łącznym jako jedna kara łączna i ewentualnej „pozostałości" nie można dowolnie „przesuwać" na poczet innej kary łącznej, w której połączone zostały zupełnie inne kary jednostkowe pozbawienia wolności.

/postanowienie z dnia 11 maja 2013 roku k. 626 tom III akt II K 658/11 /

W konsekwencji B. C. wniosła o udzielenie jej warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kar.

Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2013 roku - sygn. akt XI Kow 385/13 udzielił B. C. warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty zasadniczych kar pozbawienia wolności orzeczonych wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli z dnia 23 sierpnia 2011 roku w sprawie III K 658/11 zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 9 maja 2012 roku w sprawie IX Ka 937/11 i wyznaczył warunkowo zwolnionej okres próby do dnia 29 kwietnia 2015 roku.

/ postanowienie z dnia 29 kwietnia 2013 roku k. 45-49/

W ostatnim okresie , który utrwalił się wnioskodawczyni B. C. w pamięci odbywała ona karę w celi 6-cio osobowej. Relacje ze współosadzonymi określiła jako normalne. Nie utrzymywała kontaktu z nikim na wolności , albowiem nie miała takich osób. W trakcie odbywania kary nie była leczona ambulatoryjnie – nie zgłaszała takiej potrzeby.

Po warunkowym zwolnieniu kontynuuje leczenie z racji chorób serca, niewydolności wątroby, niewydolności układu pokarmowego, nerek, zakrzepicy i przebytego zapalenia wsierdzia sercowego. Kontynuuje nadzór onkologiczny. W ośrodku (...) ma kontakt z lekarzem psychiatrą, leczy się odwykowo na terapii grupowej od narkotyków od lipca 2013 roku.

/zeznania wnioskodawczyni k. 77v-78/

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie następujących dowodów:

zeznań wnioskodawczyni B. C. ( k. 77v-78 )

oraz dowodów z dokumentów :

- wniosku ze sprawy III K 658/11 - k. 6 – 13

- postanowienia Sądu Apelacyjnego w sprawie II AKzw 2117/12, k. 14-17

- odpisu wyroku łącznego (...) w sprawie III K 658/11, k. 30 – 31,

- informacji o pobytach i orzeczeniach, k. 32 – 44,

- postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie XI Kow 385/13, k. 45 – 49,

z akt XI Kow 385 / 13 SO w Warszawie:

– postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie IX Ka 937/11, k. 75 – 76,

– pisma (...), k. 102 – 103,

– informacji CZSW z dnia 28 lutego 2013 r., k. 156,

– danych o karalności, k. 219 – 221,

z akt II K 658/11 (...):

- postanowienia (...) z dnia 11.05.2013 r., k. 626,

– wyroku SO w Warszawie sygn. IX Ka 937/11, k. 459,

– postanowienia SO w Warszawie z dn. 19.10.2012 r. IX Ka 937/11, k. 571,

– postanowienia (...) z dn. 27.11.2012 r. III K 658/11, k. 589.

Sąd w pełni dał wiarę wszystkim zgromadzonym dowodom gdyż są one spójne i tworzą logiczną całość. Wszystkie dowody , poza zeznaniami wnioskodawczyni , stanowią dokumenty wytworzone w toku postępowania przed Sądami jak i w toku postępowania wykonawczego przed Służbą Więzienną. Zeznania wnioskodawczyni korespondowały z faktami wynikającymi z pozostałego materiału dowodowego i w ocenie Sądu zeznania te zasługują na uznanie ich za wiarygodny dowód.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W myśl art. 552 § 1 k.p.k. oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania lub kasacji został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, służy od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść.

Nie budzi w niniejszej sprawie wątpliwości okoliczność, że B. C. była co do dwóch kar łącznych pozbawienia wolności orzeczonych wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli z dnia 23 sierpnia 2011 roku w sprawie III K 658/11 pozbawiona wolności w okresie dłuższym niż orzeczone kary łączne.

Należy zauważyć, że w zakresie kary łącznej 7 miesięcy pozbawienia wolności zaliczono okresy pozbawienia wolności w wymiarze 10 miesięcy i 6 dni, a w zakresie kary łącznej 1 roku i 11 miesięcy pozbawienia wolności zaliczono okresy o łącznej długości 2 lat i 5 dni.

Z tych względów Sąd uznał, że roszczenie wnioskodawczyni B. C. o zadośćuczynienie jest zasadne. Uznając utrwaloną w orzecznictwie zasadę odpowiedzialności Skarbu Państwa – zasadę ryzyka, należy stwierdzić, iż wnioskodawczyni przysługuje prawo do zadośćuczynienia na podstawie art. 552 § 1 k.p.k. wynikłe z wykonania wobec niej w części kary, której nie powinna była ponieść.

Zasądzając zadośćuczynienie Sąd kierował się zasadą, by zadośćuczynienie było „odpowiednie” (art. 445 § 1 k.c., stosowany tu wobec oczywistego cywilnoprawnego charakteru roszczeń o zadośćuczynienie, choć odnosi się do art. 444, to jednak zauważyć należy, ze jest to jedyny przepis wskazujący na wysokość zadośćuczynienia za krzywdę w kodeksie cywilnym).

Sąd kierował się tu utrwalonymi już poglądami orzecznictwa, że zasądzone zadośćuczynienie powinno być "odpowiednie". Z istoty tego unormowania i natury samej krzywdy wynika, iż kwota przyznana tytułem zadośćuczynienia musi stanowić ekwiwalent cierpień fizycznych i psychicznych, doznanych przez osobę niewątpliwie niesłusznie tymczasowo aresztowaną .

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21.02.2008 r. II AKa 13/08, Prok. i Pr. - wkł. 2009/5/48).

Wysokość zadośćuczynienia wyznaczają dwie granice. Z jednej strony musi ono przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną, z drugiej zaś powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej. Zasada umiarkowanego (a przy tym jak się należy domyślać wyważonego i sprawiedliwego), rozmiaru zadośćuczynienia trafnie łączy się z wysokością stopy życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, czy nie nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia.

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 07.02.2008 r., II AKa 22/08, Prok. i Pr. -wkł. 2008/11/47).

Ponadto Sąd nie może tracić z pola widzenia konieczności zachowania wewnętrznej sprawiedliwości pomiędzy orzeczeniami tego samego Sądu – dbałości o to, by przyznawane w podobnych sprawach (podobne dolegliwości doznane przez wnioskodawców) kwoty zadośćuczynienia były w podobnej wysokości, choć oczywiście każdy wniosek jest traktowany indywidualnie.

Czas niesłusznego pobytu w zakładzie karnym wyniósł ok. 5 miesięcy.

Sąd zasądził na rzecz wnioskodawczyni tytułem zadośćuczynienia kwotę 25 tysięcy złotych.

Jest to kwota odpowiednia do tak opisanej krzywdy oraz do ogólnego poziomu życia wnioskodawczyni przed osadzeniem.

Żądanie odszkodowania w sprawie jest w całości nieuzasadnione. Odszkodowanie jest tą częścią roszczenia, którego podstawa musi zostać precyzyjnie udowodniona.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, iż uszczerbek w majątku rekompensowany przez odszkodowanie odpowiada hipotetycznej kwocie oszczędności, a więc kumulacji kapitału, jaką wnioskodawca mógłby poczynić po potrąceniu kosztów swego utrzymania i osób pozostających na jego utrzymaniu, gdyby nie zastosowano wobec niego represji. Dyferencyjna metoda ustalania wysokości szkody, do istoty której należy właśnie z jednej strony zbadanie rzeczywistego stanu majątkowego po wyrządzeniu szkody, a z drugiej - na określeniu hipotetycznej sytuacji majątkowej, która mogłaby mieć miejsce, gdyby zdarzenie wywołujące szkodę nie nastąpiło, została powszechnie akceptowana w orzecznictwie.

(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2007 II KK 321/06 r. Biul. PK 2007/14/19).

Wnioskodawczyni zeznała, że w warunkach wolnościowych przed ostatnim osadzeniem nie pracowała, a zarobkowo na wolności pracowała jedynie przez okres 6 m-cy w 2003 roku. Przebywając na wolności utrzymywała się ze zbieractwa rzeczy i ich sprzedaży . Wystarczało to jej na utrzymanie bieżące, nie mogła zatem czynić żadnych oszczędności.

Brak jest konkretnych dowodów na mierzalny uszczerbek majątkowy, jaki miałaby wnioskodawczyni z powodu swojego nieuzasadnionego pozbawienia wolności ponieść. Dlatego też żądanie odszkodowania w całości podlegało oddaleniu.

O wynagrodzeniu na rzecz obrońcy wyznaczonego dla wnioskodawcy orzeczono na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. (Dz. U. z 2002 roku nr 163, poz. 1348, z późn. zm. ), powiększając wynagrodzenie o należny podatek VAT ( § 16, § 2 ust. 3).

O kosztach orzeczono na podstawie art. 623 k.p.k , zwalniając wnioskodawczynię w całości od ich uiszczenia albowiem wnioskodawczyni nie posiada żadnego majątku , a okresowe świadczenia , które otrzymuje są tak niewielkie , że wyłożenie kosztów tego postępowania byłoby dla niej zbyt uciążliwe.