Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2016 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi Wydział II Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR A. S.

Protokolant starszy sekretarz sądowy M. O.

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2016 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko K. K. (1), M. K., S. K. i B. K. (1)

o uzgodnienie treści księgi wieczystej

I.  nakazuje usunięcie niezgodności z rzeczywistym stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej o numerze (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi dla lokalu numer (...) stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w Ł., przy ulicy (...), wraz z udziałem w wysokości (...) (dwa tysiące siedemset/osiemdziesiąt cztery tysiące sześćdziesiąt siedem) w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, w ten sposób, że w dziale II tej księgi wykreślić wpis jako właścicieli B. K. (2) i K. K. (1) we wspólności ustawowej, oraz wpisać jako właścicielkę M. G. córkę E. i H., posiadającą numer PESEL (...) oraz wielkość należnego udziału 1/1;

II.  stwierdza, że wyrok jest zaoczny w stosunku do pozwanych K. K. (1) i M. K.;

III.  zasądza solidarnie od pozwanych K. K. (1) i M. K. na rzecz powódki kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) tytułem wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu powódki radcy prawnego M. M.;

IV.  nie obciąża S. K. i B. K. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz powódki.

V.  obciąża solidarnie pozwanych K. K. (1) i M. K. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotą 3228 zł (trzy tysiące dwieście dwadzieścia osiem złotych) tytułem części kosztów sądowych, których powódka nie miała obowiązku uiścić;

VI.  nie obciąża stron obowiązkiem uiszczenia tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa kosztów sądowych w pozostałym zakresie.

Sygn. akt II C 728/13

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 30 września 2013 roku skierowanym przeciwko K. K. (1), S. K. i B. K. (1), powódka M. G., wniosła o usunięcie niezgodności pomiędzy stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi dla lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...), a rzeczywistym stanem prawnym, poprzez wpisanie w dziale II tej księgi jako właścicielki M. G. i wykreślenie wpisu jako właścicieli B. i K. K. (1). Wniosła nadto o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym poniesionych w sprawie kosztów korespondencji i opłat kancelaryjnych za protokoły rozpraw. Powódka wnosiła też w pozwie o zwolnienie jej od kosztów sądowych w całości i ustanowienie pełnomocnika w urzędu w osobie radcy prawnego.

W uzasadnieniu wyjaśniła, że 11 maja 2005 roku K. i B. K. (2) – ówcześni właściciele przedmiotowej nieruchomości udzielili pełnomocnictwa A. P. m.in. do sprzedaży nieruchomości. W dniu 10 stycznia 2006 roku A. P. zawarł umowę sprzedaży tej nieruchomości z małżonkami S. i B. K. (1). W tym samym dniu małżonkowie K. udzielili pełnomocnictwa A. P. m.in. do sprzedaży nieruchomości. W dniu 7 marca 2006 roku powódka zawarła umowę kupna – sprzedaży z A. P.. Tego dnia w księdze wieczystej jako właściciele nieruchomości wpisani byli małżonkowie K.. W dniu 3 czerwca 2005 roku zmarła B. K. (2). Na skutek skargi Prokuratury Rejonowej Ł. złożonej dnia 29 maja 2006 roku uchylony został wpis małżonków K., a jako właściciele nieruchomości wpisani zostali ponownie B. i K. K. (1). W chwili zawierania umowy sprzedaży z małżonkami K., reprezentowanymi przez A. P., nie został on powiadomiony o śmierci B. K. (2).

[pozew – k. 2-6]

W piśmie z dnia 28 października 2013 roku powódka podała, że następcami prawnymi B. K. (2) są: córka M. K. i mąż K. K. (1).

[pismo k. 60]

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2013 roku Sąd zwolnił powódkę od kosztu opłaty sądowej od pozwu w całości oraz ustanowił dla powódki pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego. [postanowienie k. 57]

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2013 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanej M. K. na podstawie art. 195 § 2 kpc.

[ postanowienie k. 78]

Na rozprawie w dniu 13 listopada 2014 roku pozwani S. K. i B. K. (1) oświadczyli, że nie są zainteresowani w sprawie i nie chcą zajmować stanowiska. Wyjaśniali, że w dniu 10 stycznia 2006 roku nie byli u notariusza. Tego dnia zmarła ich córka. Chcieli tylko sprzedać książeczkę mieszkaniową, którą przepisała na pozwaną córka. W tym celu spotkali się z panem, który kupował mieszkanie, przed bankiem w samochodzie. Nabycie mieszkania było zaś konieczne dla wypłaty pieniędzy. U notariusza przy ul. (...) byli ponad pół roku po śmierci córki, gdy zmieniali mieszkanie przy ul. (...) na mieszkanie przy ul. (...).

[ protokół rozprawy k. 132-133]

Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2015 roku Sąd zwolnił powódkę od kosztu zaliczki na wynagrodzenie biegłego.

[ postanowienie k. 236]

Na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2016 roku pełnomocnik powódki wnosił o zasądzenie kosztów postępowania i oświadczył, że nie zostały uiszczone w całości ani w części.

[ protokół rozprawy k. 285]

Pozwani K. K. (1) i M. K. nie złożyli odpowiedzi na pozew, nie stawili się na rozprawę, nie zajęli stanowiska w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 maja 2005 roku przed notariuszem P. L. w Kancelarii Notarialnej w Ł. przy ul. (...) K. K. (1) i B. K. (2) ustanowili swoim pełnomocnikiem A. P. upoważniając go m.in. do sprzedaży stanowiącego ich własność na prawach wspólności ustawowej samodzielnego lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...) wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności dowolnym osobom fizycznym lub prawnym na warunkach i za cenę według uznania pełnomocnika. Oświadczyli nadto, że zrzekają się prawa do odwołania tego pełnomocnictwa w terminie do 31 grudnia 2007 roku.

[kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep (...)k. 14-15]

W dniu 3 czerwca 2005 roku zmarła B. K. (2) pozostawiając męża K. K. (1) i córkę M. K..

[kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 23, kserokopia odpisu skróconego aktu urodzenia k. 64, kserokopia odpisu skróconego aktu małżeństwa k. 65 bezsporne]

W umowie zawartej w formie aktu notarialnego (...)w dniu 10 stycznia 2006 roku przed notariuszem P. L. w Kancelarii Notarialnej w Ł. przy ul. (...) A. P. działający w imieniu małżonków K. K. (1) i B. K. (2) stosownie do pełnomocnictwa udzielonego mu aktem notarialnym sporządzonym w dniu 11 maja 2005 roku za Repertorium (...) oświadczył, że samodzielny lokal mieszkalny nr (...) położony w Ł. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr (...), z którego własnością związany jest udział wynoszący (...) części części wspólnych budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz taki sam udział we własności działki gruntu nr (...), na której budynek się znajduje, sprzedaje za cenę 9000 zł S. i B. K. (3) małżonkom K.. S. i B. K. (3) małżonkowie K. oświadczyli, że lokal ten wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności za wskazaną cenę kupują i że nabycia tego dokonują do majątku objętego wspólnością ustawową, w jakiej ze sobą pozostają.

[kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep (...)k. 16-18, zeznania świadka A. P. k. 197, opinia pisemna biegłego A. C. k. 256-267]

W dniu 10 stycznia 2006 roku przed notariuszem P. L. w Kancelarii Notarialnej w Ł. przy ul. (...) S. K. i B. K. (1) ustanowili swoim pełnomocnikiem A. P. upoważniając go m.in. do sprzedaży stanowiącego ich własność na prawach wspólności ustawowej samodzielnego lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...) wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności dowolnym osobom fizycznym lub prawnym na warunkach i za cenę według uznania pełnomocnika. Oświadczyli nadto, że zrzekają się prawa do odwołania tego pełnomocnictwa w terminie do 31 grudnia 2007 roku.

[kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep (...)k. 19-20, zeznania świadka A. P. k. 197, opinia pisemna biegłego A. C. k. 256-267]

W umowie zawartej w formie aktu notarialnego (...)w dniu 7 marca 2006 roku przed notariuszem P. L. w Kancelarii Notarialnej w Ł. przy ul. (...) A. P. działający w imieniu małżonków S. K. i B. K. (1) stosownie do pełnomocnictwa udzielonego mu aktem notarialnym sporządzonym w dniu 10 stycznia 2006 roku za Repertorium A Nr 162/06 oświadczył, że samodzielny lokal mieszkalny nr (...) położony w Ł. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr (...), z którego własnością związany jest udział wynoszący (...) części części wspólnych budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz taki sam udział we własności działki gruntu nr (...), na której budynek się znajduje, sprzedaje za cenę 13000 zł M. G.. M. G. oświadczyła, że lokal ten wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności za wskazaną cenę kupuje i że nabycia tego dokonuje będąc stanu wolnego.

[kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep A Nr 1150/06 k. 21-22v]

W prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi księdze wieczystej nr (...) dla lokalu numer (...) stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w Ł., przy ulicy (...), wraz z udziałem w wysokości (...) w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, jako współwłaściciele nieruchomości wpisani są we wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej B. K. (2) i K. K. (1).

Na skutek postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 6 czerwca 2006 roku wydanego na skutek skargi na orzeczenie referendarza sądowego, w sprawie o sygn. akt (...) (...), uchylony został wpis jako właścicieli w tej księdze małżonków K., a w dziale II wpisani zostali ponownie małżonkowie K. jako właściciele we wspólności ustawowej małżeńskiej.

[odpis księgi wieczystej k. 8-13]

Powódka przed zawarciem umowy w dniu 7 marca 2006 roku nie znała B. K. (2), K. K. (1), S. K. i B. K. (1). W dacie zawierania umowy sprzedaży lokalu w przedłożonym u notariusza odpisie księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości jako jej właściciele figurowali małżonkowie K..

[zeznania powódki k. 164-165]

W dacie zawierania umowy sprzedaży nieruchomości lokalowej z małżonkami K., A. P. nie wiedział o śmierci B. K. (2).

[zeznania świadka A. P. k. 197]

B. K. (1) i S. K. przed zawarciem umowy w dniu 10 stycznia 2006 roku nie znali B. K. (2) i K. K. (1).

[zeznania pozwanej B. K. (1) k. 132, k. 134, zeznania pozwanego S. K. k. 165]

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych dokumentów i ich kserokopii – w trybie art. 308 kpc, których prawdziwość nie budziła wątpliwości, a nadto w oparciu o zeznania powódki, zeznania świadka A. P. oraz opinię biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, a także w części o zeznania pozwanych B. K. (1) i S. K..

Sąd nie dał wiary twierdzeniom pozwanych S. i B. K. (1), w części gdy zaprzeczali swojemu udziałowi w czynnościach przed notariuszem w dniu 10 stycznia 2006 roku. Przede wszystkim z niekwestionowanej opinii biegłego wynika, że pozwani podpisali akt notarialny umowy sprzedaży lokalu oraz pełnomocnictwo dla A. P.. Sąd miał przy tym na względzie, że pozwani mogli nie pamiętać szczegółów czynności mających miejsce ponad 8 lat wcześniej, zwłaszcza, że pozwani są osobami w podeszłym wieku a nadto w tamtym czasie dotknęła ich śmierć córki. Poza tym jak wynika z relacji pozwanych ich zamiarem było zrealizowanie książeczki mieszkaniowej i głównie okoliczności z tym związane zapamiętali.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stosownie do przepisu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 707) w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nie istniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności. Usunięcie niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może polegać bądź na wpisaniu nowego prawa, bądź na wykreśleniu prawa wymienionego w księdze, bądź na wykreśleniu prawa wpisanego i wpisaniu prawa nowego, bądź też na sprostowaniu treści istniejącego prawa. Uzgodnienie to polega zatem na doprowadzeniu treści księgi wieczystej do jej rzeczywistego, a więc aktualnego stanu prawnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2003 r., sygn. akt II CK 318/02, LEX nr 276331), co wymaga ustalenia tego stanu w momencie rozstrzygania o żądaniu pozwu, zgodnie z ogólną regułą wynikającą z treści art. 316 § 1 k.p.c., a nie ustalenia stanu prawa w chwili jego powstania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 r., sygn. akt II CSK 108/06, LEX nr 1087232).

Zgodnie z art. 105 kc jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć. Według art. 101 § 2 kc umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy.

Dalsze działanie pełnomocnika po wygaśnięciu umocowania jest także działaniem bez umocowania (w szerokim znaczeniu tego terminu), nawet wówczas, gdy pełnomocnik dokonuje czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania. Ustawodawca przewiduje w art. 105 kc odmienne zasady odnośnie do skutków tak dokonanej czynności prawnej. Wzgląd na ochronę drugiej strony czynności prawnej zdziałanej przez rzekomego pełnomocnika przeważył tu nad ochroną interesu byłego mocodawcy. Jest to zrozumiałe, jeśli wziąć pod uwagę to, że podmiot uprzywilejowany na tle art. 105 kc działać może w zaufaniu do umocowania, którym legitymował się pełnomocnik, nie wiedząc o jego wygaśnięciu. Ustawa podobnie jak w odniesieniu do pojęcia dobrej lub złej wiary w art. 105 KC niekorzystne skutki uzależnia dopiero od tego, czy druga strona umowy wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć o określonych okolicznościach. Podobnie jak w przepisach, które wprost odwołują się do pojęć dobrej lub złej wiary (art. 7 KC), w art. 105 KC zakłada się na zasadzie domniemania istnienie tzw. dobrej wiary po drugiej stronie czynności prawnej. Bez obalenia tego domniemania co do stanu świadomości drugiej strony czynności prawnej odnośnie wygaśnięcia umocowania dla pełnomocnika jej kontrahenta nie jest możliwe uznanie tej czynności za nieważną. /por. komentarz do art. 105 KC red. G. 2016 wyd.7, opubl. L., oraz uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2011 roku, w sprawie o sygn. akt III CSK 84/10, opubl. L./.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy ustalono, że A. P. działając w imieniu małżonków K. (w tym na skutek udzielonego mu pełnomocnictwa przez B. K. (2)) w dniu 10 stycznia 2006 roku nie wiedział o śmierci B. K. (2), nie zawiadomił o niej wobec tego nabywców nieruchomości lokalowej. Małżonkowie K. nie znali poprzednich właścicieli lokalu i nie mogli wiedzieć śmierci B. K. (2). Jak zresztą wynika z ich zeznań nie przywiązywali oni wagi do samej czynności nabycia nieruchomości, gdyż byli zainteresowani tylko otrzymaniem pieniędzy z książeczki mieszkaniowej.

Mając te okoliczność na uwadze, w ocenie Sądu ważna jest umowa sprzedaży nieruchomości z dnia 10 stycznia 2006 roku, a w konsekwencji skuteczna jest także umowa, na skutek której powódka stała się właścicielką nieruchomości.

W świetle przytoczonych argumentów formułowane przez powódkę żądanie usunięcia niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym poprzez prawidłowe wpisanie jako właściciela M. G. i wykreślenie z działu II małżonków K. podlegało uwzględnieniu.

W stosunku do pozwanych K. K. (1) i M. K. wyrok ma charakter zaoczny, gdyż nie stawili się oni na termin rozprawy pomimo prawidłowego wezwania, nie żądali przeprowadzenia rozprawy pod ich nieobecność, ani nie złożył żadnych wyjaśnień, w tym odpowiedzi na pozew. (art. 339 i 340 kpc)

O kosztach procesu w stosunku do pozwanych K. K. (1) i M. K. Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwani przegrali proces w całości, dlatego zobowiązani są do zwrotu na rzecz powódki kwoty 2214 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu.

Sąd ustalił wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu powódki na podstawie § 2 pkt 3, § 6 pkt 6, § 7 pkt 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490).

Nie został uwzględniony wniosek powódki o zasądzenie kosztów korespondencji, gdyż nie został ten koszt udokumentowany, a także wniosek o zasądzenie kosztów opłat kancelaryjnych za protokoły rozpraw, ponieważ nie był to wydatek celowy w rozumieniu art. 98 kpc. Pełnomocnik powódki i ona sama mieli możliwość uczestniczenia w rozprawach.

Na podstawie art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2016r, poz. 623) w zw. z art. 98 k.p.c Sąd obciążył pozwanych K. K. (1) i M. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotą 3228 zł należną tytułem części kosztów sądowych, których powódka nie miała obowiązku uiścić (opłata od pozwu oraz koszty podróży świadka k. 203) .

O kosztach procesu w stosunku do pozwanych B. K. (1) i S. K. Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc zgodnie, z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Mając na uwadze że pozwani nie mieli wiedzy o śmierci B. K. (2), a w konsekwencji wpływu na treść żądania powódki, Sąd nie obciążył ich obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz powódki.

Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2016r, poz. 623) w zw. z art. 102 kpc Sąd nie obciążył stron obowiązkiem uiszczenia tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa kosztów sądowych w pozostałym zakresie tj. wydatkami związanymi z opinią biegłego – w przypadku pozwanych małżonków K. – mając na uwadze wyżej przytoczone okoliczności, w przypadku powódki i pozostałych pozwanych uwzględniając okoliczność, że dowód ten został wywołany wyłącznie stanowiskiem procesowym pozwanych małżonków K..