Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 4 września 2015 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 1045/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 września 2015 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy Z. K. prawa do emerytury podnosząc, iż wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że nie uwzględnił okresów zatrudnienia: od 21 kwietnia 1969 roku do 7 marca 1984 roku w (...) w W. Oddział w P. na stanowisku kierowcy, ponieważ na podstawie przedłożonej dokumentacji nie można ściśle określić charakter pracy, a stanowisko kierowcy nie znajduje potwierdzenia
w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku oraz okresu prowadzenia działalności gospodarczej od 1 kwietnia 1984 roku do 30 listopada 1990 roku, ponieważ wykaz prac wymienionych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku odnosi się do ubezpieczonych będących pracownikami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 17 września 2015 roku, Z. K. wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że zarówno w okresie od 21 kwietnia 1969 roku do 7 marca 1984 roku jaki i od 1 kwietnia 1984 roku do 30 listopada 1990 roku jeździł samochodem ciężarowym pow. 3,5 tony.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił, co następuje:

Z. K. urodzony w dniu (...), złożył w dniu 25 maja 2015 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, z pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę - k. 1-3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 r. skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 29 lat w tym 2 miesiące i 15 dni okresów nieskładkowych i 28 lat 9 miesięcy i 15 dni okresów składkowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy żadnego okresu.

(dowód: decyzja z dnia 4 września 2015 roku k. 9 akt emerytalnych)

W okresie od 21 kwietnia 1969 roku do 7 marca 1984 roku Z. K. był zatrudniony w (...) w W. Oddział w P. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Początkowo od dnia 21 kwietnia 1969 roku do dnia 14 czerwca 1971 roku wnioskodawca pracował na stanowisku pomocnika kierowcy. Zajmował się wówczas kontrolą stanu technicznego pojazdu przed wyjazdem, stanem ogumienia i świateł, a w trakcie jazdy siedział na fotelu obok kierowcy.

Następnie od dnia 23 kwietnia 1970 roku do dnia 7 sierpnia 1970 roku wnioskodawca odbywał służbę wojskową.

W dniu (...) 1970 roku wrócił do pracy na stanowisko pomoc kierowcy. W dniu 12 marca 1971 roku wystąpił z prośbą do pracodawcy o dofinansowanie opłaty za kursu kat. II i uzyskał zgodę na częściowe pokrycie kosztów. Następnie w dniu 1 5 czerwca 1971 roku wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisko kierowcy towarowego i wówczas prowadził samochód ciężarowy powyżej 3,5 tony.

Następnie od dnia 2 listopada 1971 roku do dnia 7 sierpnia 1973 roku wnioskodawca odbywał pozostał okres służby wojskowej.

Po powrocie do pracy w dniu (...) 1973 roku jako kierowca samochodu ciężarowego. W tym charakterze pracował do końca zatrudnienia. Do jego zasadniczych obowiązków należało kierowanie samochodem ciężarowym o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony – marki Z. (...), (...) i S. (...). Przewoził on różne towary.

(dowód: książeczka wojskowa k.5-11akt ZUS, świadectwo pracy k. 19 akt ZUS i k.91 akt osobowych, angaże k.27, k.31. k.42, k.44-47 akt osobowych, zaświadczenia k.55-56, k.58, k.72 akt osobowych, umowa o pracę k.71 akt osobowych, podanie z dnia 12 marca 1971 roku k.28akt osobowych, zeznania świadka A. G. protokół rozprawy z dnia 29 kwietnia 2016 roku 3 minuta 44 sekunda-15 minuta 46 sekunda, zeznania świadka R. A. protokół rozprawy z dnia 29 kwietnia 2016 roku 15 minuta 46 sekunda- 22minuta 3 sekunda, zeznania świadka T. K. protokół rozprawy z dnia 29 kwietnia 2016 roku 22 minuta 3 sekunda-29 minuta 16 sekunda, częściowe zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 29 kwietnia 2016 roku 29 minuta 16 sekunda-40 minuta 4 sekunda)

Od 1 kwietnia 1984 roku do 30 listopada 1990 roku wnioskodawca prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie przewozu różnych towarów. Jeździł samochodem ciężarowym marki J. z przyczepą 18 tonową oraz tzw. beczką. Początkowo nikogo nie zatrudniał , ale pod koniec lat osiemdziesiątych zatrudniał ok. 2-3 osoby, ponieważ miał 2-3 samochody ciężarowe. Przez cały okres prowadzenia działalności gospodarczej sam również był kierowcą samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Pracował tak w pełnym wymiarze czasu pracy i innych prac nie wykonywał.

(dowód: zaświadczenie k.21 -23 akt ZUS , zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 29 kwietnia 2016 roku 29 minuta 16 sekunda-40 minuta 4 sekunda, zeznania świadka R. A. protokół rozprawy z dnia 29 kwietnia 2016 roku 15 minuta 46 sekunda- 22minuta 3 sekunda)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczę Społecznych ocenił i zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015r. poz. 748 ze zm) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami,
o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wskazać również należy, iż brak wystawienia przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie stanowi przeszkody w ustaleniu, iż rzeczywiście praca taka była wykonywana.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu - nie budzi żadnych wątpliwości, iż wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu (...) 2010 roku ukończył 60 lat. Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony w okresie od 21 kwietnia 1969 roku do 7 marca 1984 roku
w (...) w W. Oddział w P. oraz w okresie prowadzenia działalności gospodarczej od 1 kwietnia 1984 roku do 30 listopada 1990 roku.

Skoro wnioskodawca nie dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach za sporny okres, to na nim zatem spoczywał ciężar wykazania, że taką pracę wykonywał.

Charakter pracy wnioskodawcy w (...) w W. Oddział w P. w spornym okresie od 21 kwietnia 1969 roku do 7 marca 1984 roku Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków A. G. i T. K., którzy pracowali z wnioskodawcą w (...) P., R. A., który znał wnioskodawcę od 1971 roku a także samego wnioskodawcy. Z zeznań świadków który pracowali w (...) P. A. G., (od 1956 roku) i T. K. ( od 1975 roku) na stanowisku kierowcy i wykonywali takie same obowiązki, co wnioskodawca wynika, że każdy kto rozpoczął pracę w (...) P. pracował początkowo na stanowisku pomocnika kierowcy. Taki pracownik zajmował się kontrolą stanu technicznego pojazdu przed wyjazdem, stanem ogumienia i świateł, a w trakcie jazdy siedział na fotelu obok kierowcy, czyli de facto nie pracował jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3, 5 tony. Sąd odmówił wiary tej części zeznań wnioskodawca, w których twierdził, że na stanowisku pomocnika kierowcy pracował tylko przez pierwszy rok zatrudnienia i po powrocie z wojska pracował już na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, albowiem z akt osobowych, które korespondują z zeznaniami świadka A. G. wynika, że wnioskodawca początkowo od dnia 21 kwietnia 1969 roku do dnia 22 kwietnia 1970 roku pracował na stanowisku pomocnika kierowcy i na takie stanowisku wrócił po odbyciu służby wojskowej w dniu (...) 1970 roku. Dopiero, po złożeniu podania w dniu 12 marca 1971 roku o dofinansowanie kursu , w którym stwierdził, że od 2 lat jest zatrudniony na stanowisku pomocnika kierowcy, w dniu 14 czerwca 1971 roku otrzymała angaż na kierowcę towarowego i do jego obowiązków należało prowadzenie samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony marki Z. (...), J. (...) i S. (...), którymi przewoził różne towary. W tym charakterze wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy do końca zatrudnienia. Świadkowie R. A. i T. K. poznali wnioskodawcę dopiero po tym jak otrzymał on angaży na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego, dlatego tylko do okresu od 15 czerwca 1971 roku można odnosić ich zeznania. Z dokumentacji zawartej w aktach osobowych wnioskodawcy a także treści zeznań wszystkich świadków oraz samego wnioskodawcy wynika jednoznacznie, że prace, które wykonywał Z. K. w okresie od dnia 14 czerwca 1971 roku do 7 marca 1984 roku można zaliczyć do prac kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, które to prace są zaliczone do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A działem VIII poz. 2, jednak wymagane jest by prace te były wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy i tak też był w tym przypadku.

Bezspornym jest fakt, iż wnioskodawca w okresie od 1 kwietnia 1984 roku do 30 listopada 1990 roku prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie przewozu różnych towarów i sam jeździł samochodem ciężarowym powyżej 3,5 tony. Okres ten jednak nie podlegał doliczeniu do okresu 15 lat wykonywania prac w szczególnych warunkach, albowiem rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odnosi się jedynie do pracowników i umożliwia wliczanie do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach jedynie pracę wykonywaną jako pracownik (§ 1, 2 i 4 rozporządzenia), zatem wliczeniu do tego okresu nie podlega wykonywanie przez wnioskodawcy zawodu kierowcy samochodu ciężarowego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wynika to z wykładni logiczno - językowej art. 32 ustawy o emeryturach i rentach oraz przepisów rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. (w przepisach tych mowa tylko o pracowniku), z wykładni systemowej, z wykładni historycznej (w świetle unormowań obowiązujących przed reformą ubezpieczeń społecznych w 1998 r. prawo do wcześniejszej emerytury z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach dotyczyło jedynie pracowników), a także celowościowej (zamiarem ustawodawcy reformującego ubezpieczenia społeczne nie było modyfikowanie reguł dotyczących przyznawania tego prawa). Przyjąć należy, że przepisy art. 32 ustawy o emeryturach i rentach nie mogą być inaczej rozumiane jak tylko w ten sposób, że prawo do emerytury w wieku niższym niż ogólny wiek emerytalny przysługuje jedynie pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego, który wielokrotnie stwierdzał, że przepisy art. 32 ustawy o emeryturach i rentach obejmują pracę wykonywaną w ramach stosunku pracy, a nie stosunku członkostwa w spółdzielni, pracy agencyjnej czy też w ramach prowadzonej działności gospdoparczej. Również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 czerwca 2004 r., P 17/03, OTK ZU 2004 nr 6a, poz. 57 (Dz.U. Nr 144, poz. 1530) nie zakwestionował ograniczenia prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na wykonywanie zatrudnienia tylko w charakterze pracownika. Zróżnicowanie uprawnień podmiotów w zależności od tego, czy praca wykonywana jest w ramach stosunku pracy, czy też na podstawie innych stosunków prawnych w obszarze prawa pracy ma charakter podstawowy i wiąże się ze szczególnymi cechami stosunku pracy, które jakościowo odróżniają go od innych stosunków prawnych, w ramach których świadczona jest praca. Wskazać także należy, że wynikające z unormowań art. 32 ustawy o emeryturach i rentach zróżnicowanie uprawnień ubezpieczonych stanowi konsekwencje wcześniej istniejących różnic między pracowniczym i pozapracowniczym ubezpieczeniem społecznym, które wyrażały się przede wszystkim w szczególnym ukształtowaniu wysokości i zasad opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w zależności od tego, czy ubezpieczony wykonywał pracę jako pracownik, czy też jako inna osoba zatrudniona.( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 lutego 2015 r.III AUa 505/14 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 25 czerwca 2015 r.III AUa 1159/14 Portal Orzeczeń).

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca nie spełnił podstawowego warunku, od którego zależy przyznanie prawa do emerytury, a mianowicie nie wykazał 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, bowiem udowodnił jedynie stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 12 lat i 9 miesięcy, należy uznać że wydana przez organ rentowy decyzja jest prawidłowa, a zatem brak podstaw do uwzględnienia odwołania.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.