Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska

Protokolant: stażysta Anna Barcikowska

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania M. Ł. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 08/12/2015 r. znak: (...)

i z dnia 30/12/2015 r. znak: I- (...)

o wysokość emerytury

I.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni M. Ł. (1) prawo do przeliczenia emerytury od dnia 1 września 2008 roku z uwzględnieniem okresu nieskładkowego od 1 października 1977 roku do 30 września 1978 roku i prawo do wypłaty wyrównania tak obliczonego świadczenia za okres od 1 maja 2012 roku do 30 kwietnia 2015 roku wraz z ustawowymi odsetkami;

II.  w pozostałej części odwołania oddala.

Sygn. akt IV U 110/16

UZASADNIENIE

M. Ł. (1) odwołała się od decyzji z dnia 8.12.2015 znak (...), którą po rozpatrzeniu jej wniosku z 11.05.2015r. przeliczono jej od 1.05.2015r. emeryturę.

W odwołaniu ubezpieczona domagała się zmiany zaskarżonej decyzji i wyrównania jej emerytury, z uwzględnieniem do stażu okresu odbywania studiów na Katolickim Uniwersytecie L. od 1.01.1977 do 30.09.1978r., od daty jej przyznania, tj. 2008r. i wypłatę należnej kwoty wraz z odsetkami.

Organ rentowy wniósł o oddalenie tego odwołania wskazując, iż zgodnie z art. 133 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

M. Ł. (1) odwołała się również od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w E. z 30.12.2015r. , w której odmówiono jej prawa do przeliczenia świadczenia za okres od 1.08.2008 do 30.04.2015r. wraz z odsetkami.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując się na art. 116 ust 5 i art. 133 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Postanowieniem z dnia 3.02.2016r. Sąd zarządził połączenie spraw wywołanych odwołania M. Ł. (1) od obydwu wyżej wskazanych decyzji do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 20.01.2005r.M. Ł. (1) złożyła do organu rentowego wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych wskazała m.in. okres odbywania studiów wyższych na Uniwersytecie G. od 1.10.1977r. do31.08.1988r. Do wniosku dołączyła również zaświadczenie wystawione przez (...), z którego wynikało, i ubezpieczona M. M. (obecnie Ł.) studiowała na Wydziale (...) kierunek psychologia w okresie od 5.10.1978r. do 10.12.1982r.

Decyzją z dnia 21.05.2008r. organ rentowy ustalił kapitał początkowy M. Ł., przy czym do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjął 15 lat 11 m-cy i 15 dni okresów składkowych oraz 4 lata 3 m-ce i 24 dni okresów nieskładkowych.

/wniosek i kwestionariusz oraz decyzja o ustaleniu kapitału początkowego plik dot. ustalenia kapitału początkowego/

W dniu 12.09.2008r. M. Ł. złożyła do organu wniosek o przyznanie emerytury. W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych wskazała m.in. okres od 1.10.77r. do 10.12.82r. wskazując, iż w powyższym okresie odbywała studia wyższe, w tym na (...) w L. i UG w G..

Organ rentowy decyzją z 23.10.2008 przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od 1.09.2008, przy czym do ustalenia wysokości emerytury uwzględnił 25 lat 5 m-cy okresów składkowych i 4 lata i 5 m-cy okresów nieskładkowych.

/wniosek k.1-7, kwestionariusz k 15, decyzja k.78 plik emerytalny ZUS/

W dniu 11.05.2015r. skarżąca zgłosiła wniosek, w którym wniosła o przeliczenie emerytury. We wniosku wskazała okres studiów od 1.10.77r. do 10.12.82r. oraz okres urlopu wychowawczego jako składkowy.

W piśmie z 9.05.15r. /wpływ 12.06.15r./sprecyzowała swoje żądanie wskazując, że wnosi o wliczenie do emerytury jako okresów nieskładkowych okresów odbywania studiów dziennych i urlopów wychowawczych wskazując, jednocześnie że zaświadczenia o ukończeniu studiów dziennych i odpisy skrócone aktów urodzenia złożyła z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego. Złożyła także zaświadczenie wystawione przez (...) w (...).01.2004r., z którego wynikało, iż od 1.10.77r. do 30.09.78r. studiowała stacjonarnie na wydziale filozofii chrześcijańskiej na kierunku filozoficzno-psychologicznym oraz zaświadczenie wystawione przez (...), z którego wynikało, iż od 5.10.78 do 30.12.82r. odbywała studia na kierunku psychologia. Z zaświadczenia powyższego wynikało, iż programowy czas studiów wynosi 4,5 roku.

W toku postępowania wyjaśniającego organ rentowy uzyskał zaświadczenie o odbytych studiach wyższych wystawione przez UG, z którego wynikało, iż M. M. /Ł./ studiowała od 5.10.78 do 10.12.82 na stacjonarnych jednolitych studiach magisterskich o kierunku psychologia i została przyjęta na drugi rok studiów z (...)

/zaświadczenie k.348, 349 i 403 akt ZUS/

Decyzją z dnia 8.12.15r. organ rentowy przeliczył od 1.05.15r. emeryturę ubezpieczonej, do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto 29 lat 10 m-cy okresów składkowych i 5 lat 5 m-cy nieskładkowych - dokonując przy tym doliczenia do okresów nieskładkowych okresów studiów od 1.10.77r. do 30.09.78r.

Ubezpieczona składając odwołanie od powyższej decyzji domagała się jej zmiany poprzez doliczenie do okresów nieskładkowych okresów nauki na (...) od 1.10.77 do 30.09.78r. oraz wyrównania tak wyliczonej emerytury za okres od 1.09.2008r tj od daty jej przyznania i wypłaty należnej kwoty z odsetkami.

Organ rentowy decyzja z 30.12.15r. odmówił M. Ł. prawa do przeliczenia świadczenia za okres od 1.09.08 do 30.04.15r. wraz z odsetkami.

Ubezpieczona złożyła odwołanie od obu decyzji domagając się przeliczenia świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem jako okresu neiskladkowego okresów studiów od 1.10.77r. do 30.09.78r. za okres od 1.09.08r. do 30.08.15r. i wypłaty należnej kwoty wraz z odsetkami.

Odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 133 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub

wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3; 2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Zauważyć w tym miejscu należy, że ubezpieczona składając wniosek o przyznanie prawa do emerytury wskazywała w kwestionariuszu okres odbywania studiów wyższych od 1.10.77r. do 10.12.82r. wskazując, przy tym iż studia odbywała w (...) w L. i UG w G..

W ocenie Sądu organ rentowy już na etapie wydawania decyzji o przyznaniu prawa do emerytury błędnie nie uwzględnił okresu od 1.10.77 do 30.09.78r. Pozwany kwestionując swój błąd wskazuje, iż data początkowa studiów wygląda na poprawiona, a także fakt, iż ubezpieczona nie zliczyła żadnego zaświadczenia potwierdzającego odbywanie studiów na KU. W przekonaniu Sądu ocena pozwanego nie jest prawidłowa.

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem oraz stanowiskiem doktryny z podstawowych zasad procedury cywilnej wynika m.in. zasada dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz zasada załatwiania sprawy przy

uwzględnieniu m.in. słusznego interesu obywatela wyrażone w art. 7 k.p.a. oraz zasada należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach prawnych i faktycznych mogący mieć wpływ na ustalanie ich praw obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego wynikająca z art 9 kpa.

W ocenie Sądu organ rentowy już na etapie rozpoznawania wniosku o emeryturę winien wyjaśnić rozbieżności dotyczące określenia czasu odbywania studiów wyższych, szczególnie w sytuacji kiedy miał wątpliwości co do daty początkowej tych studiów. Zwrócić przy tym należy uwagę, że ubezpieczona wskazywała jako datę rozpoczęcia studiów inną datę niż ta, która wynikała wprost z zaświadczenia wydanego przez UG, a także wskazując na fakt studiowania na (...) nie przedłożyła żadnych dokumentów potwierdzających powyższy fakt. W tej sytuacji organ winien zażądać od ubezpieczonej wyjaśnienia tych rozbieżności, w szczególności złożenia dodatkowych zaświadczeń potwierdzających odbywanie studiów na (...).

Przywołać w tym miejscu należy obowiązujący w dniu składania wniosku o emeryturę § 3 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, zgodnie z którym organy rentowe są obowiązane do informowania o warunkach i dowodach wymaganych do uzyskania świadczeń emerytalno-rentowych oraz do udzielania pomocy przy ubieganiu się o te świadczenia.

Błędem organu rentowego jest nie tylko błąd rachunkowy, merytoryczny lub interpretacyjny, lecz jest nim także niedopełnienie wynikającego z § 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) obowiązku informowania o warunkach i dowodach wymaganych do uzyskania świadczeń emerytalno-rentowych oraz do udzielania pomocy przy ubieganiu się o te świadczenia./vide Wyrok Sądu Apelacyjnego w łodzi z 5.08.1998 III AUa 264/98/

Wskazać przy tym dodatkowo należy, iż UG w zaświadczeniu z 24.05.04r. wskazał, iż studia na wydziale psychologii trwały 9 semestrów tj. 4,5 roku, natomiast zaświadczenie dotyczące studiowania przez okres 3, 5 roku co w zw. ze w/w rozbieżnościami powinien dodatkowo wzbudzić wątpliwości organu, który powinien rozbieżności te wyjaśnić. Skoro pozwany na etapie przyznawania świadczenia powyższego nie ustalił to należy przyjąć, że już decyzja z dnia 23.10.08r. była błędna

w zakresie ustalania okresów nieskładkowych. Dodatkowo zauważyć należy, że organ rentowy zarówno wydając decyzje o ustaleniu kapitału początkowego, jak i po przyznaniu świadczenia nie doręczył ubezpieczonej raportu ustalenia uprawnień do świadczenia, co uniemożliwiało ubezpieczonej na tym etapie dokonania kontroli prawidłowości wydawanej decyzji.

Podnoszona przez ubezpieczoną okoliczność, że już składając wniosek o ustalenie prawa do emerytury w 2008r złożyła zaświadczenie potwierdzający odbywanie studiów w (...) nie została przez ubezpieczoną udowodniona na w przedmiotowym postępowaniu. W oparciu o wskazane powyżej ustalenia i rozważania okoliczność ta nie ma jednak wpływu na ocenę Sądu w zakresie ustalenia błędu organu rentowego.

Nie budziło wątpliwości sądu, iż obliczenie świadczenia z pominięciem spornego okresu studiów od 1.10.1977rdo30.09.1978r, było skutkiem błędu organu rentowego, przez co świadczenie zostało zaniżone i w takiej wysokości wypłacane było ubezpieczonej od 1.09.2008r. Organ rentowy winien zatem wyrównać świadczenie stosownie do art. 133 ust 1 pkt 2 za okres 3 lat poprzedzających złożenie w maju 2015r. wniosku skutkującego przeliczeniem świadczenia tj. za okres od 1.05.12r. do 30.04.15r. wraz z odsetkami. Stosownie do art. 85 ustawy o Systemie Ubezpieczeń Społecznych z 13.10.1998r jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Dlatego też w ocenie Sądu wyrównanie świadczenia winno być wypłacone z odsetkami.

Mając powyższe na uwadze Sąd zmienił zaskarżone decyzje stosownie do art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalając przy tym stosownie odwołanie do art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w zakresie jakim ubezpieczona domagała się wyrównania świadczenia za okres przekraczający 3 lata