Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSA Maria Pietkun

Sędziowie: SSA Irena Różańska-Dorosz (spr.)

SSA Barbara Staśkiewicz

Protokolant:Karolina Sycz

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2016 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku T. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu

z dnia 15 lipca 2015 r. sygn. akt V U 983/14

oddala apelację.

UZASADNIENIE

T. D. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 14 marca 2014 r., którą organ rentowy odmówił wnioskodawcy ponownego ustalenia prawa do emerytury.

Wyrokiem z dnia 15 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 1 lutego 2014 r.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny sprawy:

Wnioskodawca T. D., urodzony (...) nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Na dzień 1 stycznia 1999 r. udokumentował 27 lat, 2 miesiące i 22 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

W dniu 7 maja 2010 r. wnioskodawca złożył do ZUS Oddział w O. wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia 3 września 2010 r. organ rentowy odmówił T. D. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, wskazując w uzasadnieniu, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego stażu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie uwzględnił jako okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Pracy (...) w G. w okresie od 11 lipca 1978 r. do 31 maja 1984 r., w (...) Sp. z o.o. w G. od 29 stycznia 1985 r. do 28 czerwca 1994 r., w Zakładzie Usługowo - Produkcyjnym (...) Sp. z o.o. w G. od 3 grudnia 1996 r. do 28 lutego 1997 r., kwestionując przedłożone świadectwa pracy w warunkach szczególnych z uwagi na brak określenia w nich charakteru pracy zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz brak ścisłego określenia stanowisk pracy zgodnie z wykazem odpowiedniego wykazu resortowego.

Od powyższej decyzji wnioskodawca odwołał się do Sądu Okręgowego w Opolu zarzucając, że ZUS nie uwzględnił mu w całości okresów zatrudnienia w warunkach szczególnych, kiedy to zatrudniony był w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego (...) z przyczepą, kierowcy-operatora oraz operatora urządzeń nawęglania, jak również operatora koparko-spycharki.

Sąd Okręgowy w Opolu, wyrokiem z dnia 23 listopada 2010 r., w sprawie o sygn. akt VU 2030/10, oddalił odwołanie wnioskodawcy, wskazując w uzasadnieniu, że nie udokumentował on na dzień 1 stycznia 1999 r. 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy w Opolu uznał, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez 14 lat, 6 miesięcy i 11 dni, a to w Spółdzielni Pracy (...) w G. w okresie od 11 lipca 1978 r. do dnia 31 maja 1984 r. w wymiarze 4 lat 10 miesięcy i 11 dni, od 29 stycznia 1985 r. do 28 czerwca 1994 r. w G. Zakładach (...) w G. przez 9 lat, 5 miesięcy i 1 dzień oraz od 3 grudnia 1996 r. do 28 lutego 1997 r. w Zakładzie Usługowo-Produkcyjnym (...) Sp. z o.o. w G. przez 2 miesiące i 29 dni.

Apelacja wnioskodawcy od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 12 kwietnia 2011 r. w sprawie o sygn. akt III A Ua 99/11.

Wnioskodawca w dniu 18 lutego 2014 r. ponownie złożył wniosek o prawo do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a wraz z wnioskiem przedłożył karty wynagrodzeń za lata 1998 - 2001, umowy o pracę z 6 lipca i z 7 października 1998 r., świadectwo pracy z 28 lutego 2001 r., z okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładzie (...) Spółka z o.o. w P..

Decyzją z dnia 14 marca 2014 r. organ rentowy odmówił ponownie wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, wskazując w uzasadnieniu, że wnioskodawca nie dołączył nowych dowodów oraz nie zostały ujawnione nowe okoliczności mające wpływ na przyznanie emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej.

Od 11 lipca 1978 r. do 31 maja 1984 r. wnioskodawca zatrudniony był w Spółdzielni Pracy (...) w G.. Spółdzielnia ta zajmowała się produkcją mebli. Zgodnie z umową o pracę na okres próbny z dnia 11 lipca 1978 r. wnioskodawca podjął tam pracę na stanowisku kierowcy, a kolejną umową o pracę (na czas nieokreślony) z 25 lipca 1978 r. zatrudniono wnioskodawcę nadal na stanowisku kierowcy. Z dniem 13 listopada 1978 r. powierzono mu pracę na stanowisku ślusarza remontowego (w warsztacie mechanicznym), którą wykonywał do 1 maja 1979 r. W okresie od 2 maja 1979 r. do 10 stycznia 1982 r. wnioskodawca pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Kolejne angaże (płacowe) wnioskodawcy z 2 stycznia 1980 r., 5 listopada 1980 r., 23 lutego 1981 r., 2 kwietnia 1981 r., 27 maja 1981 r. i 13 sierpnia 1981 r. wymieniały stanowisko kierowcy. Natomiast zgodnie z angażem z 15 stycznia 1982 r., z dniem 11 stycznia 1982 r. do 31 stycznia 1982 r. ponownie powierzono mu stanowisko ślusarza remontowego i pozostawał na tym stanowisku zgodnie z kolejnym angażem z 8 lutego 1982 r. i angażem z 29 kwietnia 1982 r. Dopiero w dniu 30 sierpnia 1982 r. wnioskodawca zwrócił się z pismem - prośbą o przeniesienie ze stanowiska ślusarza na stanowisko kierowcy od 1 sierpnia 1982 r. i taki angaż otrzymał w dniu 11 sierpnia 1982 r., przenoszący go od 1 sierpnia 1982 r. ponownie na stanowisko kierowcy.

W okresie od 29 stycznia 1985 r. do 28 czerwca 1994 r. T. D. zatrudniony był w G. Zakładach (...) w G.. Wnioskodawca w tym zakładzie pracował w transporcie, następnie w kotłowni w charakterze obsługi. Jeździł samochodami ciężarowymi i autobusem. Obsługiwał też samojezdną ładowarkę, a na bocznicy kolejowej zatrudniony był w charakterze manewrowego. Kotłownia w tym zakładzie funkcjonowała przez cały rok. Kotły nie były wygaszane. Produkowała parę technologiczną do kotłów wysokociśnieniowych. Kotły zasypywane były z góry taśmociągiem. Kotłownia pracowała dla całych zakładów, zapewniając ogrzewanie i parę technologiczną oraz na rzecz ocieplenia Osiedla 1000-lecia i publicznych budynków w G..

Od 3 grudnia 1996 r. do 28 lutego 1997 r. wnioskodawca pracował w Zakładzie Usługowo-Produkcyjnym (...) Spółka z o.o. w G., jako pracownik wysypiska odpadów, na stanowisku operatora spychacza. Wysypisko to znajdowało się w okolicach G. na gruntach wsi K.. Wysypisko przyjmowało około 20 ton odpadów dziennie. Same odpady przywożone były śmieciarkami, a następnie rozmieszczane i ugniatane na terenie wysypiska przy pomocy spychacza gąsienicowego z pługiem.

W okresie od 6 lipca 1998 r. do 30 września 2000 r. wnioskodawca zatrudniony był w Zakładzie (...) Spółka z o.o. w P.. Przedmiotem działalności tego Zakładu była wycinka i sadzenie drzew, równanie i pielęgnacja terenu oraz budowa autostrad. Wnioskodawca w tym zakładzie pracował w charakterze operatora koparko-spycharki. Równał tereny i rozsypywał ziemię przy budowie autostrad. Był to duży i ciężki sprzęt budowlany. W zakładzie były 3 takie maszyny oraz koparko-ładowarki. W całym zakładzie pracowało od 50 do 100 osób.

T. D. w dniu 28 listopada 1996 r. uzyskał uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych w stosunku do spycharki do 110 kw.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie T. D. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie. Sąd ten powołując przepisy art. 184 i art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskazał, że w sprawie poza sporem było, że wnioskodawca na dzień złożenia wniosku o świadczenie emerytalne z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach legitymował się wiekiem 60 lat życia oraz nie przystąpił do OFE. Na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił również staż ubezpieczeniowy wynoszący ponad 25 lat.

Sąd pierwszej instancji za niesłuszny uznał zarzut organu rentowego, jakoby wnioskodawca w okresie od 2 maja 1979 r. do 10 stycznia 1982 r., pracując w Spółdzielni Pracy (...) w G. miał być wyznaczony na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego do 3,5 tony. Według tego Sądu z powołanego przez organ rentowy angażu jednoznacznie wynika, że w tym właśnie okresie T. D. został przeniesiony na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Dlatego też Sąd Okręgowy uwzględnił do stażu pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni (...) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego od 2 maja 1979 r. do 10 stycznia 1982 r. oraz od 1 sierpnia 1982 r. do końca okresu zatrudnienia, które to stanowisko jest wskazane w stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia wykazie A, w dziale VIII pod poz. 2 - prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Okres zaś zatrudnienia wnioskodawcy w G. Zakładach (...) w G. od 29 stycznia 1985 r. do 28 czerwca 1994 r. Sąd pierwszej instancji uwzględnił w pełnym wymiarze bez odejmowania okresów zasiłku chorobowego, powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09.

Zdaniem Sądu niezasadny był również zarzut wadliwości obliczeń okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładzie Usługowo - Produkcyjnym (...) w G., gdyż okres pomiędzy 3 grudnia 1996 r. a 28 lutego 1997 r. stanowi 2 miesiące i 29 dni, a nie jak wyliczył ZUS 2 miesiące i 25 dni, natomiast praca pracownika wysypiska odpadów, na stanowisku operatora spychacza, jest niespornie pracą w szczególnych warunkach - dział IX poz. 3 załącznika do rozporządzenia wykaz A .

W stosunku do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w okresie od 6 lipca 1998 r. do 30 września 2000 r. w Zakładzie (...) Spółce z o.o. w P. Sąd Okręgowy wskazał, że do specyfiki działalności tego zakładu należała zarówno wycinka, jak i sadzenie drzew oraz wyrównywanie i pielęgnacja terenów. W okresie zatrudnienia wnioskodawcy zakład ten brał udział w budowie autostrady. Wnioskodawca obsługiwał ciężką maszynę budowlaną jaką była koparko-spycharka. Wyrównywał on teren, przygotowując go pod budowę autostrady. Zakład ten dysponował 3 takimi maszynami, a sam wnioskodawca legitymował się też od dnia 28 listopada 1996 r. uprawnieniami maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych w stosunku do spycharki do 110 kw. Sąd dodał także, że posiadanie takiej specjalizacji warunkowało jego zatrudnienie w Zakładzie (...), co wynika m.in. z zaświadczenia lekarskiego, które miało go dopuścić do wykonywanej pracy. Kwestie te potwierdzili również słuchani w niniejszej sprawie świadkowie D. K. i P. A., którzy wraz z nim byli zatrudnieni w spornym okresie w (...) Zakładzie (...) Sp. z o.o. w P.. Sąd pierwszej instancji w tej kwestii nie miał żadnych wątpliwości, że praca ta miała charakter szczególny w rozumieniu przepisów cyt. wyżej rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., gdyż praca operatora sprzętu ciężkiego budowlanego wymieniona jest w dziale V poz. 3 załącznika do rozporządzenia wykaz A. Okres ten ograniczony do 31 grudnia 1998 r. wynosi 5 miesięcy i 26 dni.

Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd Okręgowy uznał, że T. D. spełnia wszystkie ustawowe przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Apelację od ww. orzeczenia wywiódł organ rentowy, zaskarżając wyrok w całości. Rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w związku z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych w sytuacji niespełnienia przesłanki wymaganej do przyznania prawa do tego świadczenia, tj. posiadania co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze, błędne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy w Opolu, a dotyczące wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych, naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i wyciągnięcie wniosków niezgodnych z zasadami logiki i doświadczenia życiowego na skutek przyjęcia za podstawę ustaleń zeznań świadków, z których nie wynika charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy, naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia, które nie pozwala na weryfikację ustaleń faktycznych Sądu oraz dokonanej przez niego subsumcji przepisów pod ustalony stan faktyczny.

Powołując powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie odwołania, względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu zarzutów organ rentowy podniósł, że może się jedynie zgodzić z ustaleniami Sądu pierwszej instancji w przedmiocie zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych w łącznym wymiarze 14 lat, 6 miesięcy i 11 dni, tj. w G. Zakładach (...) w G. od 29 stycznia 1985 r. do 28 czerwca 1994 r. w wymiarze 9 lat, 5 miesięcy i 1 dnia, w Zakładzie Usługowo-Produkcyjnym (...) od 3 grudnia 1996 r. do 28 lutego 1997 r. w wymiarze 2 miesięcy i 29 dni oraz w Spółdzielni Pracy (...) w G. w wymiarze 4 lat, 10 miesięcy i 11 dni. Jednakże w odniesieniu do zatrudnienia w G. Zakładach (...) organ rentowy wskazał, że należy odliczyć okresy pobierania zasiłku chorobowego. ZUS nie zgodził się także z Sądem Okręgowym, że w okresie od 6 lipca 1998 r. do 30 września 2000 r. w Zakładzie (...) Spółce z o.o. w P. wnioskodawca świadczył pracę w warunkach szczególnych, bowiem nie wynika to z przeprowadzonych dowodów, w tym przede wszystkim z zeznań świadków.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy wyjaśnił jednoznacznie istotne dla sprawy okoliczności, a sposób przeprowadzenia przezeń postępowania dowodowego zasługuje na akceptację, natomiast ewentualne braki w zakresie uzasadnienia, wbrew zarzutom skarżącego nie uniemożliwiają kontroli orzeczenia.

Nie było sporu między stronami co do faktu, że wnioskodawca ukończył 60 rok życia oraz, że na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się ponad 25-letnim stażem pracy.

Na etapie apelacji ZUS kwestionował uznanie przez Sąd pierwszej instancji zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych w wymiarze ponad 15 lat, uznając, że ubezpieczony udowodnił jedynie 14 lat, 6 miesięcy i 11 dni takiej pracy. W szczególności zarzucał, że Sąd ten niesłusznie, w zakresie dotyczącym zatrudnienia wnioskodawcy w G. Zakładach (...) od 29 stycznia 1985 r. do 28 czerwca 1994 r., nie odliczył okresów pobierania zasiłku chorobowego oraz uwzględnił ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 6 lipca 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. w Zakładzie (...) w P..

Odnosząc się do zarzutów apelacji w pierwszej kolejności wskazania wymaga, że przepis art. 32 ust. 1a Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U.2015.748 ze zm.) stanowi, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przepis ten został dodany przez art. 1 pkt 16 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. (Dz.U.2004.121.1264) zmieniającej ustawę o FUS z dniem 1 lipca 2004 r. W judykaturze obowiązuje już ugruntowane stanowisko, że przepis art. 32 ust. 1a nie ma zastosowania do stanów powstałych przed jego wejściem w życie. Osiągnięcie do 1 stycznia 1999 r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalno-rentowej wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od 1 lipca 2004 r. Sąd Najwyższy wyraził taki pogląd w wyrokach z 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09 (OSNP 2011/19-20/260) i z 18 maja 2012 r., III UK 99/11 (LEX nr 1227193), a także w wyroku z 13 lipca 2011 r., I UK 12/11 (LEX nr 989126). Stanowisko Sądu Najwyższego ma logiczne uzasadnienie, bo skoro na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. 1 stycznia 1999 r. do okresów zatrudnienia w warunkach szczególnych włączane były okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłków chorobowych, a na ten dzień i według stanu prawnego z 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony spełniał przesłanki stażowe do nabycia prawa do emerytury we wcześniejszym wieku z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, to okoliczność, że według obecnie obowiązującego stanu prawnego nie można tych okresów zaliczać do stażu pracy w warunkach szczególnych, nie przekreśla wówczas nabytej ekspektatywy uzyskania prawa do emerytury w przyszłości.

Wbrew zarzutom organu rentowego Sąd pierwszej instancji nie naruszył także wymienionych w apelacji przepisów, uwzględniając do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych zatrudnienia T. D. w (...) Zakładzie (...) Sp. z o.o. w P. na stanowisku operatora koparki-spycharki. Z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy w postaci umów o pracę z 6 lipca 1998 r. i z 7 października 1998 r., świadectwa pracy z 28 lutego 2001 r., decyzji w sprawie nadania uprawnień do obsługi ciężkich maszyn budowlanych i drogowych, a także zeznań P. A. i D. K. wynika bowiem, że charakter pracy wnioskodawcy odpowiadał pracy operatora sprzętu ciężkiego budowlanego wymienionej w dziale V, pod poz. 3 załącznika – wykaz A do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wprawdzie świadek P. A. rzeczywiście pracował razem z wnioskodawcą dopiero od marca 2000 r., tak z pozostałych dowodów zgromadzonych w sprawie nie wynika, by T. D. w czasie swojego zatrudnienia zmieniał pierwotnie powierzone mu stanowisko pracy operatora koparko-spycharki. Także D. K. potwierdziła jednoznacznie ww. zatrudnienie, a jako księgowa, a następnie prezes ww. spółki na pewno orientowała się, jaką pracę wykonują zatrudnieni w przedsiębiorstwie pracownicy.

Z tego względu właściwie przyjął Sąd Okręgowy, że T. D. w spółce (...) wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez 5 miesięcy i 26 dni (od 6 lipca 1998 r. do 31 grudnia 1998 r.), co po zsumowaniu z uznanym przez organ rentowy okresem wynoszącym 14 lat, 6 miesięcy i 11 dni daje w sumie ponad 15 lat takiej pracy.

Prawidłowo zatem uznał Sąd pierwszej instancji, że wnioskodawca spełnia wszystkie przesłanki wymagane do przyznania mu spornego świadczenia, wobec czego apelacja ZUS-u podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c.

SSA Irena Różańska-Dorosz SSA Maria Pietkun SSA Barbara Staśkiewicz

R.S.