Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca – SSO Lucyna Stąsik - Żmudziak

Protokolant prot. sądowy Przemysław Ochal

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2016 roku w Lublinie

sprawy H. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania H. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 12 listopada 2015 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala H. B. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia (...)

Sygn. akt VII U 19/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 listopada 2015 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił H. B. prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz.748) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). W uzasadnieniu podano, że na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawczyni nie udowodniła co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (k. 8 akt emerytalnych).

W odwołaniu od tej decyzji H. B. podała, że wbrew twierdzeniom organu rentowego przez ponad 15 lat pracowała w warunkach szczególnych jako obuwnik ścieniania elementów wierzchowych obuwia w (...) Zakładach (...) a po ich sprywatyzowaniu w firmie (...). Wnosiła o przyznanie emerytury (k. 2 akt sądowych).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (k. 3-4 as).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

H. B. urodzona (...) w dniu (...)roku złożyła wniosek o emeryturę (k. 59 ae). We wniosku ubezpieczona powołała się na dokumentację zgromadzoną w aktach kapitałowych, w których znajdowało się poświadczone za zgodność z oryginałem kserokopie dokumentów uzyskanych z Archiwum w postaci umowy o naukę zawodu oraz wykaz zarobków z byłych (...) Zakładów (...) w C. (k. 5-6 ak) oraz świadectwo z pracy z (...) Zakładów (...) w Upadłości. (k. 3ae)

Nie posiadała świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionego przez (...) Zakłady (...) w upadłości a jedynie w/w świadectwo pracy. Z dokumentu tego wynikało, że wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Zakładach (...) w okresie od 01.10.1971r. do 30.11.1994r. i pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach: ucznia – pracownika młodocianego i obuwnika szwacza.

Oprócz tego znajdowało się tam zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wydane przez Zakład Produkcji (...) SA i, z którego wynikało zatrudnienie w pełnym wymiarze w okresie od 03.08.1995r. do nadal na stanowisku obuwnika szwacza (k. 11, 13ak)

W aktach związanych z ustaleniem świadczenia przedemerytalnego znajdowało się zaś świadectwo pracy wydane przez Zakład Produkcji (...) SA, z którego wynikało zatrudnienie od 03.08.1995r. do 28.05.2004r. na stanowisku obuwnika szwacza. (k. 7 ak)

Na podstawie przedłożonych wraz z wnioskiem dokumentów organ rentowy ustalił na dzień 1 stycznia 1999 r. łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 26 lat, 1 miesiąca i 19 dni okresów składkowych nieskładkowych. Nadto ustalono, że wnioskodawczyni nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego oraz ukończyła (...)lat.

H. B. (wcześniej O.) została przyjęta do Zakładów (...) w C. do pracy na podstawie umowy o naukę zawodu od (...) Szkolenie miało trwać 2,5 roku do(...)na stanowisko obuwnika przemysłowego. Jednakże nauka trwała krócej. W tym okresie pracowała na wszystkich stanowiskach przyuczając się do zawodu w ramach zasadniczej szkoły zawodowej. Nauka odbywała się 2 lub 3 dni w tygodniu, a w pozostałe dni była praca na produkcji.

Po ukończeniu szkoły i zdaniu egzaminu kwalifikacyjnego została zatrudniona od (...) w oparciu o umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy i powierzono jej obowiązki obuwnika szwacza na wydziale szwalni na stanowisku ścieniania brzegów elementów składowych.

W (...) Zakładach (...) praca związana ze szwalnią, jednym z etapów produkcji butów i podklejaniem elementów obuwia odbywała się na jednej wielkiej hali, na której w systemie dwuzmianowym po 8 godzin, na akord, pracowało wiele osób. Na hali znajdowało się wiele taśm produkcyjnych, przy których pracowało po 30-40 osób, wykonujących prace związane ze szlifowaniem, klejeniem elementów i wykańczaniem wyrobów a także, kolejne czynności technologiczne produkcji obuwia.

Wnioskodawczyni została tam zatrudniona na taśmie na stanowisku związanym ze ścienianiem elementów brzegowych wierzchowych obuwia. Obok niej inni pracownicy wykonywali kolejne czynności związane z produkcją obuwia. Odwołująca się wykonywała swoją pracę w warunkach szczególnych – otrzymywała wykrojone elementy wierzchowe obuwia i w wymuszonej, siedzącej pozycji, obsługiwała maszynę tzw. ścieniarkę, za pomocą której ścierano brzegi elementów. Praca wymagała bardzo dużej sprawności, jednak była monotonna, przy jej wykonywaniu i ścieraniu brzegów z elementów skórzanych wydobywało się dużo pyłu. Obok niej na taśmie pracę wykonywały osoby zatrudnione na stanowiskach klejowych a także stanowiskach farbowania. Wnioskodawczyni sporadycznie oprócz obsługi ścieniarki zajmowała się klejeniem ręcznym i powlekaniem elementów klejem toksycznym. Praca na stanowisku ścieniania bardzo ciężka, wykonywana w warunkach szkodliwych, bo od używanych substancji chemicznych, służących do wyprawiania i wykańczania skór a barwników, lakierów i innych związków chemicznych wydzielały się opary. Skóry śmierdziały. Obok na stanowiskach klejowych używano klejów organicznych. Kleje tak samo były śmierdzące, praca była wykonywana przy taśmie, przy której siedzący obok siebie lub naprzeciwko pracownicy wykonywali kolejne czynności montażowe. Na stanowisku było zapylenie, unosił się opar z klejów, używano butaprenu, apretur, rozpuszczalników, terpentyny, farb do czyszczenia i retuszowania obuwia. Był potworny hałas, bo na całej hali obok pracowało wiele taśm i na każdej taśmie używano maszyn do wykańczania wyrobów.

H. B. pracowała na wydziale, na którym jako podstawowe wykonywane były prace w warunkach szkodliwych przez pracowników zajmujących się pracami związanymi ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego – tj. prace obuwników szwaczy, pracujących przy ścieraniu, ścienianiu, i szlifowaniu elementów buta, przy nanoszeniu klejów i sklejaniu elementów wyrobów z użyciem klejów toksycznych, przy wykańczaniu wyrobów środkami chemicznymi, Była uprawniona do dodatku szkodliwego, wliczanego do wynagrodzenia.

W okresie zatrudnienia wnioskodawczyni korzystała z urlopów wychowawczych i bezpłatnych związanych z urodzeniem i wychowaniem dzieci. Okres urlopów pokrywał się z ustaleniami ZUS. (karta przebiegu zatrudnienia- akta emerytalne k.67)

(zeznania wnioskodawczyni – k.26v- 27 as w zw. z 28 a.s., zeznania Z. P. – k.27- 27v a.s., zeznania B. J. – k. 27v-28 a.s., akta osobowe – k. 11a.s.).

Gdy zakład upadł wnioskodawczyni po okresie pobierania zasiłku chorobowego podjęła zatrudnienie w powstałej na bazie (...) firmie (...) SA, która funkcjonowała w tym samym miejscu, wykorzystując maszyny z (...) i prowadzącą identyczną produkcję obuwia. Wnioskodawczyni została zatrudniona w (...) SA w pełnym wymiarze czasu pracy w oparciu o kolejną umowę o pracę na czas określony na stanowisku obuwnika szwacza na stanowisku ścieniania brzegów elementów składkowych obuwia. W sumie okres zatrudnienia w (...) SA trwał od 03.08.1995r. do 31.12.1998r. Jej obowiązki były identyczne jak w okresie zatrudnienia na stanowisku ścieniarki w (...). Takie same jak poprzednio były warunki wykonywania pracy. (dowód: zeznania wnioskodawczyni k.26v-27 as, świadectwo i zaświadczenia o zatrudnieniu – akta kapitałowe, akta osobowe k. 14, zeznania świadków j/w).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody. Przystępując do oceny dowodów osobowych należy stwierdzić, że przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla wnioskodawczyni.

Z. P. jak i B. J. były zatrudnione w tym samym zakładzie pracy.

B. J. znała wnioskodawczynię z okresu zatrudnienia w (...), gdzie pracowała od stycznia 1973 roku do 1994 roku a następnie w (...) SA jako obuwnik szwacz, przy ścienianiu, pracowała też przy taśmie na stanowiskach klejowych. Cały czas pracowała na szwalni i tam przez okres aktywności zawodowej została zatrudniona wnioskodawczyni.

Podała, że w okresie wspólnej pracy wnioskodawczyni pracowała przy ścienianiu. Jako osoba związana przez cały okres zatrudnienia z wydziałem szwalni doskonale orientowała się w panujących na wydziale warunkach oraz w charakterze zatrudnienia wnioskodawczyni. Tak jak wnioskodawczyni nie uzyskała od pracodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, ale podała, że na odcinkach dokumentujących wysokość wynagrodzenia widniał dodatek za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych. Jej zdaniem obowiązki wnioskodawczyni były identyczne, pracowały w takich samych warunkach. Zajmowały się niemal wyłącznie wykańczaniem elementów obuwia, poprzez ścieranie brzegów elementów. Cały czas pracowały na produkcji.

Z. P. znała wnioskodawczynię z okresu zatrudnienia w (...), gdzie pracowała od stycznia 1977 roku do 1994 roku jako obuwnik szwacz jako mistrz wydziału szwalni. Do jej obowiązków należała cała koordynacja i organizacja pracy na danym wydziale. Nadzorowała wszystkie sprawy związane z produkcją obuwia na jednej taśmie.

Podobnie jak poprzedni świadek będąc związana z tym wydziałem doskonale orientowała się w charakterze pracy wnioskodawczyni, obowiązkach oraz warunkach wykonywania pracy. Świadkowie mieli bezpośredni wgląd i styczność z wykonywanymi przez wnioskodawczynię czynnościami. Dysponowali niezbędnymi wiadomościami w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawczynię, jej obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy. Zeznania świadków są logiczne i spójne, korelują ze sobą nawzajem i z zeznaniami skarżącej. Nie ma podstaw, by kwestionować ich zeznania i zarzucać im nieprawdę czy stronniczość.

W związku z powyższym Sąd obdarzył w całości wiarą zeznania wszystkich zeznających w sprawie świadków. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania złożone przez H. B. uznając je za jasne, pełne, logiczne, spójne z zeznaniami świadków oraz analizą dowodów w postaci dokumentów, w szczególności ze znajdującymi się w aktach osobowych angażami i pismami pracodawcy.

Sąd obdarzył wiarą zgromadzone w sprawie dowody nieosobowe w postaci dokumentów, znajdujących się w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych. Były one przechowywane przez uprawnione podmioty, nie noszą śladów podrobienia ani przerobienia. Ich treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nie budziły one również wątpliwości Sądu. W aktach tych znajdują się angaże, pisma pracodawcy, na podstawie których, w powiązaniu z zeznaniami wnioskodawczyni i świadków, możliwe było ustalenie okresów pracy i zakresu obowiązków skarżącej. Wnioskodawczyni nie posiadała świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych ani takich świadectw nie było w aktach osobowych. Jednakże powyższe nie dyskwalifikuje wnioskodawczyni jako osoby ubiegającej się o ustalenie jej prawa do emerytury we wcześniejszym wieku. Sądowi z urzędu w oparciu o rozstrzygane w niniejszym wydziale sprawy jest wiadome, że (...) nie wydały pracownikom tego typu świadectw. Zakłady upadły, świadectwa pracy wydawał zwolnionym pracownikom syndyk, który nie udokumentował w nich ani w innych dokumentach okresów pracy w warunkach szczególnych. Obecnie pracownicy nie mają możliwości uzyskania takich świadectw. Postępowanie upadłościowe zakończyło się, akta osobowe pracowników, nie zawsze pełne zostały przekazane do Archiwum.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego H. B. pracowała w (...) Zakładach (...), wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy opisane obowiązki i przepracowała w warunkach szczególnych, po pominięciu okresu zatrudnienia w charakterze pracownika młodocianego jako obuwnik szwacz - pracownik na ścieniania elementów brzegowych wykonujący prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego, uwzględniając przerwy związane z urlopami bezpłatnymi od 01.11.1973r. do 09.03.1976r. (2 lata, 4 miesiące i 9 dni), od 31.10.1978r. do 16.07.1979r. ( 8 miesięcy i 17 dni), od 02.03.1981r. do 07.06.1984r. (3 lat, 3 miesiące i 7 dni), od 14.04.1987r. do 30.11.1994r. (7 lat, 7 miesięcy i 17 dni). Łącznie 13 lat, 11 miesięcy i 20 dni.

Dodatkowo w (...) SA na stanowisku obuwnika szwacza –prace przy ścienianiu elementów brzegowych wydziału szwalni pracowała w okresie od 03.08.1995r. do 31.12.1998r. (3 lata, 4 miesiące i 29 dni)

W sumie na stanowisku obuwnika szwacza, prace przy ścienianiu elementów brzegowych wnioskodawczyni pracując w warunkach szczególnych wykonywała pracę przez okres 17 lat, 4 miesięcy i 19 dni.

Odwołanie H. B. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748), zwanej dalej ustawą FUS, kobietom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ustęp 2. artykułu 32 stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Zgodnie z ustępem 4 wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust.1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr
8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie, przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Zdaniem Sądu Okręgowego, całość zgromadzonego w przedmiotowym postępowaniu wiarygodnego materiału dowodowego przemawia za uznaniem, iż w okresach od 01.11.1973r. do 09.03.1976r., od 31.10.1978r. do 16.07.1979r., od 02.03.1981r. do 07.06.1984r., od 14.04.1987r. do 30.11.1994r. i od 03.08.1995r. do 31.12.1998r., przez okres 17 lat, 4 miesięcy i 19 dni, na stanowisku obuwnika szwacza, prace przy ścienianiu elementów brzegowych wnioskodawczyni wykonywała prace w szczególnych warunkach związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego wskazane w wykazie A, dziale VII poz. 14 załącznika do wskazanego rozporządzenia. Szczegółowe stanowiska wskazano w zarządzeniu Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z dnia 3 sierpnia 1987 r.). Stanowiskami odnoszącymi się do pracy wnioskodawczyni są stanowiska wskazane w wykazie A, dziale VII poz. 14 pkt 1.

Z powyższych ustaleń wynika, że H. B. legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad 20 lat, ma ukończone(...) lat życia oraz nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego.

W niniejszym postępowaniu ustalono również, iż wnioskodawczyni legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym ponad wymagane 15 lat. Tym samym spełnione są wszelkie przesłanki ustalenia jej prawa do emerytury od dnia(...) roku tj. od dnia złożenia wniosku o emeryturę.

Z tych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.