Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Piotr Prusinowski

SA Alicja Sołowińska

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 września 2013 r. w B.

sprawy z odwołania T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 grudnia 2012 r. sygn. akt V U 860/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok o tyle, że przyznaje T. K. emeryturę od 1 czerwca 2012 r.; w pozostałym zakresie oddala odwołanie,

II.  oddala apelację w pozostałej części,

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz T. K. kwotę 262,08 zł (dwieście sześćdziesiąt dwa złote 08/100) tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję.

Sygn. akt III AUa 316/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 25 maja 2012 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił T. K. prawa do emerytury. Organ rentowy stwierdził, że nie posiada ona wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz nie rozwiązała stosunku pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresu zatrudnienia w Samodzielnym Publicznym ZOZ w M. na stanowisku starszego technika RTG – inspektora ochrony radiologicznej od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku.

T. K. w odwołaniu od powyższej decyzji domagała się przyznania prawa do dochodzonego świadczenia po uprzednim zaliczeniu jako pracy w szczególnych warunkach zakwestionowanego okresu zatrudnienia.

Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 28 grudnia 2012 roku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał T. K. emeryturę od dnia 28 marca 2012 roku (pkt I) oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz T. K. kwotę 120 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II). Sąd I instancji wskazał, że warunkami nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach są: ukończenie przez kobietę 55-go roku życia, udowodnienie na dzień 1 stycznia 1999 roku 20-letniego ogólnego stażu pracy i 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem organu rentowego na dochody budżetu państwa oraz rozwiązanie stosunku pracy - art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.). Okolicznością sporną było ustalenie, czy praca T. K. w okresie od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Samodzielnym Publicznym ZOZ w M. była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, a w konsekwencji, czy wnioskodawczyni legitymuje się 15-letnim stażem pracy w takich warunkach. Jak wynika z dokumentacji osobowej w powyższym okresie wnioskodawczyni była zatrudniona na stanowiskach: technika rtg oraz inspektora ochrony radiologicznej. Zgodnie z twierdzeniami T. K. w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracowała jako technik rtg, natomiast czynności inspektora ochrony radiologicznej wykonywała w zależności od potrzeb i po godzinach pracy na stanowisku technika rtg. W celu ustalenia charakteru pracy wnioskodawczyni w spornym okresie Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań świadków W. C., K. M., J. S. oraz B. S.. Świadkowie zeznali, że T. K. pracowała w charakterze technika rtg i starszego technika rtg, tj. sporządzała zdjęcia rentgenowskie w pracowni radiologicznej. Jednocześnie pełniła również funkcję inspektora ochrony radiologicznej, ponieważ takie wymaganie wynikało z ustawy prawo atomowe. W ramach tej funkcji pełniła nadzór nad przestrzeganiem zasad bhp w zakresie ochrony radiologicznej. Zdaniem świadków, pełnienie przez wnioskodawczynię funkcji inspektora ochrony radiologicznej nie kolidowało z wykonywaniem przez nią zdjęć rtg przez 5 godzin dziennie. Z zeznań świadka J. S., który pełnił funkcję inspektora do spraw ochrony radiologicznej w Zakładach (...), wynikało, że w ramach pełnienia funkcji inspektora ochrony radiologicznej wnioskodawczyni odbierała po naprawie aparaturę wykonującą zdjęcia, wykonywała zdjęcie kontrolne, podpisywała karty pracy oraz wymieniała kasetki dozymetryczne do pomiaru dawki promieniowania, które to czynności zajmowały jej 5 minut jeden raz w miesiącu. Sąd I instancji powyższe zeznania świadków ocenił jako wiarygodne. Nadto wskazał, że pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaświadczył, że T. K. w spornym okresie, będąc zatrudniona na stanowisku technika rtg, starszego technika rtg oraz inspektora ochrony radiologicznej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w warunkach szczególnych. Reasumując, mając na względzie zarówno treść świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jak również treść zeznań świadków, Sąd I instancji uznał, że wnioskodawczyni w spornym okresie wykonywała pracę w szczególnych warunkach określoną w wykazie A, dziale XIV, poz. 4 załącznika do w/w rozporządzenia - prace narażające na działanie promieniowania jonizującego. Pełnienie zaś funkcji inspektora ochrony radiologicznej w zakresie nadzoru nad przestrzeganiem zasad ochrony radiologicznej (poza wykonywaniem obowiązków technika i starszego technika rtg) nie powodowało zmniejszenia jej obowiązków w zakresie wykonywania zdjęć rtg. Sąd Okręgowy zaniechał przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy uznając, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie było konieczności zasięgania u biegłego wiadomości specjalnych. Zaliczenie spornego okresu zatrudnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych w powiązaniu z okresem pracy w takich warunkach uznanym przez organ rentowy powoduje, że wnioskodawczyni legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim stażem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Nadto wnioskodawczyni rozwiązała stosunek pracy. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy jak w pkt I sentencji wyroku orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Jak w pkt II sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i § 12 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:

- przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) i w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez przyjęcie przez Sąd, że wnioskodawczyni na datę 1 stycznia 1999 roku udowodniła co najmniej 15-letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych, uprawniający do przyznania prawa do emerytury,

- przepisów postępowania, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych, sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegających na ustaleniu, iż wnioskodawczyni podczas zatrudnienia w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w M. Pracowni Rentgenowskiej w K. w okresie od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, na stanowisku starszego technika rtg.

Wskazując na powyższe zarzuty, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna co do zasady. Na uwzględnienie zasługiwała jedynie w części, w której zarzucała przyjęcie niewłaściwej początkowej daty, od której przyznano świadczenie.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i prawnych oraz przez ich pryzmat dokonał słusznych wywodów w przedmiocie prawa T. K. do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach według przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.). Sąd II instancji podziela dokonane ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów.

Jak wynika z prawidłowych ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy, T. K. w okresie od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku była zatrudniona na stanowisku technika lub starszego technika rtg, łącząc te stanowiska z funkcją inspektora ochrony radiologicznej w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w M. Pracowni Rentgenowskiej w K..

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie, w jakim uznał, że sporny okres zatrudnienia T. K. podlega uwzględnieniu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jako praca określona w wykazie A, dziale XIV, poz. 4 załącznika do w/w rozporządzenia - prace narażające na działanie promieniowania jonizującego. Zdaniem Sądu II instancji stanowisko organu rentowego, jakoby należało odmówić wnioskodawczyni zaliczenia spornego okresu zatrudnienia do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach ze względu na niespełnienie warunku wynikającego z § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia, tj. wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, nie jest zasadne.

Z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków W. C. (k. 40-41), K. M. (k. 41), J. S. (k. 41-42) oraz B. S. (k. 39-40) wynikało, iż pełnienie przez wnioskodawczynię funkcji inspektora ochrony radiologicznej nie kolidowało z wykonywaniem przez nią funkcji technika rtg w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla tej pracy, tj. w wymiarze 5 godzin dziennie. Wszyscy świadkowie zgodnie wskazywali, że pełnienie funkcji inspektora ochrony radiologicznej pociągało za sobą tylko nieznaczną ilość obowiązków. Przepisy ustawy prawo atomowe obligowały do powierzenia pracownikowi pracowni rtg funkcji inspektora ochrony radiologicznej. Zdaniem Sądu II instancji zeznania te należało ocenić jako wiarygodne. Zbieżne są one z wyjaśnieniami wnioskodawczyni (k. 18-19, 81 v.).

Podkreślić należy, iż celem utworzenia tego stanowiska było wykonywanie nadzoru nad tym, czy promieniowanie w pracowni radiologicznej nie jest nadmierne. Tym samym, zdaniem Sądu Apelacyjnego, wykonywanie funkcji inspektora ochrony radiologicznej było ściśle związane z zatrudnieniem w warunkach szczególnych. W aktach osobowych wnioskodawczyni znajduje się szczegółowy zakres czynności inspektora ochrony radiologicznej (k. 73-73b). Na część z wyszczególnionych w nim obowiązków zwracali także uwagę przesłuchani w sprawie świadkowie. W ocenie Sądu II instancji, analiza czynności wchodzących w zakres obowiązków pracownika pełniącego w/w funkcję prowadzi do wniosku, iż charakter części z tych obowiązków powodował, że były wykonywane w warunkach promieniowania jonizującego (w warunkach szczególnych), inne natomiast – biorąc pod uwagę wielkość pracowni rentgenowskiej, w której pracowała wnioskodawczyni - stanowiły marginalną część jej obowiązków. I tak, zadania takie jak nadzór nad sprawnym funkcjonowaniem aparatu rentgenowskiego, czy stanem napromieniowania pomieszczenia, zdaniem Sądu Apelacyjnego, były pracami wykonywanymi warunkach szczególnych, o których mowa w wykazie A, dziale XIV, poz. 4 załącznika do w/w rozporządzenia, tj. pracami narażającymi na działanie promieniowania jonizującego, tożsamo jak praca na stanowisku technika (czy też starszego technika) rtg. Wykonywanie natomiast takich czynności jak przejęcie sprzętu po naprawie, podpisanie karty pracy, czy też wykonanie comiesięcznego sprawozdania z ilości wykonywanych badań wymagało poświęcenia niewielkiej ilości czasu i nie sposób jest uznać, aby prace te mogły uniemożliwiać wykonywanie pracy technika rtg stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z kolei takie czynności jak opracowanie instrukcji pracy były jednorazowe. Biorąc natomiast pod uwagę wielkość pracowni rentgenowskiej, w której razem z wnioskodawczynią pracował tylko jeden pracownik, obowiązki w zakresie szkolenia współpracowników były marginalne. Nadto, jak wynika z zeznań świadków, niektóre z w/w czynności (wchodzące w zakres obowiązków inspektora ochrony radiologicznej) były wykonywane przez T. K. poza godzinami pracy na stanowisku technika rtg, co dodatkowo przemawia za uznaniem, iż praca wnioskodawczyni w spornym okresie winna być zaliczona do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Dodatkowo, na co należy zwrócić uwagę, z wyjaśnień wnioskodawczyni wynika, iż skorzystała ona z instrukcji pracy sporządzonej przez ZOZ w M., w związku z czym nie poświęciła czasu na jej sporządzenie. Nie szkoliła pracującego z nią technika rtg – W. C., gdyż w razie potrzeby szkolenia takie były organizowane przez główna placówkę w ZOZ M. (k. 81 v.).

Stąd zarzuty apelacyjne naruszenia art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) i w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz art. 233 § 1 k.p.c. były niezasadne.

Apelacja organu rentowego zasługiwała na uwzględnienie jedynie w zakresie daty początkowej, od której należało przyznać wnioskodawczyni dochodzone świadczenie. Do dnia 31 grudnia 2012 roku przepis art. 184 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jako jeden z warunków niezbędnych do przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach przewidywał wymóg rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Skoro stosunek pracy T. K. został rozwiązany w dniu 31 maja 2012 roku, to prawo do emerytury – przy spełnieniu pozostałych ustawowych przesłanek – należało jej przyznać od dnia 1 czerwca 2012 roku.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zaś jak w pkt II sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

W pkt III sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2, § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

A.K.