Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. K.

przeciwko Gminie T.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 12 września 2014 r., sygn. akt I C 602/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że nie obciąża powódki kosztami procesu;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  nie obciąża powódki kosztami postępowania odwoławczego.

SSO Andrzej Dyrda

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach wyrokiem z dnia 12 września 2014r. oddalił powództwo oraz zasądził od powódki Ł. K. na rzecz pozwanej Gminy T. kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że powódka Ł. K. wraz z nieżyjącym mężem wynajmowała lokal mieszkalny położony w T. przy ul. (...).

Na podstawie umowy z dnia 27 czerwca 2011r., sporządzonej w formie aktu notarialnego, Gmina T. ustanowiła w celu sprzedaży odrębną własność lokalu wynajmowanego dotychczas przez powódkę, i sprzedała Ł. K. stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny wraz z pomieszczeniem przynależnym i udziałem wynoszącym (...) części w częściach wspólnych budynku i urządzeniach, sprzedając jej jednocześnie udział równy (...) części w prawie własności gruntu objętego księgą wieczystą Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach Kw Nr (...). Powódka nabyła opisany wyżej lokal, którego wartość strony zgodnie ustaliły na kwotę 90.800 zł, korzystając z bonifikaty tj. za cenę 9.800 zł. Ł. K. zobowiązała się do zwrotu na rzecz Gminy kwoty równej udzielonej bonifikacie jeżeli przed upływem 5 lat, licząc od dnia nabycia, dokona zbycia lub wykorzystają nieruchomość na inne cele niż określone w umowie zbycia.

Przed zawarciem opisanej wyżej umowy strony podpisały protokół uzgodnień nr GN. (...) – (...), w treści którego powódka oświadczyła, że dla uniknięcia ewentualnych sporów w przyszłości, z chwilą zawarcia niniejszej umowy zrzeka się względem zbywającego – tj. Gminy T. – wszelkich roszczeń pieniężnych oraz niepieniężnych związanych z nabyciem przedmiotowego lokalu, a w szczególności wynikających z ustawy z dnia 21 czerwca 2001Ir o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy zmianie Kodeksu cywilnego (§8 protokołu uzgodnień).

W związku z faktem nabycia mieszkania przez dotychczasowego najemcę, powódka zwróciła się do pozwanej Gminy T. o wypłatę kaucji mieszkaniowej w zwaloryzowanej wysokości, określając wysokość należnego jej świadczenia na kwotę 8.277 zł. W odpowiedzi, pozwana odmówiła zadośćuczynienia żądaniu.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy stwierdził, że powódkę Ł. K. łączyła z pozwaną umowa najmu mieszkania położonego w T. przy ul. (...). Lokal ten został w 2011r. nabyty przez powódkę na własność.

Sąd wskazał, że sporem był objęty fakt uiszczenia na poczet opisanego wyżej lokalu mieszkalnego kaucji mieszkaniowej oraz jej wysokość. Sąd stwierdził, że powódka, wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi wynikającemu z treści art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., nie wykazała aby 19 stycznia 1956r. uiściła na rzecz pozwanej kwotę w wysokości 3.460 zł tytułem kaucji mieszkaniowej. Sąd wskazał, że w odpowiedzi na pozew z dnia 22 lipca 2014r. pozwana stanowczo zaprzeczyła jakoby otrzymała od powódki kaucję mieszkaniową, natomiast strona powodowa nie zaoferowała na tę okoliczność żadnego dowodu. Sąd uznał, że dokumenty dołączone do pisma z dnia 4 września 2014r., złożonego do akt sprawy podczas rozprawy w dniu 11 września 2014r., nie mogły stanowić dowodu w sprawie albowiem, zgodnie z art. 132 § 1 k.p.c., z uwagi na niedoręczenie odpisu pisma pełnomocnikowi strony pozwanej, pismo to wraz z załącznikami podlegało obligatoryjnemu zwrotowi.

Z tych też względów, Sąd uznał roszczenie powódki za nieudowodnione.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia wniosła powódka zaskarżając wyrok w całości.

Zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 125 § 1 k.p.c. przez błędne przyjęcie, że pismo pełnomocnika strony powodowej na rozprawie jest pismem procesowym i że w związku z tym podlega doręczeniu na zasadach z art. 132 § 1 k.p.c.., co spowodowało niezasadny zwrot pisma na podstawie art. 132 § 1 k.p.c., art. 161 k.p.c. poprzez brak uznania ww. pisma przez pełnomocnika strony powodowej za załącznik do protokołu; art. 232 zdanie 2 k.p.c. przez niedopuszczenie dowodów w sytuacji z dokumentów załączonych do pisma pełnomocnika strony powodowej w sytuacji, gdy Sąd dysponował tymi dowodami niezależnie od zwrotu pisma – a tym samym potwierdzono wysokie prawdopodobieństwo zasadności roszczenia; oznaczało to zaistnienie przesłanki do dopuszczenia dowodów przez Sąd z urzędu.

Nadto zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że nie wykazała istnienia roszczenia, gdy zostało załączone potwierdzenie wpłaty kaucji mieszkaniowej w dniu 15 stycznia 1959r. i jej wysokość, a nie zachodzą żadne okoliczności, które wyłączałaby obowiązek zwrotu kaucji ze strony pozwanej, ponadto wykazana została podstawa waloryzacji kaucji, a zatem wysokości roszczenia.

Na tych podstawach wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 8.277 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd I instancji przeprowadził w niniejszej sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne i prawne, kierując się w tym zakresie wymogami procesowymi i zasadami doręczenia pism procesowych oraz stosując, w razie uchybienia tym zasadom, odpowiednich skutków prawnych. Ustalenia te mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny, spójny oraz znajduje odzwierciedlenie w przywołanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku regulacjach prawnych.

Niemniej jednak, Sąd Okręgowy mając na względzie przedmiot niniejszego postępowania jak również uprawnienie dowodowe Sądu Okręgowego wynikające z art. 381 k.p.c., dopuścił dowód z umowy o najem lokalu mieszkalnego z 19 stycznia 1959r. oraz Rejestru Kaucji wpłacanych przez najemców z 19 stycznia 1959 r. na okoliczność ustalenia uiszczenia kaucji mieszkaniowej przez J. K. oraz jej wysokości.

Na tej podstawie ustalił, że przy zawarciu umowy najmu nastąpiło uiszczenie kaucji mieszkaniowej w kwocie 3.460 zł (k. 50-53).

Z tym uzupełnieniem Sąd Okręgowy przyjmuje te ustalenia za własne.

W pierwszej kolejności należało stwierdzić, że podnoszone w apelacji uchybienia procesowe nie były uzasadnione.

Zgodnie z art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Przytoczona powyżej regulacja prawna, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 1 marca 1996r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1996r. Nr 43, poz. 189) na mocy której skreślono § 2, nie obciąża sądu obowiązkiem dążenia do wykrycia prawdy obiektywnej (materialnej) bez względu na procesową aktywność stron. Pomimo, iż sąd, zgodnie z art. 232 § 2 k.p.c., ma prawo przeprowadzenia z urzędu dowodów niewskazanych przez stronę, jednak aktywność ta winna przybierać charakter uzupełniający i nie może wyręczać stron z realizacji ciążących na nich obowiązków procesowych do których należy przedstawianie dowodów oraz udowodnienie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Pozwana zaprzeczyła okolicznościom wskazanym przez powódkę, w szczególności uiszczeniu kaucji mieszkaniowej. Nakładało to w konsekwencji na powódkę, zgodnie z art. 232 k.p.c., obowiązek przedstawienia dowodów dla stwierdzenia faktów z których wywodzą skutki prawne. Wskazany powyżej ciężar dowodu w znaczeniu formalnym uzupełnia ciężar dowodu w znaczeniu materialnym wyrażony w art. 6 k.c., który nakłada na stronę ciężar udowodnienia faktów, z których wywodzi ona skutki prawne. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007r., (II CSK 293/07), ciężar udowodnienia faktu należy rozumieć z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.

Z obowiązku tego powódka się nie wywiązała, gdyż przedłożone przez nią dowody zostały przedstawione w sposób wadliwy. Powódka w piśmie procesowym z dnia 4 września 2014r. powołała się na okoliczność zawarcia umowy najmu z dnia 19 stycznia 1959r. oraz przedłożyła tą umowę jak również rejestr kaucji mieszkaniowej wpłaconych przez najemców. Pismo to, jednak złożone już w toku sprawy przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika, winno zostać doręczone pełnomocnikowi strony przeciwnej zgodnie z art. 132 § 1 k.p.c. Z uwagi na jednak na niedoręczenie odpisu tego pisma wraz z załącznikami pełnomocnikowi strony pozwanej, pismo to wraz z załącznikami podlegało zwrotowi.

Zgodnie z art. 132 § 1 k.p.c. w toku sprawy adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami. Do pisma procesowego wniesionego do sądu dołącza się dowód doręczenia drugiej stronie odpisu albo dowód jego wysłania przesyłką poleconą. Pisma, do których nie dołączono dowodu doręczenia albo dowodu wysłania przesyłką poleconą, podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia tego braku. Wyjątek od tej zasady przewiduje wyłącznie art. 132 § 1 ¹ k.p.c. i odnosi się wyłącznie do wniesienia pozwu wzajemnego, apelacji, skargi kasacyjnej, zażalenia, sprzeciwu od wyroku zaocznego, sprzeciwu od nakazu zapłaty, zarzutów od nakazu zapłaty, wniosku o zabezpieczenie powództwa, skargi o wznowienie postępowania, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia i skargi na orzeczenia referendarza sądowego. Katalog ten ma charakter zamknięty, w związku z czym nie ma możliwości jego rozszerzenia. Zatem uznać należało, że obowiązek doręczenia pism procesowych odnosi się do wszystkich niewskazanych w art. 132 § 1 ¹ k.p.c., a w konsekwencji pismo z dnia 4 września 2014r. było objęte obowiązkiem z art. 132 k.p.c.

Niemniej jednak, wobec uzupełnienia stanu faktycznego o okoliczność wskazującą na uiszczenie kaucji mieszkaniowej przez poprzednika prawnego powódki, roszczenie powódki należało uznać za nieuzasadnione z powodu zrzeczenia się tego roszczenia przez powódkę. Wskazać bowiem należy, że warunki zakupu przedmiotowego lokalu mieszkalnego przez powódkę zostały poprzednio ustalone w protokole uzgodnień nr GN. (...) (...) na który zresztą powódka powoływała się z pozwie. W § 8 tego protokołu powódka oświadczyła, że dla uniknięcia ewentualnych sporów w przyszłości, z chwilą zawarcia niniejszej umowy zrzeka się względem zbywającego wszelkich roszczeń pieniężnych oraz niepieniężnych związanych z nabyciem przedmiotowego lokalu. Oświadczenie to zostało nadto ponownie złożone w § 8 pkt 3 aktu notarialnego z dnia 27 czerwca 2011r. sporządzonego przez notariusza K. Ś. (Repertorium A Numer (...)). Wobec zrzeczenia się tego roszczenia przez powódkę, powództwo należało oddalić jako niewykazane.

Uwzględniając przy tym, że wyrok oddalający powództwo został zaskarżony w całości, a więc również co do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że rozstrzygnięcie o kosztach procesu, zarówno ze względu na przedmiot postępowania, jak również błędne przeświadczenie powódki na podstawie posiadanych przez nią dokumentów, o konieczność zastosowania art. 102 k.p.c. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Ta sama zasada została zastosowana w rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego, przy czym o zasadności zastosowania zasady słuszności decydowały zawiłości postępowania procesowego które legły u podstaw oddalenia powództwa.

Z tych względów apelacja podlegała zmianie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. , natomiast w pozostałym zakresie oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.

SSO Andrzej Dyrda