Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Wiesława Szulczewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Wronkowska

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2016 r. w Gdańsku

sprawy B. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania B. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 11 grudnia 2015 r. nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt: VII U 194/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11.12.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu B. M. prawa do emerytury z uwagi na niespełnienie warunków niezbędnych do nabycia dochodzonego świadczenia tj. nielegitymowanie się przez wnioskodawcę 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Odwołanie od powyższej decyzji pozwanego organu rentowego złożył ubezpieczony, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, poprzez uwzględnienie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu: zatrudnienia od 15.07.1974 r do 31.12.1985 r. w którym wykonywał pracę jako kierowca pojazdu gąsienicowego D., okresu odbywania służby wojskowej po której powrócił do dotychczasowego pracodawcy, okresu zatrudnienia od 02.01.1986 r. w Spółdzielni Budownictwa (...) w N. jako operator pojazdu gąsienicowego. (k. 2-5 akt sprawy)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w treści zaskarżonej decyzji. Pozwany wskazał, iż nie uznał za pracę w szczególnych warunkach okresów od 15.07.1974 r. do 31.12.1985 r. w Spółdzielni (...) w N. oraz od dnia 01.08.1989 r. do 14.06.1992 r. w Spółdzielni Budownictwa (...) w N., z uwagi na nieudowodnienie pracy w takim charakterze za pomocą wiarygodnych dokumentów. Za udowodniony staż pracy w szczególnych warunkach pozwany uznał okres łącznie 3 lat i 7 miesięcy tj. od 02.01.1986 r. do 31.07.1989 r. w (...) w N. (k. 6-7 akt sprawy).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony B. M., urodzony dnia (...) w dniu 30.11.2015 r. złożył w organie rentowym wniosek o prawo do emerytury.

Wnioskodawca jest członkiem OFE ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku na dochody budżetu państwa, w dniu 02.11.2015 r. ukończył wymagany przepisami prawa wiek 60 lat.

W toku postępowania przed organem rentowym na dzień 01 stycznia 1999 r. skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat, 4 miesiące i 12 dni okresów składkowych i nieskładkowych , w tym 3 lata i 7 miesięcy stażu pracy w warunkach szczególnych.

okoliczności bezsporne, vide: akta emerytalne: wniosek o emeryturę z 30.11.2015 r. – k. 1-8; karta przebiegu zatrudnienia – k. 78;

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 11.12.2015 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach, z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. nie udowodnienie wymaganego 15 –letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Dowód: zaskarżona decyzja pozwanego z 11.12.2015 r. – k. 79 akt emerytalnych;

Wnioskodawca w okresie od 15.07.1974 r. do 31.12.1985 r. zatrudniony był w Spółdzielni (...) w S., przekształconej następnie w Spółdzielnie Budownictwa (...) w N..

W okresie od 24.10.1974 r. do 06.10.1976 r. wnioskodawca odbywał służbę wojskową.

W chwili zatrudnienia ubezpieczonemu powierzono stanowisko ślusarza – mechanika. Następnie zajmował stanowisko betoniarza – zbrojarza, po czym stanowisko operatora spychacza D., na którym pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Prawo jazdy kategorii (...) uprawniające do kierowania ciągnikami i pojazdami gąsienicowymi , w tym w/w spychaczem D. wnioskodawca uzyskał w dniu 10.10.1980 r.

Do zakresu obowiązków wnioskodawcy na stanowisku operatora spychacza gąsienicowego D. należało m.in. spychanie ziemi i zrywanie bruku.

Dowód: świadectwo pracy z 14.03.1992 r. – k. 6 akt emerytalnych cz. kapitałowej; świadectwo pracy z 31.12.1985 r. – k. 63 akt emerytalnych cz. kapitałowej; kopia książeczki wojskowej – k. 65-67 akt emerytalnych cz. kapitałowej; angaże z lat 1983-1984 - koperta k. 18 akt sprawy; zeznania ubezpieczonego – protokół rozprawy z dnia 17.05.2016 r. wraz z nagraniem cd- k. 25-27 akt sprawy, prawo jazdy ubezpieczonego nr (...) okazane na rozprawie w dniu 17.05.2016 r. ;

W okresie od 01.08.1989 r. do 14.06.1992 r. wnioskodawca zatrudniony był w Spółdzielni Budownictwa (...) w N.. W w/w okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracował kolejno jako operator sprzętu budowlanego – operator spycharki D. oraz zbrojarz - betoniarz. Charakter pracy wnioskodawcy na zajmowanym stanowisku operatora spycharki był niezmienny w stosunku do poprzednich okresów jego pracy na tymże stanowisku u tego pracodawcy, w szczególności w stosunku do okresu 02.01.1986 r. do 31.07.1989 r. (uznanego przez pozwany organ emerytalny).

Dowód: angaże z 27.07.1989 r., 24.11.1989 r. – k. 14, 15, 16 akt emerytalnych; świadectwo pracy z 14.03.1992 r. – k. 6 akt emerytalnych cz. kapitałowej; zeznania ubezpieczonego – protokół rozprawy z dnia 17.05.2016 r. wraz z nagraniem cd- k. 25-27 akt sprawy;

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy w tym aktach emerytalnych i kapitałowych pozwanego organu emerytalnego, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu. Dowody z dokumentów prywatnych, w tym świadectw pracy, ocenione zostały na podstawie art. 245 k.p.c., a zatem stanowiły dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Sąd jakkolwiek włączył w poczet wiarygodne materiału dowodowego świadectwo pracy z 31.12.1985 r., to jednak uwzględnił wyłącznie wynikający z niego precyzyjny czasookres zatrudnienia wnioskodawcy oraz ostatnio zajmowane w spornym okresie stanowisko „operatora D.”. Sąd odmówił wiarygodności dokumentowi w postaci świadectwa pracy w szczególnych warunkach, albowiem jak przyznał wnioskodawca wystawione ono zostało na podstawie świadectwa pracy z 31.12.1985 r., a te zaś w zakresie zajmowanych stanowisk w spornym okresie zatrudnienia stoi w sprzeczności z treścią świadectwa pracy z 14.03.1992 r., gdzie jednoznacznie wskazuje się na kilka kolejno powierzonych stanowisk, w tym jako pierwsze ślusarza-mechanika.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania ubezpieczonego słuchanego w charakterze strony, które Sąd uznał za wiarygodne wyłącznie w zakresie w jakim posłużyły do dokonania powyższych ustaleń w sprawie, albowiem tylko w tym zakresie korelowały one z treścią zgromadzonych dokumentów i jako logiczne pozwalały na uwzględnienie. Sąd odmówił waloru wiarygodności zeznaniom wnioskodawcy w szczególności w zakresie w jakim wskazywał, iż już po podjęciu zatrudnienia w (...) w S. realizował dwutygodniowy kurs uprawniający do kierowania pojazdami gąsienicowymi – spycharkami oraz że w oparciu o tak nabyte uprawnienia, przy jednoczesnym braku prawa jazdy kat. T, skierowany był przez pracodawcę już tylko do pracy w charakterze operatora spycharki.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca nadal nie legitymuje się wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, że stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury okazuje się słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2013, poz. 1440 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki na dzień 01 stycznia 1999 r. :

1)  legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet,

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Należy także zaznaczyć, iż dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli na dzień 1 stycznia 1999 r. spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale Dział VIII - W transporcie i łączności, po pozycja 3 wskazano prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Natomiast w Dziale V - W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych pod pozycją 4 wskazano prace zbrojarskie i betoniarskie.

Dodatkowo wskazać należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem, okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze przekraczającym 25 lat, jest członkiem OFE ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku na dochody budżetu państwa, a w dniu 02.11.2015 r. ukończył wymagany prawem wiek 60 lat. Nie udokumentował natomiast – zdaniem pozwanego organu - na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 3 lata i 7 miesięcy.

W ocenie Sądu Okręgowego wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego wskazują, iż pomimo uwzględnienia przez Sąd niektórych ze spornych okresów zatrudnienia wnioskodawcy, nadal nie legitymuje się on wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu Okręgowego do spornego stażu pracy uwzględnieniu podlegały wyłącznie okres pracy od 11.10.1980 r. do 31.12.1989 r. / 8 lat 9 miesięcy i 21 dni, z tego okresu pozwany uznał za pracę w warunkach szczególnych okres od 2.01.86- 31.07.89 / z tytułu zatrudnienia w (...) w S. oraz od 01.08.1989 r. do 14.03.1992 r./ 2 lata 7 miesięcy 14 dni / z tytułu zatrudnienia w (...) w N. (będącym następcą prawnym w/w poprzedniego pracodawcy ubezpieczonego).

Odnosząc się do pierwszego ze spornych okresów, co do których wnioskodawca twierdził, iż pracował wyłącznie w charakterze operatora spycharki, Sąd przyjął za miarodajne i znajdujące potwierdzenie w dokumentach uwzględnienie pracy ubezpieczonego w omawianym charakterze wyłącznie od dnia 11.10.1980 r. tj. od następnego dnia po nabyciu stosownych uprawnień do kierowania tego typu pojazdami.

Wskazać należy, iż ciągnik D. należy do ciągników gąsienicowych ogólnego przeznaczenia / klasa 3 tony / , przeznaczony jest do pracy w agregacie z maszynami rolniczymi, a także do lekkich robót w budownictwie i melioracji gruntów .

Zgodnie z § 200 rozporządzenia Ministrów Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z dnia 20.07.1968 r. w sprawie ruchu na drogach publicznych (Dz. U. z dnia 27 lipca 1968 r.), prawo jazdy kategorii T uprawnia do kierowania: ciągnikami rolniczymi i innymi ciągnikami, których cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 25 km na godzinę - łącznie z przyczepami o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przyczepy lub przyczep do 12 ton. Natomiast ust. 2 cyt. przepisu stanowi, że prawo jazdy kategorii T może otrzymać osoba, która odpowiada warunkom określonym w § 194 ust. 2 pkt 2-5 oraz odbyła przeszkolenie według programu i na warunkach ustalonych przez Ministra Komunikacji w porozumieniu z Ministrami Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, Spraw Wewnętrznych, Obrony Narodowej i Rolnictwa (pkt.1) albo posiada ukończone technikum rolnicze, technikum mechanizacji rolnictwa lub zasadniczą szkołę rolniczo-mechanizacyjną, której program nauczania obejmuje nauczanie w celu uzyskania prawa jazdy kategorii T (pkt 2), albo posiada ukończony kurs traktorzysty według programu określonego przez Ministra Rolnictwa w porozumieniu z Ministrami Oświaty i Szkolnictwa Wyższego oraz Komunikacji (pkt3).

Zważywszy na powyższe, nie budzi wątpliwości, iż wyłącznymi uprawnieniami do prowadzenia omawianych pojazdów, tj. ciągników gąsienicowych, jest prawo jazdy kat. T . Jako że wnioskodawca przedmiotowe uprawnienia nabył dopiero w dniu 10.10.1980 r., czego dowodzi przedłożone na rozprawie prawo jazdy, brak było podstaw do przyjęcia, iż przed tym okresem faktycznie wykonywał prace w charakterze operatora spycharki gąsienicowej. Co więcej w aktach sprawy znajdują się wyłącznie angaże z lat przypadających po nabyciu uprawnień tj. 1983-1984, w których faktycznie wskazuje się na stanowiska operatora D.; brak jest jednakże dokumentów z poprzednich lat. Zasady doświadczenia życiowego nie pozwalają na przyjęcie, iż pracodawca dopuścił by do kierowania specjalistycznym pojazdem zaliczanym również do maszyn budowlanych, bez posiadania stosownych uprawnień przez podległego mu pracownika, narażając się na odpowiedzialność karną i cywilną w razie wypadku przy pracy czy kolizji .

Odnosząc się natomiast do kwestii treści dokumentów z tegoż okresu – świadectwo pracy, Sąd miał na względzie, iż żaden ze znajdujących się dokumentów nie był samodzielnie w pełni miarodajny do ustalenia precyzyjnie czasookresu zatrudnienia wnioskodawcy, zajmowanych kolejno stanowisk pracy w spornym okresie jak również określenia pojazdów którymi kierował. Dlatego też Sąd uwzględnił w części dotyczącego spornego okresu zatrudnienia oraz zajmowanych kolejno, a w szczególności w pierwszym okresie zatrudnienia stanowiska pracy świadectwo pracy z 14.03.1992 r. oraz w części dot. czasookresu zatrudnienia i ostatnio zajmowanego w tym okresie stanowiska operatora, treść świadectwa pracy z 31.12.1985 r. tym bardziej, iż wystawione zostało w dniu zakończenia stosunku pracy. Niewiarygodne, jak już z wspomniano wyżej, w ocenie Sądu okazało się świadectwo pracy w szczególnych warunkach, tożsame w swej treści co do stanowiska pracy ze świadectwem pracy z 31.12.1985 r. nie odzwierciedlającym faktycznie zajmowanym stanowisk pracy przez wnioskodawcę.

Sąd w szczególności uznał za niewiarygodne wyjaśnienia ubezpieczonego słuchanego w charakterze strony w zakresie w jakim podnosił, iż w wyniku nabycia w pierwszym okresie od zawarcia umowy o pracę uprawnień do kierowania spycharkami, wykonywał pracę wyłącznie w tymże charakterze jako operator w/w pojazdów. W ocenie Sądu, wobec braku dokumentacji akt osobowych ze spornego okresu zatrudnienia i braku uprawnień do kierowania ciągnikiem D. , stanowisko wnioskodawcy uznać należy za z góry przyjętą taktykę procesową, zmierzającą do wykazania wyłącznie poprzez zeznania własne okoliczności , które faktycznie nie miały miejsca .

Tym samym, wobec ustalenia, iż wnioskodawca w 1974 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach, nie było podstaw prawnych do uwzględnienia również okresu odbywania przez niego służby wojskowej do stażu pracy w szczególnych warunkach.

W oparciu o zgromadzony materiał dowodowy możliwym było natomiast zaliczenie do spornego okresu pracy w szczególnych warunkach okresu pracy ubezpieczonego od 01.08.1989 r. do 14.03.1992 r. / 2 lata 7 miesięcy 14 dni / Miarodajne w tym zakresie okazały się przede wszystkim dokumenty w postaci w/w świadectwa pracy z 14.03.1992 r., angaże pracy w których wskazuje się na stanowiska pracy „operatora i operatora sprzętu budowlanego, jak również pomocniczo wyjaśnienia wnioskodawcy słuchanego w charakterze strony. Z dowodów tychże wynika, iż w omawianym okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze pracował głownie jako operator spycharki – kontynuując tym samym dotychczas wykonywaną w tym zakładzie pracę, jak również w ostatnim okresie od ustania stosunku pracy pracował jako zbrojarz - betoniarz.

Podkreślić należy, iż zarówno praca w charakterze operatora gąsienicowej spycharki, jak również praca w charakterze zbrojarza- betoniarza zalicza się do prac w szczególnych warunkach wymienionych w cyt. wyżej rozporządzeniu. Tym samym w wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego, zachodziły podstawy do uwzględnienia całości przedmiotowego okresu pracy do spornego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Konkludując, wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego jednoznacznie wskazują, iż wnioskodawca legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym nie więcej niż 11 lat 5 miesięcy i 15 dni . Tym samym nie zostały spełnione przesłanki warunkujące przyznanie wnioskowanego świadczenia.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako niezasadne.

SSO Wiesława Szulczewska