Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Marcin Mierz

Sędziowie SSO Małgorzata Peteja-Żak (spr.)

SSO Grzegorz Kiepura

Protokolant Aleksandra Studniarz

przy udziale Krystyny Marchewki

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2016 r.

sprawy skazanego K. Z. syna R. i S.,

ur. (...) w S.

przedmiocie wydania wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 19 listopada 2015 r. sygnatura akt IX K 603/15

na mocy art. 437 § 1 kpk i art. 636 § 1 kpk

1. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2. zasądza od skazanego na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania odwoławczego w kwocie 20 zł (dwadzieścia złotych).

Sygn. akt VI Ka 186/16

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 8 kwietnia 2016r.

Sąd Rejonowy w Gliwicach rozpoznał wniosek obrońcy skazanego K. Z. o wydanie wyroku łącznego, ustalając, że był on skazany dwoma prawomocnymi wyrokami:

I Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 22 grudnia 2006r., w sprawie o sygn. III K 89/06, za ciąg siedmiu czynów z art. 56 ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 kk i jednego czynu z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 56 ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 kk, popełnionych w okresie od przełomu 2001r. i 2002r. do września 2004r., na jedną karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia oraz grzywnę w rozmiarze 190 stawek dziennych po 500 złotych każda, za czyn z art. 58 ust. 1 i 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk i art. 65 § 1 kk, popełniony w okresie od wiosny do końca lata 2003r., na karę 1 roku pozbawienia oraz grzywnę w rozmiarze 20 stawek dziennych po 500 złotych każda, za czyn z art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, popełniony w dniu 11 października 2004r., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, które to kary połączono orzekając karę łączną 5 lat pozbawienia wolności i grzywnę w rozmiarze 200 stawek dziennych po 500 złotych każda;

II Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 listopada 2009r., w sprawie o sygn. III K 1086/04, za czyn z art. 158 § 1 kk i art. 189 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, popełniony w nocy z 16 na 17 września 2002r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 233 § 1 kk, popełniony w nieustalonym dniu w drugiej połowie października 2002r., na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz za czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 233 § 1 kk, popełniony w dniu 5 listopada 2002r., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, które to kary połączono orzekając karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby, a następnie zarządzono jej wykonanie.

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem łącznym z dnia 19 listopada 2015r., w sprawie o sygn. akt IX K 603/15:

1. na podstawie art. 91 § 2 kk w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych w/w wyrokami orzekł wobec skazanego karę łączną 6 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

2. na podstawie art. 577 kpk zaliczył skazanemu na poczet tej kary łącznej pozbawienia wolności okresy kar dotychczas odbytych w sprawach podlegających łączeniu, tj. w sprawie III K 89/06 od dnia 11 października 2004r. do dnia 5 października 2006r. oraz od dnia 30 października 2006r. do dnia 28 kwietnia 2009r., a także okres kary odbytej w sprawie III K 1086/04 od dnia 5 listopada 2002r. do dnia 7 listopada 2002r. i od dnia 30 stycznia 2004r. do dnia 18 lutego 2004r.;

3. na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 kpk umorzył postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego w zakresie kar grzywny orzeczonych wyrokiem w sprawie III K 89/06;

4. na podstawie art. 576 § 1 kpk ustalił, iż w pozostałym zakresie poszczególne wyroki podlegają odrębnemu wykonaniu;

5. zasądził od skazanego na rzecz Skarbu Państwa wydatki poniesione w postępowaniu.

Powyższy wyrok łączny zaskarżył w części dot. orzeczonej kary obrońca skazanego, zarzucając mu rażącą niewspółmierność wymierzonej skazanemu kary 6 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy stopień społecznej szkodliwości czynu zabronionego przypisywanego skazanemu oraz wzgląd na cele wychowawcze jakie kara powinna osiągać w stosunku do skazanego uzasadniają wymierzenie kary łagodniejszej.

Stawiając taki zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie mu kary łącznej pozbawienia wolności z uwzględnieniem zasady pełnej absorpcji, tj. w wymiarze 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy skazanego nie jest zasadna i to w stopniu oczywistym.

Ponieważ skarżący nie kwestionował wyznaczonego przez Sąd I instancji zbiegu realnego przestępstw, za które orzeczone kary jednostkowe pozbawienia wolności stanowiły następnie podstawę do ukształtowania wymiaru kary łącznej, wypada więc jedynie potwierdzić, iż Sąd merytoryczny nie popełnił w tym zakresie najmniejszego błędu. Istotnie zachodziły warunki do orzeczenia jednej kary łącznej pozbawienia wolności z połączenia kar tego samego rodzaju, orzeczonych wskazanymi wyrokami Sądu Rejonowego w Gliwicach.

Jeśli chodzi zaś o podniesiony zarzut rażącej niewspółmierności kary wskazać należy, iż będzie on tylko zasadny wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo SN (por. III KR 254/73, OSNPG 1974, nr 3-4, poz. 51 i aprobatę tego stanowiska: M. Cieślak, Z. Doda, Przegląd orzecznictwa, Pal. 1975, z. 3, s. 64). Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę co do jej wymiaru, ale o „różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa - >>rażąco<< niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować” (zob. wyrok SN z dnia 2 II 1995r., II KRN 198/94, OSNPP 6/1995, poz. 18).

Granice kary łącznej określa przepis art. 86 § 1 kk, wedle którego Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar jednostkowych podlegających łączeniu do ich sumy, nie przekraczając górnych granic dla danego rodzaju kar wynikających z powołanego przepisu, przy czym jej wymiar we wskazanych wyżej granicach warunkowany jest przede wszystkim relacjami zachodzącymi pomiędzy prawomocnie osądzonymi czynami. Relacje te sprowadzają się do określenia, jak bliski związek przedmiotowo – podmiotowy łączy te czyny. Im bliższe są te relacje, tym bardziej wyrok łączny powinien być zbliżony do dopuszczalnego minimum, uwarunkowanego wysokością kar orzeczonych za przestępstwa objęte tym wyrokiem, im związek ten luźniejszy, tym przeważać powinno kumulowanie poszczególnych kar (zob. wyrok SN z dnia 25 X 1983r., IV KR 213/83, OSNKW z 1984r., z. 5-6, poz. 65; wyrok SN z dnia 15 V 1990r., IV KR 80/90, Lex nr 22064; wyrok SA w Krakowie z dnia 10 X 1991r., II AKr 127/91, KZS z 1991r., z. 10, poz. 10). Przez związek przedmiotowo – podmiotowy należy zaś rozumieć podobieństwo rodzajowe zbiegających się przestępstw, motywację oraz czas i miejsce popełnienia każdego z nich (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 2 VII 1992r., II AKr 117/92, KZS z 1992r., z. 9, poz. 50).

Przywołane w apelacji okoliczności, a mianowicie okoliczności popełnienia przypisanych skazanemu przestępstw, w szczególności powiązanie pomiędzy nimi i bliskość czasowa ich popełnienia, wskazywały zdaniem skarżącego na dość bliski związek przedmiotowo – podmiotowy pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami, a tym samym przemawiały za orzeczeniem kary łącznej na zasadzie absorpcji. Nadto zdaniem obrońcy prezentowana w przeszłości, prawidłowa postawa przez skazanego w jednostce penitencjarnej w pełni świadczy o pozytywnej prognozie i odbytym pomyślnie przez niego procesie resocjalizacji.

Należy jednak w pełni zaaprobować poglądy Sądu Rejonowego wyartykułowane w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku co do okoliczności, jakie winny zostać uwzględnione przy wymiarze kary łącznej. Zgodnie z utrwalonym w tym zakresie orzecznictwem Sądu Najwyższego, wymiar kary łącznej winien być kształtowany przy uwzględnieniu w pierwszej kolejności celów zapobiegawczych i wychowawczych kary, jak też jej społecznego oddziaływania. Istotnym staje się w kontekście tych celów ustalenie właśnie związku przedmiotowego i podmiotowego pomiędzy czynami podlegającymi objęciu karą łączną oraz czas popełnienia przestępstw, jak też ustalenie okoliczności związanych z zachowaniem i szeroko rozumianą sytuacją skazanego po wydaniu wyroków, na mocy których orzeczono kary jednostkowe, w celu rozważenia ich wpływu na ewentualne złagodzenie.

W szczególności zaaprobować należy w pełni zatem stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym związek podmiotowo - przedmiotowy czynów objętych karą łączną nie był na tyle silny, by okoliczność ta uzasadniała orzeczenie kary łącznej przy zastosowaniu skrajnej, acz postulowanej zasady pełnej absorpcji. Należy także podkreślić, że pomimo iż poszczególne czyny, objęte wyrokami w sprawach III K 89/06 i III K 1086/04, były popełniane przez skazanego w niedużych odstępach czasowych, to jednak działalność przestępcza skazanego była rozciągnięta w czasie znacznym, bo sięgającym prawie trzech lat (czyny bowiem objęte tym zbiegiem były popełniane na przestrzeni od przełomu lat 2001/2002 do października 2004r.). Sąd orzekający w sposób wnikliwy przeanalizował zakres podobieństwa wszystkich czynów popełnionych przez skazanego, kwalifikację prawną, odległość czasową między nimi, ich sposób i miejsce popełnienia, a także motywację sprawcy, słusznie dochodząc do wniosku, iż czyny te nie były objęte jednym planem działania. Wskazać należy w tym kontekście skarżącemu, iż zastosowanie zasady pełnej absorpcji przy wymiarze kary łącznej w szczególności winno być ograniczone do sytuacji, kiedy pomiędzy pozostającymi w zbiegu realnym czynami odległość czasowa jest nieznaczna, sama granica pomiędzy nimi nie jest wyraźna, a czyny są jednorodzajowe i objęte jedynym planem działania. Zatem Sąd Rejonowy badając relacje zachodzące pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami prawidłowo stwierdził, że więzi pomiędzy nimi nie były na tyle bliskie, by uzasadniało to wymierzenie kary na zasadzie pełnej absorpcji, a więc w rozmiarze odpowiadającym wymiarowi najwyższej z kar podlegających połączeniu, in concreto w wymiarze 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Także okoliczności dotyczące właściwości i warunków osobistych skazanego, w kontekście dostosowania wymiaru kary łącznej do realizacji celów w zakresie prewencji indywidualnej, zostały przez Sąd Rejonowy właściwie ocenione. I tak w oparciu o opinię o skazanym z jednostki penitencjarnej ustalono, że przebywał tam on w okresie od 14 października 2004r. do 28 kwietnia 2009r., a jego zachowanie w warunkach izolacji utrzymywało się na zmiennym poziomie. Wbrew temu, co podnosi skarżący, skazany swoim zachowaniem w warunkach izolacji niczym szczególnym nie wyróżniał się, odbywał karę wprawdzie w systemie programowego oddziaływania, wykonując nałożone na niego obowiązku w umiarkowanym stopniu, był też wielokrotnie nagradzany regulaminowo, nie ustrzegł się jednak i popełnienia poważnych przewinień dyscyplinarnych, za które był karany, a ostatecznie został wycofany z odbywania kary w warunkach zakładu karnego typu otwartego i skierowany do zakładu karnego typu zamkniętego. Przebieg procesu resocjalizacji skazanego pozostawiał zatem wiele do życzenia. Analizując postawę skazanego obrońca nie zauważa jednej ważkiej okoliczności. Otóż skazany w dniu 28 kwietnia 2009r. opuścił zakład karny korzystając z udzielonego mu dobrodziejstwa przerwy w odbywaniu kary i do dnia dzisiejszego nie powrócił już do jednostki; jest poszukiwany czterema listami gończymi, co jednoznacznie świadczy o jego stosunku do orzeczeń sądowych, lekceważącej postawie, braku odpowiedzialności. Oceny takiej nie zmienia w żadnym wypadku dobra opinia środowiskowa, jaką cieszy się on w znanym, ostatnim miejscu zamieszkania.

Trudno zatem także skutecznie zarzucić Sądowi meriti dokonania nieprawidłowych ustaleń faktycznych dot. postawy skazanego w procesie jego resocjalizacji.

Ponadto, czego już niestety skarżący nie chciał zauważyć, ważkie znaczenie przy wymiarze kary łącznej ma wzgląd na prewencyjne oddziaływanie kary, w znaczeniu prewencji indywidualnej i ogólnej. Popełnienie większej ilości przestępstw jest zaś istotnym czynnikiem prognostycznym, przemawiającym za orzekaniem kary łącznej surowszej od wynikającej z dyrektywy absorpcji, której zastosowanie jest przecież rozwiązaniem skrajnym, wyjątkowym, podobnie jak sięgnięcie po będącą jej przeciwieństwem zasadę kumulacji (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 12 VII 2000r., II AKa 171/00, OSA z 2001r., z. 2, poz. 5; wyrok SA w Krakowie z dnia 29 VI 2010r., II AKa 100/10, KZS 2010/10/16).

Tymczasem skazany w okresie od końca 2001r. do października 2004r. popełnił 13 przestępstw, co musiało niestety stanowić istotny negatywny czynnik prognostyczny, przemawiający obecnie za orzeczeniem wobec niego kary łącznej surowszej nawet od wynikającej z dyrektywy częściowej kumulacji w wysokości zbliżonej do minimum (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 20 IX 2001r., II AKa 154/01, Prok. i Pr. z 2002r., z. 4, poz. 26). Podnoszona zatem przez apelującego aktualna, prawidłowa postawa skazanego nie znajduje w ogóle potwierdzenia w aktach sprawy, zwłaszcza zważywszy na prezentowany przez niego aktualny stosunek do wyroków sądów i orzeczonych wobec niego kar.

W tej sytuacji wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 6 lat i 10 miesięcy, a więc w wymiarze znacznie niższym od sumy kar cząstkowych podlegających połączeniu, uznać należy za rozstrzygnięcie spełniające kryteria sprawiedliwości i racjonalności w kontekście wyżej wskazanych kryteriów.

Bezzasadność stawianego wyrokowi łącznemu w apelacji zarzutu oraz brak uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu były powodem utrzymania zaskarżonego wyroku.

Nadto Sąd odwoławczy nie znalazł przesłanek do zwolnienia skazanego od obowiązku uiszczenia wydatków niniejszego postępowania, stąd zasądził od niego kwotę 20 złotych, stanowiącą ryczałt za doręczenie pism, na rzecz Skarbu Państwa.