Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

7 listopada 2013r. (...) sp. z o.o. w W. wniosła pozew w postępowaniu nakazowym, domagając się orzeczenia nakazem zapłaty, aby A. S., B. S. i G. S. zapłacili powodowi solidarnie 200’100,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, na podstawie weksla załączonego do pozwu.

27 listopada 2013r. Sąd Okręgowy w Lublinie wydał nakaz zapłaty, którym orzekł, że pozwani w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu winni zapłacić solidarnie powodowi 200’100,00 zł z odsetkami ustawowymi od 7 listopada 2013r. oraz 9’719,00 zł tytułem kosztów postępowania.

Pozwani wnieśli zarzuty od tego nakazu, w których domagali się uchylenia orzeczenia w całości, oddalenia powództwa i zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu podnieśli, że:

- weksel w oparciu o który wydano nakaz zapłaty został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, ponieważ wypełnił go podmiot nieuprawniony, suma wekslowa nie odpowiada rzeczywistemu zadłużeniu wynikającemu ze stosunku podstawowego zaś samo roszczenie ze stosunku podstawowego uległo przedawnieniu przed wypełnieniem weksla,

- nie doszło do prawidłowego przedstawienia weksla do zapłaty.

Powód podtrzymał powództwo w całości.

Stan faktyczny:

G. S. zawarł z Bankiem Spółdzielczym Towarzystwem (...) „(...)” w P. trzy umowy kredytowe:

- umowę kredytu obrotowego w rachunku bieżącym nr (...)z 20 sierpnia 1998r.,

- umowę kredytu inwestycyjnego nr (...) z 10 października 2000r.,

- umowę kredytu obrotowego nr (...) z 25 lutego 2002r.

Pierwsza z tych umów była zabezpieczona m.in. wekslem in blanco wystawionym przez pożyczkodawcę z poręczeniem wekslowym A. S., natomiast pozostałe – wekslem in blanco wystawionym przez pożyczkobiorcę z poręczeniem wekslowym A. S. i B. S.. Umowy te były wielokrotnie aneksowane.

18 sierpnia 2003r. G. S. zawarł z „(...)” ugodę, w której strony oświadczyły, że łączne zadłużenie pożyczkobiorcy względem Banku z wymienionych wyżej umów wynosi na dzień podpisania umowy:

- 742’470,00 zł należności głównej,

- 86’178,35 zł odsetek,

- 100,00 zł kosztów upomnień.

Dłużnik zobowiązał się do spłaty tego zadłużenia w ratach określonych w harmonogramie zawartym w ugodzie, w okresie od 31 sierpnia 2003r. do 30 kwietnia 2010r. Strony ustaliły, że niedotrzymanie przez dłużnika warunków spłaty może spowodować wygaśniecie ugody, co uprawniało Bank do postawienia całości zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności. Strony uzgodniły też, że zabezpieczeniem ugody będą wszystkie zabezpieczenia zastosowane przy umowach kredytowych, z których wynikało zadłużenie objęte ugodą, w tym weksle własne in blanco wystawiony przez dłużnika i poręczony przez A. S. i B. S.. Oprócz G. S. ugodę podpisali poręczyciele wekslowi. Umowa ta była uzupełniana aneksami z 30 grudnia 2004r., 1 marca 2005r. oraz 18 lipca 2005r., które prolongowały spłatę zadłużenia ostatecznie do 31 grudnia 2015r. aneksy zostały podpisane także przez A. S. i B. S.. Przy ostatnim aneksie sporządzono deklarację wekslową, w której G. S. jako wystawca weksla in blanco z klauzulą „bez protestu” oraz B. S. i A. S. jako poręczyciele wekslowi wyrazili zgodę na to, aby Bank Spółdzielczy Towarzystwo (...) „(...)” w P. wypełnił ten weksel w każdym czasie na sumę odpowiadającą zadłużeniu z tytułu umowy zawartej 18 sierpnia 2003r. wraz z aneksami, w przypadku nie dotrzymania warunków ugody. Bank został upoważniony do opatrzenia weksla datą płatności według swego uznania z tym zastrzeżeniem, że miał obowiązek powiadomić o tym dłużników listem poleconym wysłanym najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności.

Wobec tego, że dłużnik nie dotrzymał warunków ugody z 18 sierpnia 2003r., 9 lutego 2007r. wierzyciel złożył oświadczenie o wypowiedzeniu jej i postawieniu całego objętego ugodą zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności. 12 marca 2007r. „(...)” wystawił bankowy tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim trojgu dłużnikom, stwierdzający ich solidarne zobowiązanie z tytułu ugody z 18 sierpnia 2003r. na łączną kwotę 800’213,05 zł, w tym 702’216,35 zł należności głównej, wraz z dalszymi odsetkami umownymi. Postanowieniem z 28 marca 2007r. Sąd Rejonowy w Pabianicach nadał temu tytułowi klauzulę wykonalności.

22 maja 2007r. „(...)” wystąpił z wnioskiem do Komornika o wszczęcie egzekucji na podstawie tego tytułu wykonawczego, przeciwko wszystkim, wymienionym w nim dłużnikom. W toku postępowania egzekucyjnego, 12 kwietnia 2013r. została zawarta umowa przelewu wierzytelności objętej tym tytułem miedzy Bankiem Spółdzielczym Towarzystwem (...) „(...)” w (...) sp. z o.o. w W.. Wraz z nabyta wierzytelnością cesjonariusz otrzymał weksel in blanco, stanowiący zabezpieczenie przelanej wierzytelności. Powód wypełnił ten weksel w dniu 2 września 2013r., na kwotę 200’100,00 zł płatną na zlecenie (...) sp. z o.o. w dniu 10 września 2013r. 2 września 2013r. powód przesłał pozwanym, na adresy znane z umowy zawartej 18 sierpnia 2003r. zawiadomienia o wypełnieniu weksla wraz z wezwaniem do zapłaty sumy wekslowej.

/ wezwania wraz z dowodem ich nadania – k 4-8, weksel – k 38, ugoda z 18 sierpnia 2003r. wraz z załącznikiem – k 81-85, oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z 18 sierpnia 2003r. – k 87, deklaracja wekslowa 10 października 2000r. – k 89, deklaracja wekslowa z 25 lutego 2002r. – k 90, umowa przelewu wierzytelności wraz z załącznikami – k 137-146, deklaracja wekslowa z 18 sierpnia 2003r. – k 147, umowa z 20 sierpnia 1998r. – k 148-15, deklaracja wekslowa z 18 sierpnia 1998r. – k 152, aneks nr (...) do umowy z 20 sierpnia 1998r. – k 154- 156, aneks nr (...) do umowy z 20 sierpnia 1998r. – k 157-158, aneks nr (...) do umowy z 20 sierpnia 1998r. – k 159-161, oświadczenie A. S. – k 162, oświadczenie B. S. – k 163, aneks nr (...) do umowy z 20 sierpnia 1998r. – k 165-167, oświadczenie B. S. – k 168, oświadczenie A. S. – k 170, aneks nr (...) do umowy z 20 sierpnia 1998r. – k 171-173, aneks nr (...) do umowy z 20 sierpnia 1998r. – k 174-176, aneks nr (...) do umowy z 20 sierpnia 1998r. – k 177-178, umowa z 25 lutego 2002r. – k 179-182, aneks nr (...) do umowy z 25 lutego 2002r. – k 183, umowa z 10 października 2000r. – k 184-187, aneks nr (...) do umowy z 10 października 2000r. – k 188, aneks nr (...) do umowy z 10 października 2000r. – k 189, aneks nr (...) do umowy z 10 października 2000r. – k 190, aneks nr (...) do umowy z 10 października 2000r. – k 191, aneks nr (...) do umowy z 10 października 2000r. – k 192, aneks nr (...) do umowy z 10 października 2000r. – k 193, aneks nr (...) do umowy z 10 października 2000r. – k 194, aneks nr (...) do umowy z 18 sierpnia 2003r. – k 195-199, aneks nr (...) do umowy z 18 sierpnia 2003r. – k 200-201, aneks nr (...) do umowy z 18 sierpnia 2003r. – k 202, deklaracja wekslowa z 18 lipca 2005r. – k 203, bankowy tytuł egzekucyjny z 12 marca 2007r. – k 204, postanowienie Sądu rejonowego w Pabianicach z 28 marca 2007r. – k 205-206, wniosek o wszczęcie egzekucji wraz z dowodem nadania – k 207-209, zawiadomienie – k 211, zawiadomienie – k 213 /

Pozwani nie zapłacili sumy wekslowej.

/ niesporne /

Rozważania prawne:

Na wstępie należy przypomnieć, że żądanie pozwu zostało oparte na wekslu przedstawionym przez powoda i ta podstawa roszczenia nie uległa zmianie do chwili orzekania. Pozwani mogą bronić się przed takim roszczeniem przedstawiając okoliczności faktyczne mogące skutkować uznaniem żądania za bezzasadne oraz dowody na ich poparcie – art. 493 § 1 kpc. Mamy więc do czynienia z sytuacją, w której to na stronie pozwanej spoczywa obowiązek udowodnienia zasadności swoich twierdzeń zgodnie z art. 6 kc.

Zarzuty zgłoszone przez pozwanych w tej sprawie okazały się bezzasadne. Opierały się one w pierwszej kolejności na twierdzeniu o wypełnieniu weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym, co miało wynikać z faktu, że powód nie był podmiotem, upoważnionym do takiej czynności zgodnie z porozumieniem. Pozwani nie mają racji w tej kwestii, ponieważ zgodnie z art. 509 § 2 kc, skutkiem umowy przelewu wierzytelności zawartej między powodem i „(...)” jest przejście na nabywcę nie tylko samej wierzytelności, ale także wszelkich związanych z nią praw. Wyjątek od tej zasady może stanowić sytuacja, w której osoba składająca oświadczenie w ramach porozumienia wekslowego wyraźnie zastrzegła brak zgody na przeniesienie w drodze przelewu uprawnienia do wypełnienia weksla. Ciężar udowodnienia istnienia takiego zastrzeżenia spoczywa oczywiście na dłużniku wekslowym. Pozwani nie udowodnili, aby w ramach porozumienia wekslowego składali takie zastrzeżenia.

Tym samym należało uznać, że powód będący posiadaczem weksla niezupełnego w chwili jego wystawienia oraz cesjonariuszem wierzytelności, z którą związane było zabezpieczenie wekslowe wraz z prawem do jego wypełnienia był podmiotem uprawnionym do uzupełnienia weksla in blanco ze wskazaniem siebie, jako wierzyciela wekslowego.

Zarzut odnoszący się do nieprawidłowego wskazania wysokości zadłużenia, czyli określenia sumy wekslowej w kwocie większej, niż wynikało to z upoważnienia do wypełnienia weksla jest o tyle niezasadny, że strona pozwana nie udowodniła, aby faktyczne zadłużenie z umowy zabezpieczonej wekslem niezupełnym było niższe. Ponownie należy przypomnieć, że to nie powód ma obowiązek procesowy dowodzenia, iż wypełnił weksel zgodnie z porozumieniem wekslowy. Ciężar wykazania, że weksel został wypełniony niezgodnie z tym porozumieniem spoczywa na pozwanych. Natomiast z dokumentów przedstawionych przez powoda wynika, że suma wekslowa jest kilkukrotnie niższa, niż wysokość długu uznanego przez pozwanych w ramach umów zawartych z poprzednikiem powoda.

Kolejny zarzut dotyczy przedawnienia roszczenia wynikającego z umowy zabezpieczonej wekslem in blanco i wiąże się ściśle z kwestionowaniem przez pozwanych tej umowy. W opisanym stanie faktycznym nie ulega wątpliwości, że ostatecznie przedmiotem zabezpieczenia była umowa ugody zawarta 18 sierpnia 2003r. przez G. S. z pierwotnym wierzycielem, na co pozostali pozwani jako poręczyciele wekslowi wyrazili zgodę. Ta czynność prawna miała ten skutek, że na nowo ukształtowała stosunek zobowiązaniowy łączący kredytobiorcę z Bankiem Spółdzielczym Towarzystwem (...) „(...)” w P., a jednocześnie była uznaniem roszczeń wynikających z wcześniej zawartych umów kredytowych i aneksów do nich, powodującym przerwanie co do nich biegu przedawnienia stosownie do art. 123 § 1 punkt 2 kc. Roszczenia wynikające z tej umowy przedawniają się z upływem trzech lat – art. 118 kc. Ostatni aneks do umowy z 18 sierpnia 2003r., oznaczony numerem 3 został zawarty 18 lipca 2005r., a więc jeszcze przed upływem terminu przedawnienia pierwszej raty, która miała być spłacana na podstawie samej umowy, a który przypadał na 31 sierpnia 2003r. Nowe ukształtowanie stosunku obligacyjnego łączącego kredytobiorcę z „(...)” na podstawie wspomnianego aneksu nr (...), polegało na ustaleniu nowych terminów spłat, co oznacza, że roszczenie o zapłatę pierwszej raty mogło przedawnić się z upływem trzech lat od 31 sierpnia 2005r. (§ 1 aneksu nr (...)). Warto przypomnieć, że oświadczenie dłużników złożone w ramach tego aneksu także było uznaniem roszczenia, o którym mowa w art. 123 § 1 punkt 2 kc. Przed upływem tego terminu wierzyciel złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z 18 sierpnia 2003r., którego zasadności strona pozwana nie kwestionuje. Jednakże wypowiedzenie to nie odniosło skutku, na jaki powołują się pozwani. Jak wynika z oświadczenia wierzyciela złożonego zarówno w umowie z 18 sierpnia 2003r., jak i piśmie o wypowiedzeniu, jedynym skutkiem była natychmiastowa wymagalność całego zadłużenia objętego umową. W treści samej umowy, ani w oświadczeniu wierzyciela o jej wypowiedzeniu nie ma natomiast żadnych elementów wskazujących, że wolą kredytodawcy było całkowite anulowanie skutków prawnych, jakie wywołało zawarcie umowy ugody i powrót do pierwotnego kształtu zobowiązań łączących strony, wynikającego z umów wcześniejszych. Na długo przed upływem terminu przedawnienia roszczenia o zwrot świadczenia postawionego w stan natychmiastowej wymagalności, wierzyciel wystąpił do Sądu o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu obejmującemu to świadczenie, co było czynnością, o której mowa w art. 123 § 1 punkt 1 kc, a więc spowodowało kolejne przerwanie biegu przedawnienia. Następna przerwa uskuteczniła się z chwilą wystąpienia do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, czyli 22 maja 2007r. Od tej daty do dnia zawarcia umowy przelewu wierzytelności postępowanie egzekucyjne toczyło się, a więc roszczenie nie tylko nie uległo przedawnieniu, ale nawet termin przedawnienia nie rozpoczął biegu na nowo stosownie do treści art. 124 kc. Tym samym należało uznać, że w momencie nabycia wierzytelności przez powoda nie była ona przedawniona. Całkowicie bezzasadna jest też argumentacja pozwanych odwołująca się do słusznej skądinąd koncepcji, iż przerwa biegu przedawnienia związana z postępowaniem egzekucyjnym odnosi skutek jedynie wobec wierzyciela egzekwującego. Jednakże jeśli zmiana wierzyciela następuje w toku egzekucji, to trudno uznać, że z chwilą przelewu wierzytelności termin przedawnienia roszczenia w stosunku do nabywcy rozpoczyna bieg z datą poprzedzającą samo nabycie wierzytelności. Prowadziłoby to do dosyć kuriozalnej konkluzji, że roszczenie, co do którego termin przedawnienia nie biegnie, przedawnia się niejako automatycznie z chwilą przelewu wierzytelności.

W tej sytuacji należało uznać, że termin przedawnienia w stosunku do powoda rozpoczął bieg z dniem cesji wierzytelności, tzn. 12 kwietnia 2013r. Powód wypełnił weksel niezupełny 2 września 2013r., a więc w chwili dokonania tej czynności roszczenie zabezpieczone wekslem nie uległo przedawnieniu. Oznacza to, że weksel został wypełniony zgodnie z porozumieniem wekslowym.

Na ważność zobowiązania wekslowego nie ma natomiast wpływu oznaczenie miejsca płatności weksla w sposób sprzeczny z porozumieniem wekslowym.

Powód dopełnił też przewidzianej w porozumieniu czynności polegającej na przesłaniu zawiadomienia o wypełnieniu weksla dłużnikom wekslowym. Korespondencja została bowiem wysłana na adresy wskazane w umowie z 18 sierpnia 2003r., zaś strona pozwana nie udowodniła aby zawiadamiała pierwotnego wierzyciela lub powoda o zmianie tego adresu, do czego była zobowiązana na podstawie § 9 litera g tej umowy. Tym samym należało uznać, że oświadczenie o wypełnieniu weksla zostało złożone z zachowaniem wymogów przewidzianych w art. 61 § 1 kc.

Wobec powyższego roszczenie powoda jest w pełni uzasadnione na podstawie art. 9 prawa wekslowego w stosunku do wystawcy weksla oraz art. 32 w zw. z art. 9 prawa wekslowego w stosunku do poręczycieli wekslowych.

Mając na względzie przytoczone argumenty Sąd utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany zgodnie z art. 484 § 2 kpc, na podstawie art. 496 kpc.