Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2016r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Henryka Szwyngel

Sędzia: SSO Halina Garus (spr.)

Sędzia: SSO Karol Kołodziejczyk

Protokolant: Ilona Idzikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 czerwca 2016r. w C.

sprawy z powództwa E. P.

przeciwko T. P.

o zniesienie służebności

na skutek apelacji pozwanego T. P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Zawierciu z dnia 15 marca 2016r.

sygn. akt I C 206/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 240 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu apelacyjnego.

Sygn.akt VI Ca 409/16

UZASADNIENIE

Powódka E. P. wniosła pozew p-ko T. P. o zniesienie służebności mieszkania, ustanowionej na rzecz pozwanego w budynku w S. przy ul. (...). Z uzasadnienia pozwu wynika, ze przedmiotowa służebność utraciła dla pozwanego wszelkie znaczenie, gdyż pozwany od września 2011r. nie korzysta z tej służebności i ma uregulowane życie osobiste.

Pozwany w toku postępowania wnosił o oddalenie pozwu, na tej podstawie, że nie jest prawdą, że służebność utraciła dla pozwanego znaczenie. Pozwany twierdził, że z uwagi na istniejący pomiędzy stronami konflikt nie korzystał z przysługującej mu służebności, ale obecnie chciałby mieszkać w tym budynku i na dowód tego wniesiono pozew o ochronę służebności, który zarejestrowano w oddzielnej sprawie. Pozwany wnosił o dopuszczenie dowodu z akt innych postępowań, celem wykazania jakie stosunki panowały pomiędzy stronami w okresie wcześniejszym.

Wyrokiem z dnia 15 marca 2016 roku Sąd Rejonowy w Zawierciu zniósł bez wynagrodzenia dożywotnią , bezpłatną służebność mieszkania , ustanowioną na rzecz pozwanego T. P. , która jest wpisana w dziale III księgi wieczystej (...) oraz orzekł o kosztach procesu .

Wydając przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: W dniu 29.04.2011r. strony zawarły umowę darowizny, z której wynika, że powódka stała się wyłączną właścicielką zabudowanej nieruchomości, położonej w S., stanowiącej działkę nr geod. (...), a na rzecz pozwanego ustanowiono dożywotnią bezpłatną służebność mieszkania w jednej izbie, w miejscu według wyboru uprawnionego wraz z prawem do korzystania z przedpokoju, kuchni i łazienki ( kopia umowy darowizny k.12-13 akt). Po zawarciu darowizny strony wspólnie mieszkały do września 2011r. kiedy to pozwany się wyprowadził. Pozwany po wyprowadzeniu się mieszkał u swoich rodziców, a następnie zamieszkał w mieszkaniu w W., które wynajmował. Obecnie umowa najmu mieszkania jest zawarta przez E. J., która zdaniem powódki jest konkubiną pozwanego. Pozwany nie korzystał z przysługującej mu służebności mieszkania od września 2011r. do chwili obecnej. Zdaniem powódki nie ma takiej potrzeby. Mieszka z konkubiną, prowadzi działalność gospodarczą, którą strony wcześniej razem prowadziły. Dopiero w styczniu tego roku przysłał sms-a, ze zamierza się wprowadzić do domu. W styczniu 2016r.a więc po złożeniu pozwu przez powódkę miały miejsce trzy interwencje policji, które dotyczyły „nie wpuszczenia do domu” pozwanego. Powódka nie wyobraża sobie wspólnego mieszkania z pozwanym, z uwagi na nasilony konflikt pomiędzy stronami oraz konflikt pomiędzy pozwanym, a starszym synem stron K., chorym na mukowiscytozę .

Sąd Rejonowy dopuścił dowód z akt spraw zgłoszonych przez strony i z akt sprawy o rozwód. Z akt sprawy o rozwód Sygn. I1 RC 212/12 wynika, że do 2010r. relacje pomiędzy małżonkami były poprawne (uzasadnienie wyroku o rozwód karty: 258 -260 akt). W 2010r. powódka zauważyła w zachowaniu pozwanego zmianę i ustaliła, że pozwany utrzymuje znajomość z J. K.. Sytuacja ta była dla powódki zaskoczeniem i nie potrafiła wybaczyć zdrady. Pozwany w wyroku orzekającym rozwód został obciążony winą za rozkład pożycia. Sąd w toku sprawy o rozwód ustalił, że pozwany, kiedy powódka powzięła wiadomość o jego znajomości, zgodził się na darowiznę udziału w prawie własności nieruchomości. Z kolei z akt sprawy karnej o Sygn. VII K 668/12 wynika, że powódka była oskarżona o to, że w dniu 9.07.2012r. umyślnie uszkodziła kasę fiskalną i komputer na szkodę pozwanego. Pozwany złożył zawiadomienie o popełnieniu przez nią przestępstwa i wszczęto postępowanie karne. Sąd wyrokiem z dnia 9.10.2013r. warunkowo umorzył postępowanie z uwagi na fakt, że „motywacją oskarżonej była ogólna bezradność i bezsilność w zaistniałej dla niej bardzo trudnej sytuacji życiowej, gdy została sama z dwójka dzieci, z których jedno jest bardzo chore. Bezspornym było pomiędzy stronami to, że zgodnie z wyrokiem z dnia 21.06.2012r. w sprawie o Sygn. III RC 36/12 ustanowiono pomiędzy stronami z dniem 29.04.2011r. rozdzielność majątkową. Pomiędzy stronami toczyło się przez długi okres czasu postępowanie Sygn. III RC 472/13 dot. podwyższenia alimentów, zasądzonych w wyroku o rozwód . Z ustaleń Sądu w tej sprawie wynika, że pomiędzy stronami istnieje nasilony konflikt. Stan zdrowia syna stron K. uległ istotnemu pogorszeniu i wymaga on stałego leczenia i rehabilitacji (uzasadnienie wyroku z dnia 27.03.2015r. k. 380-384 akt). Z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego z dnia 22.07.2015r. wynika, że Sąd dokonując oceny sytuacji mieszkaniowej synów stron wziął pod uwagę to, że pozwany dokonał darowizny udziału w prawie własności nieruchomości i tym samym potrzeby mieszkaniowe synów stron są zaspokojone i uznał, że w tym zakresie nie zachodzi podstawa do podwyższenia alimentów (k. 472-476 akt). Za niewiarygodne Sąd uznał twierdzenia, że pozwany pomaga jedynie matce w prowadzeniu działalności.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył ,że zgodnie z treścią art. 295 k.c. i art. 297 k.c. jeżeli służebność utraciła wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia. Z treści art. 298 k.c. wynika, że zakres służebności osobistej i sposób jej wykonania oznacza się w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń , przeznaczonych do wspólnego użytku. Z art. 302§2 k.c. wynika, że do wzajemnych stosunków pomiędzy mającym służebność mieszkania, a właścicielem nieruchomości mają zastosowanie odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.

W niniejszym postępowaniu bezspornym było to, że od września 2011r. pozwany nie korzystał z przedmiotowej służebności mieszkania. Bezsporne jest także to, że od momentu, kiedy okazało się, że pozwany jest związany z inną kobietą do chwili obecnej strony pozostają w silnym konflikcie, w który są zaangażowani synowie stron.

W ocenie Sądu Rejonowego przedstawione powyżej ustalenia faktyczne wskazują na to, że umowa darowizny, jaka była zawarta pomiędzy stronami stanowiła w części formę rekompensaty dla powódki, a częściowo była faktycznie podziałem majątku wspólnego stron. Pozwany objął w prowadzenie sklepy, które strony wspólnie razem wcześniej prowadziły i widocznie z uwagi na dobro synów zdecydował o dokonaniu takiej darowizny. Zdaniem sądu ustanowiona służebność mieszkania faktycznie nie była pozwanemu potrzebna, skoro już we wrześniu 2011r. wyprowadził się z budynku mieszkalnego. Nie są prawdziwe twierdzenia pozwanego, że znajomość z E. J. nie ma charakteru bliższej znajomości. Przeczy temu fakt, że pozwany zostaje u niej na noc oraz że angażuje ją w swoje prywatne spory z powódką. Poza tym pozwany w toku tego postępowania przedstawia siebie jako osobę, która dla dobra dzieci nie mieszkała w domu z powódką. A przecież inicjował sprawy o ustalenie kontaktów pomiędzy nim, a dziećmi stron. Pozwany ma wykształcenie wyższe i jest zatrudniony jako specjalista d/s zakupów. Ponadto prowadzi działalność gospodarczą w zakresie handlu w dwóch sklepach i pomaga mamie w prowadzeniu kolejnych dwóch sklepów. Nie wydaje się, aby był osobą, która miałaby problem z podjęciem decyzji min. zawiadomił o popełnieniu przez powódkę przestępstwa zniszczenia mienia, gdy powódka uszkodziła wyposażenie sklepu.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 16.07.1980r. III CZP 45/80 (OSPiKA 1981,nr7-8, poz.131) scharakteryzował różnice pomiędzy służebnością osobistą i gruntową i wskazał, że służebność osobista przysługuje oznaczonej osobie fizycznej i ma zaspokoić jej potrzeby, podczas gdy służebność gruntowa jest prawem związanym z nieruchomością władnącą i stanowi jej część składową. Z treści umowy darowizny wynika, że strony ustanowiły dla pozwanego osobistą służebność mieszkania z prawem do korzystania z przedpokoju, kuchni i łazienki i prawem do poruszania się w obejściu. Zdaniem Sądu przedmiotowa służebność faktycznie utraciła dla pozwanego znaczenie służebności mieszkania, rozumianej jako miejsce pobytu. Pozwany dopiero w styczniu tego roku próbował w asyście policjantów wkroczyć do domu, ale nie wykazał, aby w tym okresie czasu jego sytuacja osobista zmieniła się w jakikolwiek sposób. Zdaniem Sądu taka decyzja pozwanego nie wynikała z rzeczywistych potrzeb, tylko stanowiła swojego rodzaju próbę wymuszenia na powódce realizacji kontaktów z dziećmi stron. Pozwanemu zależy na uregulowaniu kontaktów zwłaszcza z młodszym synem stron, a powódka nie uczestniczyła aktywnie w realizacji tych kontaktów. W toku postępowania pozwany wniósł pozew o ochronę służebności mieszkania (kopia pozwu karty 166-169 akt). Pozwany nie wykazał, aby w okresie wcześniejszym podejmował jakiekolwiek zdecydowane kroki prawne w tym celu, aby mógł korzystać z przedmiotowej służebności. Nie wykazał także, aby jego sytuacja osobista zmieniła się i aby w styczniu tego roku nie miał gdzie mieszkać. Siostra pozwanego przyznała, że pozwany czasem przebywa w budynku jej rodziców. Zdaniem Sądu pozwany jest związany z E. J. i przebywa u niej. Trudno sobie wyobrazić, że przy tak nasilonym konflikcie pomiędzy stronami możliwe jest wspólne mieszkanie. Syn stron jest poważnie chory. Jeśli wzajemne relacje pomiędzy stronami się poprawią, to możliwe jest przebywanie pozwanego w domu i orzeczenie Sądu nie będzie do tego potrzebne.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy uznał, że powódka wykazała w toku postępowania, że przedmiotowa służebność mieszkania obiektywnie utraciła znaczenie dla pozwanego.

Dlatego na podstawie art.295 k.c. w zw. z art. 297 k.c. powództwo uwzględniono. Z uwagi na fakt, że powódka była zwolniona od kosztów postępowania na podstawie art. 102 kpc i art. 113 ust.1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano pobranie od pozwanego opłaty sądowej. Z uwagi na charakter sporu Sąd uznał, ze koszty zastępstwa procesowego powinny być wzajemnie zniesione (art. 102 kpc).

Apelację na przedmiotowe orzeczenie wniósł pozwany, który zarzucił naruszenie art. 233 kpc w zw. z art. 227 i art. 316 par 1 kpc poprzez błędne ustalenie , że umowa darowizny stanowiła formę rekompensaty dla powódki i częściowo była faktycznie podziałem majątku wspólnego stron; uznanie ,że ustanowiona umownie na rzecz pozwanego dożywotnia i bezpłatna służebność mieszkania faktycznie nie była pozwanemu potrzebna skoro wyprowadził się z domu już we wrześniu 2011 roku ; że służebność mieszkania utraciła dla pozwanego znaczenie jako miejsce pobytu . Naruszenie prawa materialnego art. 295 w zw .z art. 297 kc. poprzez wyrażenie poglądu ,że służebność mieszkania utraciła dla pozwanego znaczenie .

W oparciu o powyższe wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji z uwzględnieniem kosztów postępowania za obie instancje .

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

Apelacja pozwanego nie jest zasadna.

Wbrew zarzutom pozwanego Sąd Rejonowy nie naruszył prawa procesowego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy , ustalił prawidłowy stan faktyczny , wszechstronnie rozważył zebrany w sprawie materia dowodowy , dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego , w szczególności zeznań świadków i stron nie przekroczył zasady swobodnej oceny dowodów , nie naruszył także prawa materialnego. Przedmiotem zainteresowania Sądu , były także dowody zgromadzone w powołanych w motywach zaskarżonego wyroku aktach o sygnaturach : I1 RC 212/12 Sądu Okręgowego w Częstochowie oraz VII K 668/12 ; III RC 36/12 , III RC 472/13 , I. N. 652/13 Sądu Rejonowego w Zawierciu.

Bezspornie z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika ,że strony zawarły umowę darowizny w dniu 29 kwietnia 2011 roku ,na mocy której powódka stała się wyłączną właścicielką zabudowanej nieruchomości , położonej w S., stanowiącej działkę nr ew. 231, a na rzecz pozwanego ustanowiono dożywotnią bezpłatną służebność mieszkania w jednej izbie , w miejscu według wyboru uprawnionego wraz z prawem do korzystania z przedpokoju , kuchni i łazienki . Bezspornie także od września 2011 roku pozwany nie korzystał z przedmiotowej służebności mieszkania , a od momentu kiedy okazało się , że pozwany jest związany z inna kobietą do chwili obecnej strony pozostają w silnym konflikcie , w który zaangażowani są synowie stron , przy czym starszy K. w większym stopniu , Kolejnym faktem jest okoliczność , że pozwany wniósł pozew o ochronę służebności mieszkania w toku przedmiotowej sprawy (kopia pozwu k;166-169).

W realiach przedmiotowej sprawy kluczowym jest ustalenie czy przedmiotowa służebność utraciła dla pozwanego wszelkie znaczenie i czy zamiarem pozwanego jest cięć wykonywania przysługujące mu prawa w celu realizowania osobistych potrzeb, w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych i zgodnie z zasadami współżycia społecznego. Zdaniem Sądu Okręgowego prawidłowe jest stanowisko sądu ,że w sprawie zastały spełnione przesłanki uprawniające do stwierdzenia ,że dla pozwanego przedmiotowa służebność utraciła wszelkie znaczenie . Jest w chwili obecnej swoista karta przetargową , instrumentem wpływającym na relacje byłych małżonków oraz uwikłanych w nadal istniejący konflikt - synów stron , którzy zamieszkują z matką na przedmiotowej nieruchomości . Niewątpliwie na zachowanie powódki , to niezgodne z zasadami współżycia społecznego , ma wpływ okoliczność ,że nie jest jeszcze w stanie pogodzić się z rozwodem i krzywdą jakiej doznała z winy pozwanego odpowiedzialnego zgodnie z wyrokiem rozwodowym za rozpad ich małżeństwa. Nie budzi natomiast wątpliwości , że pozwany pozostaje w innym związku oraz to , że zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe od 2011 roku nierealizując uprawnień wynikających z służebności. Lokal mieszkalny opuścił dobrowolnie co wynika także z decyzji administracyjnej w przedmiocie wymeldowania T. P. ze stałego pobytu z lokalu przy ul (...) w S. . Stwierdzić zatem należy iż pozwany bez wątpienia ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe . Pomieszkuje bowiem u rodziców , bądź zgodnie z niewadliwymi ustaleniami Sądu u obecnej partnerki życiowej E. J.. Pozyskanie przez pozwanego własnego mieszkania pozostaje w zakresie jego możliwości finansowych biorąc pod uwagę ,że prowadzi własną działalność gospodarczą oraz pomaga matce w prowadzeniu podobnej . Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego z którego wynika , że umowa darowizny nieruchomości na rzecz powódki uwzględniała dobro dzieci , które pozostały z matką i była częściowo forma rekompensaty dla powódki oraz częściowo faktycznie podziałem majątku wspólnego.

Zdaniem Sądu Okręgowego , w kontekście uwag podanych wyżej , stwierdzić należy, że przedmiotowa służebność ma znaczenie dla pozwanego li tylko emocjonalne , a utraciła swój charakter w rozumieniu art. 298 kc.. Dodać należy ,że uwzględnieniu wniosków dowodowych zawartych w apelacji sprzeciwiał się art. 381 kpc.

O oddaleniu apelacji orzeczono zgodnie z art 385 kpc o kosztach orzeczono na mocy art. 98 i 108 kpc