Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2016r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Leszek Mazur

Sędzia: SSO Jolanta Janas

Sędzia: SSR del. Aneta Królak (spr.)

Protokolant: Jadwiga Cichoń

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2016r. w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. G. (1)

przeciwko Grupie (...) Spółce z o.o. we W.

o zwolnienie spod egzekucji i pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda G. G. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 17 marca 2016r.

sygn. akt I C 4813/14

oddala apelację.

Sygn. akt I Ca 381/16

UZASADNIENIE

Powód G. G. (1) w dniu 11 grudnia 2014 roku wniósł pozew przeciwko Grupie (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.. Po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa wniósł on o pozbawienie w stosunku do siebie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 8 lutego 2000r., wydanego w sprawie o sygn. akt (...), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w stosunku do powoda postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 6 lutego 2014 roku, wydanym w sprawie o sygn. (...). Na wypadek nieuwzględnienia tak sformułowanego żądania powód wniósł o zwolnienie od egzekucji ruchomości zajętych przez komornika A. P., wymienionych w protokole z dnia 13 listopada 2014 roku. Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że z wniosku pozwanego Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Częstochowie wszczął przeciwko niemu egzekucję z ograniczeniem do majątku wspólnego jego i jego żony A. G. (1). Wskazał, że w toku postępowania egzekucyjnego zajęto ruchomości należące do jego majątku odrębnego, a pozwany odmówił zwolnienia tych ruchomości od zajęcia

Powód podniósł, że w sytuacji, gdy jego żona w żadnym stopniu nie przyczyniła się do powstania jego majątku, zaspokojenie wierzytelności z tego majątku stałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Powód podkreślił, że wszystkie rzeczy ruchome oraz nieruchomości nabywał w zamian za środki pozyskane ze sprzedaży majątku stanowiącego jego majątek odrębny.

W piśmie procesowym z dnia 04.08.2015r. powód wymienił poszczególne ruchomości zajęte w toku postępowania egzekucyjnego i wskazał, za jakie środki ruchomości te zostały przez niego nabyte.

W piśmie procesowym z dnia 29.10.2015r. oraz w piśmie procesowym z dnia 14.01.2016r. roku powód podniósł nadto, że wierzytelność pozwanego nie jest wierzytelnością, za którą małżonkowie ponoszą odpowiedzialność majątkiem wspólnym, bowiem należy do kategorii wierzytelności wymienionych w art. 41 § 2 i 3 k.r.o. w brzmieniu obowiązującym po nowelizacji z dnia 20.01.2005r. Podkreślono, że w świetle tego przepisu nie można żądać zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków, w związku z czym tytuł wykonawczy winien być pozbawiony wykonalności względem powoda. Zaznaczono również, że w sprawie znajduje zastosowanie art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym w chwili obecnej.

W odpowiedzi na pozew pozwany Grupa (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, a także w kolejnych pismach procesowych wskazywano, że w sprawie nie zachodzi żadna z okoliczności, o których mowa w art. 840 k.p.c., w związku z czym brak jest podstaw do wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego. Nawet w przypadku uznania, że art. 840 k.p.c. znajdzie zastosowanie w niniejszym postępowaniu, z załączonych przez powoda dokumentów nie wynika, że przedmioty zajęte w toku egzekucji zostały zakupione przez niego z jego majątku odrębnego. Podkreślono, że umowa majątkowa małżeńska zawarta przez powoda i jego żonę 20.09.1995r. była przedmiotem oceny Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia w toku postępowania o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko powodowi prowadzonym pod sygn. (...). Rozstrzygnięcie tego postępowania, w którym powód brał czynny udział, oparto na fakcie, że zgodnie z art. 787 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją, która weszła w życie 20.01.2005r. majątkowa umowa małżeńska była bezskuteczna wobec pozwanego (następcy prawnego poprzedniego wierzyciela – spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.). Podkreślono, że wszystkie przedmioty, które stałyby się majątkiem wspólnym, gdyby powód nie zawarł ze swoją małżonką majątkowej umowy małżeńskiej, są przedmiotami, z których pozwany może prowadzić egzekucję.

Sąd Rejonowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego wyrokiem z dnia 17 marca 2016 roku oddalił powództwo o pozbawienie w stosunku do powoda G. G. (1) wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 8 lutego 2000 roku w sprawie (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w stosunku do powoda postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia z dnia 6 lutego 2014 roku w sprawie (...). Sąd zwolnił spod egzekucji telewizor Samsung (...) oraz amplituner S. (...) wraz z zestawem głośników HT- (...) zajęte protokołem zajęcia ruchomości z dnia 13 listopada 2014 roku przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Częstochowie A. P. w sprawie (...). W pozostałym zakresie powództwo o zwolnienie spod egzekucji zostało oddalone. Nadto na podstawie 100 k.p.c. Sąd koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie zniósł.

Sąd Rejonowy zważył, iż powód mógł oprzeć swoje roszczenie o art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c., a wytaczając to powództwo winien wykazać, że wierzytelność pozwanego nie jest wierzytelnością, za którą małżonkowie ponoszą odpowiedzialność majątkiem wspólnym. W toku postępowania powód wykazał, poprzez przesłuchanie powoda, a także świadków J. W., A. G. (1) i A. S., że sprzeciwiał się prowadzeniu przez żonę działalności gospodarczej, a tym samym, że nie wyrażał zgodny na zaciągnięcie przez nią zobowiązania. Poprzez przedłożenie umowy majątkowej małżeńskiej powód wykazał, że w dniu 20.09.1995r. wspólność majątkowa małżeńska pomiędzy nim i jego żoną została wyłączona, a nadto wykazał, że roszczenie pozwanego powstało po zawarciu przez niego i A. G. (1) umowy majątkowej małżeńskiej. Sąd powołał się na dokumenty znajdujące się w aktach sprawy (...), a dokładnie fakturę VAT nr (...) z dnia 10.06.1998r., zlecenia usług transportowych, czy samochodowe dokumenty przewozu.

Pomimo wykazania tych okoliczności żądanie powoda pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego Sąd Rejonowy oddalił albowiem przyjął, że w sprawie znajdzie jednak zastosowanie art. 41 k.r.o. w brzmieniu obowiązującym do dnia 19.01.2005r. , który nie warunkował możliwości żądania wierzyciela zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków od wyrażenia zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez małżonka dłużnika. W tej sytuacji Sąd Rejonowy uznał, że sprzeciw powoda wobec prowadzenia przez żonę działalności gospodarczej (i tym samym zaciągnięcie zobowiązania) nie ma znaczenia dla oceny zasadności jego żądania. Pomimo tego sprzeciwu wierzyciel A. G. (1) i jej wspólniczki (tj. pozwany) mógł i może żądać zaspokojenia z majątku wspólnego A. G. (1) i powoda. Sąd Rejonowy powołał się na przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004r. nr 162, poz. 1691), w szczególności na art. 5 tej ustawy, stanowiący, że jej przepisy stosuje się do stosunków w niej unormowanych, chociażby powstały przed jej wejściem w życie, chyba że przepisy ust. 2-7 stanowią inaczej, a przepisy dotychczasowe stosuje się do oceny skutków czynności zobowiązujących lub rozporządzających małżonków i ich odpowiedzialności za zobowiązania sprzed wejścia w życie ustawy. Ponadto wskazał na przepis art. 3 ustawy stanowiący, że do stosunków majątkowych małżonków opartych w dniu wejścia w życie ustawy na umowie majątkowej małżeńskiej stosuje się nadal przepisy obowiązujące w czasie zawierania umowy. Jednakże strony mogą przez umowę zmienić dotychczasowy ustrój majątkowy stosownie do przepisów ustawy. Omawiane regulacje powodują, że w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie art. 41 k.r.o. w brzmieniu obowiązującym do dnia 19.01.2005r.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że wpływu na uwzględnienie żądania powoda nie mogła mieć również okoliczność, że w dniu 20.09.1995r. wspólność majątkowa małżeńska pomiędzy powodem i jego żoną została wyłączona ponieważ wierzytelność pozwanej spółki powstała przed nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego oraz kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ustawą z dnia 17 czerwca 2004 roku (Dz.U. z 162, poz. 1691). Zgodnie z art. 787 § 1 k.p.c. w brzmieniu przed omawianą nowelizacją, tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nadaje klauzulę wykonalności także przeciwko małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Stosownie do treści tego przepisu postąpił Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu, który postanowieniem z dnia 06.02.2014r., sygn. akt (...) nadał klauzulę wykonalności wyrokowi Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 08.02.2000r., sygn. akt (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z 14.06.2012r., sygn. (...) także przeciwko małżonkowi dłużnika(...), z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku wspólnego A. i G. G. (1). Treść art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 162, poz. 1691) nie wywarła jedynie wpływu na nadanie klauzuli wykonalności przeciwko powodowi. Z jego mocy zastosowanie w sprawie znajduje art. 47 § 2 k.r.o. w brzmieniu obowiązującym przed omawianą nowelizacją, stanowiący, że małżonkowie mogą powoływać się względem osób trzecich na wyłączenie wspólności tylko i wyłącznie wtedy, gdy zawarcie przez nich umowy majątkowej oraz jej rodzaj były tym osobom wiadome. Skoro zatem kontrahent żony powoda (tj. pozwany) nie wiedział o zawarciu przez A. G. (1) i G. G. (1) umowy majątkowej małżeńskiej, powód nie może powoływać się wobec niego na wyłączenie wspólności majątkowej małżeńskiej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał, że w sprawie nie zachodzą przesłanki określone w art. 840 k.p.c., które pozwoliłyby na uwzględnienie żądania powoda i na pozbawienie w stosunku do niego wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia z dnia 8 lutego 2000r., wydanego w sprawie o sygn. akt (...), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w stosunku do G. G. (1) postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia z dnia 6 lutego 2014 roku, wydanym w sprawie o sygn. (...). Brak jest podstaw do przyjęcia, że wierzytelność pozwanego nie jest wierzytelnością, za którą małżonkowie ponoszą odpowiedzialność majątkiem wspólnym.

Odnośnie drugiego z żądań powoda Sąd uznał, że zasługuje ono na uwzględnienie jedynie częściowo. Powód wykazał poprzez przedłożenie umów sprzedaży (k.54-59, k.60-66, k.67-73, k.74-78), a także poprzez zeznania powoda oraz zeznania świadków J. W., A. G. (1) i A. S., że był w posiadaniu środków finansowych pochodzących ze sprzedaży udziałów we współwłasności odziedziczonych po rodzicach nieruchomości oraz w posiadaniu odziedziczonych środków pieniężnych. Środki te stanowiły jego majątek osobisty, tak jak i osobisty majątek stanowiły ruchomości nabyte przez niego w zamian za te środki.

Analiza dokumentów przedłożonych przez powoda doprowadziła Sąd Rejonowy do przekonania, że powód ze środków pochodzących z majątku osobistego nabył telewizor S. (...) oraz amplituner S. (...) wraz z zestawem głośników HT- (...) zajęte protokołem zajęcia ruchomości z dnia 13 listopada 2014 roku przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Częstochowie A. P. w sprawie (...). O tym, że ruchomości te zostały nabyte przez powoda ze środków wchodzących w skład jego majątku osobistego świadczą zeznania powoda oraz zeznania świadków A. G. (1) oraz zeznania A. S.. Inaczej rzecz przedstawia się w przypadku pozostałych ruchomości, tj. kompletu wypoczynkowego zakupionego przez powoda w styczniu 2006 roku oraz kompletu mebli zakupionego przez niego we wrześniu 2013 roku. Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zeznań powoda oraz zeznań świadka J. W., że środki na nabycie kompletu wypoczynkowego i mebli powód pobrał z kasy prowadzonej wspólnie spółki. Sąd I instancji uznał, że środki pochodzące z kasy spółki bez wątpienia wchodziły w skład majątku, który wobec pozwanego, był majątkiem wspólnym powoda i jego żony. Zgodnie z art. 31 § 2 k.r.o. do majątku wspólnego należą m.in. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Skoro zatem powód pieniądze na zakup kompletu wypoczynkowego i mebli pobrał z kasy spółki, jego żądanie w części dotyczącej zwolnienia tych ruchomości spod egzekucji należało oddalić, bowiem komplet ten i meble to wobec pozwanego majątek wspólny powoda i jego żony. Przy czym Sąd stwierdził, że niezależnie od sposobu rozliczenia się powoda ze wspólnikiem (ze względu na odmienną treść oświadczenia J. W. i jego późniejsze zeznania) komplet wypoczynkowy i zestaw mebli nabył powód ze środków wchodzących w skład majątku wspólnego. Środki te rozliczył on albo ze środków również wchodzących w skład majątku wspólnego (zgodnie z oświadczeniem J. W.) lub rozliczył ze środków wchodzących w skład majątku osobistego (zgodnie z jego zeznaniami). W ostatnim przypadku Sąd uznał, że powód poczynił nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny, nie zmieniło to jednak oceny, że komplet wypoczynkowy i meble powód nabył z majątku wspólnego, bowiem wobec pozwanego powód nie może powoływać się na wyłączenie wspólności majątkowej, a dochody z działalności wchodzą w skład majątku wspólnego stosownie do treści art. 31 k.r.o.

Apelację od wyroku złożył powód zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo co do zwolnienia spod egzekucji i orzekającej o kosztach. Zarzucił naruszenie prawa materialnego tj. art. 33 pkt 3 i 7 krio w zw. z art. 868 § 2 kc poprzez przyjęcie, iż nie podzielony i nie wypłacony przychód wspólników spółki cywilnej stanowi majątek dorobkowy wspólnika tej spółki. Skarżący zarzucił naruszenie prawa procesowego w postaci art. 233 kpc, które mogło mieć wpływ na zapadłe w sprawie rozstrzygnięcie poprzez dowolne przyjęcie, że kwota tymczasowo pobrana przez powoda z kasy spółki stanowiła wypłatę zysku podczas gdy nie wynika to z materiału dowodowego zebranego w sprawie. Sprzeczność ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegająca na przyjęciu, że kwota pobrana przez powoda z kasy spółki cywilnej stanowiła jego zarobek z prowadzonej działalności gospodarczej, podczas gdy była pożyczką zwróconą przez powoda do kasy spółki. Komplety mebli nabyte w styczniu 2006 roku i wrześniu 2013 roku nabyto ze środków pochodzących z majątku dorobkowego powoda podczas gdy Sąd nie zakwestionował okoliczności, że środki te pochodziły z pożyczki, którą powód zwrócił do kasy spółki. W konkluzji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zwolnienie spod egzekucji prowadzonej przez komornika sądowego A. P. ruchomości w postaci kompletu wypoczynkowego (fotel, sofa, podłużna pufa) i kompletu mebli składającego się z szafki pod telewizor, stolika, komody, witryny i szafy wymienionych w protokole z dnia 13 listopada 2014 roku oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania przed sądem I i II instancji wraz z wynagrodzeniem adwokackim, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Apelacja jest bezzasadna. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił okoliczności faktyczne istotne dla sprawy. Ustalenia te znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, którego ocena dokonana została w granicach swobodnej oceny dowodów, z uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego. Sąd

odwoławczy podzielił również ocenę prawną jakiej dokonał w sprawie Sąd I instancji i argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Zarzuty apelacji dotyczące naruszenia prawa materialnego tj. art. 33 pkt 3 i 7 krio w zw. z art. 868 § 2 kc poprzez przyjęcie, iż nie podzielony i nie wypłacony przychód wspólników spółki cywilnej stanowi majątek dorobkowy wspólnika tej spółki należy uznać za całkowicie chybione. Należy się zgodzić ze skarżącym, że do majątku osobistego należy prawo do udziału w zyskach spółki ( art. 867 § 1 kc), które ma charakter abstrakcyjny (potencjalny). Również abstrakcyjny charakter ma prawo żądania podziału i wypłaty zysków, które staje się wymagalne dopiero po rozwiązaniu spółki ( art. 868 § 1 kc). Jednakże gdy spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego. Takie żądanie przybiera postać normatywną wierzytelności, należy zatem do majątku osobistego wspólnika na podstawie art. 33 pkt 7 krio. Natomiast już pobrany udział w zyskach należy do majątku wspólnego małżonków jako dochód "z innej działalności zarobkowej" ( art. 31 § 2 pkt 1 krio) lub dochód "z majątku osobistego" stosownie do treści art. 31 § 2 pkt 2 krio (por. K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2012). Jednakże należy podkreślić, że art. 868 kc ma charakter dyspozytywny i wspólnicy mogą w sposób odmienny uregulować podział zysków. Sytuacja taka miała miejsce w niniejszej sprawie. Z zeznań świadka J. W. wynika bowiem, że dochód w spółce jest wypłacany na bieżąco, co jakiś czas następował podział środków uzyskanych w ramach prowadzonej działalności między wspólników. Podobne wnioski płyną z analizy historii operacji na rachunku powoda (k.123-171). Bowiem na rachunek powoda kilka razy w miesiącu wpływały kwoty rzędu kilkuset złotych z tytułu „dywidendy” od spółki (...) sc. W tej sytuacji nie może więc być mowy o nie podzielonym i nie wypłaconym przychodzie. Niezasadne były również zarzuty dotyczące naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 233 kpc, Trzeba podkreślić, że z oświadczenia J. W. (k.8) wynikało, że środki finansowe na zakup kompletu mebli zostały zaliczkowo pobrane z kasy spółki cywilnej, a następnie rozliczone z należnego powodowi dochodu w spółce. Natomiast z zeznań tego świadka wynikało, że pieniądze zabrane z kasy spółki zostały zwrócone ze środków pochodzących z majątku osobistego powoda. Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że niezależnie od sposobu rozliczenia pobranych środków ze wspólnikiem albo ze środków również wchodzących w skład majątku wspólnego albo ze środków wchodzących w skład majątku osobistego, co stanowiłoby nakłady z majątku osobistego powoda na majątek wspólny, środki pobrane z kasy spółki bez wątpienia należy uznać za wchodzące w skład majątku, który wobec pozwanego, był majątkiem wspólnym powoda i jego żony. Zgodnie z art. 31 § 2 k.r.o. do majątku wspólnego należą m.in. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił apelację w całości na podstawie art. 385 kpc.